장음표시 사용
571쪽
ipsa,quae erat potenti a intelligibilis, facta
est iam actu intelligibilis et v numquodque enim ut da sponitur in entitare, ita & in cognoscibilitate, atque res sicut se habent ad ei Teata ad cognosci si GMetaph. teκ. 40 Forma igitur nostra rationalis media est inter superiores & inferiores formas,&cum utrisque habet communionem et ob id eX ipsius animae media natura & condiotione diuersum habet intelligibilitatis modum, tarn active ad intelligendum . quam passive ut intelligatur. lirabile igitur non est, si in corpore existens intelligibilis sit in potentia,tNtra corpus autem in actu i de intellectus agens,qui in corpore pharasmata illustrabat,in statu separationis non illustrat ipsas res materiales,quae improportionatae ium,sed intellectuin possibilem irra dia Monsortat de foecundat,ut sese primum contemplari valeat, de animae subitantiam iam splendentem per ipsammet anime se
paratae eilentiam instar angelorum depresen dat,quo modo fit de intelligibili in potentia dc per alia intelligibilis in actu,atque
per seipsam. Hac ob causam necessarius est intellectus agens in statu separationis,quia possibilis intellectus transit de intelligibili in potentia in intelligibile in actu r. p. q.
s .art. . ob hanc rationem in angelis non ponitur, quia non sunt quandoq; in aetii, quandoq; in potentia. Anima tamen no stra ad seipsam iam lumine intesiectus age tis illustratam, mox ac separatur, primo se conuertit,ut sese cognoscat,3c ex tuo aspectu de secundum rationem illius per esuu . Nas illas species iuxta proprium Idae naturae modum persciatur,compleaturque,atq; ideo eκ hoe quod se com preliendit,alia invenit secundum modum,quo in sua substatia sunt.Querenti aute, quis modus sit iste,&s potest a nobis secundum Aristotelem probabiliter coni jciet, pondebo cu Philosopho lib. 3. de anima cap. s. dicente, anima nostram quod amodo esse omnia, nam sensibilia secundum sensum,& intelligibilia secundum intellectu: ergo anima nostra, quae separabilis est,c sim separatur, sit etiam res ipse separatae& immateriales, no quidem in es Ie reali,sed inesse intentionali.Nam sicut i pis non est in anima,sed species Iapi. dis, ita angeli in anima sunt,non secundum suam essentiam , sed secundum speciem Scintentionaliter , nimirum recipiuntur admodum recipientis, sunt autem in anima in potentia intentionali, non tamen realia Quare diuersitas ex parte rei cognitae absolute non sumitur, sed e X parte cognoscetis di secundum modum ipsus, ct i ta modum cognoscentis diuersus est cognitorum modus t hinc igitur habetur, quod cognitio commesuratur substantiae cognoscentis de modo essendi ipsius. Quod perspicies,si concipias, quod anima nostra cognoscit ut est , cognitio autem fit ex hoc et anima fit res ipsa cognitae et ex eo igitur lin actu est,& se secundu seipsam videt,omnia alia est imperfecte de inchoatiue,ciam pletur autem de consummatur intentio innaliter per supplementum specierum, quae secum adserunt rationes de periectiones
Concluso itaq; nostra est deducta iuxta modum philosophandi Aristotelis, nempe
animam nostra cognoscere iuxta Pprium essendi modum, dum est in corpore inpotentia: separata autε partim inchoative per suam essentia, secundum quam iam in aliuncta est, partim consummatiue per species superadditas ad complementum essentiae
propriae de eognitionis aliorum. Ob id ipsa animae substantia & speciei de obiecti, potentiaeq; vices sortiri potest: nam si amma acquirit modum essendi angelorum, quid mirum quod nanciscatur etiam modum intellige di ipsorii, ut respectu sui ipsinet propria essentia si species, qua cognoscit, dc
obiectrum, quod cognoscitur, poletiaq; co gnoscens Cuius rei signum vel ex eo sumere possismus,quia natura non fuisset dum anima in corpore degii ta solicita in depurandis rebus per tot sensuum excollatoria, si rex ipsae immediate pollent agere in animam, atq; res eκtra possent intellectui ageti cooperari: res enim extra intelligibilia quide sunt, sed in potetra nimium remota: quod autem intellectu possibilem mouet, intelligibile est in actii lib. 3.de Aia cap. z.
