Renati Des Cartes Meditationes de prima philosophia : in quibus Dei existentia & animae humanae à corpore distinctio demonstrantur : his adjunctae sunt variae objectiones doctorum virorum in istas de Deo ... anima demonstrationes, cum responsionibus

181쪽

que ita me iam aliquod praejudicium induisse. Qua in re hindicii voce iterum abutitur. Etsi enim enunciatio illa ita nusic pari queat cum sine attentione profertur, aut idCO tantum veri etae creditur quia talis antea judicata fuit; preiudicium tam . cum expenditur appellari non debec, propterea quod anim, tam evidens appareat ut ab ea credenda temperare sibi neque at, cum forte de illa tum primum cogi Lare incipiat, ac proinde mentem praejudicio imbutam nondum habeat. Sed praecipuit, istius Auctoris in hac materia error hic est, quod enunciatio.

Dum particularium cognitionem semper EX UniVersalibus,cundum sullogismorum Dialectices ordinem, deducendam et supponat. Qua in re se quomodo veritas indaganda sit ignotat prodit. Constat enim inter omnes Philosophos, ad eam inve niendam initium semper a notionibus particularibus fieri de bere, ut postea ad universale accedatur; quamvis etiam recipro ce, universalibus inventis , aliae particulares inde deduci que ant. Ita si puer in Geometriae elementis instituendus sit, hoc principium generale, Si ab aequalibus aequalia demas quae remunerumterunt aequalia, aut Totum singulis suis partibvd ma m es, non capiet , nisi particularibus exemplis illustretur. Ad quod cum nollattenderet iste Auctor, in tot paralogismos incidit, quibus libri sui molem auxit. Passim enim falsas Majores finxit, eas aue mihi tribuit, quasi veritates quas explicui inde deduxissem.

Secunda, quam amici tui annotant, Instantia haec est . Adst,endum nos cogitare, quid cogitatiostpracetra cere oportere id autem me ignorare,quia omnia negavi. Sed prae udicia tantum negavi, non vero notiones (qualis est haec quae absque ulla assit matione

aut negatione cognoscunt ULTertia est, Cogitationem hine objecIo esse nonpos, terbi gratusne corpore. Ubi vitanda est mi is voci S cogitationis, quae tum pro re cogitante , tum pro istius rei actione accipi potest. Nego autem rem cogitantem alio praeter seipsam objecto indigere, ad suam actionem exercendum; quamvis etiam illam a res materiales, quando eaS examinat, extendere possit.

Quarta, Elia cogitationem de me ipso habeam, nescire iam 'utrum issa cogitatio sit actio corporea, aut atomus qua moveatur, V

182쪽

. Eos et O L A, . tiis quam ut stantia immaterialis. Ubi vocis cogitationishomonymia iterum Occurrit:& nihil amplius animadverto praeter quaestionem fundamento destitutam , dc huic persimilem: Judicaste esse hominem, quia in te omnia deprehendi S, propter quae emos in quibus illa reperiuntur homines vocas sed qui scis annonsis elephas potius quam homo, aliquibus aliis quas ignoras de causis Nam postquam substantia quae cogitat, se lintellectualem esse judicavit, quia in se omnes substantiarum intellcctualium proprietates observavit,& nullas quae,orpori conveniant animadvertere potuit, ex ipsa adhuc quaeritur, quomodo noverit an non sit corpus,potius quam substantia immaterialis.

