장음표시 사용
111쪽
RERUM MOSCO VITIC A R V Miingulis remittit, cum gratiarum actione. Ea que seruauit, in anni spacio iuxta aestimationem .pecunia,aut alia aliqua re aequalis valoris compensat. Porro si aliquis donum suum pluris fecerit,
tum sponsus adiuratos aestimatores continuo
recurrit, illumque horum aestimationi standum et Te cogit. Item si sponsus post elapsum annum
non satisfecerit, aut munus acceptum non relli tuerit, tum in duplo satisfacere tenetur. Deniq;si alicuius donum iuratis aestimandum dare ne glexerit, ex voluntate atque arbitrio eius qui dedit reponere cogitur. Atque hunc morem vulgus ipsum in omni liberalitate , seu donationi a
genere obseruare solet.Matrimonium ita contrahun ut quartum gradum consanguinitatis aut affinitatis non contingant. Haereticum putant, germanos fratres,ger manas ducere sorores. Item, nemo sui assinis sororem ducere in uxorem audet. Obseruant etiaseuerissime, ne hi matrimonio implicentur, inter
quos spiritualis cognatio baptismatis interce sit. Si quis alteram uxorem ducit, fitquehigamus , concedunt id quidem, sed vix legitimum
matrimonium esse putant. Tertiam uxorem ducete, sine gratii causa non permittunt. Quartam autem nec concedunt cuipiam, nec etiam C hiis ianum esse iudieant. Diuortium admittunt, redant libellum tepudij: id tamen maxime celanta quod contra religionem ac statuta esse sciunt. Principem ipsum Salo meam uxorem . propter sterilitatem repudiatam, in monasterium intru
112쪽
sisse, atque Helenam filiam Nnes Basilij Lynshi
duxi isse, paulo ante diximus. Ante aliquot an mnos etiam quidam dux Basillius Bielski ex Lithuania in Moseowiam profugerat: eius uxore iuuen em,& quam paulo ante duxerat,cum amici diutius apud se detinerent, sputabant enim illum amore ac desiderio adolescentulae rursus rediturum Bielski caulam uxoris absentis in consilium Metropolitae te fert, communicatoque consilio Metropolita inquit: ando non tua, sed uxoris potius, atque adeo cognatorum culpa fit, ut cum ea esse tibi non liceat, equidem legis gratiam tibi faciam, teque ab ea absoluam. Quare audita, mox aliam ex principum Resanesium progenie natam duxit, ex qua etiam filios suscepit, quos nunc in magna apud principem authoritate vidimus. Adulterium non appellant, nisi quis alterius uxorem habuerit. Tepidus est ut plurimum coniugatorum amor, praesertim nobilium & principum virorum et eo quod puellas nunquam ante visas ducunt: ac seruitijs Principis occupati,deserete eas coguntur,aliena interim turpique libidine sese contaminantes. Mulierum conditio miserrima est. Nulla enim honestam credunt, nisi domi cones usa vivat, adeoq; custodiatur, ut nusquam prodeat. Paruinquam pudicam existimant, si ab alienis extersnssue conspiciatur. Domi autem conclusae, nec
duntaxat,& fila trahunt: nihil prorsus iuris aut
negotii in aedibus habent. Omnes labores domestici
113쪽
mestici seruorum opere fiunt. Quicquid mulierum manibus suffocatur. liue gallina, siue aliud aliquod animalium, id abhorrent tanquam impurum. Qui vero pauperiores sunt, eorum uxo tes domesticos labores obeunt, Sc coquunt. Caeterum csi viris absentibus sorte, & seruis, gallinas iugulare volunt, i antpro foribus, tenentes gallinam,aut aliud animal,& cultrum: praeteteuntesq; viros, ut ipsi interficiat, plurimu rogant. Rarissime in templa, rarius etiam ad amicorucolloquia, nisi senes admodum sint, miniq; sum picione careant, admittutur. Certis tamen & festiuis diebus animi gratia conced ut uxoribus ac filiabus, ut in pratis amoenissimis conueniant, ubi super quadam rota instar Fortunae insidentes , alternatim sursum ac deorsum mouentur: aut alioqui funem appendunt, quo suspensae ac insidentes, hinc inde impuli e seruntur, mouenturq;: aut deniq; quibusdam & cestis catilenis, manibus plaudentes se oblectant, choreas pro
sus nullas ducut. Est Moscohiae quida Alema
