장음표시 사용
281쪽
in tuto Atri horis universi , part S e u S Omnes creari, esseque ceroris immunes. Et quamvis Pol is dices e perfectionem earum quae sunt im munes, appascret majorem CX Oppositione earum' quors in obnoxiae: illud tamen est per accidens solus mouemae' modum virtus bonorum , quam Vis eluceat quodammodo ex oppositio De eorum, qui vitiosi sunt, eluce e solum e X accidenti. Adeo ut quemadmodum desiderandum non est, ut aliqui cives mali sint, quo boni fiant illustriores ita neque videatur fuisse committendum, ut aliquae universi partes forent errori ob nox t quo clarerent magis, quae forent immuneS. Dicis non habere te us conquerendi, quod Deus te eam in m nrit Emere personam voluerit, quae nou esset omnium praecipua, semaximopersccta. sed hoc non tollit dubium, cur satis illi n on fue rit sustinendam dare personam, quae ex perfectis minima esset: de non etiam tibi dare imperfectam. Nam & quamvis principi Vi Eio non Verdatur, quod non omnes civeS ad sublimia munera vocet, sed aliquos habeat in mediiS,aliquos in infimi S,verteretur tamen, si non aliquot modo destinaret operibus vilissimis, sed aliquos etiam destinaret pravis V j cis te nou pose rationem asserre qua probes Deum tibi majorem com cendi facultatem, quam dederit dare debui et atque quantam- peritum artificem esse intelligas, non ideo tamen putare te is min pngulis operibus omnes perfectiones ponere debuime, etia, in alia quibus pote ponere. Verum viget semper quod modo dicebam: videsque non tam dissicultatem esse . cur Deus tibi facultatem cognoscendi majorem non dederit, quam cur dederit errantem: Deque controverti cur artifeX summus perfectiones omnes dare nolit omnibus operibus: sed cur etiam aliquibus tribuere velit imperfecti OIC S.
Dicis: tames non valeas ab erroribus ab inpre ex evidenti per c tione rerum : posse tameu ex ins ituto, quo 'miter tibi pra ia leti rei a fragi et, quambe: denter non perceperiae. Sed utcumqVCPossis ea semper attentione esse: nonne semper est imperfectio, ea, quae dijudicare est opus, non percipere evidenter,ac errasqi periculo esse perpetuo obnoxium 8Dicis errorem inesse in ipsa operatione quatenus a' trocedit , et
282쪽
Ogr Ecetro NES QuINT E. prietatio quaedam edet non in facultate, quam a Deo accep
cum ea imperfectione creata Cit, Ut errare poriri. h. eo, diui re vera tibi ni/ νίψ quod conquerare
desil debas, idem, ut , quod coraque are Wβ β' sed est tamen i a bona imbuit, ob otiae debes imigrastin age sem Der CUod admiremtar, cur perfectiora non dederit, si uidennisi potuit,si livore duc di Non i* id erran-' Addis, neque esse cur conquerare, quoa tecum coraca H actum: cum actus omnes sin vera , O bom, quahem p dent, maiorque quodammodo perfectio in te it,eucere it ps I
satis facit. S qaidem non Concurrae Deus au oest in actu, falsiuasque tu error est; concum e tamect aa a re di
Author poten iae,quae fallitur,aut erra atque adeo mirum impotentis potentiae licque desectu S, qui est in actu 1 ad illam, quae impoxen S est , quam ad Authorem, qui mp terit m feeit nec porentem, potentroremve cta' po N, voluir facere, videtur esse reserendus. Certe ut talim non tum vitio.Quod aperiendo scriniolo prorgrandem clavim TO - laboret ,'iud quod pusillam fabricatus, formam aperier Eo alae inhabilem, aut difficilem tribuat di ita non est quidem culpa In eo, quod facultatem judicatricem tribuens homuncioni, non tantam illi dederit, quantam rebus vel omnibus, Vel PIUrim IS, vel maximis su secturam arbitraretur: sed permirum eri , cur acipauca is a , quae dijudicari ab homine voluit, imparem implicItam, incertamquet tribucrit . . s. Requiris proinde quaenam sit in tessitam,vel erroris cau a. Ac ptimum quidem hic non d is puro , cur intesiectum voces solam facultatem nos eradi ideas, seu res ipsas simpliciter, & abs queu a firmatione , aut negatione apprehendendi : voluntatem vero , ac Dberum arbitrium voces facultatem Iudicandi , cujus sie a firmare, aut negare, euentiti, aut disset tire. PIopono
283쪽
solurn, quare voluntas, libereas e arbitrii limitibus nullis es,
cum scribatur per te, circUmscribatur intellectus e Sane enici videntur hae duae facultate S aeque latC palere, ec non intellectu, saltem minus, quam voluntaS cum in nullam rem voluntas feta tur,quam intellectus non praeviderit.
