장음표시 사용
131쪽
llis On IACTIONES modi, sed minus quam substantiae completae: ac denique si de tur substantia infinita, & inde pendens, est magis res quam fi nita, & dependens. Haecque omnia per se sunt notissima
IT aque sola restat idea Dei, in qua con erandum est, an aliquid uquod a me ipso non potuerit proficisci et Dei nomine intem si si
stantiam quandam infinitam, independentem summe intelIUEnte simme potentem, S a qua tum ego ipse, tum aliud omne, si quida. liud exsat, est creatum. Quae san) omnia talia sunt ut quo aeuum. vim attendo, tanto minus a me Dprofectasse videantur, laeoo. ex antedictis Deum necessario existere est concludendum. Considerans attributa Dei, ut Dei ideam inde habeamus,& ut videamus an in illa aliquid sit quod a nobis ipsis non potuerit proficisci, invenio, ni fallor, neque a nobis proficisci qua ad nomen Dei cogitamus, neque esse necessarium ut profici, scantur aliunde quam ab objectis externis, nam Dei nomine intelligo ab tantiam,hoc essentelligo Deum existere , (non petideam , sed per ratiocinationem tu itam Ohoc est, quod non possum Concipere, neque imaginari terminos eius, sive partes extremas, quin adhuc possim imaginari ulteriores ex quo se quitur ad nomen insiti non oriri idem infinitatis divinat . sed meorum ipsius finium, sive limitum : Independentem, hoc est,
non concipio cautari ex qua Deus oriatUr. Ex quo patet me aliam ideam ad nomen independentas non habere praeter memoriam mearum id earum incipientium diu versis temporibus, ideoque dependentium.
Quapropter dicere Deum este independentem n hil aliod est,
quam dicere Deum esse ex earum rerum n Umero, quarum non imaginor originem , sicut dicere Deum esse infinitum, idim est ac si dicamus eum esse in numero earum rertim, quarum non
Concipimus fines. Et sic omnis idea Dei excluditur qualis enim est idea sine origine ,& terminiS. Summe intelligentem, quaero hJ c per quam ideam D. C. intelligit intellectionem Dei summe potentem: item per quam i deam intelligitur potentia, quae est rerum futurarum, hoc est non ex istentium. Certe
132쪽
Certe ego potentiam intelligo ex imagine, sive memoria actionum praeteritarum, hoc modo colligens: sic fecit, ergo sic potuit facere: ergo existens idem sic poterit iterum facere: hoc est, habet potentiam faciendi. Jam haec omni alunt ideae quae ortae esse possunt ab Objectis externis.
Creatorem omnium quae extant, creationis imaginem quandam mihi ipsi fingere possum ex iis quae vidi, velut hominem
nascentem, sive crescentem velut ex puncto in figuram, & magnitudinem quam nunc habet: aliam ideam ad nomen creato ris nemo habet : sed non sussicit ad probandam creationem quod imaginari possumus, mundum esse creatum. Ideoque etsi densonstratum esset aliquid infinitum , indepen. deus, summe potens , set existere, non tamen sequitur existere creatorem. Nisi quis putet recte inferri ex eo quod existit aliquid quod nos credimus creasse caetera omnia , ideo mundum ab eo fuisse aliquando creatum. Praeterea ubi dicit ideam Dei, &animae nostrae nobis innatam esse, velim scire si animae dormientium profunde sine insomnio cogitent; si non, non habent eo tempore ideas ullas, quare nulla idea est innata, nam quod est innatum semper adest.
Nihil eorum quae Deo tribuimus, ab objectis externis tanquam ab exemplari potest esse profectum, quia nihil est in Deo simile iis quae sunt in rebus externis, hoc est corporeis: quidquid autem iis dissimile cogitamus, manifestum est non ab ipsis, sed a causa istius diversitatis in cogitatione nostra proficisci.
