장음표시 사용
121쪽
Dubitandi ratione quae hic a Philosopho admittuntur ut
Verae non a me nin tanquam verisimiles fuere propositae : iisque usu S sum, non ut pro novis venditarem, sed partim ut lectorum animos praepararem ad res intellectuales considerandas, illasque a corporeis distinguendas, ad quod Omnino necessiari mihi videntur, partim ut ad ipsas in sequentibus Meditationi bus responderem , Sc partim etiam ut ostenderem quam firmae sint Veritates quas postea propono,quandoquidem ab istis Me. taphysicis dubitationibus labefactari non possunt. Itaque nul Iam ex earum recensione laudem quaesivi; sed non puto me ma gis ipsas omittere potuisse, quam Medicinae scriptor morbide. scriptionem, cujus curandi methodum vult docere. OBIECTIO II. Ad Meditationem secundam.
SVm res cogitans; recte Nam ex eo quod cogito, sive phanutasina habeo: sive vigilans, sive somnians , colligitur quod sum cogitans dem enim significant cogito, essum cogitans. Ex eo od sum cogitans,sequitur, Ego sum, quia id quod cogitat non est nihiL Sed ubi subi ungit, hoc est,mens, mus,Multatas,rat
Oritur dubitatio. Non enim Videtur recta argumentatio, dicere,
ego sum cogitans, ergosum cogitatio neque, egosum intelligensita go sum intellectus. Nam eodem modo possem diceresum ambulam, ercro sum ambulatio, Sumit ergo D. Cartesius idem esse remintelligentem , re intellectionem , quae est actus intelligentis vel
Liltem idem esse rem intelligentem, & intellectum, qui est potentia intelligentis. Omnes tamen Philosephi distinguunt sub jectum a suis facultatibus, re actibus, hoc est, a suis proprietati bus, & essentiis, aliud enim est ipsum em, aliud est ejus essent
potest ergo esse ut res cogitans sit subjectum mentis, rationis, vel intellectus, ideoque corporeum aliquid, cujus contrariura sumitur, non probatur, est tamen haec illatio fundamentum conclusionis quam videtur Velle D C. stabilire. .
122쪽
Ibidem, novi me exi re, qOro est, im ego quem Uo v , certW mum est hujussi raecise sumpti ubilitam Non endere ab tis qua erum
Certissimum eiu notitiam hujus propositionis, Ego exso, pendere ab hac, ego cogito,ut recte ipse nos docia it: sed unde nobis est notitiali usus, o cogito certe non ab alio quam ab hoc, quod non possumus Concipere actum quena Cumque sine jecto suo, veluti saltare sine saliante, scire sine sciente,cogitare
sine cogitante, Atque hinc videtur sequi rem cogitantem esse corporum quid, subjecta enim omnium actuum videntur intelligi solummodo sub ratione corporea, five sub ratio De materiae, ut ostendit ipse post in exemplo cerae, quae mutatis colore, duritie, figurarum caeteris actibus, intelligitur tamen semper eadem res, hoc est eadem materia tot mutationibus subjecta a non autem Colligitur me cogitare per aliam cogitationem : quamvis enim
aliquis cogitare potest se cogitasse, (quae cogitatio nihil aliud est quam meminis o tamen omnino est impossibile cogitare se
Cogitare, sicut nec scire se scire, esset enim interrogatio infinita,unde scis te scire, te scire, te scire. Quoniam igitur notitia hujus proposidionis, ego misso, pendet a notitiali usus, ego cogito Idc notitia hiajuS, ex eo quod nota possimus separare cogitationem a materia cogitante, vid cur inferendum potius rem cogitantem esse materialem quam immaterialem. RESPONSI
Ubi dixi hoc est mencanimus Hellectus, ratio, es c. non intellexi per ista nomina solas facultates , sed res facultate cogitandi praeditas , ut per duo priora vulga intelligitur ab omnibus; dc per duo posteriora frequenter: hocque tam expresset, totque in locis explicui ut nullus videatur fuisse dubitandi locus. Neque hic est paritas inter ambulationem, re cogitationem, quia ambulatio sumi tantum solet pro actione ipsa: cogitatio interdum pro actione, interdum pro facultate, interdum orore in qua est facultas.