Quinta Ins antia musiciem est farinae , Etiamsi nusiam in mea

cogitatione extensionem animadvertam, non sequi tamen eam non esse extensam, jura cogitatio mea veritatis rerum non sit norma. Ltidem sexta, Fier osse ut distinino it , quam cogitatione mea inter cogetationem et corpus esse comperio, i assa. Sed hic peculiariter observanda est is horum verborum homonymia, cogitatio mea nou est veritatis rerum normis Si enim significetur cogitatonem meam aliorum non debere esse normam , ita ut quia aliquid verum esse credo, illud etiam alii credere teneantur, non

illibenter assentiar. Sed ad eam, de qua agitur, rem id nihil

prorsus facit. Neminem enim unquam in mea verba jurare volui. Contra diversis in locis soli rationum evidentiae cedendum esse monui . Praeterea si cogitationis vox indiscriminatim pro omni animae Opreatione accipiatnr,certum est nos in multas cogitationes incidere posse, ex quibns de rerum extra nos

positarum veritate nihil inferre debeamus. Sed neque illud hic est appositum,ubi tantum de iis cogitationibus agitur,quae clararre distinet e sunt perceptiones ,rede judiciis quae unusquisque pud se consentanea istis perceptionibias facere debet Quare in eo quo voces istae hic accipienda uni sensu, dico uniuscu)usque cogitationem id est perceptionem seu notitiam quam alicujus rei habet,ipsi verita tis istius rei regulam esse debere, hoc est omnia quae de ea facit judici agit recta sint, praeceptioni isti conformia esse oportere. Imo quod ad veritates fidei attinet, rationem aliquam habere nos oportet, quae persuadeat eat a Deo esse revelatas Y antet

183쪽

I o E p I s et o L A. antequam ad eas credendum voluntatem determinemus . t

quamvis in docti recite faciant, si doctiorum de rebus cognit, dissicilibus judicium sequantur, nihilominus CX perception propria dicere debent se esse ignaros, re eos quorum judicia se qui volunt, se cognitione antecellere, alioqui illa sequere hpeccarent,& instar automatum aUt brurorum potius quam lib. minum se gererent. Unde apparet Philosophum turpius errat non posse, quam si judicia suis rerum perceptionibus dissenta n ea formare velit . . Sed tamen quomodo hic Auctor in pletis que suis objectionibus ab isto errore purgare se possit non ca. pio. Non enim vult ut unusquisque propriam perceptionem sequatur, sed potius nescio quas opinionem & Commenta, qui nobis proponere ipsi libet, quantumvis nullo ea modo perci.

piant Ur. Contra tertiam Meditationem amici tui annotarUnt, I om nes homines Dei inse ideam non animadvertere. 2. . Me istam linam i mihi messet, comprehensurum. 3. Multos meas rationes letisse, qui iis persuasi reo uerunt. Ex eo quod me imperfectum esse . p, sco nou sequi, Deum esse. Sed si Ideae vox eo modo intelligatur quo diserte dixi me illam accipere, nec excusatio quaeratur in quorundam homonJmia, qui eam ad imagines rerum materialium quae formantus

in phantasia, restringunt, nemo negare potest se aliquam Dei ideam habere, nisi dicat se non intelligere quid haec verba significent, Res omnium quin possimus concipere perfecti ma; hoc enim est quod apud omnes homines Dei nomine venit. Dicet: autem te non intelligere quid significent voces omnium os tritae, est,te, ut alienam oppugnes sententiam,in miras angustui constringere. Adde quod haec sit omnium, quae fingi postus maxime impia confessio, de te ipso dicere, eo sensu quo idea vo cem accepi, te nullam Dei ideam habere. Hoc enim est so sol iam profiteri te illum naturali ratione non cognoscere, etiam te nec fide, nec ulla alia via, cuicquam de illo posse scirβ quia si nullam id eam , id est nullam perceptionem habeas, qVR significatui hujus vocis Deus respondeat; quantumvis pro fixo ris te credere Deum esse, istud perinde est ac si dicas te cr

