장음표시 사용
321쪽
8r RE svo Ns Io NEs Qui Netae gnoscantur, quam urgeo & conteodo non futuram fuit se in no bis, nisi a Deo lacti essemus. Atqui quod tibi non appareat me
istud evidentissime demonsti asse, ne qua Uam miror, qUia Inon hactenus animadverti te ullam ex meis rationibus recte per
cepisse. Io. Cum reprehendis id quod dixi, nihil ideae Dei addi nihilque ab ea detrahi posse, non videris alteri Cisse ad id quod vulgo ajunt Philosophi: esientias rerum esse indivisibiles: idea
enim repraesentat rei essentiam , cui si quid addatur , aut detra hatur, protinus sit alterius rei idea: Sic Pandora , sic falsi tam nes Dii ab iis qui verum Deum non recte concipiunt, essinaguntur. At postquam semel concepta est idea Veri Dei, quamvis novae detegi possint in ipso perfectiones Quae nondum fu
erant animadversiae, non ideo tamen augetur ejus idea , sed tantum distinctior redditur, dc expressior , quia omneS in eadem illa quae prius habebatur, debuerunt contineri, quandoquidem supponitur svisse vera. Ut neque augetur idea trianguli cum variae in eo proprietates quae prius fu crunt ignoratae ad Vertuntur: Neque enim, ut scias idea Dei formatur a nobis succes et em persectionibus creaturarum ampliatis, sed tota simul ex hoc uodens infinitum, omnisque ampliationis incapax mente a tingamUs. Cum autem petis undenam probem ideam Dei sinia et Zobis tanquam notam artifico operi impressam, O quis sit masi impressionis , quaeve forma iseius notae ' Idem est ac si aliquam i bella tantum artificii deprehendens ut ipsam a solo Apelle pingi potuisse judicarem, dicerem ue inimitabile istud artificium esse veluti quandam notam , quam Apelles tabellis omnibus suis impressit ut ab aliis dignoscantur , tu vero quaereres quae forma istius notae, quisve modus impressionis certe rilia potauiquam responsione dignus videreris. Quid cum pergis c npyes aliud ab opere, tu ipsa ergo es ita, tu ipsa nihil alitid es quam c(gitationis modus, tu ipsa es S nsta impressa, O subjectum imp UR UA. Nunquidaeque acutum est ac si dixissem artificium illud quo Apellis tabel e ab aliis dignoscuntur non esse quid diVersium ab ipsis tabellis, urgeres, ergo tabellas ista Sartificium, nec ex ulla materia constare:
322쪽
R a s soN SION L 3 Qu id TC . . , Ouid cum ut neges nos ad imaginem Dei factos esse, dicis Deum e se bomiuiformem , & ea colligis in quibus numanara differt a divina e es ne in eo acutior quam si ut negareS q o, dam Apellis tabellas ad similitudinem Alexandri factas diceres ergo A texatidrum fuisse instar tabellae, tabellas autem eXllano, re pigmentis compositas esse, non ex ollibus & carne, m exander. Nempe non est de ratione imaginis, ut m Omnibus eadem sit cum re cujus est imago, sed tantum ut illam is al1-
ciuibus imitetur: Et perspicuum est perfectissimam illam vim cogitandi quam in Deo esse intelligimus, per illam minus perfectam quae in nobis est repramentari. Cum vero mavis conterre Dei creationem cum fabri operatione, quam cum genera iO- ne parentis, sine ulla ratione id facis : etsi enim illi tres agendi modi toto generet cliversi sint, propius tamen est a productione naturali ad id nain , quam ab artificiali argumentari. Sectnec tantam simili id mem C se dixi internos & Deum, quaUta Est inter filios & P rientes: ncc eZiam semper nulla est similitum do inter Opus lii H fabr um ut patet cum statuarius sibi simile signum exsculpsit. Quam mala autem fide refers mea verba, cum fingis me dixi e a me percipi ilitudinem in eo quod sim res incompleta, O dependens , cum e contra ista in dissimili Udinis argumentum atrulerim , ne Putaretur me velle hominetsDeo aequare: Dixi enim me non modo percipere me in isti Deo esse inferiorem, & interim ad majora asipirantem, sed etiam majora ista in Deo esse, quibus majoribus aliquid simile in me sit, cum ad ipsa ausim amirare . Denique cum mirum esse ais cur non caeteri hominum idem quod ego de Deo intelligant cum in illis,aeque ac in me, impresserit ideam sui, idem est ac si miraretis
quod cum omnes norint ideam trianguli, non tamen Omne aeque multa in ipsa animadvertant, & forte nonnulli falsa q( dam de ipsa ratiocinentur. De iis quae in Meditationem quartam objectasunt.