Dixi non saltem minus - Quippe videtUr intellectus etiam la tius, quam voluntas patere ; siquidem non modo Voluntas, sive arbitrium, judicium, & consequenter electio,persequu ti os fuga de nulla re est, quam non apprehenderimus, seu cuj us idea per cepta, & proposita ab intellectu non fuerit: sed etiam multa obscure intelligimus, de quibus nullum judicium , persequutio, aut fuga est:& facultas judicandi ita peest: anceps, ut paribus
rationum momentis . nullisve existentibus, nullum sequatur judicium, cum intellectus interim apprehendat ea, quae rema. nent injudicata.
Quod porro dicis tepossesemper ma ora, ma oraque integrigere, ac nominatim facultatem ipsam intececim , cu us ideam etiam in nitam formare valeas: hoc ipsum arguit intellectum non esse magis limitatum et quam Voluntatem; quando sese extendere ad usque objectum infinitum potest. Quod vero agnosciS voluntatem tuam ex aequari voluntati divinae, Von extensive quidem,se prum Utere vide quorsum idem non possit de intellectu quoque dis i ubi formalem intellectus, non secus atque voluntatis noti. onem definiveris. Sed paucis, dic nobis,adquid se voluntas extendere possit, quod intellectum effugiat e Non videtur proinde error ex eo nasci,ut a seri , quod voluuiis latius, quam intellectustateat, sese adit judicanda extendat, quae intellectus non percipit sed ex eo, quod cum aeque late pateant, intellectus aliquid percipit non bene,& voluntas judicat non bene.
Quare neque est cur To Utatem ultra es inteletectus promoveas; cum neque judicet de rebus, quas intellectus non percipit,ta prave solum judicet, quod intellectus prave percipiat. QES
exemplum de reipsa adserS Circa ratiocinium a te factum de rerum eXistentia; procedit quidem recte, quantum ad judicium de x Uiexistentia spectat; sed quantum spectat ad alia, videtur non re
cte assumptum . Cum quicquid dicas, vel potius ludas,rcy
284쪽
telli ens. Quod supponiS nactam rationem occuirere persuadeat mae quaiah supponere potes , at mus ponere, nullum sequutia am JGdicium, sea vom npet tare indifferentem , neque te ad ladicandum , a m Quousque intellectui major aliqua verili milii UO eXMUI
alia occurrerit. Quod proinde dici S MUC
di fierentiam ita extendi ad ea , quae non satu peroscire cetnora curatur, ut quantumvis probabiles convecturae te in unam partem trahan sola comitio, quod sint co ec urae, im ecere ad contrariam a V
illa, quod sinc solum conjecturae, faciet quidem ut Iudicium de ea parte,in quam te trahunt, Cum aliqua formidine &nalmatione heras:sed numquam faciet, ut judicium feras de parte contraria : nisi postquam Occurrerint conjec non modo aeque Probabiles, verum etiam probabiliores. Quod in bais te id fuisse expertam his diebu3, cumsissa esse nos isti ,quae maxime verae se crediderase memento id tibi non fuisse concessumi neque enim revera sensisse, aut persuasisse tibi potes, non vidisse te so lem, terram, homines, alla: non audii se sonos, non amburene, Pon comedisse, non scripsisse, non loquutum fuisse culum Pilicet corpore,organisVe ejUS non alia, . . a Denique ergosorma erroris Non tam videtur consi Nerein noure io nis liberi arbitrii, sicut asteris, quam in dissonantia judicii are judicata : & ex eo quidem orta, quod intellectus illam rem 1ecus, quam sese habeat, apprehendat. Quare & non tam VIdetur esse culpa arbitrii, quod non recte judicet, quam intellectus, quod non recte demonstret.Quippe ea videtur arbitrii ab intellectu dependentia, ut si intellectus quidem aliquid clare percipiat, videaturve percipere, arbitrium ferat judicium ratum, atq; determina.tum,seu id reipsa verum sit, seu verum esse existimetur. Sin autem obscure, tum Arbitrium ferat judicium dubium , ac formidolo sum , & pro tempore tamen habitum verius , quam Oppositum; seu in reipsa veritas, seu falsitas subsit. Ex quo fit, Ut non tam ca vere possimus, ne erremus, quam ne in errore perseveremuS:
285쪽
O argCTI ONES QII INT IE. expendamusque propria judicia non tam Vim facientes arbith quam applicante S in teli ectum ad clariorem notitiam , quam ii dicium semper secuturum sit. I . Concludis, fructum exaggerando , quem ex hac m edita tic ne potes consequi. ac praescribis quid sit Veradum , ut assequa iris veritatem. I empe assequuturum te dicis , i tantum ad omnifl. quae perfecte intesilam satis atteiada et atque ica a reliquis. quae con us sol curias apprehendis, secernas. Hoc porro non modo est verum sed etiam hujusmodi, ut tota praecedens meditatio, sine qua potuit intelligi, videatur fu i se supervacanea. Attende tamen , eximie Vir, dissicultatem non vidor an , Ut non fallamur, debeamus, clare, arque distincte intelligere aliquid, sed, Qua arte, aut methodo discernere liceat, ita nos habere claram, distinctamque intelligentiam , Ut ea vera sit, nec fieri possit,ut sellamur. Quippe inito objecim VS, nos non raro falli, tametsi nobis videamur aliquid adeo clare, distincte. que cognoscere, ut nihil posue clarius, & distinctius. Tu quo que id tibi ipse objecisti, dc exspectamus tamen adhuc istam a tem, seu methodum, cui praecipUe sit incumbendum.
A sentia rerum materialium, S iterum de Deo, quod ex Fac
Circa quintam , dicis primum te distincte imaginari quas
litatem , hoc es exterasionem in longum, lilium , es profundum itemque numeram, guram Atum, motum, durationem.
Ex his omnibus, quorum te ideas habere dicis, sellais figuram, ex figuris Triangulum, aequo haec habes, et fortassii t is a
ra nullisi gentium extra cogitationem meam existat, nec unquam re tuerit est tamen profecto disterminata quaedam ejus natura, era amraora efficta es, nec a mente mea dependet, ut patet ex eo, quod m(M
sraripo ut variae proprietat ei de clo Triangulo, n me, quod 'itres angulisitant aequales duobus rectis: qusd maximo eius angulo marum imum latussubtendatur: O similes quas oelim, nolim, clar cm
286쪽
bes de euentia rerum materialium: Nam quae pd Cod m hertinent. Ac haerere quidem hic nolo' Cum O lod durum videri statuere aliquam naturam immutabilem, et aerer
Dices te proserre nihil aliud, quam quod IN SCHO e . . L, naturas, seu emcntiaS rerum esset arternas, fierique demsis propositiones semoiternae veritatis. Sed hoc durum perindia et i , &.caoi aliunde non potest, ei e naturam humanam, cum NU IUSeut homo: aut dici rosam et e florem , cum Neroya quidem est. Dicunt aliud esse loqui de essentia,aliud de eXmentia ICIum,& non esse quidem ab aeterno existentiam rerum, sed ene tamen essentiam. erum, cum pr*cipuum, quod est in rebuS ii reuentra,ecquidnam magni DeuS facit, quando produci si existentiam . Videlicet non amplius facit quam dum Sarror veste inavit nominem. Quanquam qui defendent essentiam hominis, quorest in Platone, esse aeternam , & independentem a Deo et V t universalis est, inquietat 3 At in Platone, nihil simgmare'.
