Renati Des Cartes Meditationes de prima philosophia : in quibus Dei existentia & animae humanae à corpore distinctio demonstrantur : his adjunctae sunt variae objectiones doctorum virorum in istas de Deo ... anima demonstrationes, cum responsionibus

201쪽

RES pomsIONES S si x et on tantum mentio eorum quae pertinent ad Corpus & statim ustea subjungitur seorsim de anima, uis novi obum fit, Adam ascenda issum , essi siritus sumentorum descendisi A'sumr Hoc est, an humanae animae beatitudine coelesti fruituti sui . quis hoc novit per humanas rationes,& quandiu ad Deuse non convertit e Certe humanam animam non esse cot hream naturali ratione probare conatus sum sed an sursum: Et ascensura ola fide cognosci posse CC ncedo.6. Quantum ad arbitrii libertater longe alia ejus ratio lin laco, quam in nobis; repugnat e Lim Dei Volundatem non sic iste ab aeterno indifferentem ad Omnia quae facta sunt, aut un. quam fient, quia nullum bonum, vel verum,HUll UmVe creden.

dum, Vel faciendum,vel omittendum fingi potest, cujus idea in intellectu divino prius fuerit, quam ejuS Voluntas sedeteraei. narit ad effciendum ut id tale esset: Neque hic loquor de prio ritate temporis, sed ne quidem prius fuit Ordine, vel natura, vel Tacione ratio nata, ut vocant, ita scilicet ut ista boni id ea it pulerit Deum ad unum potius quam ad aliud eligendum. Neae.

pe , exempli caula non . ideo voluit mundum Crcare In tempe,

re, quia vidit melius sic fore, quam si creasset ab aeterno: secvoluit tres angulos trianguli aequales esse duobus rectis, quia cognovit aliter fieri non posse, dec. Sed contra, quia Voluit muAdum creare in tempore ideo sic melius es quam si creatus u. isset ab aeterno e & quia voluit tres angulos trianguli necelsario

aequales esse duobus rectis,idcirco jam hoc verum est,&fieri a liter non potest, atque ita de reliquis. Nec obstat quod dici

possit merita sanctorum esse causam cur vitam aeternam cos sequantur, neque enim ita ejus sunt causa ut Deum deteraei nent ad aliquid volendum,sed tantum sunt canta effectus,cu jus Deus voluit ab aeterno ut causa essent. Et ita summa ines ferentia in Deo summum est ejus omnipotentiae argumentum Sed quantum ad homine cum naturam omnes boni,& voti

jam a Deo determinatam inveniat, nec in aliud ejus volun aiferri possit, evidens est ipsum eo libentius,ac proinde etiam ii berius bonum, dc verum amplecti, quo illud clarius videt, nus

quamque esse indifferentem, nisi quando quidnam sit incliph

202쪽

a ut Verius ignorat, vel certe quando tam perspicue; op i: quin de eo possit dubitare: Atque ita longe alia is humanae libertati convenit quam divinae. Neque i icii et Q quod essentiae rerum dicantur esse indivisibiles: nam pri m i , la essentia potest univoce Deo, & creaturae convenile ac aevDique indifferentia non pertinet ad effetitiam humanae libertatis cum non modo simus liberi, quando ignorantia recti nos reddit indifferentes, sed maxime etiam quando clara perccphi

ad aliquid prosequendum impellit.

. Non aliter concipio superficiem, a qua sensus no rOS alhci Pilto, quam ab omnibus Mathematscis, vel Philosophi S concipi solet svel saltem debet illa, quam a corpore disti: guunt, S omni profunditate carere supponunt. Sed duobus modis su- Derficiei nomen apud Mathematicos usurpatur vi nempe vel pro Q. P re, ad cujus Elam longItudinem, & latitudinem attendi- tuc, Quodque nulla cum profunditate spectatur, etsi non negetur ipsuna aliquam habere; vel tantum pro corporis modo, qUando scilicet omnis ei profunditas denegatur. Et id circo aa vitandam ambiguitatem, dixi me loqui de ea superficie , quae cum sic tant Iam modus, non potest esse parS Corporis, corpuS enim est substantia, & modus non potest esse pars substantiae. Sed nora

