Quaestiones Catullianae / scripsit et ... publice defendet Mauricius Haupt ...

71쪽

Aetna. Milii vero inveniri posse videtur quod cum non minus aptum sit ad sententiam poetae, propius etiam ad malum illud eMet litterarum similitudine crebroque librariorum errore accedat. Praeterea aliud eiusdem versiculi vitium emendationem sagitat. Aestu enim qui potest Aetna nubem intercipere Τ Νon Vereor ne quis talia contra asserat qualia haec sunt Ciceronis Bruti c.

81 282 sed hunc quoque absorbuit aestus quidam

non insoluae adolescentibus gloriae. Haec enim et sexcenta similia ad muris accedentis et recedentis et fluctibus suis quaecunque arripit absorbentis similitudinem pulcherrime dicta sunt. Verum eius modi imago Lucilii orationi eo minus convenit, quo certius est atque apertius describere eum Aetnam tranquillam et quietam et tantum sumo emisso laturos aestus, ut hoc ipso V

cabulo utar, indicantem. Quocirca nihil plane dubito haec restituenda esse poetae Non illam bibis Aetna nec tilio λtero is haustu. Versu 440 e librorum depravatione huiusce modi stila rata Vulcani nomine Sacra illud ipsum quod Lucilius scripsit Iacobus acumine Suo elicuit, Insula Therassa est, Vulcani nomin6 Sacra. Eam insulam poeta ex parte refrixisse ait: deinde haec dicere visus est v. 443 s. quae restat, minor et Gres satis ubere terra est, Sed non Aetnaeis rises quae conferat illis. Hac forma orationis, quae vix Latina est et multo minus poetam decet et in interpolatis tantum libris invenitur, aliquanto melius videtur quod nonnulli editores et ipse

Iosephus Scaliger praetulit

72쪽

Sed non Aetnaeis rires quas conferat illi. Attamen cum meliores codices quae sive que vocabulum tueantur et illi quidem praebeant, sed praeterea non Aetnaeis, sed et ner, non temere coniicio Sic potius poetam scripsisse Sed non Aetnaeo rires quae confertas igni. V. 449 s. haec leguntur

Sed melius res ipsa nota est, Spectataque reris Occurris s*nis, nec tentat fallere pestem. Simili oratione Germanicus utitur cum dicit Maleurum

Atque Laec ipsa nota est nullam praebere foram:

verum in Luciliano versu incommodum est neutro genere

dictum melius. Lnde laudabiliter Antonius Boius melior seribendum suspicatus est. Sed totum illud nota est nihil esse constat nisi commentum inlaceti emendatoris. In probis enim codicibus non hoc invenitur, Sed nocte. 9uod ita corrigo ut scribam Sed melsus res spsa docet ete. Pariter quae v. 458 M. Iegimus Haud equidem mirum factu. quod cern-uS ertra, Si lenitur opus, crepitate magis tiritur illic Sollicitatque magis escina incendis Saaum etc. commenticio vocabulo liberanda sunt. Rectissime enim Iacobus odoratus est in fateque vel scute, Bani, talibus mendis boni codices inquinati sunt, doctius quid latere quam factu, quod interpolata exemplaria Suppem ditant. Doctius et vero etiam aptius restituere mihi

videor sic emendata oratione

Haud equidem mirum fatu est. quod cernim uS extrI, Si lenitur opus, crepitret.

73쪽

-65 - Νuin crepitandi verbum praeclara plano sagacitate Iacobus invenit. V. 519 ss. Lucilius eos, si qui forte lapidem mo- Iarem ex variarum rerum igne liquefacturum coniunctione ortum esse putant, falli demonstrat. Nam relut arguti nare ura eSi oeris, - et igni in domitum est, constat eademque et robore salaeo, Utramque ut possis aeris CGNOSCere Partem:

Haud aiater lapis ille teneti- seu forte madentes V it in flammas, sise est securus ab illo Conse atque notas nec τοltu prodidit senes. Secutus sum in describendis his versibus exemplar Iacobi. Is post cum domisum rectissime nec Sine codicum indicio est addidit. Deinde in commentario suo, improbans quod versu tertio e codice Relidigerano editionibusque antiquis compluribus receperat utramque ut, probabilius esse iudicavit ultra quam, idque propius accedit ad ultraque ut, quod in Helmstadiensi libro invenitur rvorum ne ut quidem eius neglegendum erat. Eodem versu reiecit Clerici partem, qu0d sane ineptum est et minime conveniens inventum: Sed cum porta- , quod libri praebent, verum putat, aeris autem vocabulum in ignis c0nvertit, ut dicat poeta nun posse animadverti quod ignis labore et exitu in aeris natura mutatum sit, non possum ei amplius assentiri. Mutatione enim satis audaci, ne dicam temeraria, quid tandem es scitur nisi inexplicabilis paene orati08 Vua pr0pter persuasum mihi est mirabile illud et importunum portae Vocabulum non pro

sectum esse a Lucilio: argumentum autem et sententiam

horum versuum requiro lianc ut aes dicatur et igne Iiques actum et salvo robore ita sibi constare, tam sui esse

