Renati Des Cartes Meditationes de prima philosophia : in quibus Dei existentia & animae humanae à corpore distinctio demonstrantur : his adjunctae sunt variae objectiones doctorum virorum in istas de Deo ... anima demonstrationes, cum responsionibus

261쪽

2.2 OBIECTIONES QuINT E.

sit Idea coloris , aut in surdo vocis: nisi quia istae res extet si non potuerunt ex se immittere in infoelicis illius mentem ubiam sui speciem: quod fores a nativitate conclusae,Obicesque illis trajiciendis fuerint perpetuo possiti. Urges postea exemplum

Solis , ravus cum duae t Ideae et una haussa exsera bus, ut puta oua par paret: altera ex rationibus Aprouomui , qua ingens essei concipitur et illa similior, ac verior ed, quae non exsensibus AsaeE , sea ex notioribus innatis elicita, vel quacumque alia ratione essecta. Enimvero geminae illae Solis Ideae similes sunt, verae seu Soli conformes : sed una magis, alla minus, eodem modo , quo duae ejusdem hominis Ideae una emissa ex deci mo passu,alia ex Centesimo, aut millesimo similes, & verae, seu conformeS sunt: sed illa magis, ista minus, eo quod illa, quae propior Venit, deteritur minus, quae longius, magis, ta t explicaretur si liceret paucis, neque tu ipse satis caperes. Quod autem mente iota percipiamus vastam illam Ideam solis, non ea proptereamicitur ex innata quadam notione ; sed ea, quae per sensum in.cilirie, quatenus experientia probat, & ratio illi innixa confirmat res distanteis apparere minoreS seipsis Vicina S. tantum amo

pilatur ipsa vi mentis, quantum constat Solem a nobis distare exaequarique diametro sua tot illis terrenis semidiametris. Et cap re vis husulae Ideae nihil a natura esse insitum 8 illam requi

re coeco nato. Experiere primum non esse in illius mente coloratam,aut lucidat eXperiere deinde neque esserotundam, nisi quis ilium monuerit,ipseque prius Corpus rotundum manI-bus attrectaverit: expetriere denique non esse tantam, nisi vel ratione, vel authoritate motus praeacceptam ampliaverit. Ouanquam, ut istud interficiam, quaeso te, nos ipsi, qui toties Sosiii conspeximus : qui tolleS apparentem ejus diametrum observavimuS qui toti CS det Vera ratiocinati sumus: quaeso te, inquam, habemus- ne aliam , quam vulgarem imaginem Solis 8 Colligimus quidem raisone esse Solem majorem terra centum fixa

UUbet vici us: at propterea Ideam ne tam vasti corporis habemus Ampliamus hanc sane siensibus acceptari uas tum postumus: contendimus mentem quantum possimus i A i tamen aliud, quam tenebras meras nobis facimus: &qpse

262쪽

oculuS pro Pius admoveatur ampliorem deam & interea tamen quaneum obcmer,*j x-' ejiem id ut Agnoscens deinde inaequalitatem redi e

heic passu grandi. Quare non nihil quidem circa id, quod Vocas realitatem obiecti rami quod cum vulgo dicant res externas est sume e , seu foliter in setosis: obiective autem , seu idealiter in Intellectu, Viacar tu nihil aliud velle, quam debere idem consormari rei; us est Ideat aleo ut repraesentativh nihil continea, quod ip o facto non sit in ipsam et re: & m pus mim 'ut interpretor, sit ipsis Idea, non Ut repraesertians, ted u L em lasaliqua Caeterum constat seu Ideam, seu realitatem obiectivam eius non esse mensurandam peneS totam realitatem tarmalem rei,seu quam res ipsa habet in se: Sed penes eam duntaxat par tem,cusus intellectus notitiam accepita seu,quodest idem , penes notitiam , quam intellectus habeet de re. Sic nempc essem te dicetur idea perfecta , ejus hominis , quem attente , & saepius,& in omnem faciem circumspexeris: at illius, quem initanscursu,quem semel, quem ex parte sollim videris , erit profecto

imperfecta. Quod si non ipsum hominem, sed larvam faciei obductam,& vesteis corpus undequaque contegenteis adspexe ris: aut dicendum est non esse in te illius Ideam; aut si est aliqua, illam esse imperfectissimam, sum meque confusam. Ex quo dico haberi quidem ideam distinctam , germanamque acciden-