123쪽
Nec dico idem esse rem intelligentem & intellectionem,nee quidem rem intelligentem, & intellectum, si sum tur intelle chus pro facultate, sed tantum quando sumietur pro re ipsa quae intelligit. Fateor autem ultro me ad rem, sive substantiam . quam volebam exuere omnibus iis quae ad ipsam non perti nent significandam, usum fuisse verbis quam maXime potui ab stractis ut contra hic Philosophus utitur vocibus quammaxime concretis,nempe subiecti, materiae, O corporis, ad istam rem cogitantem significandam,ne patiatur ipsam a corpore divelli. Nec vereor ne cui videatur iste ejus modus plura simul con. jungendi aptior ad veritatem inveniendam, quam meus , quo singula quam maxime possum distinguo. Sed omittamus ver ba, loquamur de re. Potest, inquit, esse ut res comitans sit corporeum aliquid cujus
coutrarium sumitur, non probatur. Imo contrarium non assum
psi, nec ullo modo eo usus pro fundamento, sed plane inde terminatum reliqui usque ad sextam Meditationem in qua
Deinde recte dicit nos nonposse concipere actum ullum 'esub,-cio suo, ut cogitationem sinere cogitante, quia id quod cogitat non est nihil sed absque ulla ratione,& contra omnem loquendi usum, omnemque logicam addit, hinc viderisequi rem cUitantem esse corporeum quid et subjecta enim omnium actuum intelliguntur quidem sub rationesumantiae, et etiam si lubet sub ratione mattriae, nempe Metaphysicae) non autem idcirco sub rati
Sed&logici, & vulgo omnes dicere solent substantias alias esse spirituales, alias corporeaS. Nec aliud probavi exemplocer' nisi tantum, colorem, duritiem,figurarD,non pertinere ad rationem formalem ipsius cerae. Nec etiam de ratione se
mali mentis, nec quidem de ratione formali corporis ibi egi. Neque ad rem pertinet quod hic Philosophus dicat unam cogitationem non posse esse subjectum alterius cogitationis , quis enim unquam praeter ipsum hoc finxit e sed ut rem ipsam
pauciS eXplicem , certum est cogitationem non posse essesne Te cogitance , nec omnino ulliun actum , sive ullum acciden
124쪽
sine substantia cui in sit : Cum autem substantiam non imm C diate per ipsam cognoscamus, sed per hoc tantum quod sit sub
jectum Quorundam actuum, valde rationi contentaneum est,& usus jubet, ut illas substantias quas agnoscimus esse subiecta plane diversorum actuum, sive accidentium, diversis nominibus appellemus : atque ut postea utrum illa diversa nomina res diversas, vel unam & eandem significenta examinemus. Sunt autem actus quidam quos Vocamus Corporeos, ut magnitudo, figura, motus, & alia omnia quae absque locali extensione cogitari non possunt: atque sub stantiam, cui illi insunt, vocamus corpus,
nec fingi potest alia esse substantia quae sit subjectum figurae,alia
quae sit subjectum motus localis, &c. quia omnes illi actus con 'veniunt sub una communi ratione extensionis: sunt deinde alii MIS, quos vo Camus cogitativos, ut intelligere, velle maginari, sentire, &c. qui omnes sub ratione communi cogitationis, sive perceptionis, sive conscientiae conveniunt: atque substantiam cui insunt dicimus esse rem cogitantem, sive mentem, sive alio quo vis nomine, modo ne ipsam cum substantia corporea ContiUndamus, quoniam actus cogitativi nullam cum actibus corporeis habent affinitatem, cogitatio, quae est ipsarum ratio communis toto genere differt ab extensione quq est ratio commmunis aliorum. Postquam vero duos distinctos conceptus istarum duarum substantiarum formavimus, facile est ex dictis in sexta Meditatione cognoscere an una Sc eadem sint, an diversiae. O ELECTIO II I.