Phantasmata enim praeparata sunt, ut ii tu stretur lumine intellectus agentis, cuius notant capates res externae: sicut ergo lumen eκtemudiaphana de tra arentia illustrat, opaca aute non penetrat, si e se habet lumeintellect' agetistin corpore enim perficituraia ex phantasmate materiali,quatenus excolunctione ad intellectu agente quandam sortitur immaterialitate: cessante naq; tali
572쪽
ASEdi separat , debet quoq; succedere ali modus operandi ab omni materia liberti biennn anima omnino separata est S immaterialis,neque habet sensitiuae neque vege latiuae munus in e Nercitio, sed duntaxat in virtute: habebit ergo persectiuu omnino sine materia: quare et timodi diuersitatis ipsius perfectivi reperiantur in obiecto tamen sumuntur illi modi eri diuersitate ipsius animae operantis. Haec autem comniunia videntur,&ab omnibus recte philosophantibus recepta, di quae rem,quamam dimus, eXactissime declarant. Sane quam
maxim erationi colonum est, ut aluit an
stra & coniuncto & separato statui propor
que, separationis scilicet& coniunctionis , sit ei naturalis uii
ET si quaeras, uter status istorum inla
mae naturalis, dc an alter isto ni sili supernaturalis,vel contra naturam Responsedet Avicennas , quod uterque est naturalis successive, sicut homini modus existendi in utero ct extra uterum , naturale si utrunque suo tempore. ENemplum opti muni est,sed perperam proposito applica tur negotio: si quidem homo, sue in vis siue extri , unum quoddam est totum : PAmen anima suapte natura pars hQminis es. quae ad complementum di integritatem hominis inclinatur: ergo quanui, Vterque status esset naturalis, naturalior mulio e Giat coniunctius,quam separatus status. Ini catur ct signis atur hoc verum ei te, quo niam an a, dum creatur,corpori univor ct ad hoc cre turi, ut corpori infusa, iba s cundum propriam eius ua uram Operetur quare esse in corpore est .animet nonrri margis naturalet male ergo A insums assent, quod si xus uterq; est atquc Duuralis.D. utem Thomas verius philosophyluriscilicet et stat' a minatim corpore natanalis sit:quni naturale, est pati an suo toto esse, ideo in toto proprio di distini icops rasur. Verum satus sepirationis non es appcdandus ςotra naturam , sed potius praeter naturam , quia est supra prppriam naturam dc inclis rationem propriarn r ut ignis,qui leorsum
naturaliterieriur,idem circumagitur prae-. - i. ter naturam , ut participat naturam tu pe- i
riore inris: nihil incouenit, quod circumagist maξis perpetuum, quam sursu in serii, quod linitur: sic enim dic anima nostra n turaliter intelligit in ordine ad phantasin ta per tempus finitum, scilicet per vitae nostrae periodum, S tamen intelligere percia uersionem ad superiora perpetuo durat. . a Quare non valet, Modus cognoscendi ad superiora est praestantior dc diuturnior, era, 'ibram go naturalior: fallacia enim aperta est ab eo,quod in se est ad id, luod in proportio-,
ne. instantia est, Sol nobilior est Luna: sed noctuae praestatior est Luna, quam Sol magis enim consonat vespertilioni lumen Lunae debilius,quam Solis lumen,quod in se excellentius est: sic igitur Sc ad manifesti se ud,sina ct praestantissima naturae, sicut noctua . . 1 via ad lumen solituros liabemus t quia et solle . . t is modus existendi de cognoscendi nobiliori sit Sceκcellentior, tam eii non est consonus
animae m qi distinctus: quoniam est impro Species iuportionatu , S non est proprius. Rudibus fusae sunt Plura congruunt,quae acribus ingeniis ab- ast nostr incta sunt: si eantinae nostrae dearticulati -- pecies ct singulario rei distinctiores sui res, dign& n gis propnK,quam illae species innu- Aliores auxae ct superiores,quib' angeli in sua super- rem quas ealelli cum loquuntur: melius enim se eκ- ipsa I Ppendat anima per lascies illas,quas in se sa- elabora in bricu ct componit, ct quasi humi reptans uiti excogitavit iuri, Similitςi puerulis accommodatiuisse glada olus aut ensiculus sum- γ alma beus, nano gladius, quam gigatius Xersa a nuda Lili4 rii plRassis quoq; propriores & da, det memstilictiores lutitaixi pectus a se invita mor-ρο πο letali elabos laci, impliarat natibus fabrica- quadrarg
eXcellentiores , sed nostrae amariae consuta no .cogamagis propter excellentiam & excessum uald ano ipsarum . nuntium ad rusticanum sermo- pio ris ni nepi .isueta.&nata,citulem S urbanu non alvisio et assequitur:ob Hi modus ille est preternatu motIte coralis,quia per species excedentes d comu- moti e mores sit, ob dictam causam animae nostrae pudica desunt confusiores. phmo. quo principio duo colliges,.Vnum, incla no-
quod vi supra diXimus) anima nostra hic Ra qua
non cognoicit quidditariue substantias se- ratione tu Paratas, quia non habet proprias species utroq; stam 3 irsa' tu 'no
573쪽
scat μι- ipsarum,nec proportionatas, quoniam eκ satiasse- sensibilibus acceptas : separata autem licet paras 1. cognoscat intelligentias dissimae,intuiti uedc quidditatiue,non tamen persecte,sed diminute propter hunc excellentiae excessum:vnde animae separatae quasi offuscantur ab ipsarum specierum insularum exuperatione vide S. Thom. quaest. de anima. nim art. I .ubi de hac cognitione multa. Alte uritur cor tum est quod statim magis declarabimus 'pori pro- qudd mellius, naturali usq; est ammae con- pter mei,' iungi corpori, ubi nobilissutiam habet
esse ipsim operationem dc naturalissimam sibi, hocarims, magis propriam,distinctam,magisque proportionatam atque animae naturet a
qua tam magis' de quibus vide sanetiam. Thomam t. p. quaest. 89 . arti c. 3. ad ε) dem- Praestantior igitur est status ille separari diu disci- iii, in se , sed animae improportionariis, viar m quae non ita percipit species illas influxax, m fum ae proprias, quas anima dearticulatissime uit situli in corpore,quasi in propria ossicina,elab te alde. rauit per singulas rerum species , singula;
rerum sensibilium quid ditates ephataim tibus emendicando. Hoc enim naturae atii mae magis cogruit Sc contanar,quae in se' i rore scribit propria, separatae autem anis mae dantur aliena: ideo studium hie coma
paratum &species acquis hae pat i separa-LM tionis multum conserunt, at iud illius sta- v tus selicitatem nimiam promouent. Vnde - non mireris, quod anima nostia tam na- ruraliter &propense corpus affectet, quoniam unumquodque naturalites est. pro- r pter suam operationem .quam animς ope . rationem licet corpus videatui impedire per accidens, non tamen per se , cum cor
Osis foη- pus suapte latura ordinetur ad propriamma part ct distinctam animae operationem. Nam ripat ripe si anima nostra iuxta Aristotelem non ha
a mimara bet naturaliter species ,sed est in pura po-atirnostra tentia lib. s. de Anima texis.) & ita in es sino ae landitur corpori tanquam tabula rasa
scitiis ita seipsam deprehendat teX. 1 f. fit, ut
sicut Ois anima suam functionem persciat, dum se forma tu ex sensibilibus inquirit, &ut quid litatem sua poten rei materialis a sensibilibus abstrahiti eratia absu- po licet separata videatur esse persectio tu ν secundum quid , quia ad intelligendum li-
perficitur berior est Sc e X peditior atque adeo etiam esticacior, tamen simpliciter est imperse π ctior:quonia licut in suo esse manet inem
pleta, ita in operatione quodammodot diminuta, quatenus modus ille intelligendii minus est proportionat',minusq; proprius
Sc adaequ tus, magis ericedens, quam n tura animae nostrae comprehendere queat.