263쪽

tium: at substantiae sub iis latentis nomnisi confusam, fictamque ad summum. Adeo ut cum dicis plus esse realitatis objectiois iis

Idea ubctantiae quam in Idea accidentium: primum, negandum sit substantiae esse veram id eam , seu repraesen Larionem, atque id circo ullam ipsius realitatem objectivam et ac deinde ubi fuerit aliqua concessa, negandum quoque sit eam esse majorem, quam sit in Ideis accidentium , cum quicquid realitatis hu)usmodi habet, habeat ex Ideis eorum accidentium, sub quibus, vel quorum instar concipi substantiam supra dixi rnus, declarantes illam concipi non posse nasi ut extensum , fguratum , coloratum

aliquid. Circa id, quod subdis de mea Dei, quaeso te, cum tibi

nondum constet an sit Deus, quomodo nosti Deum repra entari per sui Ideam, fiummum, ariernum, infinitiam , omnipotentem, Omnium creatorem P An- non ex prae Concepta de Deo

notitia,quatenus audiisti illa attributa de Deo enunciari Quippe si nihil tale hactenus audesisses, ita ne de cribereS ' Dice, hoc jam solum afferri in exemplum , absque eo quod quidpiam Id- huc denniatur. Esto : sed vide ne postea id habe .s quasi Pra: judicatum. Dicis esse in idea Dei infiniti plus realitatis objectivae, quam in Idea rei finitar. Sed Primo, cum humanus intel- Iechus non sit concipiendae infinitatiS capax : ideo neque habet; neque respicit I deam infinitae rei repraesentatricem. Quare , qui infinitum quid dicit, attribuit rei, quam non capit, nomen quod non intelligit: quoniam ut reS Extenditur ultra omnem illius captum - ita finis negatio extensioni illi attributa ab eo non intelligitur,cvi us intelligentia fine aliquo semper coercetur. Deinde, cum maxime quqque perfectiones soleant Deo attribui: videntur eae omnes dqsumptae ex rebus quas vulgo miramur in nobis, cujusmodi sunt diuturnitas, potentia, scientia, bonitas, beatitudo, &C. quae quantum possumus ampliati

teS, pronunciam US Deum aeternum, omnipotentem, omnis civum, Optimum, beatissimum,&c. Quae Idea porro haec omniare prassentat, non habet propterea plus realitatis obiectivae, quamnabeant res finitae simul sumptae, ex quarum I deis, Idea illa compacta est , ac deinde modo iam dicto adaucta. Nam n que qui dicit aeternum , complectitur propteri mente rutam

264쪽

desitura est: neque qui omnipoxen;*m ' rum' 'TA b ecquis effectorum possibilium, atquc i a d* CVV*Vi' ebi, en dici potest haberi ideam de Deo germanam , seu quae r*m a tet Deum qualis est uarn pusilla res esset Deus, nisi ellus, haberetque alia,qim nostra haec quantillacumque

ctionibus, efformaret in se locam , queo *pra , sau germanamque asse verareheneptissimus haberetur et uin

licebit propterea ejus essentiam imaginari Est profecto US supra omnem captum infinitis inter vallis;& cum menstra ad illius contemplationem comparaetur , non modo uat, sed & nulla est. Quare neque est, cur dicamus germanar llam esse ideam,quae Deum repracentet: abundeque emit analogia harum rerum nostratium, qualemcumque, & adulum

nostrum eliciamus, formemusque Idetam, qVae capLumidi lanum non superet, neque realitatem contineat, quam in rosus caereris ,caeterarumve rerUm occasione non percIP1asDuS . S . AssumuS consequenter, manifestim esse naturali lumine tau

tumdem ad minimum debere esse in causa essesente, es totali, quantam in e sectis est idq ue ut inferas uantumdemsaltem esse debere realitatis formalis in caca Ideae. quantum obestivae in Idea est. passus nempe hic etiam grandis, & in quo non-nihil consistendum fit. Primo vulgare illud dictum, nihil esse in effectu,quod non sit in causa, videtur debere potius de materia, quam de eniciente in

eisiciente: habet tamen non quam efficiens habeat necessario in se,sed quam mutuari aliunde possit. Patet res perspicue in estinctu artis. Nam quamvis domus habeat totam suam realitatem abat

