장음표시 사용
161쪽
I 8 OBIECTIO NAs QS ARTAE, dependent tales sunt pulsus cordis, ciborum coctio, nutritio, spiratio dormientium, atque etiam in vigilantibus ambulatio cantio de similia. Cum fiunt animo non advertente. Cumque is qui ex alto decidunt manus in terram Praemittunt ut capi, tueantur, nulla sane consilio rationis id faciunt, sed tantum qui, visio impendentis casus ad cerebrum usque pertingens spiritu, animales in nervos mittit, eo modo quo necesse est ad hunc intatum vel mente invita, & tanquam in machina producendum. Cumque hoc in nobis ipsis pro certo experiamur, quid est quod tantopere miremur, si lumen e lupi corpore in Ovis ocu los reflexum eandum habeat vim ad motum fugae in ipsa exei. tandum e Jam vero si velimus uti ratione ad dignoscendum an aliqui brutorum motus similes sint iis qui peraguntur in nobis opementas, vel iis tantum qui a solo spirituum influxu, & organorundis positione dependent, considerandae sunt differentiae quae in ter ipsos reperiuntur,nempe illae quas in parte quinta dissertati.onis de Methodo explicu non enim alias pUto Inveniri tunc de facile apparebit omnes brutorum actiones iis tantum similes esse quae sine ulla ope mentis a nobis fiunt. Unde concludere cogemur nullum plane in ipsis prine ipium motus a nobis cognosci piae ter solam disposita Onem organorum , S continuum a fluxum spirituum, qui a calore cordis sanguinem attenuantis producuntur ; simulque ad Verremus, nihil nobis ante hac occasionem dedisse aliud ipsis assingendi, nisi tantum quod illa duo
principia motus non distin Suentes, cum prius, quod a solis spiritibus & organis dependet, in brutis, tanquam in nobis,esse vi deremus, altud etiana quod in mente , sive cogitatione consistit, ipsis inesse in consulse crederemus. Et sane quidquid ita nobilab ineunte aetate persuasimus, quantumvis postea falsum escrationibus ostendatur, non tamen facile, nisi diu,& frequentor ad rationes istas attendamuS,ab opinione nostra deletur.
162쪽
: Ad alteram partem, D n DEO.HActenus argumenta viri Cl. dissolvere , ejusque impexum . sustinere conatus sum: deinceps, ut ii qui cum rLIOD bus pugnant, non directe ipsi me opponam , sed abi u poti
De tribus tantlim agit hac in parte quae facile pollunt ad ml xi , prout ipse illa intelligit: sed quae scripseram alio sensu intellexi,qui verus etiam mihi Videtur, i Primum est quod quaedam ideae materialiter sint ralsae, HOC , est, ut ego interpretor, quod tales sint ut judicio materiam Praebeant erroris . ille vero ideas formaliter si impias considerando nullam in iis falsitatem esie contendit. Alterum etit quod Deus si a sepositive, & tanquam a causa ;ubi tantum intellexi rationem propter quam Deus non indiget ulla causa efiiciente ut existat, fundatam esse inrepositiva, nempe in ipsamet Dei immensitate, qua nihil magis positivum esset Potest; ille vero probat Deum a se non produci, nec conserVari per positivum aliquem causiae essicientis influxum, quod plane etiam assirmo.Tertium denique est quod nihil in mente nostra esse possit cujus non simus conscii, quod de operationibus intellexi, S: ille de potentiis Negm. Sed ut singula deligentius exequamur, ubi ait, sifigmst tam trum privatio , nullam pome dari ideam quae illud tanquam rem positivam representet, manifestum est ipsum agere tantum de ideae formaliter sumpta. Nam cum ipsie ideae sint formae quaedam, nec ex materia ulla componantiar, quoties considerantur quatenus aliquid repraesentant,non materialiter Sed forma siter sum uniatur: si vero spectarentur, non prout hoc vel illud repraesentant; sed tantummodo prout sunt operationes intellectus , dici quidem posset materialiter illas sumi, sed tunc nullo modo veritatem , vel falsitatem objectorum respicerent. Nec ideo
163쪽
mihi videtur illas alio sensu materialiter falsas dici posse. q. eo quem iam explicui; nempe sive frigus sit res positiva, sive pii vatio, non aliam idcirco de ipso habeo ideam, sed manet theadem illa quam semper habui, quamque ipsam dico mihi piibere materiam erroris , si verum sit frigus esse privationem, si non habere tantum realitatis quam Calor; quia utramque idea, caloris,& frigoris considerando prout ambas a sensibus acce non possum advertere plus mihi realiratis per unam quam ialteram exhiberi
