장음표시 사용
241쪽
Sed cum eius rei nuncius in Mosci custodias inacidisset, captusque esset, re patefacta, Principiq; celeriter signi Scata, Michael Principis iussu capitur . Eodem tempore nobilis quidam ex Trephonum familia , adolescens Polonus, a Sigitamundo rege ad Michaelem Moscodiam miliasus erat: qui ut mandata regis commodius exequi posset, perfugam se simulabat. Is quoque haud meliore fortuna vius, a Moscis capitur: dccum perfugam se diceret, neque sibi fides adhiberetur, adeo arcani continens uit, ut etiam grauiter tortus, id non reuelaret. Porro cum Michael
captus, in conspectum Principis in Shio lenetho adductus fuisset: Perfide,in quic, dignate pro meritis poena asticiam ad quae ille: Perfidiae crimen, quod mihi impingis, non agnosco nam si tu mihi fidem promissaq; seruasses, fidest simum me
in omnibus tervitorem habuisses. sed cum te ea flocci facere, meq; a te insuper eludi viderem, graue mihi in primis esst, ea quae animo in te concceperam, me exequi non potuisse. mortem ego lemper contempsi, quam vel ea causa libenter lubia ho, ne vultum tuum Tyranne amplius conspiciam. Deinde Principis iussu in magnam populi frequentiam in Vulesina abductus, ubi suprenuis belli Praefectus proiectis in medium grauibus, quibus vinciendus erat, cathenis: Princeps te, inquit, Michael maxima ut scis) dum fidelitet seruires,gratia prosequebatur. Postquam autem proditione fortis esse voluisti, hoc te secundum metita tua munere donatium utq; cum dicto, cathenas
242쪽
thenas illi iiiij et iubet. qui dum ita spetante muItitudine cathenis constringeretur, ad populum conuertus: Ne captiuitatis, inquit. meae falsa apud vos fama spargatur, quid fecerim, curque captus sim, paucis aperiam: ut vel meo exemplo, qualem Principem habeatis, quidove quisque vestrum de eo sperare debeat, aut possit, intelligatis. Ita ortus, totius sui in Molao Wiam itineris rationem, quaeque Plinceps scriptis literis, addito iuramento, sibi promisisset, neque ulla ex parte promissis stetisset, referebat. Cumq: sua de Principe expectatione alius esset, voluisse denuo in patriam redire: ideo se captum esse. qua iniuria
cum praeter metitum a ceretur, morte se no magnopere refugere, prassertim cum sciret, communi lege naturae omnibus seque moriendum est e.
Et cum corpore valido,ingenioq; ad omnia verssatili et set, multum etiam valebat consilio, serijs iocosisque rebus seque idoneus, planeque (vtaiunt omnium horarum vita qua animi dexteritate multum sibi gratiae authoricatisque apud omnes , Germanos praesertim, ubi educatus fuerat, conciliauerat. Tartaros, Alcodro rege imperante,insigni clade profligauerat: neque a V ui tot dimorte, Lithinani tam praeclaram a Tartaris victoriam Vnqua reportarunt. Hunc Germani voce Bo hemica, Pan Michael vocabant: qUi cum, ut homo Ruthenis Graeco tum in fide ritum ab
initio, eoq; post obmisso, Romanii sequutus suisset, quo Principis in se ira indignationemo leniare limitis retq;. in vinculis denuo Ruthenicum assuma
243쪽
assupsit. De eius liberatione nobis in Moseomia existentibus, multi preclari viti, in primis autem Principis coniunx, quae sibi ex fratre neptis erat, apud Principem laborabat, intercedebat pro eo etiam Caesar Maximilianus, literasq; speciales in priore mea legatione ad Principem nomine suo dederat: quibus tamen usq; adeo nihil effectum est, ut mihi tum nec aditus ad se pateret: imo ne videndi sui copia dabatur. In altera vero legatione, cum forte de liberatione eius tractaretur, saepius a Moscis interrogabar, an hominem noui
semi quib. equidem, quod in rem suam fore putabam, nomen me duntaxat eius aliquando audiuit se,respondi. Atq; Michael tum liberatus ac dimissus fuit, cuius neptim Princeps, vivente adhuc priore uxore cum duxisset, tantam spem in eo ponebat, ut filios suos illius virtute a fratrib, in regno tutos fore crederet: tutorem deniq; filiorum suorum testameto instituerat. Mortuo dein Principe, viduam Iasciuientem cum identide increparet, proditionis c imine ab ea insimulatus, captusq; instelix moritur. Qua re patrata, nolonge post, ipsam quoq; ita squientem, veneno