74쪽

simile, ut non possis cognoscere quomodo na8catur aes, num sorte ex variis rebus colliquefactis conssetur. ψuae cum ita esse videantur, lioc modo emendandam esse horum versuum depravationem existimo Nam et elut arguti natura est aeris, et igni Cum domitum est constans, eademque et robore Salvo, Ultra quam ut possis oeris Cognoscere Partum:

Η-d aliter lapis ille tenet etc.

Quod constans scripsi loco vulgati constat, mollire eo studui orationis et simul Versus asperitatem et ceterum si quis Constat SerVandum RSSeveret, opinationem meam acrius non desensitem. Ad priorem et particulam usi tuta et minime ineleganti neglegentia eademque resertur, alterum et idem est atque etiam. De eo autem dubitari potest, utrum constans vocabulum ita ut supra seci cum priore orationis parte copulandum sit, an, quod paene videtur esse elegantius, adiungendum posteriori, ut sola cogitatione ad priora verba assumatur, hoc modo et Φnicum domitum est, constans eademque et robore salvo. Versus 535 et qui sequuntur ita ab Iacobo conformati sunt .

quod si quis lapidis misatur fusile robur, Cog et obsotiri rerissima dicta libelli Heracleat, et ei nihil insuperabile gigni,

omnia cui rerum naturae semiara iacta. Heracliti quidem nomen rectissime servaverunt codex

Relidigeranus et editiones quaedam veteres: sed improbo et ei, substitutum a Iacobo eis quae codices dant. Helm- stadiensis enim liber Erad et tibi habet, Belidigeranus Heraclesti tibi est, editiones nonnullae antiquae, veluti ex Bembi potissimum exemplari transcriptae Aldinae,

75쪽

Ηeruolesti et sic denique ille alter codex Bel digeranus Et dicet rero, in quo emendandi conatus manifesto deprehenditur. Milii Gota libelli Heraclisi cum duplici suo genitivo casu valde displicent et quae in libris mcndosissime scripta sunt audaciorem emendationem admittere

videntur. Nimirum ita, nisi salior, poeta locutus est Coritet obscuri Mersis a Mota libelli Heraclisei, nihil insuperabile gigni

omni ta quoi rerum naturae semina iacta.

Pronomine enim non magis opus est quam ipso ignovocabulo. Quod sequitur quos, Iacobo debetur. Prius quam ab Aetnae emendatione desistam dicam breviter de v. 620 s. Describit ibi Lucilius flammas ex Aetna erumpentes nullique parcentes praeter nobiles illos fratres Catanenses sive Pios. notantes rorat ignis et undique torret avaros, Consequitur fugisse ratos et praemia Mut Increpat: aut nullis parsura incendri pascunt et solo parsura piis. Ascripsi hos versus quales Iacobus a poeta factos esse existimat: mihi quidem aliter emendandi videntur. Ac primum quidem quod scripsit rapta, et ipse diffisus est: nam libri Helmstadiensis et melior Belidigeranorum ratis habent, manifesto errore, sed ut rapta in eo latere minus sit veri simile: alter codex Belidigeranus exhibet: in editionibus veteribus captis scriptum est. Deinde

Acrepat commentum est emendatoris: in sinceris codicibus concremat legitur. Porro aut scripsit Iacobus, cum libri ac vel et teneant. 9uam mutationem ut su-ceret adductus mihi videtur vir doctissimus Sensu quodam incommode conformatae orati0nis, ipsam depravationis 5 u