184쪽

nihil esse, & ita in impietatis & extremae ignorantiae abysso demersum jacere. eQuod addu nt, me Fam ideam , si qua in me esset, comprehcra 'rum, absque fundamento dictum est. Quia enim comprehcrad Udi vox limitationem aliquam designat, fieri non potest ut spiritus finitus Deum a qui infinitus est, comprehendat. Sed id non obstat quominus eum eiIe animadvertat; sicut montem tangere quidem potes, etiamsi eum ulnis amplecti nequeas. Quod dicunt etiam de meis rationibus, multos eas legisse, qu/tamen illispersias non fuerunt i facile confutari potest: quia a J- quot alii reperti sunt qui eas comprehenderunt, & quibuS Omni ex parte satisfecerunt. Plus enim fidei adhiberi debet uni, qui sine mentiendi intentione asserit se aliquid vidisse aut comprehenditie, quam mille aliis, qui id quia videre aut comprehendere nequiverunt, insciantur. Ita iti Antipodum detectione plus fidei aliquot naturam, qui totum terrarum Orbem CIrcum i vera Ir, relationi, quam millenis aliquot Philosophis qui eam rotundam esse non crediderunt, adhibitum est. Ee quia hic Elementorum Euclidis meminerunt, quasi omnibus promiscue intellectu essent facilia , considerent, quaeso , vix centesimum quemque eorum qui in Philosophia Scholastica doctissimi habentur, illa intelligere, vel decies millesimum Apollonii aut

Archimedis omnes demonstrationes percipere, quamvis illae Euclideis non minus evidentes Sc certae sint. Dcnique cum dicunt, Ex eo quod aliquam in me agnosco impe fectionem, nonsequi Deum esse, ni hal omnino probant. Non enim id immediate ex eo solo, nulla praeterea re addita, collegi. Et sic argumentantes in memoriam mihi revocantistius Auctoris artificium , qui ut meae Iationes imperfectae & debiles appareans, eas truncare est solitus. Nihil in iis omnibus , quae in reliquas tres Meditationes annotarunt , ObserVare pomum , cui alibi copiose non responderim. Veluti cum objiciunt, i . Me in probanda Dei exissentia per quasdam nobis iust is notiones tu quem circulum vocant incidere, cum postea dicam nucius rei certitudinem habere nost osse,

ni prius, Deum es e uasi uv. a. Dei notitiam nihil ad verita Y et tu u

185쪽

ttim Mathematicarum sientiam compararadam facere. Illam cduciorem este pol se. Inspice ea de re Responsionem meam id secundas objectiones, num. 3- N Partem a. resp. ad quarta circa finem. Tandem addunt cogitatum , quod non memini ab Au i isto in libro Instantiarum scriptum esse, ersi iis quae illic occut runt persimile sit Multi. inquiunt, praestantis ingenii tari creta, se clare animadvertere extensionem Mathematicam,quampropriis.cipio in Phisica mea saluo, merum meum commeratem esse, eamp. extra animam meum sub Rentiam nullam habere aut habere pest cum sit pura puta a physico corpore abstractio sideoque universam mi am Physicam imaginariam tantum Osiciam esse sicut omnes pati, Mathematicas esse conclat : sedis Physica re i rerum a Deo creati.rum, opus esse reali, solida , O non imaginaria materia. Haec ea Object:o obsectionum, & compendium universiae doctrinae eri. miorum qui hic citantur Philosophorum. Omnia quae intel ligere & concipere possumus, nihil aliud sunt, eli illorum seu tentia, nisi metae animi nostri imaginationes &figmenta, qta nullam subsistantiam habere queant. Unde sequitur nos pro vero nihil debere admittere nisi id quod neque intelligere, ne que concipere neque imaginari possumus; hoc est ostium plane ratione esse occludendum , & sussicere , ut quis inter praestantis ingenii viros de Philosophos annumeretur, esse Simiam,aut psit. lacum , non vero hominem. Nam si illa quae concipi possunt, ea solum de causa, quia posissimi concipi, pro falsis sunt habenda, quid aliud restat, nisi ut id solum quod non intelligimus provero amplectamur, &inde nostrae doctrinae systema compona mus : alios imitando , etiamsi cur eos imitemur ignoremus, quemadmodum simiae faciunt, & voces a nobis non intellectas more Psittacorum pro ferendo Sed hic sane habeo unde me eximie consoler , quod Physica mea cum puris Mathe 'atici confertur,cum nihil magis quam ut iis simillima sit exoptem. Quod ad duas illas quaestiones attinet, quas sub finem adjici unt, videlices, Quomodo anima s materialis non ciccorpus mori at, quomodosecies objeclorum corporeorum recipere ossit; eae solum occasionem mihi suppeaitant hic monendi, Auctorem,stum