Uid ergo est quod la mea cogitatione dissinguatur quid, quodame ei separatum Acipotest'
, co resPondebit aliquis huic quaestioni: a me cogitatione distinguor ipse ego qui cogito : &ame, non separatam quidem sed diversiam esse meam, cogitationem, eo modo, quo (urante dictum est) distinguitur saltatio a saltante et quod si D. C. ostenderit ictem esse eum qui intelligit,&intellectum , recide- in modum loquendi Scholasticum: Intellectus intelligit, virus videt, voluntas vult, re per analogiam optimam, ambula UO, saltem facultas ambulandi ambulabit. Quae o mnia ob
125쪽
scuta impropria, & perspicuitate solita Domini Des Cartes ii dignissima,
Non nego me, qui cogito, distingui a mea cogitatione, ut retia modo ,sed ubi quaero , quid ergo est quod a mea cogitatione distri guatur, hoc intelligo de variis cogitandi modis ibi recensitis, noude mea substantia : & ubi addo, quid quod a me issos aratum A. cipossit, significo tantum illos omnes cogitandi modos militia. esse , nec video quid hic dubii vel obseuritatis fingi possit.
op Incae Io IV.C Vperes igitur ut concedam, me ne imaginari quidem quid sit hiscera,sed sta mente concipere. Differentia magna est inter imaginari , hoc est, ideam nliquanhabere, dc mente concipere , hoc est ratiocinando colligere renaliquam esse, vel rem aliquam e istere. Sed non explicinit nobis D. C. in quo differunt. Veteres quoque Peripatetici docuerunt satis clare non percipi substantiam sensibus, sed colligi ratio. nibuta Quid jam dicimus, si forte ratiocinatio nihil aliud sit qUamcd. pulatio,& concatenatio nominum, sive appellationum Per Ves lbum hoc es 8 unde colligimus ratione nihil omnino de Natura rerum, sed de earum appellarionibuS, nimirum utrum copulsemus rerum nomina secundum pacta (quae arbitrio nostro feci milicirca ipsarum significationesct vel non. Si hoc sit, sicut esse potest, ratiocinatio dependebit a nominibus, nomina ab imaginatione, & imavinatio forte, sicut sentio, ab organorum corpore rum motu, &sic mens nihil aliud erit praeterquam moltas inpar tibus quibusdam corporis Organici.
Disserentiam inter imaginationem, & purae mentis conce pium hic explicui, ut in eXemplo enumerans ouaenam sint in cri
126쪽
quar imaginamur , di quaenam quar sola mente concipimus: seddi alibi explicui quo pacto unam & eandem rem, ptata Pentagonum, aliter intelligamus, & aliter imaginemur : est autem in ratiocinatione copulatio non nominum, sed rerum nominibus significatarum ; mirorque alicui contrarium venire posse in mentem. Quis enim dubitat quin Gallus ,& Germanus eadem plane iisdem de rebus possint ratiocinari, cum tametra Vorba Concipiant plane diversa8 & nunquid Philosophus seipsium condemnat chim loquitur de pactis quae arbitrio nostro secimus circa verborum significationes Si enim admittit aliquid verbis significari. quare non vult ratiocinationes nostras esse de hoc aliquid quod significatur potius quam de solis verbis 8 Ac certe eodem jure quo
concludit mentem esse motum, posset etiam concludere terram
esse coelum,uel quadquid aliud ipsi placuerit.