265쪽

artifex tamen illam non a se, sed aliunde acceptam tribuit. Idem facit Sol , cum materiam inferiorem varie comm Utat , varia que animalia procreat; imo etiam parens, a quo licet proles liadeat materiae aliquid . illud tamen non ut aprncipio efficiente, sed ut a materiali habet. Quod objicis esse essectus debere vel formali , ter, vel eminenter contineri in cause, nihil amplius arguit, quam I effectum aliquando habere formam similem formae suae causti, aliquando disiimilem, & imperfectiorem quidem , adeo ut forma caula supra illam emineat. Sed non sequitur ut propterea vel eminens causa det aliquid de suo esse,vel quae continet formaliter, partiatur suam formam cum effectui Nam & quamvis id fieri videatur in generatione viventium, quae est ex semine; non dices

tamen, Opinor, patrem, cum generat filium , resecare, dareque illi rationalis animae partem. Uno verbo,causa effciens non alia ratione Continet effectum. quam quatenus illum ex certa materia adumbrare potest ac perficere. Deinde circa illud, quod infers de realitate objectiva, exemplum usurpo imaginis meae, quae spectari potest, vel in speculo, cui me objicio, vel in tabula, quam pictor adornat. Ut enim ego ipso lum causa imaginis in speculo, quatenuS ex me emitto mei speciem in speculum, &pictor causa imaginis, quae exhibete in Tabula: Ita cum idea, vel imago mei sit in te, vel quoi Isalio intellectu, quaeri potest, an ego ipse sim causa illius , quatenus emitto mei speciem in oculum, &c. intercedente oculo

in ipsum usque intellectum : an vero sit cansa quaepiam alia

quae illam quodam quasi penicillo, stylove in intellectu deli-neet. Videtur porro non alia causa praeter me esse requirenda : nam & quamvis postea intellectus mei idea ampliare, minuere , componere, alia ratione tractare possit: ipse sum tamen causa primaria totius realitatis, quam illa habet in se: &quod heic dicitur de me, idem intelligendum est de quolibet

Objecto externo. Jam realitas illa idear distinguitur duplex per te; & formalis quidem alia esse non potest, quam tenuis illa substantia, quae ex me effluxit, & in intellectu recepta, in que ideam conformata est. (Nisi velis autem speciem in ob secto procedentem effluxionem esse substantialem, fac quod

266쪽

m reum inter se, d ad me, vel mo im for

Dialis rauatenus hoc modo conformata est: iEd mnureteri, cu . . , catur 'quia placet,realitas objectiva. Hoc posito, videreris tuo uidem debere comparare realitatem formalem ideae Cum realitate mea semali, seu cum mea substantia: ivsim ideae cum lammetria pariliam mei, Leu delineari In C& forma externa: at Placet tamen tibii obiectivam ideae cum realitate mea tarmam 1 orret, lide exoticatione superioris axiomatis, patet non modo esse in

me tantundem realitatis formalis, quantum et se eae in mei idea: sed realitatem etiam formalem idet, nihil punereui Di DP hii meae formalis, seu totius meae lubstant1ae. Quo cIrcade tibi concedendum esse tantumdem saltem et tistis formalis ira causa idea, quantum oblectiva ira idea Ela, quando totum quicquid in idea est, nimi pene est comparatione

'' s bimi sita ostidea , euius realitas obiectiva sit taraent

is e eminenter . nec formaluer issam contInuertis atque adeo issi au-

e debo potueris tum demumsequi necessano mi ere aliquid praeberie in Eunda : cum scin careas argumento, quo certu IisT Vetum ex jam dictis tu causia non es realitatIS Idearum; sed totamet re per ideas repraesentatae, quatenuS emittunt 1-magines sui in te, ut in speculum: licet tu ex possis aliquando sumere chirmerarum depingendarum; beaseu ipsa sis causa, seu non: an propterea inccxxβββae Tuti praeter te in mundo 8 Bona verba quaelo : nam'p quicquid de ideis sit, argumenta ad id quaeramus. I curris deinceps Ideas , quae in tesunt, acprater ideam Dei, rerum corporearum, inanimatarumque am qm 'im hominum: idque, ut cum de idea isi di cultatem inferas ideo hominum , animalium , angeloram dic p I T