nus faber ferrarius cognornento Iordanus, qui duxerat uxorem Rhurena, ea cum apud maritualiquandiu esset, huc ex occasione quadam ami-ee he alloquitur: Cur me, colunx charissime, noamast Respondet maritus: Ego vero te vehemeter amo. Nondum, inquit, signa habeo amoris. Quaerebat igitur maritus, qualia fgna velle is
Cui uxor: Nunquam, ait, me ves beraisti. Mihi lane verbera, inquit maritus, non videbantur si
114쪽
COMMENTA RH. salta non multo post, crudelissime eam verbera uit: falsusque mihi est, longe maiore amore se a sua uxore posthac obseruatum fuisse . quain rem saepius exercui obisq; tum Mos comite existetibus, ceruicem illi tandem & crura praecidit. Omnes le Principis chlopos, id est seruos fatetur. Item praestantiores, ex maiore parte emptos aut captos seruos habent:quos autem liberos in seruitio nutriunt, ij s non est liberum quolibet tempore discedere. Si aliquis citra voluntatem domini abit, nemo eum assuniit. Si dominus bonum ac commodum famulum non bene tractat, fit quodammodo infamis apud alios, nesque posthac alios famulos assequi potest. Gens illa magis seruitute, quam libertate gaudet. nam morituri ut plurimum certos seruos manumittunt: qui se tamen continuo alijs do. minis, pecunia accepta, inseruitutem vendiciit. Si pater filiv,ut mos est, vendit, v is quocunq; tandem modo liber factus,aut manumissus fuerit,pater huc rursus atq; iteru iure patri potestatis vendere potest. Post quarta aute venditione,
nil iuris amplius in filium habet. Vltimo supplicio sol ' Princeps seruos, & alios afficere poteit Princeps altero, aut tertio quoq; anno , pes prouincias delectu habito, filios Boia ronu conscribit: ut numeruillorum,& quot quiso; equos ac servitores habeat, cognoscat. Dein singulis stipendia proponitrit supra dictum est. Qui vero per facultates rei familiarispossunt, stipendio militant. Raro illis datur quies: nam aut bet
115쪽
R E R V M M O S C O VIT I C A R v Mbellum infert Lithisanis, aut Liwoniensibus, aut Suetens bus,aut Tartaris Casariensibus .aut si nullum bellum gerit, praesidia tamen in singulos annos in locis circa Tanaim & Occam, ad reprimendas Tartarorum Praecopensium erUptiones ac depraedationes, viginti milia hominuimponere solet. Solet etiam quotannis ex suis prouincijs ordine quosdam vocare, qui Mosco-miae sibi omnia ac quaelibe t praestan t officia. Belli autem tempore, non annuis ex ordine & alternis officijs inseruire, sed omnes & singuli, tam stipendiarij quam gratiam Principis expectantes, in bellum ire coguntur. Habent equos paruos, castratos, soleis carentes, leuissima frena. tum ephippia in eum usum accommodata, ut se in omnes partes nullo negotio Vertere, arcumque intendere queant. Pedibus vi queadeo attractis insidentes equo, ut nullum hastae aut teli paulo vehementiorem ictum sustinere queant. Calcaribus paucissimi, flagello plerique utuntur, quod semper minimo digito dextrae inhaeret, ut id quoties opus sit, apprehendant & utantur: rursus si ad arma deuentum fuerit, proiecitam e manu pendeat. Communia arma sunt, arcus, telum, curis, &bacul us, in stir caestus , qui Rhurenice Res eni, Polonice Bassalicii dicitur. Framea nobiliores& ditiores utuntur. Pugiones oblongos in modum cultellorum dependentes, in vaginis adebreconditos habent,ut vix supremam capuli pa tem attingere, aut necessitate cogente apprehendere
116쪽
COMMENTARII. oere possis. Loro pariter freni longo, dc in extremitate perforato utuntur, quod digito sinistro an nectunt, ut arcum apprehedere, eoq; retento uti possint. Porro quanquam simul & eo de terripore manibus teneant frenum, arcum, frameam, telum & flagellum, istis tamen scite & sine ullo impedimento norunt uti. Nonnulli ex praes antioribus, lorica , thoraco affabre ceti ex quibusdam squamis concinnato,& armillis: paucissimi autem crista, instar ramidis in summitate exornata,vthlntUr.
