장음표시 사용
421쪽
rabilia sequuntur; &ex ratione terminorum .inter quos versatur;quorum in uno est
plenitudo Boni, in altero Indigentia ; unde relatio Iustitiae non est inter illos, sicut neque inter Servum & Dominum , Prolem& Parentes; fortassis minus fundamem
E. His stantibus, celebris illius Quae- stionis, An Supremus Gubernator sit subjectus Legibus , non est dissicilis Solutio, modo constet quid sibi velit esse subditum Legibus. Si enim Sensus sit, An possint expeti a Principe Poenae ob violatas Leges, eo ipso ponitur Superior aliquis Principe quo ponitur esse cui poenas pendat. Sicinon est subjectus poenis, neque LeX aliud essciat quam ut reus poenae sit qui eam violat, statim consectum est Legem nihil opeiuri in Supremum Principem; non itaque Legibus obnoxius est. Tertium itaque est,. ut Leges sint illi per modum Regularum vel instructionis, ut in dicent ei quid si melius vel quid sit gendum. Sed neque sc Princeps subditus Legibus censeri debet. Ut enim didicimus , rasto non est Lex posita , & docet Philosephus quod Virtute praeditus naturaliter seu ex habitu Consuetudo enim altera Natura est) operatur quae Lex ju
422쪽
bet. Cum itaque Supremus Gubernator supponatur non Virtute praeditus duntaxat, sed fons Legum ; in hac via dicendiatarendum est Leges esse bonas quia sunt Conformes peistori & Sapientiae Principis, non vero Principem, quia est conformis Legibus. Sedeognoscitur quidem Princeps bonus quia Actiones ipsius sunt conformes Legibus, Leges autem ipsae sunt bonae quia conformes Principi scut aedificium est quale oportet quando & quia conforme Ideae Architedhi. Sicut enim: Idea est Natura Artificis quatenus talis est , ita Sapientia Legum conditrixest forma essentialis Principis , ut Principis ; si non in ipso Esse , saltem in eo
quod convenit, & in eo quod iupponendum est , & in eo secundum quod machinae Reipublicae formanda & formata est.
3:. Ex quo rursus, apparet tanto insignius esse Uitium in Principe , quam in particulari ; loquendo caeteris paribus , ) quo vitiosius & deformius est in
Essentia & Substantia deficere , quam in Accidente. Subditus enim habetur proeeo qui per Legem faciendus est bonus,& propterea cui contingens sit esse bonum, & qui deficere natus sit, tanquamR s, non
423쪽
non persectus. Princeps verb , ut dictum est, tanquam Idealiter bonus,dc propo situs in exemplum Populo ; in quo Populus videat quomodo executioni mandanda sine quae Leges docent dc imperant. Subditus itaque a Lege, Lex a Principe, Princeps a
solo Deo Bonus reputatur. Neque refert
quod in Senatu, imo in Republica in qua
Senatus sub Duce regit,Senatus & Princeps seu Dux clare teneantur Legibus Senatos: Vere enim hi non sunt Supremi Magistra- tus, sed particularia membra ; Supremus autem Magistratus est ipse Senatus cum tali Principe vel Duce; non ut condistincta parte Supremi Magistratus, sed tanquam uno ἡ Senatu, sine quo decreta Senatus vim habent, & in quem. Si vero constitueret hujusinodi Princeps condistinctam partem Supremi Magistratus , tum neutra pars sed utraque simul foret Supremus Magistratus , utraque quoque pars Subditi, nisi diviso sit inaequalis , dc ex insequalitate alteri parti agnascatur Principalitas. . Ex hac henus explicatis satis clarer,
quomodo Justitia Legalis inter Magistr
tum & Subditos tum incipiat tum expiret.