negavi esse corporis extremum, qaen e contra, maxime Propriet Vocari potest extremitas tam corporis Contenti, quam conties, Tenti S , eo sensu quo dicuntur ea corpora esse contigua, quorum extremitates sunt simul. Nam sane cum duo corpora se mutuo tangunt, Una dc eadem est utriusque extremitas, quae neUtrius pars est, sed utriusque idem modus, qui etiam potest manere, quamVis ista corpora tollantur, modo tantum alia , quae

sint ejusdem accurate magnitudinis, & figurae, in ipsorum lo- casu ccedant. Quin & locus ille , qui ab Aristotelicis , dici tur esse superficies corporis ambientis , non potest intelligi esse alia superficies , quam ham, quae non est substantia, sed modus. Neque enim mutatur locus turris, etsi aer ipsam ambiens mutetur, vel aliud corpus in locum ipsius turris substituatur, nec proinde superficies, quae hic pro loco sumitur, pars ulla est aeris ambientis, vel turris. Ad accidentium aurem A a et realita-

203쪽

realitatem rapto dendam , non mihi videtur Opus esse expectit alias rationes ab iis quae jam a me tractatae sunt: Nam cum omnis sensus tactu fiat, nihil praeter superficiem corpore

potest sentiri : Atqui si quae sint accidentia realia,debent eis quid diversum ab ista superficie, quae nihil aliud est quam modus Ergo si quae sint, non possunt sentiri. Quis autem unquam exi stimavit illa esse nisi quia putavit sentiru Ac deinde, omnino i . pugnat dari accidentia realia, quia quicquid est reale, potest si .

paratim ob omni alio lubiecto eXistere, quicquid autem ita se paratim potest existere, est substantia non accidens. Nec rescii quod dicatur accidentia realia non naturaliter, sed tantum ei

divinam potentiam a subjectis suis sejungi posse : Nihil eni,

aliud e st fieri naturaliter, quam fieri per potentiam Dei ordis nariam , quae nullo modo differt ab ejus potentia eXtraordina tia: nec aliud quicquam ponit in rebuS: adeo u L si omne id, coenaturaliter sine subjecto osse potest, sit substaentia, quicquid et jam per quantumvis extraordinarium Dei potentiam potest es ne subiecto . substantia est dicendum. Fateor quidem utari substantiam alteri substantiae posse accidere; atqui cum hoc con. stingit, non ipsa substantia est quae habet formam accidentis es solus modus quo accidit, ut cum vestis accidit homini, non ip ivestis sed tantummodo vestitum e te est accidens. Quia Vero praecipua ratio quae moVit Philosophos ad ponenda accidae. tia realia, fuit, quod putarint sine illis sensuum perceptionesta plicari non posse, promisi me id minutatun de singulis sensibis in Phusicis expositurum, non quod velim ut mihi ulla in re cic, datur, sed quia ex iis quae sam de visia in Dioptrica explicui, psi lavi recte judicantes facile facturos esse conjecturam de eo quo in caeteris praestare possim.8. Attendenti ad Dei immensitatem: manifestum est nihilo minino esse poste quod ab iplo non pendeat, non modo nihil bsistens, sed etiam nullum ordinem, nullam legem, nullam v arq nem veri,& boni: alioqui enim,ut paulo ante dicebatur, nonni set plane indifferens ad ea creanda quae creavit. Nam si quae r ii boni ejus praeordinationem antecessisset, illa ipsum determis

ad id quod optimum est faciendum: sed contra , quia secox

204쪽

navit ad ea quae iam sunt facienda, idcirco ut habetur m G enem

uni valde bona, hoc est,ratio eorum bonitatis ex eo pendet quoavoluerit ipsa sic fatore. Nec opus est quaerere in quodam geUere causis ista bonitas,aliaeve tam Mathematicae, quam Metapbyucae veritates a Deo dependeant: cum enim causarum genera fuerint ab iis enumerata , qui forte ad hanc causandi rationem Non attendebant, minime mirum esset si nullum ei nomen imposui sient, sed tamen imposuerunt, potest enim vocari essiciens: eadem