Sunt qui habent vestem bombycis lana sussettam, ad sustinendos quot cunque ictus. Lanceis
Peditatu vero & tormentis in conss ctu nunquam usi sunt. Etenim quicquid agunt,fue adoriuntur, siue insequuntur, siue fugiunt hostem, id repente & celeritet faciunt: atque ita illos nec peditatus, nec tormenta subsequi possunt. Modernus tamen princeps Basilius, eum redPiaecopensis, nepotem suum in Casanenseregnum induxisset, de in reditu iuxta Moscomia tredecim millibus passuum castrametatus esset, anno insequenti circa Occam fluuium castra posuerat . atq; peditatu tu primu & tot metis vitis est, fortasse ut potentia luam ostentaret: aut maculam susceptam priori anno, ex turpissima fuga , in qua dicebatur aliquot diebus sub aceruo foeni delitulisse, delereti aut denique rege, quem ditionem suam rursus invasurum putabat, a finibus suis arceret. Certe nobis presen tibus habuit H ex
117쪽
exLithWanis, variaque hominum colluvie, mi te & quingentos fere pedites.
Hostem primo impetu audacissime aggredi- , tintur, nec diu perseuerant: ac si innuere vellent, Fugite, aut nos fugiemus. Ciuitates raro vi, aut impressione aeriore expugnare, sed longa magis oblidione, homines fame aut proditione ad deditionem adigere solet. Quaqua Basilius S molentetho ciuitate admotis tormentis, quae partim ex Moscomia lacu adduxerat. partim ibi in obsidione fuderat, oppugnabat, quassabatq;: nihil tame effecerat. Obsederat& Casan magna militum vi,admotis pariter tormentis,quq secundo fluuio eo portauerat. sed tu quoq; usq; adeo nihil effecerat, ut dum arx ince-sa funditus conflagraret, atq; ex integro rursus aedificaretur. ne nudum quidem collem interim miles ascendere, occupareue ausus fuerit. Habet Princeps nunc fusores tormentario a Alemanos & Italos, qui praeter pixi des, tormenta bellica, item ferreos globulos, cuiusmodi &nostri Principes utuntur, fundunt: quibus tamein conflictu,quod omnia in celeritate posita habent, neque sciunt neque possunt uti Omitto etiam, quod tormentoru discrimen, seu, ut verius dicam, usum ignorare videtur. Nesciunt inqua, quado vel maioribus, quibus muri demoliuntur: vel minoribus quibus acies impetusq; hostium disrumpitur, uti debeat. Id quod
cum alias tape, tum maxime eo tempore accidit, quum Tartari Mosconiam iamiam oppugnaturi
118쪽
COMMENTARII. gnaturi ferebantur . tum enim Locum tenens tanquam in re subita, maius tormentum subpoitam caliri, ridente bombardario Germani colloco , candum in erat, cum id tamen vix tridui spacto eo deduci potiantet, ad haec semel
duntaxat exoneratum testudinem & portam dissipasset. Magna est hominum , ut in alijs negotiis, ita in bello gerendo, diuersitas ac varietas. Moscus enim quamprimum fugam arripit, nullam salutem cogitat, praeter eam quam fuga habere potest. assecutus, seu apprehensus ab hoste , nec se
defendit, nec veniam precatur. Tartarus vero deiectus ex equo, spoliatus omnibus armis, grauissime etiam vulneratus, manibus, pedibus, dentibus, quoad & quacunque potest ratione, ad extremum usque spiritum se de fendere solet.Thurcus, dum videt se omni auxilio ac spe emlabendi destitutum, supplex veniam petit,armis abiectis ac tuti ias ad ligandu manus victori potrigit, speratq; captiuitate vita se impetraturum, Castris collocandis amplissimum locum eligunt,ubi praestantiores tentoria erigunt: alij vero ex arbustis veluti arcum in terram figunt,