Nam& Princeps, si dignus est Principatu, & Reipublicae causa non sui init Magistratum, pro regula habet necessitatem Reipublicaeν
424쪽
blicae, tum quoad susceptionem, tum quoad dimissionem; ut qui intelligat sibimelius esse quae Idiotae sunt prosequi ; Suscupiendam vero esse Rempublicam charitate Civium, quia illis vel non benE vel non aeq; bene futurum sit sine illo. Quare, cum claruerit illi vel melius fore vel seque benὸ citra suam opem, sibi prospiciet & dimittet Magistratum. Ex adverso populus Principi non potest dicere nolumus te regnare per nos, quia Populus Promissione tenetur; Promissio verb irrevocabilis est si semel in rerum natura existit: Quod propterea addo ut eximam me ab examinatione conditi num necessariarum ad hoc ut promissio sit Uera Ρromissio; hoc est, habeat potestatem obligandi; etsi omnes ad hanc unam reducantur, ut sit prudenter facta; hoc est,concepta, parta seu manifestata.
425쪽
Promissio perfectast re orab ilis p
1. Uod itaque Piomissio sic pei seicta sit irrevocabilis sic constat. Primum , in Moralibus principium est , Ni- .hil irrationabiliter faciendum esse, seu omnem Hominis actionem oportere a Ratione proficisci & ab ea gubernari. Unde sequitur, possita una Uoluntate recta, subsequentes esse ipsi conformes;alioquin Animam deformem fiaturam Uolitionem itaque praeteritam, si fuerit recta, subsequentes eidem conformes esse, si rectae sint: Et quoniam quae semel praeterita est jam non. est mutabilis, subsequentes ab eL pen-dontes necessitatas esse vel ipsi esse conse mes , vel malas. Si autem sequentes V luntates sunt conformes Promissioni, clarum est eas tendere ad impletionem ipsius, neque posse illam irritam & quasi nullam facere ,.quantum ex sese st. Ex hoc itaque
426쪽
manifestum est, non. esse in potestate Pr mittentis implere Promissum sed, si non perficiatur opere ab extrinseco impedimento profectum esse. Unde itaque est
quod Viri probi non praestent actu quod
promiserunt Z Respondetur, hoc inde essequbd Promissio sit de Futuro, quale vocant Contingens, quod non habet determina natum esse in causs ; unde fit ut possit devenire non-Ens invito Promitare. Unde fit quod erat is quid quando promittebatur,ante impletionem evadere Nihil , & sic
non esse contra actum rationalem promittentis non perficere. Exempli causa; si quis Filiam tradere nuptui promist post annum, interea vero ipsa moriatur ; clarum est, cum Promissio fieret, in Causis fuisse hunc effectum, Filiae nempe traditionem ;Filia autem defuncta,eam tradi nuptui non esse aliquid quod in potestate causarum naturalium sit. Cum itaque objectum p
missionis sit aliquid agibile, & sine objeisto
Ars nulla possit esse, palam est ex morte Fili te Promissionem devenisse non-promit sonem : Sicut si promittens, ante tempus actionis promisi, defungeretur , clarum foret promissionem simul expir visse. Attamen quia sive propter vocum
427쪽
aequivocam vim, sive propter similitudinem ejus quod non est Promissum cum eo quod est Promissum , videntur viri Boni
non tenere Promissionem, Videtur incautis quod Promissio possit vel revocari vel di tui; quod non sic se habeto Perpendamus enim hoc Hominis esse, agere secundlim Rationem; Promissio itaque, ut Humana sit, debet esse rationabilis ; Quod iraque vocibus Promissionis quocunque modo continetur quod non si secundum Rationem ut fiat, non potest ab Homine , ut tali recth voli, & per consequens ex regulis Rationis non potest obligare ad effectum , sed habet naturam &vim vitiosi actus. Loquendo itaque ex vi Naturae , & abstrahendo a Legibus vel aliis accidentibus, talis Promissio non est nata vinculum imponere Rationi, neque est objectum debitae momissionis. Sirtaque vir prudens inveniat sese circumventum seu dolo seu inconsideratione propria, non se putabit obligatum tali actu, nisi aliquid extrinsecum cogat. 3. Faciamus inquies J ex inadvertentia, citra culpam utriusvis partis, malefactam Promissionem;& ex fide data Promis. sarium eb se demisisse ut grave damnum passurus sit nisi impleatur Promissum; Num