267쪽

ΣS O hinc Tro NEs QS I T E. ex iis, quas habes tui, Dei, rerum corporalium et et ideas rerum

corporalium potuisse quoque a te proscisci. Hoc vero loco mirati subit, qui dicaris habere ideam tui, s& foecundam adeo, ut ex illa possis tot alias depromere ac rem carere disti cultate cum revera tamen aut ideam tui nullam habeas, aut illam ad modum confusam, atque imperfectam, prout jam observavi. . mus in superiorem meditationem. Et infereba S tu in illa, ni hil facilius, atque evidentius a te percipi, quam te ipsam : Quid id cum non habeas, nec habere possis tui ideam, dicaris posse quidvis aliud facilius, atque evidentius, quam teipsam percipe- Te 3 Cogitanti certe mihi quorsum fieri possit, ut neque visus seipsum videat, neque intellectus seipsunn intelligat: illud in men rem subiit, quod nihil agat in seipsum : Quippe nec maUus(aut in ipsa digitus summus) se verberat: nec pes sibi calcem impingit. Cum aliunde vero ad notitiam alicujus rei eliciendam, necesse sit rem agere in facultatem cognoscente in immit Lere

nempe in illam sui speciem, sive sui specie illam informare: perspicuum videtur ipsam facultatem , cum extra seipsam non sit, non poste illam sui speciem in seipsam trans nittere, neque sui notitiam consequenter, elicere, sive, quod idem est, percipere seu ipsam . Et quare putas oculus, cum se in seipso non videat, videtra en in speculo e Nempe quia inter oculum, speculumque est inrorstitium , & oculus ita agit in speculum : immittens in illud sui speciem ut speculum in ipsum reagat, propriam ejus speciem in illum remittens. Dato mihi porro speculum, in quod ipsa perinde agas: spondeo fore, ut eo reflectente in teipsam tui speciem, tum demum te, non directa quidem, sed reflexa tamen cognitione percipias : quousque autem non dederis, spes non

est, ut te ipsam noris. Possem heic quoque insistere, qui dicaris habere ideam Dei, nisi forte qualem, & quo modo jam diximus ui Angelorum 8 de quibus nisi aliquid audiisses, nescio

an unquam cogitasses 8 Qui animalium, carierarumque x xum , quarum , si in sensus non incidissent, pene certuS sum te nullas ideas fuisse habituram : ut & nulla habes innumera rum Ierum, quarum ad te neque adspectus, neque fama pCx

venite Sed his dimissis, illud admitto, ideas diversarum rerum iii

mente

268쪽

OUECTIONES: NT mente existenteis ita posse componii dx Piss uffcete ad cooriantur, tametsi quas enum c d ' MNV' decet mi istam tantam diversitatem , m Oraqq- ' autem solum natamque cerrae cujuspid ' tu, non parva si circa ideas rerum corporearum, quod dissiculisti P ό quomodo ex sola tui id ea dum re Pm incorporo' g si

Ov Ore at ista convenientsa non intelligitur , sui P

pi Pros o si ex intellecta substantia incorporea potest Intelectus formare ideam substantiae corporeae et non est mus Quin coecus, vel qui a nativitate detentus fuerit m aenin

sit. Dicis, posse consequenter haberi ideas extensionis, ligurae, motus , aliorumque sensibilium communium . sed Lacili mirum dicis. Id mirum, cur non lucem,colorem,alIa, tacuitate Pari deducas: verum immorandum in istis non ere. et Concludis, Itaque soci restatu a vei, in qua consideran AZ

intesimentem,summepotentem, O a qua tum ego ipse, tum aliud o -mne. quid aliud extat, quodcumque existat, es creatum, . uasne omnia 'alia sunt, ut quo diligentius attendo, tanto minuS a messe prosecta esse posse videantur: ideoque ex antedictis Deum necet ano existere es concludenaum. Scilicet huc est , quo tendebas. Pgo vero, ut conclusionem amplector: ita Lon video qui sic concludas. Dicis ista, quae de Deo intel stis, huTu modi esse, ut proficisci a tesolo non potuerint: id nempe intendas, ut debuerint ab ipso Deo proficisci. Sed primum nihil verius est, quam quod a te solo pro ecta non fuerint, seu quod illorum inrelligentiam a te, vel per te duntaxat non habueris: sunt enim profecta,habitaque a rebus, a parentibus, a Magistris, a Doctoribus, a docietate hominum,