Ne c sane audicium cum idea confudi , nam in hac dixi repetiis falsitatem materialem, in illo vero non potest esse nisi formilii Cum autem ait vir C. ideam frigoris esse frigus, ipsum prout est. jective in intesiecta, dis inctione arbitror opus esse, hoc enim se. pe contingit in ideis obseuris, de confusis, inter quas hae calidi& frigoris sunt numerandae, ut ad aliud quid referantur quia ad id cu)us revera ideae sunt. Ita si frigus sit tantum privatio fit. goris dea non est frigus ipsum, prout est objective in intellesta, sed aliud quid, quod perperam pro ista privatione sumitu neu.pe est sensus quidam entis nullam habentis existentiam citri
Neque est par ratio de idea Dei, saltem de illa quae est clara adistincta, quia dici non potest ipsam referri ad aliquid cui non sit
Conformis. Quantum autem ad confusas Deorum ideas quet ab idololatris effinguntur, Don video cur non etiam materiali
ter falsae dici possint, quatenus falsis ipsorum judiciis materiasspraebent. Quanquam sane illae quae vel nullam, vel perexigua*judicio dant occasionem erroris: non tam merito materialitctfalis dici videntur, quam quae magnam : Unas autem majUns quam alteras erroris occasionem praebere facile est exempli
declarare. Neque enim tanta est in confusis ideis ad arbitrius mentis effictis squales sunt idea falsorum Deorum quanta estipiis quae a senstibus confusae adveniunt, ut sunt ideae caloris &, goras . si quidem . ut dixi, Verum sit illas nihil reale exhibere. s mnium autem maxima Est in ideis quae ab appetitu sensimqOriuntur; ut idea sitis in hydropssico nunquid revera ipsi materi Wpraebit erroris, cum dat occasionem judicandi potumqbjProfuturum,qui tamen sit nociturus.
164쪽
At petit vir Cl. quidnam mihi exhibeat illa frigoris idea,
quam dixi materialiter falsam esse: Stemmon int. exhibetprida tionem, ergo ver est: si empositimum, non est e gressi 'rii tuca, necte , sed propter hoc tantum illam materialiter falsiam appello, quod cum sit obscura ae confusa, non possim dijudicare an mihi quid exhibeat quod extra sensum meum sit positivum Dec ne : ideoque occasionem habeo judicandi esse quid positivum, quamvis forte sit tantum privatio . . Nec proinde quaeri debet quae si ea a sigius emispositi, o mclivi, unde seri Go ut materialiter famast illi idea, quia non Moillam fieri materialiter falsam ab aliquo ente positivo, sed asina Obscuritate, quae tamen ens aliquod positivum haoet pro subjecto, nempe sensum ipsum. Et quidem ens istud positivum in me cst, quatenus ego sum
reS vera; obscuritas vero . quae sola mihi dat occasionem judicandi istam ideam sensus frigoris, repraesentare objectum aliquod extra me positum quod voce r frigus, non habet causam realem, sed inde tantum oritur quod natura mea non sit omni ex parte perfecta Neque hoc ulla ratione fundamenta mea convelliet. Vererer autem ne forte quia in legendis Philosophorum libris nunquam valde multum temporis impendi, non satis ipsorum loquendi modum sequutus sim, cum dixi ideas, quae judicio materiam praebent erroris materialiter falsas esse, nisi apud primum autho- rem qui mihi jam incidit in manus, vocem materialiter in eamdem significatione sumptam invenirem, nempe apud Fr. Sua
rem Metaphysicae disput . sectione 2 numero g. Sed pergamus ad ea qnae V. C. Omnium maxime reprehendit, mihi autem minime omnium reprehensione digna videntur, nempe ubi dixi, licere nobis cogitare Deum quodam modo idem
praestare rassecta sui ipsim quoia causa efficiens respectu sui essectus
Hoc enim ipso negavi illud quod viro Cl. durum videtur &falsium,nempe quod Deus sit causa essiciens sui ipsius, quia dicando i ni quodammodo pro Dre , ostendi me non existimare idem esse: & praemittenclo ver bat nobis omnino licet cogitare, significavi me haec tantum propter imperfectionem intellectus humani
165쪽
firmavi, nam statim ab initio ubi di xi, nutam rem ex Ieremani sic explicare. Sed de in reliquo scri pro idem ubique coh
musam e cientem non liceat inquirere: addidi,velsi non habetisia non indige at posulare - quae verba satis indica ne, me putag aliquid existere quod causa essiciente non indigeat. Quid autem tale es e potest praeter Deum edixique paulo posti in Do.