D Uamnam nihili ideam habeamus, ae puomodo de non eo participemus satis explicui, vocando illam negaLivam,
323쪽
8 Ras Porus Io NEs QUINTA de dicendo nihil hoc aliud significare quam nos non esse sum 1num ens, ta nobis deesse quam plurima. Sed tu nodos ubique in
scirpo quaeris. Et cum ais me videre asequa Dci opera non omni
no absoluta, plano affingis id quod nullibi scripsi, nec censui, sed
tantum si quq dam spectarentur, non prout habent lia mundo ra tionem partis, sed ut totum Quid, tunc videri posse imperfecta. Quaecunque deinde affers pro causa finali, ad effcientem sunt Ieserenda; ita ex usu partium in plantis, in animalinus&c esse chorem Deum mirari, re ex inspectione operum cognoscere, ac glorificare opificem par est, non autem quo fine qUidque fecerit divinare; Ac quamvis in Ethicis, ubi saepe conlecturis uti licet, aliquando sit pium conficierare quem finem conjicere possimus Deum sibi in regendo universo proposuille, certe in Physicis, ubi omnia nrmissimis rationibus niti debent, est in .eptum. Nec fingi potest: aliquos Dei fines, metis quam alios, in propatulo esse, omnes enim in imperscrutabili esus sapientiae abysso sunt eodem modo recondsti. Nec etiam fingere debes neminem mortalium causas alias posse intelligere, nulla enim non ' est coonitu multo facilior quam Dei finis: dc eas ipsas quas in Iex'mplum dissicultatis proponi S non nemo existimat se novi Lo Denique quia hic tam ingeniae interrogaS, quas putem meu-iem meam habituram fuisse Dei , em sui ideas , si ex quo infas est
corpus mansiisset huc que in eo clausis oculis, O a que alio to- rumsensuum usu ingenue, & candide respondeo me non dubitare (modo ipsam in cogitando non impeditam a corpore,ut neque etiam adjutam supponamus quin easdem, quaS nunc
habet, Dei & sui ideas fuisset habitura, nisi tantum quod multo puriores , & clariores habuisset: Sensus enim ipsam in multis impediunt, ac in nullis ad illas percipiendas juvant: ae nihilomstat quo minus omnes homines easdem se habere aeque anim advertant, quam quia in rerum corporearum imaginibus per cipiendis nimium occUpantur.