dc solet quidem intellectus eg visis Platonis, SocratiS- ac caeterorum hominian consitirilibus naturis abstrahere quendam e n- cestrum Communem, in quo omnes conVeniant, & qui pro uecenseri possit universalis natura, essentia Te hominis , qUare.,Somni homini intelligitur convenire: Ad uni Versialem Lume, antequam Plato, de caeteri e Issent, de intellectus abstraheret, explicari sane non potest- ADices , numquid homine etiam non eXis cente, atque rataret
ab aeterno , vera propositio haec est, homo est animal et Sed videtur plane non esse, nisi eo sensit , quod quandoctimque fuerit homo, futurus sit animal. Certe enim licet discrimen videatur inter duas illas propositiones homo est , dr homo est animal quod priore existentia diserte magis sigirificetur, & po sterioret ementia: attamen neque ab illa essentia excluditur, neque ab ilia existentia i sed cum dicitur, homo est, intelligitur homo animat:& cum dicitur homo est animal, intelligitur homo, dum existit Praeterea autem cum haec propositio, homo est animal, non sit
287쪽
et OnagCTIO NEs QS I N T a. majoris necessitatis, quam ista, Pla O est homo, re igitur etiari istam sempiternae veritatis, ta singularem essentiam Platoni, non fore minus inde pendet Lem a Deo, quam universalem ho minis i &: alia similia, quae prosequi pige . Et addo tamen, cum dicitur , hominem este Lalis naturae, ut esse non possit, quin sita Dimat: non esse propterea imaginandum talem naturam esse
aliquid, aut alicubi praeter intellectum et sed sensum solummo do esse, ad hoc ut aliquid sit homo , debere ipsum simile esse cae
teris iis rebus , quibus propter similitudinem mutuam eadem hominis denominatio tributa est: similitudinem , inquam. na turarum singularium, ex qUa intellectus accepit ansam effor mandi conceptum seu ideam, formam ut naturae Communis, aqua dissidere non debeat quicquid homo futurum est. Hinc eadem de tuo Triangulo, illiusve natura dico . Nam Triangulus Quidem mentalis est vel usi regula, qua explores ast aliquid mereatur dici Triangulum: at non est propterca dicen dum talem Triangulum esse reale quid , Veramque naturam praeter intellectum, qui solus,visis triangulis materialibus, illam perinde, ac dictum est de natura humana, formaVit, & commv. nem fecit.
Trade neque est existimandum proprietates demonstratas de Triangulis materialibus, idcirco ipsis convenire, quod illas m uentur ab ideati Triangulo: cum ipsi potius in se habeant, nisi quatenus intellectus ex ipsis inspectis, easdem illi tribuit,
rediturus postea inter demonstrandum: Eodem modo, quo proprietates naturae humanae non sunt in Platone, & Socrate, quasi ipsi illas a natura universali acceperint. Cum potius natura univeis alis ideo habeat, quod intellectus ipsi eas tribuit, posit- quam in Platone, Socrate, & caeteris animadvertit, redditurus illis deinceps, cum ratiocinatione opus fuerit. Notum est enim intellectum ex visis Platone, Socrate, &aliis, omnibus rationalibus, collegisse hanc universalem propo sitionem , omnis homo est rationalis : ac deinde cum vulc pyo bare Platonem rationalem esse , illam pro principio in Syllogii mum induere. Et dicis, Tu quidem , o Mens, habere te Trim
guli ideam, habitraramque icam fuisse, tametsi nustam unquam
288쪽
' bederis estis equenter demonstrare Des mssm
visque aergumenei est in illis verbis , Attendenti Ammii qm non ma'uposse exfratram si mra De eparara , iis Tin si magnitudYUem traum ejus aragulorum AEquat rectis: sis ab idea montis ideam vacue adeo ut non ma r net Deum comtari Phoc est ens summe perfectum) cui aest misen
O A . Enimvero citrondendum est videri tuam lius usmodi es ii, ementiam cum etantia : redii
non comparas deinde aur existentiam Cum existentia, aut pro-Prietatem cum proprietare, sed existentiam cum proprie rate., Hinc vel dicendum ruisse videtur , non posse magis separari omnipotentiam, verbi causia a Dei essentia, quam ab essentaa Tri-anrauli illam magni rudiniS angulorum aequalitatem : vel certe, non posse magas separari Dei existentiam ab ejus essentia, quam ab essentia Trianguli ejus oxistentiam. Sic enim bene processisset utravis comparatio, & non modo prior fuisset concessa, verum etiam Posterior: quaNqUam non propterea evicis ses Deum necessario existere, quia neque TrianguluS necessario existit , tametsi illius essentia, existentiaque separati reipsa non valeant, quantumcumq; menregeparentur, sive seorsim coiso irentur: ut cogitari etiam essentia,emistentiaque divina possunt. H G DC-