269쪽

in qua es versatus. At mens sola sum , inquies , nihil admitto CXtra me; ne aures quidem quibus audiverim, neque homine, mecum colloquutos. Haec dicere potes : sed diceris ne, nisi auribus nos audires, ac ni si essent homines , a quibus verba acci

peres Loquamur serio, de dic bona fide et Voces illas, quas de Deo eflers, nonne habes a societate hominum, quibUS convix .isti 8 Et cum ab illis voces habeas, nonne & notiones subiectas, designatasque vocibus h Igitur non sint a te solo, videntur ta men non propterea a Deo, sed aliunde esse. Deinde quidnam in illis est, quod accepta primum a rebus occasione, habere ex teipso deinceps non potueris e An-ne propterea aliquid ca-Pis,quod sit supra humanum captum e Sane si intelligeres De um,cujus odi est, esset cura Deo te doctum putares: haec vero omnia, quae Deo attribuis, nihil aliud sunt, quam Observatae aliquae in hominibus, aliisque rebus perfectiones, quas menS humana valeat intelligere, colligere,& amplificare, ut aliquoties

dictum jam est. Dicis, cum ex tepossit esse ideasub antiae, qui ubstantia es: non

posse tamen ideam sub tantiae in finitae, quia in itus non es. Verum nulla est propterea in te infinitae substantiae idea, nisi nominetenus, & quatenus homines comprehendere quod est revera nonco prehendere) infinitum dicuntur: adeo ut necesse proindeno sit talem ideam a substantia infinita proficisci ea nempe fieri componendo, ampliandoque potest: quemadmodum jam dictum est Nisi cum prisci philosophi ex comprehenso hoc visibjli spatio, hoc unico mundo , his paucis principiis, ipsorum

ideas sic in se habuerunt, ut illas ampliantes ideas efformaverint infiniti universi, infinitorum mundorum , infinitorum principiorum: dicturus sis illos non estormasse tales ideas ex vi suae mentis: sedeas processisse in mentem ex infinito universio, infinitis mundis, infinitis principiis e Quod defendis autem tepercipera inguitum per oeram ideam: siane, si illa esset vera, repramentaret

infinitum cujusmodi est, ac proinde perciperes quod est in ipsis

Praecipuum, &de quo nunc agitur, videlicet infinitatem. Ve' rum cogitatio tua semper terminatur ad finitum aliquid, 'lumque infinitum dicit, quia non percipis quod est ultra tugm

270쪽

nitum per negationem finiti. dieque

nim te percipere realitatem Infinitam , quod tamen i

Quin etiam revera non plus percipis: quoniam finitam in amplias, ac deinde imaginatas esse amplius realitatis in I udilatatum est: quam in Codem , ctum eri Contra remi.ctuoque Philostophos illos plas percepisti: realitat si

esset cum plureis mundoS conci Pereur, quam mente haberent. Ex quo Omeer adnoto caussam, cu m P stra tanto magis confundatur , quanto aliquam speci m ,s, edeam magis ampliat ex eo esse videri, quod hu)usmodi speciem 1 suo situ distrahit, distinctionem partium Iliadimi r tam attenuat , ut tandem evanida fiat. Ne memore mentem perinde confundi ob causam oppositam, cummimS contradit Dicis non ob are,quod nou comprehendas

qua in illo sunt se incere, ut pauca quadam

ct maxime claram, distinctamque ideam habere aicans non habes veram ideam infiniti, sed finiti sollim 1 non comprehendas infinitum, sed finitum dumtaxat. Dici potes ad summum cognoscere partem inlinitI : araonProptereae ipsum infinitum: ut ille qui nunquam egrestuS I cum subterraneam, dici quidem potest cogno cere partem mUndi, at non propterea ipsum mundum: adeo ut propterea ineptus evasurus sit,si tam augustae partis ideam censeat esse ideam veram, germanamque torius mundi. At, inquis, de ratione insinui est, ut a te, qui fultus es, non comprehendatur. Credo eqUrdem: at non est de ratione verae ideae rei infinitar, ut illius tantum par tem minimam,sive potius nullam, ob nUllam cum toto proportionem repra sentet. Suscere ais, utpauca h c a te clare percepta intesistas' Sed nempe, ut sussicit videre extremum capillum ea jus hominis, cujus vis habere germanam Ideam. An non esset

mei egregia effgies, si pictor unum mei capillum, ejusve extre. mum duntaxat depingeret At minor,non dico longe,aut lori giffime,sed infinite etiam est proportio eorum Omnium quae de