Vnde licet una ex parte anima ipsa a corpore impediri videatur,ct ibi sicut in carcere detineri,tamen ibi species elaborare videtur, at testingere eas, quae ei sunt magis proportionatae de consonae,habetq; formaliter integrum suum esse de integram persectionem,quam, dum separatur, contrahit & limitat, nimirum quia eN unione adempus accipit complementum sui et Te de ultima eius actualitatem atq; persectione. Si obiicias eκ S.Thom. I. p.q. . artic.7. Anima
docente Deum esse infinitum de perseis rationalis Elissimum, quia est actus purus irrecepti- Ψ armus bilis in materiar unde infert, quod licet perficia- so ma dc malitia seinvicem finiant Ic te tvr perminent, tamem disserenter, quiae desini. materia tio materiae per .formam, est ipsius mat riae perfectio: at sorma, dum linitur pomateriam, non perficitur. Hia tamen comtrarium dicimus, nempe quod anima no-
'perficitur' in corpore , quod appetiit oninis nanque appetitus est propter pro- trm priam perfectionem et quod etiam eNeo Dat urere videtur,quod forma videtur habe- Eesse & operari in materia. Caietanus ibi citet. super sin stulti Thomam distinguit de tor . nisi quod sanctus Thom. loquitur de so N.
ma absolute, quae deterius esse habet in . . . t 2 rimateriat & obiectio procedit deforma imii, in eo quod forma. Sed praeterqua quod
Qerba dat,euasio ista est contra doctrinam Mistotelis,quam hic interpretam in sarimis Thomas commendat I. p. quaest. 89. arti c. 3. ad . d. qu st. 8 . Idcirco hic doctrina semper est obseruanda, dc locus primae
p. quaest. .art. 1.in hunc modum interpretandus, Primo , quod in uniuersum materii de perficitur Sc terminatur per formam i forma autem potius finitur & dire-
cinis terminatur, quam peificiatur. Se
cundo , quod materia non perfidi formam vi causa , se t conditio,praesertim in ri stra rationali anima , quae'non pendet aAa materia , nec ab ea educitur ideo cum iri per se seorsum habeat suum em,non indi. o obget corpore, ut si,nec ut intellirat tanqua v. 'causa, nec tanquam organo, seuduntinat . ut ministro Se instrumento, ubi tanquam
in officina eleuatiores de dears latiores species
574쪽
' species sibi sormet.Per se igitur materia n5
est causa formae, ut rationalis anima n Bra manifestata quamobrem corpus permcit animam nostram concomitatiue, quate nus eX unione materiae ct formae resultat totum, ad quod materia & forma ordinanis . tur: totius autem est esse completum, de - perfectiam operari: unde materia concomi .i latiue indirecte,ut conditio, perficit sorma,
Igitur eκ illo antecedenti S. Thom. quod forma finitur, di quod non persicitur pex
materiam,duo colliges, Primum,quod a nima nostra finitur per materiam directe. Seincundum est,quod non est infinita,quia re ceptibilis. Alia autem,ut quod perficiatur, rurale indire te competunt. Quam ob causam anies animae mae naturale est uniri corpori, non solum
corpori propter bonum totius composti ut qui . nisi, quod dam non prorsus bene dicunt neque Q.
δ iacte Isim propter bonu ipsius corporis ut qui-
etperpar dam pes inas plutosophaturrinateria enim res optis minus est natura, quam forma,& materia me evi, propter forinam tu , non econtra) unitur Caturi ergo anima. corpori propter melius esse animae, praesertim cum forma nulla sit ante
igitur anima nostra primo ut forma consideretur,naturale est uniri materiae,inquan-ῖ , tum sorma est,propter bonum ipsius: post
. . . autem remanere ammae nostrae, ut forma
. . , est, acci est, hoc. est, praeternaturale est ut ibidem dicit Aristoteles tex. I . Si autem
. , , . anima nostrλ secundo consideretur inqua
tum forma est,non in se absolute,sed in oris dine ad rem cor uptibilem: sic etiam natu rate ei est Vmri corpori, siquidς in corporis
corruptibilitas.naturam animae non tollit,neq; impedit naturalem animae propensionem: sicut quod lignum descendens cadat in ignςm,a quo comburatur,aut impingat in lapidem,a quo diiundatur, non tollit inclinationem grauitatis ipsius ligni ad . centrum: sic igitur in proposito de anima nostra,quae licet per accidens male habeat incorporeiner se tamen inclinationem habet ad ipsum, a quo autem separari, similis
Ier animae accidit priter natura. Tertio ani
ma nostra cosiderari potest inquatum forma est immaterialis & incorruptibilis,ut intima tamen in genere intelligibilium t sieetiam naturale est ei uniri corpori, quonianaturale est, ultimum supremi tangere supremum infimi ut sic fiat rerum conne κio ct copulatio: quo modo separari a corpore similiter non est contra na turam,suin pro ueniat a similitudine & communione ip sus generis, quia anima de genere est angelorum & immaterialium: sicut enim raqtionalitas ad uetuens antinalitati.non tol- lit rationem animalis , ita uiuo ad corpus adueniens animae nostrae, separabilitδtem .. 'UP.
ab anima nostra non tollit, quam suapte vnatura habebat. I xo absolutu loquendo l ..irtinaturale est animae nostrae uniri ad corpus , separari autem neque i miqivum ei P e eest,neque contra daturam eius, sed praetei naturam, reduplicative tamqn xlicet enim primo aut secundo modo, inquantum est forma aut forma rei corruptibilis, naturale sit uniri, violentum tamen est ei S contra inclinationem de naturam formae, xt so ma est,ut separaturri ut autem amnia est forma incorruptibilis, sicut maturale est con iungi corpori, ita naturale est se patar qua-uis magis naturale sit coniungi, quam se parari: homini autem corruptibilita 1 coi uenit non e X conditione propriae fornax, sed ex conditione materiae. Animn ρη- tem nostrae, inquantum est specii catiue, sic sane omnibus his ivndis naturale est uniri, praeter naturam autem se parari et ' oi .m,reduplicative duobus primis modis sit abstractio, specificative autem fix contractio praedicatorum prae cedentium Sc laneriorum ad rationem animae rationalis: idem sonat specificatiuE, quod forma r tionalis, ut immaterialis est, ipsi,ut sic, actus est substantialis corporis, separabilis tamen. Per has igitur distinctio is νnes ct diuersos animae status multa sunt se concilianda de illustranda, qua in prob tisiimis autoribus apparentem ossensionem prae se serre videnturisubcontrarii tamen sunt sermones, qui simul in veritate . minime pugnant.
