Quaestiones Catullianae / scripsit et ... publice defendet Mauricius Haupt ...

81쪽

longam habent paenultimam, si priac*als non habuerit eandem i rocalem, etιt Adrestos Adrestinc, Nereus Nerines Commemoratur a Nackio ' γρurmνη, qua nominis sorina Leonidas Alexandrinus usus est: sed Agrippina Graecum nomen ei esse videbatur. Itaque Neptunine et ratione caret et simili exemplo. Quare magnam Lachmanno gratiam habendam censeo quod quae codices praebent accurate excripsit eoque viam patefecit certae, ut milii quidem videtur, verSus emendationi. Enimvero Neptuniae nihil est nisi commentum librarii, depravatum vocabulum sine arte atque in tellegentia ad aliquam certe signiscationem detorquentis. Talia aliquoties ausi sunt qui carmina Catulliana in

eodicibus exaraverunt quos propter universam eorum rationem sinceros dicimus. 0uapropter quod in Dati codice invenitur neptunne, eo librarium Neptuniae signiscare voluisse facile largior: sed e Laurentiano libroneptiae, ex Santentano nectine prolatum est. Quid multa Scripsit Catullus Irine Thetis tenuis pulcherrima NereMe'Nerine vocatur a Virgilio ecl. 7, 3T Galatea, una Nereisliarum, quae Nilρλβιναι a Graecis dicuntur saepius: exempla a di uellio collecta repetere nihil opus est.

- Eiusdem carminis LXIV versus 344 0. 53, 17

in libro Caroli Dati aliisque nonnullis codicibus vocabulo caret de industria omisso. Id misere depraxatum conservarunt codices Laurentii Santenti et Laurentianus. Vuorum hic ita scriptum hunc versum exhibet Cum Phrygii Teucro manabunt sanguίne teusu:

dissert Santenti codex eo quod tenen habet, .ed punctis

82쪽

- T4 nufatum, ascripto in Inargine campi Ierum campis nihil est nisi inventum grammatici pro monstruoso vocabulo, ideoque ab aliis librariis, ut saepe laetum est, plane omisso, rudi arte substituentis quod saltem inteI- Iegi posset. Simili conatu in Parisino codice T989 trunci suffectum est. Quod ut litterarum similitudine propius abest a deformi illo leuen sive tenen, ita in ptum est signiscatione. Mihi quidem in Nen sive neres1llaba rei latere non dubium est: simili enim ratione in Catulli carminibus cum alia multa depravata Sunt, tum no rei p. 12, 8, pro quo in Santenti libro norem scriptum invenitur: sed quod nonnulli inde elicueruntri ei sive rirc id vereor ne non sit aptissimum. Taceo

memorari Cuius aer caesis angustans corporum acerris

Alta tepefaciat permixta sumina caede,

ut hic aliarum rerum quam aquarum mentionem laetam esse admodum probabile sit: Verum manare rivi sanguine

praeter linguae Latinae consuetudinem dici videntur. Etenim si Rufus Festus Avienus phaen. 78O haec dicit quia et caeruleo fumen quoque gurgite manans Astra inter sedesque deum, manifesto apparet ablativo casu rationem et speciem describi qua sumen illud caeleste prosuere videatur. Contra ubi aliquid aliqua re manare ita dicitur, ut significetur desuere ab eo humorem, consentaneum est Solidum illud esse quod humore manat neque ipsum suere. Itaque sudore lacrimis sanguine, et ut quodque cuique convenit, facies manus arma campi manare iam Saepe dicuntur ut pudeat exempIa coacervare: manant autem

83쪽

rivi sanguinis aut sanguis ipse rivis manat. Qui dixerit rivos sanguine manare equidem novi neminem. Quocirca quoad idoneo exemplo refellar Catullum sic scripsisse existimo Cum Phryxsi Teucro manabunt sanoMe ciareti Quo facto reciperamus Vocabulum aptum significatione Iitterarumque similitudine ad monstrum illud leuen prope

accedenS.