ratione qua Rex est legis effecitor , et si lex ipsa non sit res Physice

cxistens, sed tantum, ut Vocant, enS morale. Nec opus etiam est a serere qua racione Deus potuis et ab aeterno facere, ut non

fuisset verum bis q. esset S. &c. fateor enim id a nobis intelligi, non posse; atqui, ciam ex alia parte recte intelligam nihil in ullo ine quaedam ita instituere, ut a nobis nominibus non intelligatur ipsa poste aliter se habere quam se habent, esset a ratione alienum propter hoc quod nec intelligimus, nec advertimus a nobis debere intelligi, de eo quod recte intelligimus dubitare. Nec proinde putandum est aeternas veritates pendere ab humano intelliecti , mel ab aliis rebus e sentibus, sed a solo Deo,qui ipsas ab aeterno, ut sum tariis legislator, instituit. s. Ut recte advertamuS quaenam sit sensis certitudo , tres

quasi gradus in ipso fiunt distinguendi. Ad primum pertinet

tantum illud quo immediate assicitur organum corporeum abrobjectis externis , qUodque nihil aliud esse potest quam motus particularum istius Organi,& figurae, ac situs mutatio ex illo mo tu procedens. Secundus continet id omne quod immediate reus altat in mentet eXeo Quod organo Corporeo sic affecto unita

sit,ialesque sunt percepLiones doloris, titillationis, sitis, famis, colorum, ni, saporis,od ris, caloris, frigoris , &similium, duas oriri ex unione, ac Quasi permisti De mentiS cum cor Dore in sextata Meditatione dictum est. Tertius denique comprehendit omnia illa judicia, quae Occasione motuum organi corporei de re bus extra nos positiS ab ineui te aeta e facere consuevim us. Ut exempl causa, cum baculum video, non putandum est aliquas

species intentionales ab ipso ad O Culum advolare, sed tantum radios

205쪽

radios luminis ex isto baculo refleXOS., quosdam motus inneis optico, de illo mediante, etiam in cerebro eXcita re,ut stati, is 'lixe in Dioptrica explicui: atque in hoc cerebri motu, qui cum brutis communis est, primus sentiendi gradus consit Ex ipso vero sequitur secundus , qui ad solam coloris, luminis; ex baculo reflexi perceptionem se eXtendit, Oriturque ex eo quo menS cerebro tam intime conjuncta sit, ut a moribus qui npso fiunt assiciatur: atque nihil aliud ad sensum esset refele, dum, si accurate illum ab intes lectu distinguere vellemus . t quod ex isto coloris sensu quo assicior judicem baculum edit:

me positum esse coloratum : itemque quod ex isti VS coloris ei. tensione, terminatione, ac situs relatione ad part S cerebri; c

ejusdem baculi magnitudine , figura, & distantui ratiociner , et si vulgo sensui tribuatur, ideoque hic ad tertium sentiendi et a dum retulerim, manifestum tamen est a solo intellectu pende: Atque magnitudinem , distantiam , & figuram per solam n tiocinationem unas ex aliis percipi poste in Dioptrica demor stravi. Sed in hoc tantum dis erentia est, quod ea quae nunc

primum ob novam aliquam animadVersionem judicamus, ibtellectui tribuamus: quae vero a prima aetate eodem plane To,do,atque nunc, de iis quae sensus nostros assciebant judicati imuS, aUt etiam ratiocinando conclusimus, referamus ad servisum, quia nempe de iis tam celeriter propter consuetudinea tratiocinamur, de judicamus, aut potius judiciorum,jam olim inobis de rebus similibus factorum recordamur, ut has operati nes a simplici sensus perceptione non distinguamus. Ex qci bus patet cum dicimus intellectus certitudinem sensuum cer titudine longe esse majorem , significari tantum ea judicia, Suetjam provecta aetate ob noVas aliquas animadversiones facitaui, certiora esse iis, quae a prima infantia,& absque ulla considera :

One formavimus, quod absque dubio est verum: Nam de psi mo,& secundo sentiendi gradu manifestum est hic non agi, qui inulla in ipsis falsitas esse potest. Cum itaque dicitur bacul apparere fracCum in aqua ob refractionem, idem est ac si diceret iii eo illum modo nobis apparere, ex quo infans judicaret ipNi' fractum esse, de ex quo eciam nos secundum praejudicia