Et quaero hic quo pacto iste Philosophus intellectionem Dei
a rebus externis deducat: quam autem habeam ejus ideam facile explico, dicendo me per id eam intelligere id omne quod forma est alicujus perceptionis squis enim est qui non percipiat se aliquid intelligere, ac proinde qui non habeat istam si voideam intellectionis, quam id e finite extendendo format ideam intellectionis divinae,& sic de caeteris ejus attributis, Quoniam vero usi sumus idea Dei quae in nobis est ad ejus existentiam demonstrandarn, atque in hac idea tam immensaporenti
133쪽
potentia continetur ut intelligamus repug 'are, si D eus existat aliquid aliud praeter ipsum existere, nisi quod ab isti ut creatum plane sequitur ex eo quod demonstrata sit ejus mutentia, de monstratum etiam esse totum mundum, si Te res Omnes a Deo diversas, quaecunque existunt, ab iplo esse creatas, Denique cum dicimus ideam aliquam nobis esse innatam , non intelligimus illam nobis semper obversari. sic enim nulla prothses et innata sed tantum nos habere in nobis ipsas lacultatem illam eliciendi.
Totaque vis argumenti in eo era , quod cognoscam feri uonpo,
ut ex ant talis naturae qualis sum, nempe ideam Dei in me hs bens , ni revera Deus etiam existat, Deus, inquam , ille cu ub idea in me est
Quoniam ergo non est demonstratum nos ideam Dei habete,& Christiana religio nos obligat credere Deum esse inconcepti. bilei hoc est ut ego opinor, cujus idea non habe tu r, sequitur e istentiam Dei non esse demonstratam, multo mi S creationeT.
Cum dicitur Deus inconceptibilis , intelligitur de conceptu adaequale illum comprehendente et quomodo autem idea Dei habeatur, ad naUseam Usque repetitum est: ac nihil omnino tica fertur quod demonstrationeS meaS convellat. Opi Eovio x I I. Ud Meditationem quartium. Da Vasto ET FALSO. A et que ita certe intelligo errorem,quatemra erro est,non esse quil, recisised tantummodo defectum Aec proinde ad errandum is hi opus esse aliqua potestate ad hunc luem a Deo tributa Certum est ignorantiam tantiam modo cisse desectum, nequc opus esse facultate aliqua positiva ad ignorondum i sed de errorqnon est ita res manifesta, videntur enim lapides & in animata erra
134쪽
re non posse, propter hoc solum quod non habeant facultatem ratiocinandi, neque imaginandi et proinde pronum est Coligere quod ad errandum opus sit facultate ratiocinandi, vel saltem imaginandi, quinae faciuitates s in tam bae positivae tributae omnibus, & solis erraratibus. Preterea D. C. dicit sic , adverto ins (scilicet meos errores a duabus causis simul concurrentibus dependere, nempe a facultate cognoscendi qua in me eo, si a facultate eligendi, fidie ab arbitrii libertate : Quod videtur praecedentibus contradictorium. Ubi notandum quoque arbitrii libertatem assumi sine probatione, contra opinionem Calvinis arum.
Etsi ad errandum opus sit facultate ratiocinandi vel potius iudicandi, sive affirmandi, & negandi) quia nempe est mus defectus . non ideo sequitur hunc defectum efferealem, ut neq C citatem esse realem, quamvis lapides non dicantur coe Ci, propter hoc solum quod non sint visus capaces . Mirorque me nUllam hactenus rectam illationem in his Objectionibus invenisse Nihil autem de libertate hic assumpsi, nisi quod omnes experimur in nobis, est que lumine naturali notissimum, nec intelligo quam ob causam precedentibus contradictorium essee dicatur. Etsi vero forte multi sint qui cum ad praeordinationetna Dei respici Unc, capere non possunt, quomodo cum ipsa CCrisistat nostra liberta S, nemo tamen cum seipsit in tantum resipi Cit, non Experitur unum ae idem esse voluntatium, & liberum Neque hic est locus examinandi, quaenam sit ea de re opinio aliorum. OB In caelo XIII. xempli caumacum examinarem his diebus, an aliquid , mundo Lia existeret,atque adverterem ex hoc ipso quod i ad examinarem,eUtilenterae qua me exi Iere, non potui quidem non judicare quod tamc re inte Uebam verum esse, non quod ab aliqua vi externa fuerim ad id coactus, sed quia ex magna luce in intecectu magua con equutae et propensio in Poluntate, atque ita tanto magis Ponte est libere illi
credidi, quanto minu ui ad ictud ipsum in ferem.