Ante quam hoc carmen relinquo, nonnullis eius versiculis eo utendum mihi videtur, ut Ciris quendam versum emendem simulque illam de qua supra dixi CatuIIianae orationis imitationem novo exemplo ostendam. Complura enim a grammaticis dudum observata sunt. Ciris igitur versus 240 in vulgatis exemplaribus hoc modo

consormatus est

q&od si alis quoris an o factaris amore. Sed duplici ablativo casu Scaliger Heinsius Schraderus merito ossensi sunt: quamquam coniecturae eorum alius emendationis, quae magis in promptu est, probabilitato superantur. Novissimus editor acquiescendum putavit inscriptura codicum Relidigerant et Helmstadiensis, qui an is et amorem praebent. 'Quodsi aliorsum iactaris animo' nam huius modi explicatio prosertur recte dictum esse concedo, Sed accusativum casum amorem intolerabilem esse existimo. Dicendum potius erat quod si alia quoris an os iactaris amore. Idque elegantis iudicii homo, Ioannes Schraderus, interu exit, cuius ea ipsa est coniectura. Ego vero ut plano non dubitem scripsisse poetam quod si alia quoris animi iactaris amore,

84쪽

para carin. LXIV versum 372 0. 54, 153 quaro agito optatos animi conisuste amores et 3 30 p. 53, T

quae te sextan ο mentis perfundat amore: Verissimam enim duco Lachmanni emendationem. Veniam me impetraturum spero, Si hac occasione data an arrepta aliorum nonnullorum Ciris Versuum correctiones adiecero. V. 51 S. poeta se narraturum dicit

quem ad modum Scylla in avem mutata sit,

Hanc pro purPureo poenam scelerata capillo, Pro patris sokens excisa et funditus urbe. Haec enim suppeditant codices Helinstadiensis ei Reh- digeranus qui eo tantum, ut videtur, ab altero dissert quod est pro et particula manifeSto errore habet. In vulgalis )ibris alter versiculus hoc modo scriptus est Proque patris solvens excisa funditus urbe. Facile agnoscitur interpolatio et offendit sane patris urbs e sed illud minime reprehenderim quod ascita hac versus resciendi ratione in priore versu capillus nimis breviter et obscure sit commemoratus, quem patris sui88e capillum, non Scyllae, apertius declaratum esse oporteat. Aliter, opinor, loquendum est grammatico argumentum libri alicuius summario comprehendenti, aliter p0etae carminis sui materiem indicanti et quasi praesignificanti lectoribus. 9uod verum est unius litterae mutatione ex codicibus elicuisse mihi videor. Scripsit poeta Hunc pro Purpureo poenam scelerata capillo, Pro patria solvens, excisa et funditus urbe. Versus 189 5s. vitium contraxerunt quod facillimo negotio removeri posse existimo.

85쪽

Nise poter, cui direpta crudeliser urbe Vix erit una super sedes in turribus altis, Fessus ubi extructo possis requiescere nido. Tu quoque avis moriere, dabit isii filia poenas. Postremus versus quam esset inconcinnus intellexit Heynius: opus erat saltem particula aliqua adversativa, nisi mutila et hiantia loqui poeta voluit. Milii vero odium, quo haliaeetus cirin quasi in scelerisivindictam persequi traditur, hoc versu non Videtur reSpexisse, Sed scripsisse

Tu quoque aris moriere, dabis tibi filia pennas. Quippe in causa suit Scyllae flagitium ut Nisus in uvem

mutaretur. Id significatur acumine non nimis Venusto, ut verum latear, sed quod huic poetae Iacile concesseris. 9uod autem dicitur tu quoque avis moriere, pro eo quod simplex ratio requirit tu quoque axis ines, etsi mire dictum consteor propterea quod mori aliquem et mutari in avem inter se esse dissentanea lacile intellegitur, tamen ne id quidem indignum videtur esse hoc carmine. Atque ut commode oratio progrediatur ad ea quae Sequuntur 6gaudete - Molucres: - venia caros arobsi - Gris et ipse pater , tam nece88arius est hic versus ut omitti nullo modo possit. quoque rectissime dictum: resertur enim ad Scyllam, quam in avem Inutatam esse ipso narrationis initio v. 48 ff. satis indicatum eSt. Versus 273 vulgo sic scribitur Perque tuum memoris haustum maiiectus alumnae. Verum etiamsi concesseris alumnae nomen ad nutricis significationem deflexisse, additum tamen ei memoris