s tantam S tam inexhausampotentiam, ut nullius unquam ope emerat ut exi ret, neque etiam nunc egeat at coraservetur, atque ade. se
quodammodo sui causa. Ubi verbum fui causa, nullo modo de es sciente potest intelligi, sed tantum quod inexhausta Dei poten tia , sit causa, sive ratio propter quam causa non indiget. Cum. que illa inexhausta potentia , sive essentiae immensita, si quam maxime possita , idcirco diXi rationem, sive causam ob quam Deus non indiget causa, esse postivam quod idem dici non posset de ulla re finita, quamvis in suo genere summe
perfecta : Sed si diceretur esse aste , hoc tantum Intelligi possiet
negative , quoniam nulla ratio a positiva esus natura desum. pia afferri posset propter quam intelligerernus ipsam causa es.ciente non indigere. Atque eodem modo in omnibus aliis locitita contuli causam formalcm , sive rationem abessentia Dei petitam , propter quam ipse causa non indiget ut existat, neque UL conser Vetur , cum cauta effciente sine qua res finitae est non possitnt, ut ubique illam a causa efficiente esse diversiae
ex ipsis meis verbis cognoscatur. Nec ulli bi dixi Deum se conservare per positivum aliquem influxum, ut res creatae ab ipsi conservantur . sed tantum immensitatem potentiae, sive esses tiae propter quam Conservatore non indiget, esse rems illam Itaque possum ultro admittere quaecunque a Viro Cl. afferuntu ad probandum Deum non esse causam efficientem sui ipsius ita que se Conservare per ullum influxum positivum , sive per sui re productionem continuam, quod Iolum ex ejus rationibus et citur. Sed ut fp ero, etiam ille non negabit immensitatem illa 'OLenciae, propter quam Deus non indiget causa ut existatic
in i pso rem postitam, nihilque ejus in odi quod siit positivum, iii telligi posse in ullis alliis rebus, propter quod causa effci Cnon egeant ad existendum ; quod solum significare volui, cupi
166쪽
dixi nullas res posse intelligi esse ase, nisi negatime, praeter unum Deum, nec quicquam amplius assumere mihi opus fuit ad dsili- cultatem, quae proposita crati dissolvendam. Sest quia tam serio hic monet Vir Clari vita utrum Theologum pre riri posse qui non ea propostione offendatur , quod Dem aseipso sit ostive, es tanquamaraca paulo accuratius eXPOnam quare iste loquendi modus in hac quaestione perutilis, atque etiam necestarius , & ab omni offensionis suspicione valde remotus mihi
Scio Latinos Theologos non usurpare nomen causse in divinis,cum agitur de processione personarum saetosanctae Trinitatis, illosque ubi Gneci indifferenter, de elis dixerunt , solo principii nomine ut maxime generali uti malle, ne cui scilicet inde occasionem dent iuclicandi Filium esse minorem Patre. Sed ubi nullum tale erronis pe riculum esse potesti nec agitur de Deo ut trino, sed tantum ut uno, non Video CUr Nomenca sit tantopere fugiendum, praesertim cum in talem locum sincidimus ut illo uti perutile ac propemodum necessarium esse
Nulla autem major hujns nominis utilitas esse potest quam si Dei existentiae demonstrandae inserviat: nullaque major Uecessitas quam si absque eo perspicuedemonstrari non Possit. Atqui considerationem causae essicientis esse primum & prae- Cipulam medium, ne dicam unicum , quod habeamuS. ad ex stentiam Dei probandam puto omnibus esse manifes Eum . illud aUtem accurato persequi non possumus , nisi licentiam demus animo nostro in rerum omnium, etiam ipsius Dei causas e sci- Cntes inquirendi: quo enim jure Deum inde excipiremus priu quamissum existere sit probatum. Quaerendum igitur est de Unaquaque re, an sillas, vel ab alio et Et quidem per hoc medium existentia Dei concludi potest,etsi non expresse explicetur quomodo intelligendum sit aliquid esse a se. Quicunqne enim lolius luminis naturalis ductum sequuntur, sponte sibi formant hoc in loco conceptum quendam cauta essi cleati & forma
is communem , ita scilicet ut quod est ab alio, sit ab ipso tanquam a causa es caente; quod autem est a se, sit tanquam
167쪽
is Rrs odis 1 QN EasCQu ARTAE. . . usa formalii, hoc est quia talem habet essentiam; ut ei a efficiente non egeat; id eo que istud in dit .meis non expli sed tanquam per i notum, praetermin. At cum illi qui assu is sunt tum care nihil esta poste causam effcientem sivi ipsiuga iamque a causa tarmali accurate distinguere, quaeri videnta facile fit ut de sola effciente proprie diar