penulis que tegunt, quo ephippia, arcus, & id
genus alia recondant, seq; ab imbre defendant. Equos ad pascua pellunt, quorum causa tam late disiuncta tentoria hasent et quae nee cudi ru , nec fossa , nec alio quovis impedimento muniunt: nisi forte locus natura sit, aud
119쪽
aut sylvis aut fluminib', paludibusue munitur. Pollet forte cuipiam mirum videri, quod se dc suos tam e viguo stipendio,& tam diu, ut supra dixit, lule ineant: ideo illorum parsimoniam dc frugalitatem paucis aperiam. Qui habet sex, aut aliquando plures equos, ex ijs uno tanquam baiulo, siue clitellario, qui vitae necessaria portet, utitur. In pii mis habet milium contritum in sacculo, longitudine duorum aut trium palmitum: deinde suillae carnis salsae libras octo, aut decem. habet & sal in sacculo:& sit diues est, mixtum pipere. Praeterea unusquisque secum fert securim, fomitem, lebetes, aut ollam cupream, vi s aliquo forte deueniat, ubi nihil huctuum, aliij,
carpae, aut carnis ferinae reperiat, tum ignem accendit,ollamque aqua replet, in quam coclear plenum mi iij, sale addito,ini j cit, coquitq;: eo cibo dominus & lerui contenti vivunt. Porro si dominus nimium famelicus fuerit, totum ab umit itaque terui aliquando ad totum bidi iii aut triduum egregie ieiunant. Ad haec, si dominus vult lautius epulari, tum addit paruam portiunculam carnis sui Ilq. Hoc non loquor de praestantioribus, sed mediocris conditionis hominibus.
Duces exercitus, de alij militiae praefecti , inuitant aliquando pauperiores illos : qui lumpto bono prandio, interdum post ad biduum, aut
triduum cibo abstinent. Item cu habent fructus, aut alliu, aut e pas,tti facile alijs omnibus carere postunt. Ingressuri
praelium, plus spei ponunt in multitudine, re
120쪽
COMMENTARII. quantis copiss hostem adoriantur, quami robore militum, ac instructo quam probe exercitu: feliciusque eminus, quam cominus pugnant. atque ideo hostem circumuenire,& a tergo adoriri, praecipue student. Tubicines multos habent hi dum patrio more, omnes Una tubas inflant, intonantq;: mirum tum ac inusitatum quendam concentum audires. Habent & aliud quoddam genus Musices, quod gentili lingua Set urna appellant. Eo si quado utuntur, tum una hora, plus minus, sine ulla respiratione, leu aeris attractione quodammodo canunt. Buccas aute primum implere aere solet:
dein naribus spiritui deiidem attrahere edocti, tuba vocem absq; intermissione edere dicuntur. Omnes vestitu, seu corporis cultu simili utuntur. tunicas oblongas fine plicis, manicis strictioribus, Hungarorum fere more, gestant: in quibus Christiani nodulos,quib. pectus constringitur in dextro. Tartari vero haud dissimili vestitu
utentes,sinistro latere habent, Ocreas fere rubeas, eaSque breuiores, ut quae genua non attingant, soleasque ferreis clauiculis munitas gestant. Indusia omnes fere vatijs coloribus ci ca collum exornata habent: eaque monilibus seu globulis argeteis, aut cupreis deauratis,additisq; ornamenti causa unionibus, constringunt. V entre nequaquam, sed femora cingunt: atq;adeo pubetenus, quo magis promineat venter,
cingulum dimittunt. Quin de nunc Itali d: Hi pani, imo & Germani ita assueverunt.