206쪽

ab ineante aetate assuevimus idem judscamus. Quod autem

hic additur , nempe illum errorem non intellectu ea tactu corrigi, non potest a me Concedi: quia eis i ex tactu baculum rectum esse judicemus, idque eo judicandi modo , cui ab infantia sumuSali uet , quique idcuc ensis vocatur, non tamen hoc sufficit ad errorem visus emendandum , sed insuper operae est, ut aliquam rationem habeamus , quae nos doceat credendum esse hac de re judicio ex tactu potius, quam judicio ex visa elicito et quae ratio cum in nobis ab infantia non fuerit, non sensu, seu tantum intellectui est tribuenda: Atque ideo in hoc ipso exemplo solus est intellectus , qui sensus errorem emendat, nec ullum unquam afferri potest, in quo error ex eo contingat quod mentis OperatioHi,magis quam sensui fidamus.1 o. Quandoquidem ea quae supersunt, tanquam dubia, potius quam tanquam ObjectioneS , proponuntur, non mihi tantum assumo ut ausim spondere me illa, de quibus video pleros que doctis mos, ingeniosissimos viros adhuc dubitare, sius sicienter es e expositurum Sed tamen ut quicquid in me est pnestens,& causae non desim, di Cam ingenue qua ratione contigerit, ut meipsum iisdem dubiis plane liberarim, sic enim si forte aliis eadem usui sint gaiadebo : sin minus, saltem nullius temeri

ratis conscius mih er'. Cum primum ex rationibus in his Meditationibus expositis mentem humanam realiter a corpore distingui, & Lotiorems aequam corpUS, & reliqua collegissem, cogethar quidem ad assensionem, quia nihil in ipsis non coli:erens,atque eX CVidentibus principiis juxta Logicae regulas cones usu in advertebam: sed fateor me non idcirco fuisse plane persuasiam, idemque fere contigisse quod Astronomis, qui postquam

solem esse aliquoties terra majorem rationibus evicerunt, non possunt tamen a se impetrare dum in illum oculos convertunt, ut judicent non esse minorem. Postquam autem ulterius perrexi,& iisdem innixus fundamentis ad rerum Physicarum considerationem transivi, primo attendendo ad ideas, si vo notiones , quas de unaquaque re apud me inveniebam , & unas ab

aliis diligenter di linguendo , ut judicia omnia mea cum ipsis consentirent, adverti, nihil plane ad rationem corporis pertine-

207쪽

re nisi tantum quod sit res longa, lata, & profunda, variathi figurarum, Variorumque motuum capax; ejusque figuras, ac motus esse tantum modos, qui per Tullam potentiam sine ipso pol sunt existere; colores vero, odore S, sapores, & ealia, esse tantula sensus quosdam in cogitatione mea eXistentes, nec minus a cot poribus differentes, quam dolor differt a figura,& motu teli do lorem incutientis , ac denique gravitatem, duritiem, vires cale faciendi, attrahendi, purgandi, aliasque Omnes qualitates,qua, in corporibus expetimur, in solo motu, motusve privatione, pat liumque configuratione , ac situ consistere. Quae opinione, cum plurimum differrent ab iis, quas prius de iisdem rebus lia bueram , coepi deinde considerare quas ob causas aliter antea credidissem, praecipuamque esse animadverti, quod primum ab infantia varia de rebus Physicis, utpote quae ad Vitae, quam in grediebar , Conservationem conferebant, judicia tulissem, eas demque postea opiniones, quas tunc de ipsis praeconceperam

retinuissem et cumque mens, illa aetate, minuS recte organis col.