An anima corpori Vniatur propter melius esse sui, an propter melius esse corporis
I omnia consentiunt,& quam opera- Ad 3. ara
575쪽
naturaliter separatur, et quod naturaliterVniatur corpori potius propter melius esse an unae, quam corporis. Haec igitur tria in Iba cor hoc argumento tertio petebantur , quae a Pori Nn, nobis iam sunt exquisite resoluta:& ad se- mr pN quens argumentum quartum properanda ρω me esset,nisi quia multi non ferunt, quod am-bM esse ma non vitiarer propter melius esse corpo anima. ras, quod aduentu animae adeo decoratur, perscitur atq; vivificatur: sed anima propter melius esse sui uniatur,cum tame tam male in corpore habere videatur,& tam varie aggravetur, distrahaturq;. Quibus non obstantibus, quia accidεtaria dc extrinseca sunt, asserendum constantissimὸ est,anima nostra propter melius eme sui corpori uni mrmagnum enim inde commodum repor tat, Scoperae pretia non contemnenda sibi cocillat. Nam primo anima,quae in se subsistens est,incomplete dc im persecte in sua exist Elia eκistit,quoniam pars speciei humanae est rideo, ut pars,totu desiderat, quia
in se integritate caret.& ipsaeorporis informatione esse animae completur, perficitur atq; einenditur,m qua communicatione magis Deo assimilatur & naturae boni, quae in sui diffusione consistit: merito istis tur esse animae dicitur perfici de integriri illa unione ad corpus ut dudum dicebam,& affirmat etiam S.Tho. quaest. de spiritualibus creaturis art. t. ad 4 l. 2.q. art. s.
Deinde ut ibidem dicitur a S. Tho. anima in corpore secundum actualitatem causalitatis perficitur,non solum quia corpori dat esse, sed etiam quia in se perficitur, eκ eo quod exerat,prodat atq; manifestet oesorganicas potentias,quas in se,suaq; virtute radicaliter occultabat et vegetat nanq; in corpore atq; sentit,no autem separata, nisi. originaliter & in virtute, in qua occulte cotinet istas facultates. Tadem anima quoad intellectionem melius se habet in corpore: nam ut satis perspicue dudum dicebamus modus intelligendi in corpore distinctior est,proprior dc magis naturalis. Proseis cts si anima nostra propter corpus unire tur aut propter melius riseipsius corporis, iam materia magis natura esset, quam sorisma cotra Aristotelem lib. 2. Phys tex. II.
dc forma. quae quoddam diuinum oe bonum
dZ lib. t. Phycte κ. 8 i. ad materiam ordi- naretur:cu n tamen ibidem dicat Aristoteles,qu53 sicut De nina virum, Se quod i m. perfectam est,appetit quod est persectius, se materia forma appetit: gratia enim, Famae omnia fiunt lib. 2. Phycte X. 2O.7O. 7 8 i. dc forma est quae continet lib. Phys te κ. 3s . Sc lib. . de caelo tex. 3 s. dc lib. i. de Aia teri. Vo. deniq; forma ell,cuius gratia omnia mouent lib. 2. de generatione te R.
in s i. de finis 5: forma idem sunt lib. et . Perpeias Phyctex. o. ergo anima primo de per se ili'
unitur corpori Ppter melius esse ipsusmet rius. animae, Se non pretcise propter totum: quia in homine esse primo et per se non est totius, sed animi solius: ita pr statissima ope ratio animae, quae est intelligere, lius animae emergo propter proprium di persecta
operari scilicet adtquatum intelligere,cui
non communicat corpus , ut organum aut . . . a: m
subiectum , sed ut instrumentum et mini. strum anima unitur corpori, quod est meis alius este ipsiusmet animae,atq; adeo modus intelligendi magis consonus et proportio. - . . a natus: ergo esse proprium anim g et propria animet operatio in corpore peracituritanis . tum abest, vi anima stupida reddatur, aut detrim Etum in unione ad corpus recipiat. Pr stantissima enim et manifestissima na- fit
turae sub umbra corporis exquisitias et ma in remore iis sibi proportionate aia speculatur,ne, dat intuetur,eκcellentia et exuperatione in Gui- σtelligibilis disturbetur: sicut qui ad viden- umbra dum perspicilia su mit, ita anim ipsi corpus limn cistrum instar est conspiciliorum: ideo na- plarunturale est animae uniri corpori ,et prius con uenit ipsi,quam separari. Quam ob causam Elera, re obiectum intellectus quidditas est rei materialis, quia immaterialia non nisi vestita quadam materialitate intelligimus: ita anima nostra,quq immaterialis est, quasi incorporatu dum corpore vinitur, ut obiecto
intelligibili proportionetur, quod partim est immateriale,unde quidditas est, partim materiale, unde rei sensibilis est. Propter hanc igitur proportionem absoluenda in
ter cognoscentem et cognitu consummaninduinq; et consequendum naturalem mo dum intelligendi , anima unitur corporirquia modus intelligendi per species acquisitas distinctus est 3: quidditanuus attingεsusque ad ultimas rerum differentias. Alius autem modus intelligendi in statu separationis cola sus est animae nostrae,quia eκω deteret magis ample, quam anima nostra capiat res,notificat: est enim modus intelliis sedi superioris ordinis,qui ab his, quae sunt inferioris ordinis, defective participatur.