186쪽

sium non recita institisse via, quando sub praetextu Objectiones mihi faciendi, multas Cusmodi quaestioneS proposuit, quarum solutio ad rerum quas scripsi demonstrationem non erat necesaria, cum vel indoctissimi plures una hora quaestiones, proponere quam doctissimi totius vitae spatio solvere possint; ideoq: mode respondendo illis parum sollicitum fuisse. Istae vero inter alias explicationem unionis animae cum Corpore,quam nondum

attigi, praesupponunt. Interim tamen tibi dicam , totam quae in eis occurrit dissicultatem, ex hypothesi falsa, de quae nullo modo probari potest,originem ducere, nimirum, si anima &corpus duae sint diversae naturae substantiae,fieri non posse ut altera in alteram agat. Nam e contrarie, qui accidentia realia admittunt,Ut calorem , gravitatem, & similia, non dubitant quin ista accidentia in corpus agere queant: cum tamen majus inter

utraque, hoc est inter accidentia de substantiam, quam inter duas substantias sit discrimen. Caeterum antequam huic Epistolae finem imponam, duas adhuc annotabo hic homonymias, quas in isto Instandarum libro offendi,quia praecipuae esse mihi videntur, quae minuS attentos Lectores in errorem possint abducere: hac ratione ostendere tibi cupiens me,si quid ibi invenissem quod responsione dignum

esse existimarem,id minime fuisse praeteri nisi urum. Prima occurrit Pag. 63. ubi quia alicubi dixeram animam, interea dum de omnium rerum materialium existentia dubitat, se precisi tantum tanquam substantiam immaterialem cognoscere; de septem aut octo post lineis, ad ostendendum me his vocibus precise tantum, omnimodam exclusionem aut negationem non intelligere , sed solum abstractionem a rebus materialibus, dixi nos nihilominus non esse certos nihil in anima esse corporei,etiamsi nihil tale in ea deprehenderemus:adeo inique mecum agit iste Auctor , ut Lectori velit persuadere me cum dixIproice tantum, corpUS excludere intendisse,ac proinde mihi ipsi postea contradixisse, cum me id velle excludere negavi Nihil ad illam accusationem responde', quod in Meditatione sexta aliquid ante a me non proba una supposuerim, re ita in paralogismum inciderim. Facile enim est deprehendete elus

187쪽

i EPIsaeo LA. ejus falsitatem , quae toto hoc libro vulgatissima est, &-c spicionem excitare posset, Auctorum eius bona mecum si non egisse , si mihi perspectus non esset illius animus, deni psum falsa ista persuasione primum decepLUm esse crederem. Altera homonymia reperitur pag. 8s ubi disi here & abstri here unum idemque esse vult, cum ramen magnum inter illa si discrimen. Nam qui substantiam ab ejusdem accidentibus ei stinguit, utraque considerare debet, quod non parum ad illiti cognitionem adipiscendam conducit: sed si substantia abstii ctione solummodo a si1 is accidentibus separetur, hoc est, si cohisideretur sola, de illis non cogitando, id impedit quominus adeo perfecte, ut alias fieret; cognosci possit, cum natura substantia

per accidentia innotescat Haec sunt, Clarissime vir, quae magno Instantiarum libro traponenda esse putavi. Quamvis enim fortasse Au ctoris amicis rem magis gratam facturus essem, si omnes ejus Instantias si gillatim refellerem, vererer tamen ne id perinde placeret meis,& ne mihi succenserent quod tempus in re tam parUm neces a-ria tererem, atque ita otii mei dominos Consti ruerem eos o. mnes, quibus suum in quaestionibus inutilibus mihi proponen. dis prodigere iuberet. Sed interim pro tua de me sollicitudine gratias quam possum maximaS ago. Vale.