porcis uteretur , iisque firmius affxa nihil absque ipsis cogitates,

res tantum confusas advertebat, quamvis propriae suae naturae sibi conscia esset,nec minus apud se ideam cogitationis,quaae extensionis haberet, quia tamen nihil infelligebat quin simulctiam aliquid imaginaretur, utrum que pro uno Ce eodem surpe, bat, Cotionesque omnes, quas de rebus intellectualibus habe, bat, ad corpus referebat &cum deinde in reliqua vita nunquassime illis prae udiciis liberassem , nihil omnino satis distincte cognoscebam. inihilque quod non supponerem esse corporeum, Hiamn earum rerum, quaS Corporeas esse supponebam, tale saepe ideas,sive conceptus effingerem, ut mentes potiuS qύβε corpora, referren(: nam cum, eXempli causa, concipiebam gra vitatem is Par qualitatis cujusdam realis, quae crassiis corpori sit inesset,etsi vocarem illam qualitatem , quatenus scilicet ad cor pora, quibus inerat, ipsam referebam,quia tamen addebam est realem, revera putabam esse ivbshantiam: eodem modo q questis in se spectata substantia est, etsi, cum ad hominem vel rum refertur, sit qualitas: Atque etiam mens,etsi revera substas tia sit, nihilominus tamen corporis, cui adjuncta est, qualirai si

208쪽

ci potesti Et quamvis gravitatem per totum corpus , qGod gra-Ve est, sparsam esse imaginarer, non tamen ipsi eandem illam extensionem quae corporis naturam Constituit, tribuebam , vera enim corpora S extensio tali S Cst, ut omnem partium Penialia D litatem excludat, tantum aem autem gravitatis, quantum e stin lirano decem pedum et putabam esse in massa auri, alteriusve metalli, unius pedis, quin re illam eandem omnem in punctum Mathematicum contrahi posse judicabam: quin etiam, dum corpori gravi manebar COextensia totam suam vim in qualibet ejus Parte exercere posse Videbam, quia ex qua cunque parte corpus illud funi appenderetur, tota sua gravitate siti nem trahe-hatia eodem plane modo ac u gravitas ista in sola parte funem tangente, non eriam Per reliquas sparsa fuisset. Nec sane jam mentem alia ratione corpori coextensam, totarnque in toto , &totam in qualibet ejus parte eme intelligo. Sed ex eo praecipue apparet illam gravitatis ideam fui se ex parte ab illa, quam habebam mentis , desiumptam, quod putarem gravitatem deferre corpora versu S centrum terrae, tanquam si aliquam ejus cognitionem in se contineret: Neque enim hoc profecto sine cognitione fieri, neque ulla Cognitio nisi in mente esse potest. Attamen alia etiam nonnulla graVitati tribuebam , quae non eodem modo de mente possunt intelligi, ut quod e et divisibilis, men- iurabilis, &c: Postquam autem haec satiS animadverti,& mcntis ideam a corporis, motus Ue corporei ideis accurate diastinxi. omnesque alias qUalitatem realium, formarumve substantialium ideas, quas ante habueram , ex ipsis a me conflatas, e fictasve fuisse deprchendi, perfacile me omnibus dubiis, quae hic propolita sunt, exolVi : Nam primo non dubitavi quin claram haberem ideam meae mentis, utpote cujus mihi intime conscius eram et nec quin idea illa ab aliarum rerum id eis esset plane diversia, nihilque corporeitatis habere, quia cum caeterarem Ctiam rerum veras ideas qua savissem, ipsasque omnes in genere cognoscere mihi viderer, nihil plane in iis, quod ab id ea mentis non omnino differret. inveniebam; & longe majorem dis inctionem esse videbam inter ea, quae, quamvis de utroquet atreuis te cogitarem, nihi Iominus distincta apparebant, qualia sunt . . Bb et mens

209쪽

mens & corpus, quam inter ea, quorum quidem unum possumus intelligere non gitantes de alio sed quorum tamenu num non videmus absque alio esse posse, cUm de utroque eo gitamus. Ut sane immensitas Dei po est intelligi, quam vi, ad ejus justitiam non attendatur: sed plane repUgnat ut ad u

tramque attendenteS, ipsum immensum, & ramen non

esse putemus. Potestque etiam Dei existentia recte cognos ei quamvis personae sacrosancta Trinitatis ignorentur, utpote oboenon nisi si mente per fidem illustrata percipi possunt; atqui cuni