sed tantummodo negative, tanquam ira ita scilicet hi aliquid sit de quo non debeamus inquirere cur eXistat. Quae in.teroretatio verbi os si admitteretur, nulla possiet ab eflecti, i haberi ratio ad existentiam Dei demonstrandam , ut rem si
primis obsectionibus a Dipsarum Author . probae Um es , id cque nullo modo est admittenda . i Ut aurem apposite ad ipsae respondeatur, existimo necesse esse ostendere inter causam scientem proprie dictam,& nudam causam esse quid intermedius, nempe postivam rei essentiam, a a quam cause essicientis col. ceptus eodem modo potest extendi, quo solemus in Geoos rauci S conceptum tineae circulariS quam maximae ad consplum lineae rectae,vel conceptum polygoni rectilin ei, cujus it is finitus sit numerus laterum, ad conceptum circuli extendit: Hocque non mihi videor ulla ratione melius explicare pota
isse, quam cum dixi causae efficientis ignimationem non es e labi quaestione restringendam ad illas causas quae sunt essectibus temi priores, vel quae ab ipsis sunt diversa: tum quia esset nugatoria, M'
nemo nestat idem nec seipso prim , nec , asi a diversum es
Ium quia una ex his duabus conditionibus ab Cus conceptu ipsi iest , si nihilominus integra notio efficientis remanere. Nam qM. . non reqUiratur ut tempore sit prior, patet ex eo, quod nop hibeat rati Cnem causta, nisi quamdiu producit eflectum, uti clam est. EX eo vero quod non possit alia conditio etiam tot i
debet tantum inferri non esse causam essicientem proprio cham, Quod Concedo: non autem nullo modo est e causam privam, quae per analogiam ad essicientem referri possit, hoc tantum in re proposita requiritur : eodem enim lumini narpit Quo percipio me mihi daturum fuisse omnes perfectione Prum idea aliqua in me es siquidem existentiam mihi dedi i('per
168쪽
percipio dii im mihi I sibi ipsi existentiam diaerip ad quem Caias, efficientis proprie di er* xx
solet , ita scilicet ut idcim.qua tenus dat sibi esse 'myextum existeritisti, date intelligZndum quam irquaereretur, an alicuius rei natura , sive dissentia Et idi s u drai efficiente non indigeat existendum: Cui que subminixur, si qui sit ta iam Ai daturum esse omnes perfectiones, qua ' ca QO
quin habeat actu omnes pei sectiones quas e Polati V Qui lumini naturali percipimus i IIud cujusi essentia tam Immc Usa est , ut causa efficiente non indigeat ad existendum , hac etiam non indigere ad habenda cimtiis perseetiones' quaS COgNOscir, propriamque essentiam dare ipsi eminenter illud omne quod Possumus cogitare aliquibus aliis rebuc a causa efficiente dari posse. Atque haec verba sinonsim abest ipsu ibi esse daturum, juvant tantum ad rem explicandam, quia eodem lumine narurali percipimus illud jam non posse habere vim , & Voluntatem
sibi dandi aliquid novi, ted essentiam talem esse ut habuerit ab aeterno illud omne, quod jam cogitare possumus ipsum sibi daturum esse , si nondum haberet. Atqui nihilominus isti omnes modi loquendi a cauce efficientis analogia petiti pern cessarii sunt ad lumen naturale ita dirigendum, ut ista perspicue advertamuS : eodem plane modo quo nonnulla de Sphaera, & aliis figuris Curvilineis ex comparatione cum figuris rectilineis apud Archimedem demonstrantur, quae vix aliter intelligi potuissient. Et quemadmodum istiusmodi demonstrationes non improbantur, etsi siphaera in illis instar potvedri sit consideranda: ita non puto me hoc in loco posse reprehendi quod analogia sauta efficientis usus sim ad ea quae ad causam formalem, hoc est ad ipsam met Dei essentiam pertinent explicanda . Nec ullum hac in parte erroris periculum timeri potest, quoniam id unicum quod causta effcientis proprium est , atque ad formalem non potest extendi manifestam con tradictionem involvit, ideoque a
nemine credi posset, nempe quod aliquid sit a seipso diversum. sive idem simul& non idem. V a '
169쪽