a. Hic ubique male assium is pro positiva imperie i 'quod simus erroribus obnoxii, cum tamen sit tantum (psertim respectu Dei j majoris perfectionis in creaturi β
324쪽
Rus poNSIONE 5 Qui N T R. . utio. Nec recte quadrat comparatio civium Reipublicae cum
partibus universi: civium enim malitia, cum refertur acti Cmpublicam , est aliquid positivum ; non autem quod nomo ne errori obnoxius, sive quod non habeat omnes periectioneS, cum refertur ad bonum universi: Sed melius institui potelx comparatio inter eum qUi vellet totum humanum corpus Oculis tegi , ut elegantior appareret, quia nulla ejus pars oculo puruchrior videtur,& eum qui putat nullas creaturas in mundo erurori obnoxias , hoc est non plane perfectas este debui me. Pia neque saltum est quod supponis , Deum nos declinare operibin pratis nobisque tribuere impersemones, & talia. Ut etiam plane falsum est Deum ad icta pauca quae dijudicari ab homine voluit, imparem, implicitam oncertamque facultatem judicatricem ei tra-bui c. i. Vis ut hic paucis dicam ad quid e volunt,possit extendere quod intellectam effugiat' Nempe ad id omne in quo contingit
nos errare. Ita cum judicas mentem esse tenue quoddam corpus, intelligere quidem potes, ipsama esse mentem, hoc est, rem cogitantem et itemque tela Ue corpus esse rem extensam, unam
autem ae eandem esse rem quae cogitet, & quae sit extensa , Profecto non intelligis, sed tantummodo vis credere, quia jarron te credidisti, nec libenter de sententia decedis . Ita Cum pG-mum, quod forte venenatum est , judicas tibi in aliment v convenire, intelligis quidem ejus odorem , colorem , & talia' grata esse, Dion autem ideo ipsum pomum tibi esse utile in ali
mentum , sed quia ita vis, ita judicas. Atque sic fateor quidem nihil nos velle de quo non aliquid aliquo modo intelligamus ,
sed nego nos aeque intelligere ac velle, possumus enim de eadem re velle permulta, & perpauca tantum cognoscere. Cum utem prave judicamus, non ideo praVe volumus, sed forte
pravum quid: nec quidquam prave intelligimus, sed tantum dicimur prave intelligere, quando judicam uinos aliquid amplius intelligere quam revera intelligamus. Quae postea de-1ndifferentia voluntatis negas, etsi per se manifesta sint, nolo
325쪽
8 6 REsPONSIO N ES QUINTIE. suaderi, tuque, o caro , ad ea quae men S intra se agit non videli j attendere. Ne sis igitur libera si non lubet, ego certe mea li bertate gaudebo ; cum N illam apud me experiar: & a te nulla ratione, sed nudis tantum negationibus impugne eur. Majo remque forte apud alios merebor fidem, quia id affrmo quod ., expertus sum, & quilibet apud se poterit eXperiri, quam tu quae idem negas ob id tantum quod forte non eXperta sis. Quan quam etiam evinci possit ex tuis verbis te id ipsum esse ex per
tam , negando enim nos cavereptis ne erremus, Guia non vii vo Iuntatem in quicquam ferri ad quod Non determinetur ab in tellectu, simul concedas cavere nos posse ne tu error eme egerem,
quod omnino fieri nequit absque alla voluntatis libertate sei psam sine determinatione intellectu S in unam, aut alteram partem movendi, qUam negabas . Nam si semel intellectus de terminavit voluntatem ad falsum aliquod judicium oro ferendum , quaero a te , cum primum ipsa incipit cavere ne in errore perseveret, a quonam ad id determinatur Si a se ipsa: Ergo potest ad aliquid ferri ad quod ab intellectu non impellitur, quod tamen negabas, dc de quo talo controversia est i si vero ab intellectu: Ergo ipsa non cavet, sed tant Ummodo sicut pritis ferebatur in falsum , quod ipse ab intellectU proponebatur, ita jam casu contingit, ut feratur in verUm , qUia intellectus ei insim proponit. Sed praetere ea Vellem scire quam naturam
alsi concipias, & quo pacto putes illud esse posse objectum intellectus ' Ego enim qui per falsum nihil aliud intelligo