576쪽
nimie . i. q; igitur existimandum est, Aristolis epara teli statum animae separat et displicuisse,aut
tisne πο- Omnino nega sse,cum lib. 3. de Anima texastra viae s uro.docet, nos post mortem non recorda
a mat. H, cum intellectus passivus eorrumpatur huius loci expositionem & lectionem vi. de ibi quod lib. i. de Anima teX. 66. prnis dixerat . Nam ut in enarratione illius loci diximus post mortε non recordamur,quia
cogitatiua corrupta,non est notitia rei materialis dx singularist memoria enim dc reminiscentia,praeteriti temporis sunt dc in re singulari versantur,ideo in parte intellecti. tia non reperiuntur,sed ipsemet intellectus possibilis,qui locus est specierum lib. 3. de Anima teX. 6. vicem gerit memoriae, quae tamen ad rem sinsula tem secundum se nodeterminatur, sed duntaXat ratione phantasmatis ut supra dictum est de cognitionesngularis intellectus autem secundum se
est thesaurus conseruatruus specierum uminuersalium:ideo post mortem non recorda mur,quia corpore corrupto intellectus ipse passivus,hoc est,cogitatiua,quae singulariuest,corrumpitur. Non tamen negat Aristo. teles animam post mortem manere,imo inhoe eodε testimonio expresse fatetur: quod superius dixim' in enarratione textus et . lib. 3.de Anima,& in hae disputatione loco io.deducebamus. Per alium tamen modum separata anima singularia cognoscitanam sicut,dum est coniuncta corpori, e
tri 'snoscit singularia indirectὸ de reflexe ut
est Sc cap. 3.in quaest.de obiecto intellect' i ita qua do separatur, proportionabiliter diis cetur indirectὸ dc per quandam reflexi nem singularia cognoscere.Est quidem intellectus incorruptibilis & locus etiam speciem conseruatruus Sc incorruptibilis: cum ergo subiectum specieru permaneat , neq; habeant species illae contrarium,a quo cor rumpantur manebunt cum ipsa anima: atq; adeo sicut per eas species hic conuersioneis' ad phantasmata singularia in directe intelligebat,sic illic ia separata anima per easdε species,conuersone tamen ad superiora &iuxta modum illius status, etiam indirecte singularia cognoscit.Quid enim in hoc erit
magis mirabile,quam in altero Sed demus animam separata singulare non cognosce re,neq; deprehendere quae hic aguntur,t men inde statim non efficies,animam Otio
sam esse, quoniam species habet immat
otio α.riales & uniuersales, non solum insuNas a superioribus , sed etiam alias, quas,dum inmortali degeret vita, a rebus comparauit, ct per utrasq; intelliget,eκcellentissimaq; exercebit functionem, qua uniuersalia ocsingularia etiam ipsa altilis attingat. Nec te moueat quod lib. 2. Et hic.c. i. dicitur,nem re habitus inclinare ad smiles actus iis,eri quibus geniti sunt, ut putes species acquisitas in anima separata otiosas essse, quoniam no possunt habere actum per ordinem ad phantasmata:eX hoc enim tantum colliges non habere actum S usum illarum specierum secundum eundem modum &attributionem ad phantasma,non tam equbd ab solute no sit illarum specierum usus. Nam
etsi habitus semper inclinent ad similes actus ijs, a quibus causantur,debet inteli glad similes quidem secundum esse & propriam speciei rationem,non tame opus est, ut propendant ad similes secundum modii ct rationem indiuidui .Et ita species aequi stae in anima separata similem usum habet secudum ravonem formalem respectu ob tecti,non tamen similem secundum rati nem materialem in modo tendendi: & Aristoteles intellexit planὸ, animas separatas res singulares percipere: nam ut loco I 6. adduxi ex libris moralibus res amicorum& familiarium ad selicitatem vitae defunctorum pertinent.
DUBIUM Quomodo singulare ab anima
Roganti autem, per quem modum ab Anima
anima separata singula,quae hic agun- separatatur,deprehedi possinit praesertim cum antia intelligit ma separata non habeat species illas prae- siet: a stantissimas angelorum, quae naturam remi ria, quae indicant,penetrado & descendendo ad di- bisai minutissima qusq; indiuiduationis princi- tuti modo pia Respondendum,esse instar praeliantis. disserenti limi &praeclarissimi speculi,quod cu vm- ab age versalitate singularitatem iptam manife- lis. stat l .p. q. s .art.2. sunt enim angeli intelis
lectuales, id est,qui efficacius & perspicacissi simplici intuitu intelligut absq; discurissu, singularitatemque in uniuersalitate attingunt: quoniam species angelorum licet sint uniuersales,tales tamen sunt, quae possint singularia repraesentare,ad quae mox,ac in
577쪽
rerum natura eNistunt, completa assimilatione terminantur. Sicut enim albu solitatium fit simile alteri albo de nouo produ. Eho,ut terminus, sic species uniuersales angelorum repraesentant singularia,non quae immutet angelos,sed quae te habeat vi obist. . . . lectum terminans,quatenus ipsis an rerum μ' . natura productis assim, latio in actu com-
.. pletur ut optime ibi Caietanus. Non se in anima nostra plutosophandum est, quoniam neq; species habet adeo uniuersales. ct immateriales, neq; intellectu adeo per spicace dc vivacem , Deq; pure intellectua-ss est, quatenus non intelligit simpli tan- tuitu. sed rationalis dicitur, quia diu ursi uaest ita discursiue singularia cognoscit. quasi discernendo & derivando ex illa sua essentia,ut per species coplet λ est: per quemodum stibinde ad unum aliquid vel iuratione activi, vel passi uideterminatur.' Quod ut intelligas, placet sic seorsummarum per partes distinguere. Primum omnium m Maia in paris apprehensiva determinatur exas sepa ata fim latione dc relicio vxstigio praecedentiudete iis cogi Ia;ionum Sspecierum,quasi si ex ha-nam ad biti, speciebus alia, sibi cdcinet Deinde m nitim mol One oc in linatione per assultione pamnem m. in QPpeu tuae, quae magnam vim liabet ad aula s. attrahendum intellectum ad singulati ureis