289쪽
SO Ohi ECTIONES QUINTAE.einde, attendendum est te collocare existentiam inter vinas perfectiones: & non collocare tamen inter perfectisti Trianguli, aut mons is : Cum perinde tamen,& suo cujuscue m do perfectio dici valeat. Sed nimirum, neQUC in Deo, nec rie ulla alia re existentia persecstio est: sed id, sine Quo non sunt nAF
Siquidem id, quod non existit, neque perfectionem ne uri imperfectionem habet: & quod existit, pluresque perfectiones
habet, non habet existentiam, ut perfectionem singularem unamQue ex eo num oro: sed ut illud, qUO eam ipsusn quam per fectiones existentes sunt, dc sine quo nec ipsum habere, nec perfectiones haberi dicuntur. Hinc neque existentia, perfecti Onum instar, existere in re dicitur, neque, si res Careat existentia, tam Imperfecta (sive privata perfectione dicitur quam nulla. Quamobrem; ut enumerando perfectiones Trianguli non re Censes existentiam, neque proinde concludiS existere Triano i lum: ita enumerando perfectiones Dei non debuisti in illis sim nere existentiam , ut concluderes Deum existere, nisi principi. iam petere velles. cis in aliis omnibus rebus a ingui existentiam abessentia, isset si in Deo. Sed quomodo quaeso existentia Platonis, & essentia, Platonis distinguuntur inter se nisi cogitatione duntaxat Fac enim Platonem non amplius eXistere, ubi-nam erit ejus es
sentia e Nonne porro in Deo pari modo essentia, & existentia coeitatione distinguuntur
Objicis tibi ipse, Forte, ut cogitando montem cum vace, aut equum alatum,nonsequitur propterea aut montem, aut talem equum
exibiere : ita ex eo, quod cogetus Deum ut existentem, uon sequi illim existere : ac tum latere sophisma arguis. Verum non fuit diff-cile solvere phisma, quod ipse finxisti, assumendo praesertim
id, quod tam manifeste repugnat, Deum existentem non exist re, neque perinde assumendo homi ncm, aut equUm. At sit accepisses ut montem cum valle,& equum cum alis, ita Deum Cum seientia, potentia, attributisve aliis, tum dissicultat
processistet explicandumque tibi incubuisset, qui fieri possx ut
290쪽
o hi ac TIONES QUI TH Mons declivis, aut equus alatus cOgrtari valeat, a D Ue existat: Deus sciens, & potens cogitari a Diqiae eo, qu
Dicis liberum non es cogitare Deum aOque existentia , 'oc Osens summe perfectum a que summa tersectione et ut liberum c nu m cum alis, mel ne alis imaginari. Sed nihil addendum , nisi Lod , ut liberum est cogitare equum non habentem alas, non cohitara existentia, quae si ad Venerit, perfectio, per te, in eo tue- ri ita liberum est cogitare Deum habentent scientiam, potentiam, & perfectiones Caeteras, non cogitata existentia, quam si habuerit, tum consummatae sit perfectionis. Quare ut ex eo cipuam . ita neque ex eo , quod Deus cogitatur habens scientiam , perfectionesque caeteras , colligitur propterea esus exissentia, sed ea demum probanda est. Et quamviS dicas tam ex cera-ttam , ctuam perfectiones caeteras in idea entis summe perfecti comprehendi , id dicis, quod probandum est, & conclusionem pro
alas: sed etiam illam , quod existat. Ut enim Deus cogit
proportione servata, Ut Urpari utrimque Non Ualeat.
Dicis, ut cogitaudo Triangulum non est necesse. cogitare, quod treis anctulos habeat pareis duobis rectris, licet id minus Uerum rassust, ut attendenti postea patet; ita pesse quidem cogitari alias Dei perfecti- oues , non cogitata exisseutia, sed illam non es propterea miniti veram , cum attenditur persectionem esse. Attamen vides quid dici possit. Nempe ut Illa proprietas attenditur postea esse in Trian Eulo, quia demonstratione probatur : ita, ureXistentia attendatur esse in Deo, demonstratione probandam esse a Secus profecto quidlibet in quot det esse facile evincam. Dicis te attribuentem Deo omnes perfectiones, non perinde facetare , acs putes omnes quadrilateras figuras circulo irascra Vi: quoniam
ut heic faceris, quia deprehendis pontea Rhombum nora irascribit non G a. ita