quam veri privationem, plane repugnare mihi persuadeo, u intellectus falsum sub ratione veri apprehendat, quod tamencsset necesse si determinaret uno uam voluntatem ad falsum amplectendum, . Quantum ad fructum harum Meditationum fatiS praemonaei in praefatiuncula quam te legisse exiitimo, non magnum illum futurum pro iis qui rationum mearum seriem , O ne 'mcomprehendere non curantes , in singulis tantum earum partes mysputare debunt. Et quantum ad Methodum qua polumus ea dignoscere quae revera clare percipiuntur, ab iis quae clare scrci pi tantum putantur, etsi credam ipsam a me satis accurate tra
326쪽
RE spoNSIO NES QS IN TH. ditam egie, ut jaria dictum est, nequaquam tamen confido illos, oui de praejudiciis exuendis tam parum laborant ut queranquod no in simpliciter ac paucis verbis de ipsis sim loquutus ea ofacile esse percepturo S. De iis quae in quintam Meditationem ob eora sunt. Via hic relatis pauculis meis verbis addis me ea tantum
habere de quaestione proposita, cogor monere te non Iam iis a a cohaereneiam eorum quae scripsi attendisse; talem enim illam puto, ut ad cujusque rei probationem conferant omn1aquae ipsam praecedune, & maxima pars eorum quae sequuntur:
adeo ut bona fide non postis referre quantum de aliqua quaritimone habeam, nasi etiam totum id quod de reliquis scripsi recen seas. Quod vero ais tibi durum videri statuere aliquid immutabile, & aeternum praeter Deum, merito sic videretur, si de re existente quaestio esse, vel tantum si quid ita immutabile statuerem, Ut ejus immutabilitaS a Deo non penderet. Sed quemadmodum Poetae fingunt a Jove quidem fata fuisse condita . sed postquam condita supre, ipsum se iis servandis obstrinxisse Itae o non puto essentias rerum , Mathematicasque illas veritates quae de ipsis cognos i possunt, esse independentes a Deo; puto nihilominus, quia Deus sic voluit, quia sic disiposuit, ipsas esse immutabiles & aeternas quod seu durum, seu molle esse velis, sussicit mihi quod sit verum. Quae deinde contra Dialecticorum universalia habes, me non tangunt, ut pote qui ipsa , non ut lilii, intelligam. Sed quantum ad essentias, quae clare, & distincte cognoscuntur, qualis est ea trianguli, alteriusve cujusvis figurae Geometricm facile cogam te ut fatearis illarum ideas quae in nobIS sunt, a lin gularibus non esse desumptas , hic enim illas talsas dicis, quia
scilicet cum pra concepta tua de natura rerum Opinione non
Ee paulo posita is objectum purae Matheseos, utpunsium, linea supers Gem, cousFanisaque ex iis indivisibilia, indivisibilaterque la
327쪽
88 Ras poNs Io Es Qv et A. se habentia existere re ipsa non posse; unde sequitur nullum tri angulum , nihilque omnino ex iis quae ad ipsius, aliarumve si
gurarum Geometricarum essentias pertineri in relliguntur, uti quam extitisse , ac proinde istas essentias non ege ab ullis rebo, existentibus desium pias . At, inquis , sunt false, Opinione tua scilicet, quia naturam rerum talem et Iesmp ni S , ut ea' non sint ipsi conformes. Sed nisi omnem Geometriam falsam quoque esse contendas , negare non potest, quin de ipsis multae verita tes demonstrentur, quae cum eaedem semper sint, merito di cuntur immutabilis & aeternae, Quod autem forte non sint con formes ei rerum naturae quam tu supponis, ut nec etiam illi quam Democritus, & Epicurus eX atomis effraxerunt, est tan tum ip sis denominatio extrinseca quae nihil mutat: & nihilo minus haud dubie sunt conformes verae illi rerum naturae quae a vero Deo condita est: Non quod sint in mundo substantiae longitudinem habentes sine latitudine, aut latitudinem sine profunditate; sed quia figurae Geometri Oae non considerantur et substantiar, sed ut termini sub quibus substantia continetur.