Vadam ex his scissiciet cogitationibus humanis tanquam rerum imaginessunt, quibus solis proprie convenit ideae nomen, m cum hominem, et Chimaeram, vel Caelum, vel Anguum, vel De
Cum hominem cogito, agnosco ideam, sive imaginem constitutam ex figura,& coloretae qua possum dubitare, an sit hominissimilitudo , vel non. Similiter cum cogito coelum. Cum Chima ram cogito, agnosco ideam, sive imaginem , de qua Possum dimitare, an sit similitudo alicujus animalis, non existentis, sed quod existere possit, vel extiterit alio tempore.Vel non. Caeterum cogitanti Angelum obversatur animo aliquando imago flammae, aliquando puelli forrnosi alati, de qua certUS mihi vicieor e se quod non habet similitudinem Angeli. Neque erpo esse eam Angeli tueam, sed credens esse creaturas aliouas Deo ministrantes, invisibiles,& immateriales, rei creditar, vel fiapposi-- nomen imponsmus Angelum, cum tamen idea, ub qua Ang um imaginor,sit composita ex ideis rerum visibilium. Eodem modo ad nomen venerandum Dei, nullam Dei habe- P R
127쪽
mus imaginem,sive ideam, i deoque prohibemur Deum sub ima gine adorare , ne illum , qui inconceptibilis est , videamur nobis
Videtur ergo nullam esse in nobis Dei id cam . Sed sicut coecus natus, saepiuS igni admotus. & sentienS se Calere, agno scit esse aliquid , a quo calefactus est; audiensque illud appet lari ignem, concludit ignem existere, nec tamen qUalis tigurae, aut coloris ignis sit cognoscit, vel ullam omni no ignis ideam,
Vel Imaginem animo obversantem habet. Itaque homo cognostens debere esse causam aliquam sua rum imaginum, vel idearum, &Causta illius aliam Causam pri orem, &sic continuo, deducitur tandem ad finem, sive suppo sitionem alicujus cauta aeternae , quae quia nunquam coepit esse, causam se habere priorem non potest, net cessario aliquid aeternum existere concludit: nec ramen id eam ullam habet, quam possit dicere esse ideam aeterni altius, sed retin creditam,vel agnitam nominat, sive appellar De Um. -
Jam quoniam expositione hac, quod habemus ideam Dei in anima nostra procedit D. C . ad probationem hujus Theore. matis, quod Deus (id est summe potens, sapiens, mundi creator) existat, oportuit illam ad eam Dei melius explicari, re non modo inde deducere ipsius existentiam sed etiam mundi crea
Hic nomine ideae vult tantum intelligi imagines rerum materialium in phantasia corporea depictas, quo positio facile illi est probare nullam Angeli, nec Dei propriam ideam esse pota atqui ego passim ubique,ae praecipue hoc ipso in loco,oshendo
me nomen ideae sumere pro omni eo quod immediate a mente percipitur, adeo ut cum Volo, re timeo, quia simul percipio me velle, & timere, ipsa Voli io, re timor inter ideas a me numerentur, ususque sum hoc DC Ine, quia Iam tritum erat a Philo sophis ad formas perceptionum mentis divinae signa ficanda ,
quamvis nullam in Deo phantasiam agnoscamus : re nullum a prius habebam. Satis autem puto me explico isse ideam Dei pro iis qui ad meum sensum volunt attendero: sed pro iis qui
128쪽
REsPONSIONrs T E R T Imea Verba malunt aliter quam ego intelligere, nunquam Pol sem fatis. Quod denique hic additur de mundi creatione, plane est a quaestione alienum. ORI Ec Tio VI.
A cia vera cogitationes alias quasdam praeterea formas ha
bent, ut cum volo um timeo. cum a firmo, cum nego, semper qui-kem aliquam rem umbratam meae cogitatrarais a reheudo. Sed
aliquid etiam amplius quam imus rei similitudiraem cogitatione complector , ese ex his aliae voluntates sive assectus, aha autem Iudicia appellantur. Cum quis vult, vel timet, habet quidem imaginem rei quam timet, Es actionis quam vult, sed quid amplaus volens , vel timcnS cogitatione Complectitur non explicatur. Et si quidem timor sit cogitatio, non video quo modo potest esse alia, Quam cogitatio rei quam quis timet. Quid enim est timor irruentis leonis aliud, quacri idea irruentis leonis, & effectus ( quem talis
idea generat in corde quo timens inducitUr admotum animalem illum, quem vocamus fugam. am motus hic fugae non est cogi ratio, quare remanet non esse in timore aliam Cogitatio-Hem praeter illam quae consistit in similitudine rei: idem dici posset de voluntate. Praeterea assimatio, & negatio non sunt si Ne Voce, & appel- Iationibu S, ita ut anamantia bruta non possint assirmare, neque negare, ne cogitatione quidem , ideoque neque judicare: attamen Cogitatio similis potest esse in homine , dc bestia. Nam Cum assirmamus hominem currere , non habem Vs aliam cogitationem ab ea quam habet canis videns currentem Dominum aviam : nihil igitur addit a firmatio, vel negatio cogitationibus
simplicibus, nisi forte cogitationem quod nomina , eX quibus Constat affirmatio, sint nominatiuidem rei in assirin ante: quod Non est complecti cogitatione plus quam rei similitudinem, sed audem similitudinem bis,
. erae notum est aliud esse videre leonem &simul illum ti- P a mere,
129쪽
mere, quam tantum illum videre: item aliud esse videre homi nem currentem, quam stibi ipsi affrinare, se illum videro quod fit sine voce. Nihilque hic animadverto quod egeat respon
OBIECTIO V I I. C Vperest ut examinem,qua ratione ideam Liam a Deo accepi teque euim illam sensi bm haus, nee unquam non expectanti mihi adve ' nit, ut solent rerum sensibilium ideae, cum se res externis sensuum
OMoanis occurrunt, vel occurrere videntur, nec etiam a me macia est.