rum considerationem. Tertio. eκ parte rei
ct obiecti per naturalem rerum habitudi, nem S consostantiam siue corresponden tia,ut sicut hoc , ita diliud & simile, Icc. P strem 6 ex parte agentis,ut e X superiorum illuminatione , maxi in; ex Dei ordinatione & reuelatione. His igitur mediis aut alijseo similibus anima separata veluti calcaribus quibusdam concutitur,ut ad rerum sngulari uintelligetiam ericitetur et sic enim: i res antine appropiatur , ex anima ad intel ligedum i nclinata, ut fiat res a pis, rebus ap- ..... propinquo tur,& magis in potetia est ad in- . .. H telligendum, quam angeli, qui magis sunt . . in anu. Ideo pluribus mediis anima detem
minabilis est iuxta modum & dispositione. . .. . suam : quae enim in superiori natura ange. Iica unite fiunt, in nostra an una diuisa sunt& sparsa,& per huc modum recordari poterit praeteritorum , & alio modo singularia cognoscere per nouam cognitione, aut nouum modum cognoscendi: non tamen
recordatur singularium per species a rebus acquisitas.& hinc delatas, sed per eum,que diximus, modii. Quo tu fruere bonis aui bus, christiane lector, eumq; ampli iri. a. 'ri illustra i nam inihi ingens animus est sesti- ι'in, rnandi ad finem huius grauissimae, sed iam . . . . prolixae disputationis, quae ut omnib' sui a dii numeris absoluatur, ad ultum solutionem
Varia & vluna a difficultate quinq3
vel seκ dubiis propositis veritas trunmortalitatis animorum nosirorum insevi tgitur.Primo,quoniam separat 1 anima non ura sine operatione otiosa torperet. Deinde,quod species acquisitas,ut quae, a pirat lasmatibus pedent, amittat S per. t. Ter tio,quod infusae species ei non dentur, nisi pro libito fingamus at iquid ,qtiod est super
naturam animae ct praeter ordinem totius universi: praesertim cum illae species instu Me sint eκcedentes & improportionatae. Quarto,quod cum anima vi latur,natura liter separata esse non poterit sine violentia. Quintis,quia sequeretur dari infinitam multitudinem rerum. Demum, quonian anima separata aut in perpetua quςt V O c- i. tia sine corpore , aut contingeret naturalia ter corpori reliniri Quae omnia si pro dignitate essi Gratianda,totum hominem, vi tamq; inteNam exigerent , ut nodo propositos abscinderemul. iTITria tamen priora perquam eXigui in Q Quaedam
menti erit intringere et,qui praecςdetis ter- pddictati j argumenti solutionem percalluerit,ubi tam diffitacta ct resoluta sunt. Quo in loco dispe- cultatilinciebus,quib'aia separata ad sua sanctione praecessiti
utilaar.agebamus,eriplicuimusq;,Ve talis amum Datq; sentificae animae munia atq; ostscra no μκt -- exercere,sed ut mens est. ntelligit*er altem cleuta. rutras species . acquisitas scilicet vel infusas, aut per utrasq;, modo in praecedentisolutione eXposito. Quoniam etsi anima, dii Quomodo informat corpus, in phantasmatibus intel- far βρ culigat, non tamen ita , ut phantasinata ipsa iam is materialia intelligat,cam teste Aristotele pbau per sensus externos, quasi per fenestras matri
quasdam,ammae rerum simulacra inferantur, ut contingat idem esse diis intelligen
do qui Scdescribendo:sicut enim re delinitam describimus,tamen aliquid altius significamus, sic quantu ante oculos proponitur,cuius phalasma singulare format ir; sed mens univcrsale intelligit,neque quantum perciis
578쪽
, d. t eo quod hoc quantum, sed res ipsas vi u. ellectiva penetrans, earum subitantiam ct quidditatem eruit, sibiq; in lucem depromit: hoc enim est , quod saepe Aristoteles dixit,intelligentem phantasmata inspicere,specularique.Quid ergo apertius adduci potest , ut animam nostram separabile intelligamus , quam quod videamus mentem phantasmata ereplicare & denudare,ut ipsis eXpoliatis quid dilatem rorum,uniuersaliumq; splendentes rationes, atq; accidentibus, velut cortice, detractis substantia ipsam capiat Vnde nisi in me dia luce hallucinemur,satcdum necesse sit, anima ipsam a corpore liberari, absoluiq; posse,ut separat et anim ς nil sit, quod impediat aut perturbet intelligetiam:huc enim tendere videtur cotinua illa specierum depuratio,& tam solicita atq; indefessa abstractio. Sed haec omnia in praecedentibus dicta sunt sufficienter: ct Aristoteles resert opinionem vulgi,imprudentumq; hominum,no ru,qui recte iudicanticum dixit lib. I. Ethic. cap. I .mortuo homine nullum bonum aut malum superesse: non probat haesententiam. Similiter cum lib. Ethic. ad Eudemu dicit mortuos nihil cognoscere, aliorum non propriam refert sententiam. De quarto tame satis isse dictum etiam est in precedenti, & ostelamonima uniri cor pori naturaliter, separari autem praeter misturam. De duobus itaq; postremis dubijs superest agamus, ut finem dicendi facia
Dubiu de infinita multitudine animorum diluitur.
T Requenter nanq; impugnatur veritas L ' doctrinae nostrae proposita illa animaru multitudine . de qua tamen a me plurimis agendum ess et, nisi lib. I. de caelo cap. Iet. ad secundam rationem lati sit me dixisse, nunc breuius dicam. Si enim animum inistendamus,parum negoti j erit plurimis occurrete de molestae isti &ivulgari dubita- I. solutis tioni satisfacere. Primo Aristoteles lib. nex Maris de caelo cap. . rationes probabiles adduis lumento cit , nec intendit demonstrare i signum est,r . quia lib. I.Topic. cap. 9. mundi aeternitate inter problemata retulit, verba sunt , Ira devitas rationem habemus contrariam opinioni-- , t cimnum non omne existeus vel fastam
est, ν sempitemum est, quem tau Sobi
dicunt,c cadeo secum non pugnat,sed ma. Nime constat. Secundo, quia arguit ex hy- e. solutio pothesi & datis a Platone, que redarguit, Gnatura eo quod parabolice, translatitie dc minu, L puta naturaliter loquutus metit. Tertio, quod novis.