Interim autem non concedo ideas istarum figurarum nobis ian.
quam per sensus fuisse illapsas, ut vulgo omnes sibi persuadenti Et se enim haud dubie dari possint in natando , qta ales a Geometricis considerantur, nego tamen ullaS dari circa nos, nisi fior. Getam minutas, ut nullo modo sensiuS nostros attingant: nam componuntur ut plurimum eX Iinei, rectis, at nequidem unquam ulla pars lineae, quae re era recta esset, sensus nostros movit , quippe cum illas quae maxime rectae nobis vis ae sunt pulica.rio perspicillo examinamus , plane irregulares, & undulatim ubique incurvas esse deprehendimus: Ac proinde cum primum olim in infantia figuram triangularem in charta depictam aspeximus, non potuit illa figura nos docere quo pacto verus triangulus, ut a Geometris consideratur , esset concipienduS,quia non aliter in ea continebatur quam velut in rudi ligno Mercurius. Sed quia jam ante in nobis erat idea veri trianguli, &facilius a mente nostra, quam magis composita figura picti tri anguli concipi poterat, idcirco victa ista figura composta non illam ipsam, sed potius verum triangulum apprehendimus. EO
328쪽
RESPONSIO NEs Qui Netae. dodem plane modo, quo, dum respicimus in chartam, in qua line olae atramento ita ductae sunt ut faciem hominis represententa non tam excitatur in nobis idea istarum lineolarum, quam hominis : quod omnino non contingeret nisi facies humana nobis aliunde nota fuisset, atque essemus magis assueti de illa quam de lineolis istis cogitare, quippe quas saepe etiam cum aliquantulum a nobis remotae sunto ab invicem distinguere nequimus : Ita sane triangulum Geometricum , ex eo qui in charta pictus est, agnoscere non possemus, nisi aliunde mens nostra ejus ideam habuisset. 2. Hic non Video cujus generis rerum velis esse existentiam, nec qUare non aeque proprietas, atque omnipotentia dici possit,
sumendo scilicet nomen proprietatis pro quolibet attributo, sive pro omni eo quod de re potest praedicati, ut hIc omnino sumi debet. Quin etiam existentia necessaria est revera in Deo proprietas strictissimo modo sumpta,quia illi soli competit, re in eo solo essentiae partem facit. Nec proinde existentia trianguli cum existentia Dei debet conferri, quia manifeste aliam habet relationem ad essentiam in Deo quam in triangulo. Nec magis est petitio principii, quod existentia inter ea quae ad essentiam Dei pertinent numeretur, quam quod a qd
litas trium angulorum cum duobus rectis inter trianguli pro prietates recenseatur. Nec verum est essentiam,& existentiam in Deo, quemadmodum in triangulo , unam absque alia poste cogitari, quia Deus est suum esse, non autem triangulus. Nec
tamen inticior quin existentia possibilis sit perfectio in id ea trianguli, ut existentia necessaria est perfectio in idea Dei: essicit enim: illam praestantiorem quam sint ideae illarum Chimaera rum,quarum eXistentia nulla esse posse supponicia r. Nec proin de vel minimum ulla in re argumenti mei vires infregisti haeres
que semper delusius illosophismate, quod ais tam facile a me solvi potuisse. Ad ea autem quae subjungis, jam alibi satis re spondi. Et plane falleris, cum ais non demonstrari existentiam de Deo, ut demonstratur de triangulo quod ejus tres anguli sint aequales duobuS rectis: utriusque enim est par ratio, nisi quod demonstratio probans in Deo existentiam siti altera multo simu
329쪽
plicior,& clarior: Caetera denique praetereo , quia dum ais me nihil explicare, nihil ipse explicas, & nihil probas, nisi tali tuin te probare nihil posse. g. Contra ea quae hic habes de Diagora, Theodoro, Py thagora, aliisque, Oppono Scepticos, qui de ipsis Geometti .cis demonstrationibus dubitabant, & affrmo ipsos id factuid,