76쪽

sedem attigisse non videtur. Nimirum non convenit suturi participio patrsura quod sequitur pascunt: requiritur laut praesentis participium aut ut futuro aliud addatur verbum. Enimvero praestabilior ceteris codex HeIm- stadiensis nam Florentinae membranae versu 289 finiun-

tuo non simpliciter pascrant exhibet, Sed pascunt, σIittera supra versum ab eadem, ut videtur, manu ascripta. Indo sucillima oritur emendatio, haecce Consequitur fugisse ratos et praemia raptus Concremat, ac nullis parsura incendia pergunt Vel solis parsura piis. Revertor tandem ad Catullum. Cuius librum cum perpurgaret Lachmannus, tam prudenter omnia circumspexit ut ipse mihi videar arrogantior, cum uno aliquo loco egregiae eius emendationi a Iiquid ad persectionem deesse dico. Etenim carminis LXΠΙ versum 5 39, 9), mirifice illum a librariis depravatum neque a quoquam probabiliter correctum, praeclare Lachmannus talem ollinsuisse intellexit Deroleis ae actito fiat pondere silico. Neque imminuitur emendationis veritas eo quod ilia Singulari numero carere vulgo perhibentur. Id qui docuerit nullum novi veterem grammaticum praeter Fl. Sosipatruin Charisium, qui p. 72 P. alia' inquit 'sίngula ritate

Cament ut. exta arma castra moenia ilia scalae' etc.

Non commemorant ilia Diomedes p. 315, Priscianus p. 663, Phocas p. 1708, Asper p. 1729, Donatus p. 1 8, Augustinus p. 1990, Consentius p. 2030, nec qui uberius liunc Iocum tractat grammaticus Bobiensis Analectorum Elchensetilii et Endlicheri p. 1UO. Si coni-

77쪽

Inunein u8um Spectamus, Vere iudicavit Cliarisius. Servius quidem ae singulariter diutum commemorat in commentario suo ad Virg. Aen. 7, 499, his verbis 'hoc ile et haec ilia facis. mno et Lunenalta 5, 1353 'eissator ab ψsis si us V Nam quod Marullus m mographus dixit 'tu Hectorem aris: ab Ilio nunquam recedis ἰ cum de guloso Moeret, alius ad cis alis nomen. Nam 'ab iti debuis Goere 'Repetiit haec ad ecl. T, 26, ubi 'sicut etiam' inquit λ Aeneide rictum est, hoc ile et haec ilia facis. Unde etiam Iurenalis ait 'ris frater ab ossi ilibus rNam Marullus m ographus contempsit artem ad cum movendum et parasito disis 'tu ut Hector ab Ilia nunquam receris ' Est autem hoc dictum per amarisurinem rust am ' Marulluin quidem, cuius verba hoc modo accuratius transcripta videntur tu ut Hector ab Isio Nunquam receris: nam uti ea prius Servius attulerat, multo minor est

iambici metri elogantia: Marullum igitur ad asta iocoso alludere potuisse etiamsi non erat in usu singularis illius vocabuli numerus, lacile largimur: quamquam Celsus 4, 1 saltem ilias, dativo plurali quasi ab ilia derivato, utitur, his verbis ruisa super rectum sntessinum progreSS ilias feminae latera stia innectit. Accedit quod in glossariis veteribus a Labbaeo collectis reperitur ilium Grauum λαγων. Sed dicat quis pluralis numeri sormam qua Celsus usus est nihil valere ad singularem, in glo8sariis autem istis Latini vocabuli numerum ad Graecam

Vocem esse accommodatum, Certe antiquam consuetu

dinem eis non posse demonstrari. Nec Valde repugno.

78쪽

Quid quod eandem numeri explicationem in promptu esse, cum eadem glossaria ira κῶλον sive ae λαγών suppeditant, ipsumque Servium ite non tam ex usu quotidiano quam ex grammatica doctrina hausisse minime negaverim. Verum illud affirmo atque assevero, poetarum licentiam non debere communi usu quasi artissimo vinculo astringi. Itaque mihi quidem persuasum est singulare nomen Catullum posuisse, castitate prae aliis commendatum et ipsa sorinae raritate et fortasse vetustate huic carmini, in quo altioris et antiquioris sermonis speciem Studiose sectatus est, imprimis aptum. Sed puto tamen Lachmanni inventum unius litterae mutatione absolvendum esse. Etenim deroleis, quod in libris legitur, neque explicatum est adhuc tolerabiliter neque explicari posse existimo. Unde nulla mihi dubitatio est derotiis potius