nam nihil ab ea detrahere, nihil illi per addere plane possum , ac pro indesuperes ut mihi sit innata, quemadmodum etiam mihi CD Dnna. ia idea mei imm - - Si non detur Dei idea (non autem probatur dari) qtaem ad modum non dari videtur, tota haec collabitur disquisitio. Prae terea idea mei ipsius mihi oritur (si corpus meum spectatur) ex visione si anima, nulla omnino animae est idea, sed ratione col li imus esse aliquid internum corpori humano,quod ei motum impertit animalem, quo seDLit, dc movetur, atque hoc quid ou d est, sine idea vocamuS animam.
Si detur Dei idea (ut manifestum est illam dari tota haec reblabaeur objectfo; cumque additur non dari animae ideam , see ratione colli , idem est ac si dicere ur nori dari eius imaginem
in phantasi depictam , sed dari tamen illud quod ego ideam
A Liam inrassis ex fauom in roremseu Ammiam hoe hes eae ebisenibus quibusdam mihi innatu elicitam Solicturi e uno empore videtur esse, silve s etur ocista siv
ratiocinatione intelligatur esse multoties maior quam et Nam haec altera non est idea solis, sed collectio pe ideam solis multoties fore magorem, si multo propius speri
130쪽
Verum diversis temporibus diveris post uni esse solis ideae, ut si uno tempore nudo oculo, alio tubo optico spectetur: seta rationes Astronomiae non reddunt ideam solis majorem , vel minorem, docent potius ideam sensibilem fallacem esse.
Hic quoque quod dicitur non esse idea solis tamen describitur, est idipsum quod ego ideam voco.
N procul bio ilia ideae, quaesis Linitam mihi exhibent, ma
jus aliquid unt, atque, ut ita loquar, plus realitatis objecti a ius continent, quam ice quae tantum modos, sive accidentia repraesentant. Et rursus issaper quam summum aliquem Deum ternum, ira Fuitum, omniscium, omnipotentem rertimque omnium quae praeter ipsumsunt, creatorem iniec o , plusprofecto realitatis obiectiva ius habet, quam illae per qua nil ubstantiae exhibentur. Notavi sopius ante, neque Dei neque animo' dari ullam ideam addo jam neque substantiae:substantia enim sui quae est materia subjecta accidentibus , re mutationibus sola ratiocinatione CViDCItur, nec Lamen concipitur, aut ideam ullam nobis exhibet: hoc si verum sit, quomodo dici potest ideas, quae substam tias mihi exhibent, majus aliquid esse, & plus habere realitatis obiectivae, quam illas ouae mihi exhibent accidentia P praeterea consideret denuo D. C. quid veIit dicere plus realitatis e an realitas suscipit magis & minus e vel si putat unam rem alia magis esse rem; consideret quomodo hoc possit captui nostro cum tanta perspicuitate explicari, quanta exigitur in omni demonstratione, & quanta ipsia alias usus est.
Notavi Opius me nominare ideam idipsum quod ratione C- vincitur, ut & alia quae quolibet modo percipiuntur. Satisque explicui quomodo realitas suscipiat plus dc minus : ita nempe ut stubstantia sit magis res quam modus : atque si dentur qualii res reales, vel substantiae incompletae, sunt magis res quam