non fuisse, si Deum ut par est, cognovissent. Nec recte pro batur unam rem alia esse notiorem eX eo quod plUribus vera vi deatur, sed tantum ex eo quod illis qui utramque , Ut par est , cognoscunt, appareat esse cognitu prior evidentior, & certiol. De iis hi ex tam Meditationem obieci uni
DE eo quod ne es res materiales, Ut sunt objectum purae Matheseos, existere, jam ante egi. Falsum autem est in tellectionem Chiliogoni esse confusiam, distinctissime enim aeclarissime multa de eo postlimi demonstrari, quod certe non fi.eret si non nisi confuse, vel, ut ais, nomine tenus perciperetur: Sed revera illud totum simul clare intelligimus , etsi non po simus totum simul imaginari: Ex quo patet vires intelligendi imaginandi non disterre tantum secundum magis & minus sed ut duos modos operandi plane diversos. Quippe in intel-
Uectione mens se sola utitur, in imaginatione vero formam corpoream contemplatur. Ac quamvis figurae Geometricae sint omnino corporeae, non tamen idcirco ideae illae, per quas intelliguntur quando sub imaginationem non cadunt, corporeae sunt putandae. Ac denique te sola dignum est, o caro, existima re ideas Dei, Angeli es' mentis humana esse corporeas, vel quasi cst poreas, ex forma scilicet humana sex rebu3 aliis tenui si is, simplici simis, insensibilissimis, cujusmodi iunt aer aetheroe, desumptas Quisquis enim De urn, aut mentem ita sibi repraesentat, rem non imaginabilem conatur imaginari, de nihil nisi corporea si ioe a m estingit, cui nomen Dei, vel mentis falso tribuit: Nam in ve ra mentis idea sola cogitatio cum ejus attributis, quorum rarum
r. Hic manifeste ostendis te praejudiciis tantum iaci , pq
330쪽
quamque illa exuere, cum velis nos in iis in quibus falsitatem
numquam deteximus mullam falsitatem suspicari; atque ideo cum turrim se prope pectamus, ct contingimus, certos nos este quod sit quadrata, si quadrata appareat, Cum revera Vigilamus, dubitare nos nonposse vigilemusne, ara somniemud, dc talia: Nullam enim habes rationem existimandi omnia, in quibus error esse potest, jam olim a te fuisse ammadversa. Et tacite probari posset te in iis interdum falli , quae Certa esse lac admittis. Cum autem eo redis , ut saltem dubitare non liceat quin res tales appareant quales apparent , ad viam redis, hocque ipsum in secunda Meditatione asserui: Sed hie de veritate Ierum extra nos positarum quaestio erat, de qua nihil veri attu-3. Non hic haereo in iis Quae taediose saepe repetiisti: me
quaedam non probasse, quae tamen demonstravi: me egiste de crasso tantum corpore, cum tamen egi de quolibet etiam quam
maxime subtili, Sc talia: Quid enim istiusmodi affrmationibus nulla ratione fulcitis opponi debet aliud quaem negatio et Sed
obiter tamen vellem scire, quo argumento probes me potuede crasso Corpore quam de subtili egisse e Nempe quia dixhabeo mihi conjunctum, Se certum es me a corpore meo esse distractum, uae verba non video cur non aeque subtili, ac crasso Corpori conVeniant, nec puto praeter te quemquam videre. Caeterum in a. Meditatione fidem feci, mentem intelligi posse substantiam existentem, etsi nihil intelligamus existere quod sit ventus, vel igniS, vel vapor, vel halitus, vel quodvis aliud corpus quantumvis subtile & tenue; an vero in rei veritate ab omni corpore es et diversa, dixi me ibi non disputare: hic autem de eo ipso disputavi, demonstravi et Tu vero quaeleio nem de eo quod potest intelligi, cum quaestione de eo, quod revera est, confundendo nihil horum te intellexisse testaris. - Hiet quaeris , quomodo ex timem in me sub ecto inextenso recipiposse speciem , ideamve eorporis quod exten um est. Resp8ndeo nullam speciem corpoream in mente recipi, sed puram n-tellectionem tam rei corporeae quam incorporeae fieri abique
ulla specie corporea: ad imaginationem vero, quae non nisi de M 1 rebus