perceptae sunt, nego inter ipsas distinctionem realem ratione essentiae divinar possie intelligi, quamviS ratione relationum ad mittatur. Ac denique non timui ne me mea forsan Anal Vsi praeoccupassem , ac decepissem cum ex eo quod viderem quaedam esse corpora quae non cogitant, vel potius clare intel ligerem quaedam corpora sine cogitatione esie posse, malui

arguere Cogitationem ad naturam corporis non pertinere, quam ex eo quod viderem quaedam alia corpora , utpote haumana, quae Cogitant, concludere cogitationem esse corporis modum et Nam revera nunquam vidi, aut percepi humana

corpora cogitare, sed tantum eosdem esse homines, qui habent& cogitationem, de corpus : Hocque fieri per compositionem rei cogitantis cum corporea ex eo perspexi, quod rem cogi, tantem separatim examinando , nihil in illa deprehenderim quod ad corpus pertineret, ut neque ullam cogitationem in

Datura corporea seorsim considerata et Contra autem examinando modos omnes tam corporis, Quam mentis nullum plane animadverti, cujus conceptu Sarei, cujuS erar moduS, conch

tu non Penderet. Atque ex eo quod duo quaedam simul juncutsepe videamus, non licet concludere ipsa esse unum &idem, ted ex eo quod aliquando unum ex ipsis absque alio adversa mus, Optime infertur esse diversa. Neque ab hac illatione pinrentia Demos debet deterrere, quia non minus conceptui re pugnar ut ea, quae tanquam duo diversia clare percipimus,fas ineransece,& absque compositione unum,&idem, quam Ut ea

quae nullo imodo distincta sunt separenturi atquce ideo si Dcui quibusdam corporibus vim cogitandi indiderit, (ut revera

210쪽

Iam humanis indidit hanc ipsam vim potest ab iis separare sicque nihilominus est ab ipsis realiter distincta. Nec miror quod

Olim , antequam me sensuum praeiudiciis labora Jem, recte qui dem perceperam Z. ct ii facere f. cum ab aequasibus aequa i auferunt, quae remanerat esse aequalia , & multa Cius Diodi, cum tamen animam hominis ab ejus corpore Gistinctam es non putarem, non facile adverto nam contigisse, dum adhuc plane infans essem, ut de Propositionibus istis, quas omnes aeque admittunt, quicquam falsi judicarem, quia tunc nondum ruilia usui crant, nec pueri discunt priuS Numerare a. d s. qua m campaces sint judicandi an sint s. &c. contra autem a prima infantia mCItem , dc corpus ex quibus scilicet me compositum esta consile advectebam tanquam unum quid conceoi: atque id in omni fere imperfecta cognitione contingit, ut multa simul ita star unius apprehendantur, quae postea per accuratius examen

sunt distinguenda . 5ed valde miror doctos homines, & Meta- physicis rebus a trigintae annis assuetos,postquam Meditationes

meas septies legerunt, arbitrari, me, se dem eo relegerem a nim' quo ipsas ad examen auariticum revocarem , si mihi ab inimicopropositae essent, rationes in iis contentin non crediturum tanti esse para- deris , tantarumve varium , ut iis debeant omnes assentiri, Cum inditerim ipsit nullum plane vitium in istis meis rationibus ostendant. Ac profecto multo plus mihi tribuunt quam debent, vel etiam quam ulli homini sit tribuendum, si putent me aliis

qua uti Analysi, cujus ope vel Verie demonstrationeS evertantur,vel salta ita tegantur, re ad Ornentur, Ut a nemisse alio everti possint: cum C contra eam tantum me quaesivisse profitear, qua verarum rationum Certitudo, ac falsarum vitia cognosca n-tur. Atque ideo non ita moveor, quod viri docti nondum meis conclusionibus assentiantur, quam quod post attentana,& saepitas repetitam metarum rationum lectionem nihil in ipsis vel ma te assumpturi vel non rectet illatum esse ostendant. Nam quod

conclusiones aegre admittant, id facile tribui potest invete ratae consuetudini aliter de ipsis judicandi: ut jam ante notatum est Astronomos non facile imaginari solem esse majorem terra, Quamvis certissimis rationibus id demonstrent , NohB h, 3 au tem