86쪽

- τ8 qui possit commode explicari non video. Quid requireretur Iosephum Scaligerum fugere non potuit: itaque

memori scribendum esse rectissime praecepit. Quo absoluta esset versus emendatio non refellitur enim eo quod hiat memori hausitim, nisi codices alio ducerent. Nam cum memoris auctum in eis reperiatur, non dubito quin sic poeta scripserit Perque tuum memori suctum mihi pectus alumnae. Significavi in mentem alicui venire posse ut alumnam dictam esse crederet nutricem, n0n quod probabilem hanc opinionem esse existimarem, quae necessaria reliqui versus emendatione redarguitur, sed quia certiora tamen huius abusus exempla inveniri videntur quam vulgo plerique putant. Atque Gesnerus quidem cum devocabulis alumni et alumnas diligenter disputaret in thesauro Suo, praeter grammaticos nonnullos Martiani Capellae mentionem fecit, sic loquentis l. 1, p. 11 Cycnus patiens oneris atque etiam subrotandi alumnta sta ta petierat: ego nunc addo quae Avie

nus dicit phaen. 502 λ Iatices inhiat gens fontis

alumni, 796 ss. Pharitim pars altera Nilum Commemorat, largo segetes quod nutriat amni Aremtesque Moos unda foecundet alumna, orb. terr. 494Romanosque la res Τiberi' lapsu praelambis Humno. Sed Ciris v. 440 s. Nicolaus Heinsius recte

emendavit. Ad propositum reversus pergo ad comam Berenices, carmen Callimachium quod Catullus Q. Hortensii Hortali orato- ris rogatu Latinis versibus expressit. Hortali nomen in codice Mediceo epistularum Ciceronis ad Atticum 2, 25.

87쪽

-T9 4, 15. cuin aspiratione scriptum est, quam Catulliani libri omittunt. Id iure lactum. Nain parcissime veteres aspiratione usos esse vel ex eis quae Quintilianus 1, 5, 20 disputavit satis constat. Pertinent huc quae Velius Longus p. 2230 P. resert. 'Hortus quoque inquit 'non desiderabat aspiratianem quod ibi herbae oriantur , M est nascantur: Sed tamen a consueturine accepit Uberius loquitur Charisius p. 62 Ρ. 'Gra

cus et ortus sίne aspisatione dici debere Varro ait: et ortum quidem, quod in eo Omnia orsantur, Grac-Cum autem a gerendo, quod mater eius duodetam mensibus titero eum gestaverat, aut re gracilitato corporis, ut quidam Colunt. Sed consuetudo et Gracchos et hortos cum aspiratione usurparis is A que orti vocabulum sine fi littera scriptum est in codice

Gothano Varronis de I. Lat. 5, 21 p. 105), pariterque 8, 5 p. 4023 Hortensii nomen in codice Florentino aspiratione caret. Callimachii igitur carminis, quod Ortali gratia Catullus Latine vertit, duos versus servavit interpres Arati p. 64, 6 Beli., hosce ηδε λυνων εβλεφεν εν ῆερι, τὸν Βερενίκνὶς

βοστρυχον, ον κείνη Πασιν εθηκε θεώῖς. In quibus υν κείνη; et θεοῖς Mureto, nisi salior, debetur: in libris oνε αρα et θεοῖσιν invenitur. Praeterea alckenarius γηδε in δε με mutandum esse coniecit. Expressit autem Catullus hos versus, si codicibus fides habenda est, hoc modo p. 56, 29 ss. Idem me ille Conon caelesti numίno eMa

Fulgentem clare, quam multis illa dearum Levia protendens brachia poli sta est.

88쪽

Caelesti numιne etsi explicari possemnon ignoroaneo temero exturbandum censeo, lateor tamen non, sine magna veri similitudine Canterum caelesti lumine praetulisse. Et placuit hoc Scaligero. Mihi vero consideranti illud Callimachium ἐν ηερι melior etiam videtur suspicio Isaaci Vossit, qui caelesti A lumMe Catullum scripsisse ratus est. Similiter poeta locutus esse vide tur v. 59 p. 58, 213, si tamen verum ibi est λ ωmMocaeli. Sed a depravatissimi illius versus emendatione prorsus me abstineo, ne operam pariter perdam ac perdiderunt omnes adhuc grammatici, neque hic caelesti λ lumMe verum esse praestem nam qui possit ea res liquido confirmari 33: verum aliud quiddam in his versibus depravatum esse paene pro certo dixerim. Longissime autem absum ab ea audacia qua Valchenarius hos duos