428쪽
Num Promissio non erit tenenda 3 Respondetur, non quaeri modb quid agendumst ex Ualore Promissionis, sed quid ex alia aliqua Virtute & quadam specie Poenitentiae qua Uitium praeteritum sarciri debeat;& per distinctionem Culpae & non-Culpae dividenda erit Quaestio ex regulis nondum expensis. Sicut autem Promissio per ignorantiam praesentis rerum status faeta non est Vera Promissio, sic etiam quae facta est
per ignorantiam futurorum eventuum .R
tio itaque haec est adaequata; Quod non est rationabiliter promissiim, non est perficie dum ex vi Promissionis. Unde corrigenda est illa quorundam explicatio qui mutationem circumstantiarum faciunt irritare Promissionem,quoties Promittens non Voluisset promittere si intellexisset conditiones ita mutatum iri. Cum enim Actus ex sese non sit revocabilis, & sit proinde firmus si bonus, non pendet ex dispositione Agentis qui per timiditatem vel aliam cupiditatem , fortassis secundum Rationem non egisset) sed pure ex Irrationalitate Actus quod non teneat.Non tamen cupio in telligi fortassis eandem non esse mentem Authorum, sed saltem Voces esse corrigendas credam, ut ratio cur non teneat Prb-
429쪽
oo murae Moru . Et ex his perspicitur quam vitiosa Promissio nil cogat ; quia, scilicet, sequentes actus oportet esse difformes promis sioni vitiosae, dc nullos esse effectus ipsius quatenus est vitiosa. Et hinc evidenter sequitur promissionem mercedis pro re illiciata non tenere, neque ante factum, neque post, quantumcunque laboris vel periculi subierit mercenarius. Si enim Turpe sit esse Constantem in actione turpi, Fidelitas autem Constantia est seu Conformitas ad Promissionem turpem, certh hoc ipso Fidelitas turpis est. Non itaque ex vi Promissionis acquiritur aliquod Jus promisi rio, vel aliqua Subjectio promittenti indu citur. Quid autem. ex aliis, capitibus contingat ad illa pertinet; praesertim, si, non tantum ex Naturae, sed etiam secundum Leges postivas sit illicita actio. Notandum tamen est, esse observandas Naturae Universalis Leges etiam in promissioni, bus ; nempe, ut Substantia promissionis
sit nulla; alioqui enim si quoad Substantiam sit licitus actus, etsi ex accidente vitiosus, poterit obligationem inferre , alid qui paucae promissiones tenendae forent: Rari enim sunt actus humani ex omni circv mstan tia perfecti.
s. Non tamen line lite secura est pr posita
430쪽
posta Conclusio ; neque enim vis esse aliqua in Pi omissione videtur si non ei stetur, nisi quatenus conveniens erat circumstantiis in quibus ad implenda est dicta Promis. sto. Hoc enim posito, sit Actio, non quia promissa est ; sed quia, ersi non fuisset promissa, Rationis jussu jam erat facienda:
Quod praeter irritationem vis Promissi, eistiam militat adversus communem hominum sensium a Quoties enim dicunt Pr
dentes, Nisi pollicitus fuissem non praestitissem quod modo facio, sed nou dicto impar esse ' Praeterea, in Pactis hac lege nihil certi
foret, sed rescindenda forent quaecunque in effectu gravarent paciscentem. Neque quisquam injusse agere creditur , si P cta exigat etiam cum damno Paciscentis;& Promissarius se securum facit, non ex sequitate rei, sed ex eo quod indecorum sitrullicito non satisfacere expectationi quae de ipso habetur. Dubio itaque omni procul non recte responsum est, tunc Promis sis deesse virum probum, quando, Viso e- Ventu, non fuisset ex Ratione fidem suam interposuisse. 6. Veritati nihilominus propositae stamus, dicimusque, Promissioni quaedam per accidens haerere, quae de vi ipsius ctionis nulla pars sunt λ. atque imprimis