I36 REs possio NES QUARTAE Notandumque est causae dignitatem sic a nobis Deo tributam , ut nulla effectus indignitas in ipso inde sequerela nam quemadmodum Theologi cum dicunt partem essepnhri. pium filii, non ideo concedunt filium esste principiatum, ita quam. vis admiserim Deum dici quodammodo possessi causam, nulli bi tamen illum eodem modo sui essectum nominavi, quia scili.cet effectus ad cffcientem praecipue solet referri, ta illa esse ignes bilior, quamvis tape sit nobilior aliis causiS. Cum autem integram rei essentiam pro causa formali hiesumo, Aristotelis vestigia tantum sequore nam lib. 2. anal. post. c. causa materiali praetermisia primam nominat
sive ut vulgo vertunt Latini Philosophi causam formalem, ii
Iamque ad omnes omnium rerum essentias eXtendit, quia nem
pe ibi non agit de causis compositi Physici, ut neque ego peti etiam hic ; sed generalius de causis ex quibus aliqua cognitio possit. Quod vero fieri vix potuerit in re proposita ut a cause nomine Deo tri buendo abstinerem, vel ex eo potest probari, quod curivir Cl. alia via idem quod ego essicere conatus sit, non tamen id ullo modo prestiterit, saltem quantum mihi videtur. Naae postquam multis verbis ostendit Deum non esse causam effcientem sui ipsius, quia requiritur ad rationem efficientis ut e versa sita suo effectu: Item non esse a se postive, intelligendo Per verbum positive, positivum Causae influxum; itemque si spsum revera non conserVare,siam endo conservationem pro cos
tinua rei productione , quae omnia lubens admitto: rursus pro bare contendit Deum non dici debere causam essicientem sis ipsius, quia, inquit, causa iniciens rei alicuum non quaeritur, niFri tione exi enita, neutiquam vero ratione essentiae at non minus est ite entia entis infiniis quod existat, quam de essentia trianguli habere tres angulos aequales duobus retati : ergo non magis per efficientem se irasondendum, cum quaeritur cur Deus exis at, quam clim quaerat, cur tres anguli trianguli sint aquales duobus rectis. Qui syllogismpi facile in ilium potest retorqueri hoc pacto : etsi non quaeratra; efficiens ratione essentior, quaeri tamen potest ratione existenimat in Deo non istinguitur essentia ab existentia, ergo de P
170쪽
RasPONSIONEs QS ARTIR. i FSed ut haec duo simul concilientur, dici debet quaerenti, cur
Deus existat, non quidem esse respondendum per causam em cientem proprie dictam , sed tantum per ipsam rei essentiam, sive causiam formalem , quae propter hoc ipsum quod in L coexistentia non distinguatur ab essentia,magnam habet analogi am cum effciente,ideoque quasi causia essiciens vocari potesst, Denique , addit in Dei causem incientem inquirenti responde dum esse illum ea non indigere; ct rursumpercontanti curisis non ira-digeat , rejondendum quia eras ira itum es , cujus exissentia est Messentia, ea enim tantummodo causet Scienti indigere,in quibus ext-stentiam actualem ab essentia distinguere licet. Ex Quibus ait co ruere id quod dixeram , nempe si1 putarem nullam rem idem quodammodo esse posse erga seipsam, quod causa essiciens erga effectum, nunquam me in Causas rerum inquirendo ad ullam omnium primam deventurum; quod tamen nec corruere, I ecullo modo concuti, vel infirmari mihi videtur: & praecipua vis non modo meae,sed re omnium omnino demonstrationum quSafferri possunt ad existentiam Dei ab effectibus probandam, ab eo dependet: Nullam autem Theologi fere omnes nisi ab effectibus afferri posse contendunt. Itaque tantum abest ut demonstrationem de Deo illustret, cum analogiam causae essicientis illi erga se ipsum tribui non permittit, quin potius ab illa intelligenda lectores avertit', praecipue in sine ubi concludit , sputaret in cujusiue rei causam incientem, vel quasi incientem esse inquirendum ,s cujuscuraque rei causam ab ea re diυresam quaesitu- um. Quomodo enim ii qui Deum nondum norUnt,in causam aliarum rerum essicientem inquirerent, ut hoc pacto ad Dei cognitionem devenirent, nisi putarent cujusque rei c ausiam e ficientem posse inquiri P Et quomodo tandem in Deo ut causa prima finem quaerendi facerent, si putarent cujusque rei causam ab ea re diversiam esse quaerendam e Certe idem fecisse re ini videtur Vir Cl. hac in parte, ac si postquam Archimedes loquenS de iis quae de sphaera per analogiam ad figuras rectilinea S sphaerte inscriptas demonstravit, dixisset, si putarem sphaeram pro figura rectilinea, vel quali re rectilinea infinitorum laterum sumi non posse, nullam vim ii i