non necessuna fuit,Aristotele vidisse quod mulieX duabus illis praenus sis sequebatur , scili- ea foditiscet,eN mundi a tertii lare S animorum im- ne huma mortalitate: humanum enim captum ex M.
cederet, ct diuinum esse videtur hoc Aristoteli tribuere,ut omnia cosequentia atq; suae doctrinae repugnantia perspexisset: homo fuit, ct humani nil ab eo alienum putare debemus, igitur aliquid latere potuit Aristotelemon enim est impossibile, quod non viderit, quid intrinsece S immediate sequeretur eX animet immortalitate di inudi eternitate.Quarto fortasse intellexit Ari . noteles mundum non fuisse aeternu quoad sp Iρη τ' aliquam eius speciem,ut humana & si hoc ex t σω difficile aut absurdum videatur,quoniam ra τοiμ rerum species coaevae sunt mundo de mun di ratione est rerum & specierum uniuersi tas,ut I .lib.de caelo cap. 8.& V. diM & humana species praestantissima es, qua mundus,in quo est uniuersitas creatura , estitui non debuit: dicere posses licet absque protervia viX defendetur hominem suisse ab aeterno ipsi mundo coquum, generatio nes tamen hominum non sitis te ab aeterno, sed coepisse in tempore.Quintono incom- s. solutio mode solueret qui assereret, Philosophum ex natura in assertione de mundi aeternitate falsum rei controfuisse, quoniam reuera falsa est assertio&contra fidem: de immortalitate aulem animae recte censuit,quoniam hoc,fide catholica declarante,verissimum & constantistimum est.
Sexto fatendum sane, Aristotclem v luisse S intellexisse infinitum animo ii numerum : tamen cum singulae animae corpore vacent, nihil est contra rationem,huiusmodi infinitum dari entium separatorum. Quibus autem locis infinitum numerum negaton ipsis de infinito in quantitate joquitur,qui resultateN diuisio De Kotinui, atq; adeo de numero praedicamentati,non tr scendetali. Sed haec solutio lib. i de cetio loco citato aperitur a nobis & redarguitur ex S.Thom. I. p. q. .ari. -l species multitudinis proportionetur speciebus numeri in hoc quod multitudinis species fiant per unum, sicut species numeri siunx, atq; adeo quod in vutique repugnet infinitum dari Responuersa.
579쪽
Respondebam, quod in speciebus numeri
sit mensuratio per unu ratione quantitatis, ratione di sionis dc ratione ordinis, que in multitudine rerum separatarum non reperiuntur: Nam primo quantitate vacat, deinde diuisionis est eNpers,demum no est per se ordo successionis, quia in partibus numeri ab unood aliud per se transitur,qu ni 1 ex diuisione continui pendet: at in partibus multitudinis transtus iste non habet Ierse necessarium ordinem dependentiae
quantitate,neq; a continuata successione
diuisionis,sed undecuq; fieri potest numeratio: quod est signum,in partibus multitudinis non fieri mensurationem S: certifica tionem per unum,sicut in partibus numeri,ubi mensuratio Sc certificatio fit per unubsutor tanquam per formam.Tame licet ita sit, ut A ij, 5 ibi diximus, me mouet multu quod S.Th. S. Iboma hac ratione usus fuerit ad probandum nomerim esse possibilem infinita multitudinem re praefert. rum. Et licet Aristotelis ratio procedat ab speciebus numeri, & ratio S.1ho.ab speciebus multitudinis sumpta sit, dcratio Aristotelis ex mensuratione per unum, ratio S.Thom .ex formali constitutione, tamen materialiter non est eadem ratio,formali
ter vero eadem esse videtur, quia ut di cit S.Tho. ad eundem essectum proportionaliter assiimitur. Et ratio S.Tho. ob ipsius
automate me magis mouet di amplius vrget, quoniam dc Aristotele erat sapientior, ct mundi aeternitatem de facto negat sui Dse,tamen de possibili docuit no repugnare, Sc ut catholicus animae immortalitatem cositebatur, Sciam enix E contendebat infinitam multitudinem impotabilem esse. Fateor ego, S. Thomam negare infinita multitudinem in rebus siue per se siue per accidens,quoniam omnis talis est resolubili, in vilitat . perquam in elisuratur,atq; adeo sinita t m aYime quia infinita intentione aereant includitur, dc facta est per unitatE. Tamsi,ut in eodem articulo S. Tho m. sese explicat, de multitudine in actu loquitur, quia concedit possibilem multitudinem inpotentia, quae fit eκ diuisione cotinuu quoniam,inquit, augmentum multitudinis Gasequitur diuisionem multitudinis. . tal Sed phofecto haec solutio vires argumenii non eneruat,quado eo eolligimus infinitur, t ex tam multitudine animarum in actura dei leo hauriatur aliter teritandu, ut crucem ista ii ct Philosophorum scandalum anobis propellamus.
Dico igitur quod tribus illis seci'ndii riri
ston admissis de facto nempe mundi aeternitate, animae rationalis immortalitate, de animarum multiplicatione numero hominum: siue de possibili secundum S. Thoma ex possibili enim posito messe nullus
quitur in conueniens consequens non colligitur,scilicet infinita multitudo animarum actu Primo,quia implicat, in siniti sine aut principium dari: at infinitis, vel angelis vehanimabus creatis, Deus potest multo plures creare,cum nec eX parte materiae quae nihil u est neceX parte virtutis productivae
quae est virtus infinita Dei sit defectus: ergo illis productis, posset multo plures
producere,quod esset duo esse infinita, aut unum infinitu maius altero. Quare eX hae parte contradictio in cosequutione inuoluitur:productis nanq; Motquot volueris angelis, plures multo restant producendi: ob id omnes possibiles possunt esse creati distributive,non tamen collectiud, ut patet innumeris, qui distributiuὰ omnes possunt a ctu esse,non tamen collectio omnis numeri in a ctu,sed duntaxat in potentia. Deinde ex possibilibus non sequitiir impossibile dc repugnans,siue nec ex possibilinus resesequitur chimaera , quae est compositioim possibilis:quare impossibile est praeces, isse hac infinitam multitudinem animarum in actu, quia infinitum aut magnitudine aut multitudine est insactibile di meoceptibi Ie, quoniam hiuoluit repugnantiam: quia Deus non posset ultra omne factibile allia quid aliud facere,nec esset possibile, ut dicitur lib. 3.ph ys.cap. . te Gox. Infinitum itur id est,chis fecundum quantitatem accipientibo semperaΓquid accipere extra est. ciuius autenihil est extra id est,efectum sim απι sic enim dis inimus m 7 euius nihil abest, . & te κ. 6 .