Catullum scripsisse. Qua emendatione dudum mente concepta miratus sum cum sorte Iidi quantillum Hieronymus Avantius ab invenienda veritate afuerit. Is enim disellis

protulit, id quod deinde a compluribus editoribus . acceptum est. Sed aberratum est hac coniectura ab iusta lyraepositionis forma: neque enim disellendi, sed δε- fellendi verbum requiritur. Ut autem derosiis potiusquam derella reponendum iudicarem factum est eo quod Geolsis propter ignoratam antiquiorem scribendi consuetudinem, oblitteratam novicio usu qui devulsis praetulit, in derotris degenerasse manifestum putabam. Vellendi verbum duplex habere persectum reus et fulsi satis tritum est grammaticorum observatione. Velli placuit Ciceroni et Virgilio et plerisque scriptoribus omnibus: sed etiam alterum illud antiquum est. Nam Laberium, eiusdem qua Catullus vixit aetatis poetam, Diome-

79쪽

des p. 369 P. sic locutum esse narrat 'aliqua parte praerulserat Eadem verbi sorma, ut de recentioribus taceam, uti consuevit Lucanus. Dicit enim evis

exemplorum non lintnemor suit Priscianus p. 896 P. Non quaeram nunc praetuleritne Lucanus hanc perlecti formam quadam antiquioris sermonis imitatione: sed Catullum puto consulto eam admisisse, quod minus videretur communi usu pervulgatu.

Ex proximo carmine LXIV) post versum 23 sive inter paginam 42 et 43 aliquid excidisse, ex parte seI- vatum ab interprete Veronensi Virgilii, supra significavi . nunc eiusdem carminis versum 28 p- 43, 53 emendare conabor. Nam qua Peleum poeta appellat oratione Tene Thetis tenuit pulcherrima Neptunine flea, sic scripta, mihi quidem intolerabilis videtur. Τhetidem cum Neptuni sive Nerei si iam suisse dicit Muretus, quo Neptunines appellationem explicet, acumen equidem et perspicacem intellegentiam desidero. Nam si poetae nonnunquain Nereo ea tribuunt quae Neptuni propria sunt, veluti, ut notissimo exemplo utar, apud Virgilium Aen. 2, 419 Nereus tridente fluctus excitat, nihil est quod quis miretur marinis deis simile munus assignari. at Catullum eo progressum esse indiligentiae ut Τhetidem Neptuni sitam diceret, eum deberet Nerei, cui tandem credibile erit 3 Paullo probabilior est explicatio Iacobi Perigonii, qui animadv. hist. cap. 9, p. 409 Hall. Τhe- iidem Nerei quidem filiam fuisse, non Neptuni, ita tamen a Catullo appellatam esse existimat, quod clarissima dea erat maris, cui Neptunus praeest. Sed vereoae tamen ut

80쪽

patron inico vocabulo Catullus hac ratione usus sit.

Quocirca Apollodori facile quis meminerit, haec nam rantis bibl. 1, I, 4, 2 λανάκη δε θεμ μεν ἐκ Ποσειδωνος ' χέα καὶ, εα καὶ Tm εα κα Πλωεα καὶ TNona. Hoc enim pacto Thetis, Xerei Νeptuno nati filia, Xeptunine non male diceretur. Sed prorsus singulare est Nereum Neptuni ssium perhiberi. In Trinummo quidem Plautina, 4, 1, 1, in codicibus Palatinis haec sere leguntur Aspotenti et muli otenti Iuris fratri et Nerei

Neptuno, fuerantque qui,Nerei Neptuno, h. e. Neptuno Nerei filio, Plautum dixisse opinarentur: sed rectissime Bothius Loesi fratri, aetherei Neptuno restituit. Apussu durus autem quid narraverit,incertissimum est: codices enim Palatinus et Vaticanus non Grais, sed Mρεα exhibent. Itaque aut diversum a Nereo nomen Apolludorum pusuisse puto, quod quale suerit eruditioribus Investigandum relinquo, aut, Si verum est Mise, nihil hoc nomen pertinere ad Nereum Ponti filium, patrem Thetidis et Amphitrites, uxoris Neptuni. Praeterea in versu Catulliano ad has interpretationis difficultates illud accedit quod Neptunines vocabulum mea quidem sententia grammaticae rationi repugnat. Nomen Latinum, exitus vocabuli Graecus. Patronumicorum in tae desinentium exempla magna industria Νaekius congessit in Hecales c. 1 mus. Rhen. a. 1834 p. 527 s.). Ea omnia Graeca Sunt. Aeque fugit hoc Priscianum, qui quae p. 586 P. docet, non incommode transcribere mihi videor. In ne autem desisentia ,' inquit quas sunt Ladιs linguae, patronymicu eiusdem gQueris i