E Etlectis attentissime tuis Meditationibus , &iisquet hactenus objectis respondisti, non nulli etiamnum scrupuli supersunt, quos a te justum est auferri. Primul est,non videri adeo certum nos esse, ex eo quod cogi remus; Ut enim certus sis te cogitare , debes scire quid sit cogita re seu cogitatio, quidve existentia tua, cumque nondum scisti l

quid sint illa, qui nosse potes te cogitare vel exis ere 8 Cum it tur dicens cogito nescias quid dicas: cumque addens, sum ibi finescias etiam quid dicas , imo nequidem scias te dicere, Vci

188쪽

gitare quidpiam, quoniam ad hoc necesse videtur ut scias te scire quid dicas, iterumque ut noveris quod stias te scire qui i Cas,ta sic in infinitum, constat te scire non posse an us, vel etiam

Sed ut sit secundus serupulus, cum ais te ccitare & ex rere, Contendet quispiam te decipi, neque cogitare, sed tantum moveri , teque nihil aliud esse quam motum corporCUm, Cum nullus dum tuam demonstrationem animo complecti potuerit, qua putas te demonstrasse nullum motum corporeum este possse, quam vocas cogitationem.'An igitur ea qua uteris Analysi motus Omnes tuae materiae subtilis ita secuisti, ut certus sis, nobisque attentissimis , & ut putamus satis perspicaeibus osten aere Possas repugnare cogitationes nostras in illos motuS corpO- Teos refundi e Tertius scrupulus persimilis est, cum enim nonnulli Patres Ecclesiae cum Platonicis existimarint Angelos esse corpore OS,

Unde & Concilium Lateranense conclusit illos pingi posse; idemque penitus de anima rationali putarint, quippe quam O-

Pinarentur ex eis aliqui profectam ex traduce, dixerunt tamen Tam A Ugelos quam animam cogitare, quod proinde fieri posse Per motus corporeos, vel etiam ipsos esse motus Corpore Censuisse videantur, a quibus cogitationem minime distinxerint. Quod & simiarure canum, aliorum animalium Cogitationibus confirmari potest, canes enim dormiendo latrant, ac lepores vel fures insequerentur, sciuntque se vigilando currere, imo & somniando latrare, quamvis nihil te cum in iis a corporibus distinctum agnoscimus. Quod si negaris canem scire se CUrrere, aut Cogitare, praeter Quam quod id dicis , nec probas ipse canis de nobis forsan simile sudicium efformat, nempe nos nescire an curramus , aut cogitemuS, dum Currimus, Vel cogitamus et umque enim modum illius internum operandi vides, quemadmodum nec ille tuum inspicit, nec desunt viri magni qui belluis rationem concedant, olimque tribuerint. Tantumque abes: ut credamus omnes illarum operationes absque sensu, vita anima ope Mechanicae posse satis explicari, quin illuc

di & risii dignum quolibet pignore certare velimuS: Ac

189쪽

1 6 Os Inc TIO Nas SEXTAE. Ac denique non desunt plures, qui hominem ipsum etiam istque sensu, Et intellectu dicturi sint, & Omnia poste facere beti sicio elateriorum mechanicorum, & absque ulla mente, si tali dem simia, canis, & elephas hocce modo uuis omnibus opesi tionibus fungi queant, cum si ratio mediocris belluarum dis .rat a ratione hominis, secundum plus de minus solummodo eis.

ferant, quae non mutant essentiam.