His enim infinitum totum dicit . Nil enim contingit concipere extra infinitum: at hicetatra infinita multitudinem aliquid dare mus , quod ipsi rationi infiniti aduersatur, quia omnem rationem vel magnitudinis, vel multitudinis includeret. Qii amobrein nec cogimur cum impio Averroe una antia mam ponere in omnibus hominibus, nec cum sensualibus de brutalibus,quod sit caduca de mortalis,nec possibilitatem aeternitatis mundi neSare: nec compellim eNillis tribus possibilibus qu artu impossibile confiteri, infinitam scilicet multitudinem in actu , sed tantum inpotentia. Ob id aduertas
580쪽
d ce tro nis inhaemateria eleganter aperitur. Metria, m. . a tertio, quod in illa numeratione infinitorum dierum includitur repognantia . quoniam infinitam multitudinem
in actu numeramus ut scite Philosophus
tauit ergo eri possibilitate trivim illorum videtur te qui, quod est omnino im possibile, ne impossibilia multo maiora in re
diamur,scilicet quod Dei viri' effet exhausta,& quod daretur aliquid infinito maius. Non enim sequitur quod intendis ex illis tribus, magia quam si ab aeterno Deus produxisset infinitos vel angelos vel animas, ruotquot volueris,ct quod non possit --
o multo plures creare sua virtute infinitam nihilo creando. Dicito milia, possut esse plura entia quam pucta in tu ea Non sane,ci tamen illa non lunt adhuc si separetur rusi infinita iii potentia: ergo non est possibile infinitum in adhu 3 item dicato , possutelia plures animae,quam cogitationes hominam ct angelorum omnium, quotquot
fuerunt a principio seculi ad sinem Minime gentium,& tame non sunt ni si infinitae in potenti quia possunt esse plures multo Sic igitur ex illis tribus concessis in antecedenti solum inferes infinitam multitudine animarum in potentia, in actu nullatenus colliges. - Tria nam; sunt, quae istam de infinito disceptatione perplexa faciunt & inextriacabilem, ad quae oportet aduertere. Prima est ex parte ipsius rei ct infiniti,cui principium aut finem inaduertenter tribuimus: in quo infiniti rationem latenter destriti
mus,dum ipsam astruere conamur. Secun
du est eκ parte numerationis cotinui permanentis,ut in partibus lineae,aut succesiis ut, ut in partibus temporis S dierum' quo nia inscii pertransimus omnes infiniti partes, siquidem eas numeramus, cum tamen,
quia infinitae sunt , impertransibiles & immutabiles sunt.Tertium & vltimum est eκ parte nostri inteli ectus, qui finitam habet
rerum apprehesionem, quae etiam cum i
finito pugnat quod est argumetum, psum
impossibile esse repugnans o dc inconceptibile in cuius tractatione inuoluuturista impossibilia.Quare etiam in argumento &antecedenti eri parte horum trium, aut es cuius eorum,impossibile nuscem',aut iniscopossibile M repugnam: omnis enim species multitudinis, quibuscunq; pol sibilibus positis,finitur in actu, ct est in aliquo
certo genere aut specie. Sed scotus in z. d. Status. I. q. 3. ita responsione ad 3. & 4. videtur in eandem sententiam descendere, duin dicit
duo, Vnum est ad 3. quod in generatione
ab aeterno includitur mutatio intςr termi nos oppositos quicquid aute est,inter ter
minos oppositos non potest esse sempiternum. Alterum est ad 4. quod argumentum propositum non habet maiores vires δεῖ posuis illis tribus in inudi sterilitate, qx .mu in uno die procedamus secundum partes proportionales aut instatia: quia si ui quo Iibet illorum produceret Deus unam an
gelum aut unam animam rationatim , t Ooresultaret infinita multitudo,quoniam ad
hue restarent infinitae producendae: uisini
tum ergo in creaturis nullum est, nec in etisentia, nec H mole, nec in multita dine.T
meis haec sufficeret,Aχη evim inquit Arist. iib. 3. Phy stex. . tiu tim est Mimrare, iuerso ac reti infinitum e. liceat ad maiorem illustrationem subdere vltimo.
Quicquid igitur si de possibilitate infi- Septima
niti iuxta S. Tho .atq; de mundi aetςrnita: e re dissima iuκta Aristotelis sententia,certum est apud Mutio exvltuq; animos nostros perpetuos esse * nisi mei do, auod pro rei dissicultate videtur mihi Ari Garte. oteli hac in causa accidisse, quod magnis ct insignibus oratoribus euenire videmus. Singula nanq; sua arte & ingenio faciunt, Arist. Anempe quod cum in aliquod incidunt ase situm
sumetu,vel difficile,vel turpe niustumve, aut alia de causa inuolutum,habent pro victoria rem totam tenebris o si de re & arte occultare,ut verborum lenocliuis victoriam,quam reuera assequino pos Iunt, illis tamen technis de verborum apparatu, aut sentetiae obscuritate quodam tenus habere videantur. Sic igitur Aristoteles de industria hune de mundi aeternitate locum tenebris offuscauit,variisq; sentetitiarum rationibus occultamitillum tamen,qui est de immortalitate animorum,aperte no solum
insinuauit,sed planis etiam verbis propria opinionem declarauit, quod lati sit me in superioribus manifestum fecimus.Verum ra M omestio Aristotelis,quod omne, quod incocpit, permissi desinat esse, dissoluta a nobis est lib. i. de a parte caelo cap. i 2. In primis absolute quod ani- post aeterma neq; est de genere in postibilium, quae num e nunquam sunt neq; de genere simpliciter parte an .
necet sariorum,quae nuquam non sunt, ted tenori. de genere contingentium,quae contingit aliquando incipere di habere cita poli non euer