135쪽
Vox haec, magna lux in intellecyu, metaphorica est; nec igitur argumentativa : unusquisque autem qui dubitatione caret, ta lem lucem praetendit, & habet propensionem voluntatis ad affirmandum id de quo non dubitat, non minorem quam quire vera scit. Potest ergo lux haec esse causa quare quis obstinate opinionem aliquam defendat, vel teneat, sed non quod sciat vecram eam esse.
Praeterea non modo scire aliquid verum esse, sed de credete, vel a centum praebere, aliena sunt a voluntate: nam quae validis argumentis probantur,vel ut credibilia narrantur,Volentes no lentes credimus. Verum est quod assirmare , & negare, propugnare , & refellere propositiones sunt actus voluntatis, sed non ideo sequitur a Sensum internum dependerC a voluntate. Non loquet at s demonstratur con clusio quae sequitur, atque in hoc liberi arbitrii non recto usurivatio sita inest quae formam erroris constituit
Nihil ad rem attinet querere an vox , magUa lux, sit argumen tali Ua, nec ne, modo sit explicativa, ut revera et t. Nemo enim nescit per lucem in intellectu intelligi perspicultatem cognitiONIS, quam forte non habent omnes qui putant se habere, sed hoc non impedit quominus valde diversa sit ab obstinata opinione absque evidenti perceptione concepta Cum autem hic dicitur nos rebus clare perspectis volentes nolente assentiri, idem est: ac si diceretur, nos bonum clare cognitum volentes nolentes appetere: Verbum enim, nolentes, in
talibus non babet locum, quia implicat nos idem velle & nolle. OBIECTIO XIV. Ad Meditationem quiUtam. DE EssENm1 A RIRvM M AT ERIALI v
VT cum, exempli causa, triangulum imaginor, es fori esse tali
figura nucibi gentium extra cogitationem meam exsat, nec ura-qsiam extiterit, es tamenprofecto determinata quaedam eis nar sim
136쪽
me edentia , e forma immutabilis Saeterna quae a me noli incia ess, nec a mea mente deperadet ut patet ex eoquodpossint demst strara variae proprietates de isto triangulo. Si triangulum nulli bi gentium existat, non intelligo quomodo naturam aliquam habeat, quod enim nulli bi est, non est: Neque e reo habet esse, seu naturam aliquam: triangulum mmente, oritur ex triangulo Viso, vel ex visis ficto, cum aurum semel rem (unde putamus oriri ideam trianguli nomine trianis guli appellaverimus, quanquam perit ipsum triangulum , UO-men manet. Eodem modo si cogitatione nostra semel conceperimus angulos trianguli omnes simul aequari duobus rectis,& nomen hoc alterum dederimus triangulo , habens tres angulos aequales duobus recctis: Etsi nullus angulus existeret in mundo,tamen nomen manerer, & sempiterna erit veritas propositionis istius, triangulum es habens tres angulos duobus rectis aequales 3, Sed non erit sempiterna natura trianguli, si forte omne triangulum periret. Vera similiter in aeternum erit propositio, homo es auimal, propter nomina ceterna sed pereunte genere humano, non eri Lamplius natura humana. Unde constat essentiam, quatenus distinguitur ab existentia, nihil aliud elisi praeter nominum copulationem per verbum, ideoque effencia absque existentia est commentum nostrum: videtur est e ut Imago hominis in animo ad hominem: ita esset essentiam ad existentiam , vel ut haec Propositio, Socrates est homo: ad hanc, Socrates est, vel existit; ita Socratis essentia ad ejusdem existentiam et Iam , Socrates eo homo, quando Socrates non existit, significat Connexionem nominum tam tum & est, sive esse habet sub se Imaginem unitatis rei duobus nominibus
Nota est omnibus essentiae ab existentia distinctio,&quae hic de nominibus aeternis, loco Conceptuum, sive id earum aeternae Veritatis dicunt , jam ante fuerunt satis explosa.