Fulgentem clare, quam multis illa deartim Leria protendens brachia pollicita est, commenticios esse suspicatus est et Ioco versuum hic olim scriptorum, qui in membrana veterrima ivix legi potuissent, ab alio longe recentiore positos. Etenim cum saepe Vulckenarius in delendis versibus consilio fuerit calidiore, ut mirer eum peritissimum hoc genus iudicem

dici ab homine quodam doctissimo, tum fortasse nusquam magis audax et paene dixerim temerarius fuit quam in hac disputatione. Cum enim comam Berenices clare fulgentem sive Callimachum sive Catullum dicere potuisse negat propterea quod αμαυραί appellentur illae stellae ab Eratosthene in leonis catasterismo eis verbis quae scholiastes Germanici p., 53 Bulilianae editionis sic vertit Latine seMentur aliae stellae obscurae Soptem

89쪽

iuxta caudam eius, quas Cocantur crίnes Berenices', lioc cum dicit, bilem commovet inani subtilitate. Neque serio locutum e8Se credo Virum praeclarum, quem nesus est putare adeo unquam prixatum suisse omni venustatis sensu ut non Iideret claras dicere debuisse illas stellus Cullimachum, etiamsi essent obscurissimae.

Deinde mirum est quod quaesivit cur singeretur Berenice in pollicitatione sua braclita protendere. Id enim facere qui duos precantur ex ip8is Homericis carminibus notissimum est. Verum illud tamen Vulckenarius rectissimo intellexit, multis dearum dictum esse ineptissime. Ac primum quidem n0n congruunt Callimachia βοστρυχονον κείμνη Πῆσιν εδ ηκε θεοῖς, a qu0rum Verborum sententia cur desciverit Catullus nulla causa excogitari potest. Sapienter enim Naelitus admonet, Hecales cap. 6. p. 13, optabile esse ut si quando liberius egisse poeta Latinus deprehendatur, id0nea ratione cur ita egerit monstretur. Deinde ineptum est parti potius dearum quum aut uni deo deaeue aut omnibus deis deabusque

reginum capillum se daturam VoVere. Denique cum versu

33 p. 57, 25 p0eta interruptam digressione orationem repetit, haec dicit Atque ibi me cunctis pro dulci conAge dissi

Non sine taurino Sanguine pollicita es, Si reditum tetulisset. Conveniunt haec cum Callimachiis, adversatur autem eis superior versiculus. 9uam ob rem depravatum eum esse existimo. Scripserat, nisi fallor, Catullus Fulgentem clare, quam cunctis illa deorum Leria protendens brachia pollicita est. Ac deorum quidem edita n0nnulla exemplaria suppeditant,

90쪽

nescio grammatici consilio an casu, nam codices omnes dearum praebent. Sed exigua utique mutatio: et tenendum est in eo litterarum genere quo Catulli illud antiquum exemplar saeculo nono Vel decimo exaratum esse pluribus indiciis patet, simili quidem illo quodam modo Lonrobardicae scripturae, O et α litterarum satis Droclivem esse permutationem. Itaque p. 44, 24 Andro-xeaneae codices habent loco Veri Androgeoneae et

p. 50, 24 quod in Dati libro inxenitur disalso, id in

antiquo codice Grolso fuit. Non maior est cunctis et multis vocabulorum dissimilitudo. Dicendi autem rationem, quam Catullo tribui, etsi uno tantum approbare po8Sum exemplo, noto illo Ovidii met. 4, 630mo hominum cunctos ingenti Corpore praestans

Iapetonides Atlas fuit,

tamen nihil impedire Iidetur, quo minus eodem modo Catullum locutum esse existimemus.

ψuem ad modum autem Valckenarium in Catulli illo versiculo depravationem recte animadvertis8e puto, sed abreptum esse aestu quodam ingenii ut ferro secare mallet quam Iene et quod satis in promptu erat mali medicamentum quaerere, ita alium errorem itidem a se animadversum non ea rationc explicavit quae et probabilis admodum esse mihi videtur et ab hoc ipso Catulli carmine Callimachio suppeditatur. Etenim in Hygini poeticon astronomicon l. 2 cap. 24, postquam dictum est de coma Berenices, haec adduntur Hanc Beren emnonntilli cum Cali acho diserunt equos alere et ad Olympia mittere consuetam fuisse. Alia dicunt hoc amplius, Ptolemaeum, Berenises patrem, mul-