Quartus scrupulus est de scientia Athei, quam contendit esse certissimam,& etiamduxta tuam regulam, evidentissimam idum asserit, si ab aequalibus aequalia demantur; quae supersunt aequalia fore: tres angulos trianguli rectilinei aequales esse dub.bus rectis, & mille similia: quandoquidem de iis cogitare ne quir, quin ea certissima credat, quod contendit ita verum esse ut etiamsi neque Deus existat, neque sit possibilis, ut ille putat, non minus sit certus de illis veritatibus, quam si revera existe rete negatque ullam dubitandi rationem ei posse afferri, qua tantisper eum de nubet, aut dubium essiciat, quam enim afferes,

an Deum, si sit, illum posse deciperecsed negabit se in his elima Deo suam omnipotentiam exerente posse decipi. Hinc que nascitur quintus scrupulus, qui radices figit in illa deceptione, quam ipsi Deo penitus denegas; cum enim plurimi Theologi censeant c tinuo damna LOS tiam angelos, tuae homines per id eam ignis torquentis sibi a Deo inditam deespi , adeo ut firmissime credant, clarissimeque videre atque pes. opere putent se revera torqUeri ab igne, licet nullus sit ignis, nunquid similibus ideis nos Deus potest decipere, nobis pecontinuo illudere, speciebus vel ideis in animas is ostras immissis 8 adeo ut existimemus nos clare videre, re singulis sensibus percipere, quae tamen non sint extra nos, ut neque coelum haut terra, neque brachia, pedes, Oculos,&c. habeamus. Quo qvidet ni facere potes absque injuria & iniquitate, cum sit supre mus omnium Dominus, deque suis absolute possit dijonere; pnesertim cum id efiicere queat ad deprimendam hominum tu perbiam,&illorum punienda peccata, vel propter peccatum opa inale,aut alias ob causas nobiS occultas. Quae sane confirma ividentur illis scripturae locis, quae probant nos scire nihil po i

190쪽

OBIECT Io Nus S g x r A, I alis est locus Pauli I. ad Cor. cap. 8. vers. r. Si quis existimat aliquid scire , nondum cognovit quemadmodum seportea eumscire & locus Ecclesiastie, ce S. v. I . Integrexi eusj om isim erum Dei nustam potes homo inoenire rationem eorum eM OGt sub sole: O quanto plus laboraverit ad quaerendum, tanto mirarer in veniet, etiamsi dixerit captensse nisi, non poterit reperire. Quod autem sapiens id dixerit ob premedi tatas rationes, & no in percransennam , vel incogitanter re ex abrupto, constat ex toto illius libro , prassertim ubi quaestio proponitur de mente , quam

contendis immortalem. Nam versic. I S. cap. s. alie radum

esse interitum hominis, s umentorum: quod ne respondeaS de lolo corpore intelligi, subjungit hominem nihil amplius habere jumento: dc loquens de ipso spiritu hominis, negat ullam esse qui

noverit an illisursum ascendat, hoc est, an sit immortalis, ara vero cum Piritibus iumentorum descendat, hoc est corrumpatur. Nec est quod dicas in persona impiorum loqui salioqui ea de re

serio monere, & quae attulerat, refellere debuisset: vel etiam neges te ad ea respondere debere , quod ad Theologos scriptura Pertineat, cum enim sis Christianus, te paratum esse decet ad omnibus aliquid adversius fidem, pro ertim vero adversius ea, quae statuere cupis, objicientibus respondendum,& pro viribus satisfaciendUtria Sextus scruptilus oritur ex indifferentia judicii, seu libertatis, lictam negas ad arbitrii perfectionem attinere, sed ad solam imperfectionem, adeo ut indis rentia tollatur, quotieS m CDSclare perspicit quae credenda , vel facienda, vel omittenda sunῖ. uribus positis, numquid vides te Dei libertatem destruere, aqua tollis indiflorentiam, dum creat mundum hunc potius, quam alium, auet D Ulliam condit. Cum sit tamen de fide Deum ab aeterno fuiste indifferentem, ut conderet unum , vel innumeros, vel etiam nullum. Quis Vero dubitat Deum omnia tam agenda, quam Omittenda semper clarissimo intuitu perspexister non igitur clarissima rerum visio, atque perceptio tollit arbitrii indifferentiam: quae si non possiit humanae libertati convenire, neque divinae congruet, quandoquidem essentiae rerum sunt, instar numerorum, indivisibiles, ec immutabiles,