137쪽
CVm enim nullam plane facultatem mihi dederit Deus ad h.
utrum ideae emittantur a corporibus nec-ne cognoscendum se contra magnam propensionem ad credendum istas a rebus eorporati emitti, nou video qua ratione post intelligi ynum non esse fasiae, si aliunde quam ὰ rebus corporeis emitteramurtia roinde res corporea
Communis est opinio, Non peccare Medicos qui aegrotos decipiunt ipsorum salutis causa: neque patres qui filios suos sal lunt boni ipsorum gratia: neque crimen deceptiones consistetein falsitate dictorum, sed in injuria decipientium. Viderit igitulD C. an vera sit propositio Universaliter sumpta, Dens nusso casu potes nos factere nam si non sit Vera ita universaliter non sequitur
conclusio illa, ergo res corporea existisint. RESPONSIO,
Ad meam conclusionem non requiritur, ut nullo casu possimus falli, cadmisi enim ultro nos saepe falli sed ut non fallamur clim iste noster error decipiendi voluntatem in Deo testaretur, qualem in eo esse repugnat rursusque hic est mala illatio.
NVnc enim adverto permagraum esse inter utrumque choc est inter vigiliam & insomnium) d rimen , in eo quod nunquam insemnia cum reliquis omnibus actionibus vitas a memoria
Quaero utrum sit hoc cerium, quod quis somnians sed ubitare an somniet nec ne, non Pollit somniare cohaerere suum somnium cumjdeis rerum longa serie praeteritarum. Si potest,
138쪽
ea quae somnianti videntur esse actiones vitae suae anteactae, Posssunt censeri pro veris non minus quam si vigilaret. Praeterea quoniam,ut ipse assirmat,omnis scientiori certitudo dc Verita S ao una veri Dei cognitione pendet, Atheus vel non potest colligere se Vigilare ex memoria anteactae vitae, vel potest alaquis scire se vigilare sine veri Dei cognitione.
Non potest somnians ea quae somniat cum ideis rerum praeteritarum revera connectere, quamvis somniare possit se con-Dectere, quis enim negat dormientem falli posse e atqui postea CXperrectus errorem suum facile dignoscet. Potest vero atheus colligere se vigilare ex memoria anteactae vitae, sed non potest scire hoc signum sussicere ut certus sit se non errare, nisi sciat se a Deo non fallante esse creatum.
Ad vitrum clarissimum Epistola.
Oluisti vir Clarissime , gratis me beare, summi beneficii compensationem exigis, re quidem gravem, dum ea tantum lege ingeniolissimi operis participem me fieri voluisti; ut sensus de illo meos aperirem. Dura profecto conditio, quam res Plucherrimas noscendi Cupiditas Extorsit,& adversus quam libentissime reclamarem, sit ut a Praetore datur exceptio,si quid vi aut metu,ita novam possim obtineres quid suadente voluptate Lactum est. Quid enim vis tibi e meum de Authore judicium non Exspectas, cujus summam ingenii vim erudir nemque singularem quanti faciam jam pridem nosti: non ignorra etiam quam molestis occupationibus detinear, nec,si quid mihi tribuis ampliusquam deceat sequitur ut ego meae tenuitatis conscius non
139쪽
sim, dc tamen quod examinandum praebe S, c Um iogenium non vulciare , tum plurimum sere Inae menti S a sidcrat, ut a rerum omnium exteriorum strepitu hoera sibi ipsi Vacer, quo a nonni
si attenta Meditatione , & defixo in seipsam obtutu fieri pos satis vides. Parendum nihilominus, siquidem jubes , quidquid
a me peccabitur penes te culpa erit, qui ad scriben cum cogi, QuamqUam vero totum hoc opus Philosophia sibi vindicat possit, quia tamen vir modestissimus Ultro te Ineologorum iti bunali sistit, duplicem hic agam personam , proponam Ulae pri inlim quae circa praecipuas de natura Mentis no I rar, de de Deo quae s iones a Philosophis opponi posse mihi videbuntur, tum vero scrupulos aperiam quos in opere universo Theologus pos set offendere.
De natura mentis humanae .HIc primum mirari subit virum Clarissimum idem pro toti. us suae Philosophiae principio statur e quod statuit D. Ag,
oustinus,acerrimi vir ingemi, nec in Theologicis modo,sed ei. amin Philosophicis rebus plane mirandus. Lib enim et de i. bero arbitrio cap. g. Alipius cum Ennodio disputans protate. irusque De este, Prius, inquit,abs te quaero ut de mani fissim icapiamus exordium, utrum tui ess,an tu forte metuis ne hac in is terroo atrones aris, cum utiquest non esses, falli omnino non posse
ovibus similia sunt Authoris nostri verba , sed est deceptor ne ovis summepotens ,symme callidus qui de industria mehe mersiri haud dubie ego etiam sum si me fallit. pergamuS,&,Cuod poti
us ad rem facit, Videamus quo pacto ex hoc principio conr possit Mentem nostram a corpore esse separatam. Dubitare possum an corpus habeam , imo an ullum sit ins: rum natura corpuS, nec tamen mihi licet dubitare quin simis, existam, quandiu dubito,sive cogito. . Ego igitur, qui dubito, & cogito, corpus non sium, alio pisde corpore dubitando de me ipso dubitarem. Imo etiam sic bstinata mente contendam, nullum esse ora pilino corpUS , manet nihilominus positio , ego aliquid sum, '' isum igitur corpus, acute sane, sed opponet aliquis quod o p
140쪽
sibi ipsi author objicit, quod de corpore dubitem, Vel corpus esse negem, non essicitur nullum esse corpuS.
Fortassis ergo contingit ut haee ipsa quae nono nihil essu a mi
hisunt ignota, tamen in rei meritate non disserant ab eo me quem Uovi. Nesio,inquit, de hac re von disputo,i novi me existere, quam qui
sim ego usi quem noti certi imum es hujussit praecis ampli notiam non pendere ab iis quae exsere nondum novi.Verum cum fateatur per argumentum in methodo propositum rem Co tantum deductam essE , ut quidquid corporeum esceXCl Udere ranarum mentis su ae, non in ordine ad ipsam rei veritatem, sed dumtaxat in ordine adfuis preceptionem(adeo uisensus esset e nihil plane cognoscere quod ad essentiam sua sciret pertIUere,prarerquam quod sit res cogatansb patet ex hac responsione in iisdem adhuc terminis disputationem haerere, proinde integram resitare quaestionem quam se soluturum spondet, quo pacto eseo quod nihil aliud ad essentiam suam pertinere cognoscat, sequatur nihil etiam aliud revera ad illam pertinere. Quod tamen ab illo praestitum esse tota Meditatione et ut fatear tardi Latona meam, deprehendere non potui. Sed quantum Conjicere PQ sum hujus rei probationem aggreditur in Meditatione G. eo quod illam dependere judicarit a clara Dei notitia, quam Meditatione a. sibi nondum comparara sic ergo rem istam probat uoratam, i n qu It scio omnia quae clare S disincte intes Mo,tum a
Deo fleripo e qualia ilia intelesto. satis es quodpia in unam rem ab que altera clare, et distincti intesistere,ut certas unam ab altera esse versam, quiapore saltem a Deosor poni, eo non refert a qha
potentia id fiat ut diversa rei metur et quia ergo ex una parte claram , O disim Iam habeo ideam mei ipsius, quatentissunt tantum res cogitans, non exsensa, O ex alia parte Finctam ideam corporis,g teuus es tantum res 'extensa, non cogitans, certum estime a coryci
meo revera esse gistinctum, S absque illo posse existere. Hic paulisper subsistendum, in his enim paucis verbis totius dissicultatis cardo versari mihi videtur. Ac primum quidem ut vera sit illius syllogismi propositio,
non de quacunque etiam clara,&distincta Ad tantummodo, de QTquata rei cognitione intelligi debet. fatetur enim V. C. in