sublatam: adulterum vero Owtetina dictum, in partes laniatum ac dissectum aiunt. uolonia, inter Lithwanie principatus, gentem bellicosiorem habet. Lithwania admodum btuosa est. paludes ingentes' multos fluuios habet. quorum alij, Vt Bog, Prepetet, Thur & Beresinae, Orientem ve ius Borysthene illabuntur. alij vero, ut Boli, Cro
244쪽
C o M M EN TARI I. ilynon,& Narem, Septentrionem Versus decurret Caelum inclemens, animalia omnis generis parua habet,frumento quidem abundat. sed leges raro ad maturitatem eruenit. Gens milera,& graui Ieruitute oppreissa. Nam ut quisq; tamulorum caterua stipatus, domum coloni alicuius ingreditur , impune quidui S facere, res ad vitae ulum
necet Carias rapere,absumere, crudeliter etiam colonum verberare licet. Colonis quavis de causa ad dominos suos absque muneribus aditus non patet. quod si etiam admittantur,ad Ossiciales ScPraefectos relegantur: qui nisi munera accipiant, nihil boni decernunt, constituuntue . Neq; Vero
hec solum tenuium ratio est, sed etiam nobilium si a procerib. impetrare quippiam volunt. Audiui a quodam primario ossiciali apud Regem iuniorem,qui dixit, V numquodq; verbum in Lith ania aurum esse. Regi quotannis imperatam pecuniam pro defendendis regni finibus pendunt. Dominis, praeter censum, hebdomadatim sex dies laborare: Parocho deniq; ducta, vel mortua uxore, liberis similiter natis, aut vita defunctis, eo quo confitentui tempore, certam n Umerar pecuniam coguntur. Tam dura porro seruitute a Uui tot di tempore in hunc usq; diem detinentur, ut si quis forte capite damnatus fuerit, de seipso, iubente domino, supplicium sumere, suisque manibus se suspendere cogatur. quod si forte iacere reculauerit, tum crudeliter caesus, atque
immaniter excarnificatus nihilominus suspenditur. Hac seueritate effectum est, ut si Iudex aut Prae
245쪽
RERUM MOSCO VITICARUM Praefectus in re praesenti constitutus, reo moram forte nectenti, minatus fuerit, aut Italum modo dixerit, Festina, dominus irascitur: tum miser grauissima verbera extimescens, laqueo vitam finit.
DE FERIS. Feras habet Lio inania, praeter eas quq in Germania reperiatur,Bisontes, Tros, Alces, quos alij onagros vocant, equos sylvestres. Bisontem Lithmanis lingua patria vocant Subere Germani improprie Aurox, vel Vrox : quod nominis vro conuenit, qui plane bovinam formam habet,
cum bisontes specie sint dissimili ma. Iubati enim sunt bisontes Sc villosi secundum collum dc
armos, barba quadam a mento propendente. pilis muscu redolentibus, capite breui, oculis grandioribus, Scio ruis, quasi ardentibus, fronte latae cornibus plerunque se diductis de porrectis, ut
interuallum eorum tres homines bene corpulentos insidentes capere possit: cuius rei periculum factum pethibetur a rege Poloniae Sigismundo, huius qui nunc regnat Sigismundi Augustipatre, quem bene habito & firmo corpore fuisse scimus,duobus alijsse non minorib. sibi adum clis. Tergum ipsum ceu gibbo quodam attellitur,& priore & posteriore corporis parte demi siore. Qui venantur bisontes, eos magna vi, agilitate Sc solertia pr ditos esse oportet. Deligitur locus Venatui idoneus, in quo sint arbores iustis diremptae spacijs, trun cis nec crassis nimis, ut facile circumiri possint: nec paruis, ut ad tegendum
hominem sufficiant Ad has arbores singuli vena
246쪽
COMMENTARII. ii Stores disponuntur,atq; ubi canibus persequentibus exagitatus bisons eum in locum propellitur qui primus ex venatoribus sese profert, in eum magno impetu fertur. Atis obiectu arboris seletuetur, & qua potest percutit venabulo feram: quae ne laepius quidem icta cadit, sed incensa magis ac magis rabie, non tantum cornua, sed etialinguam vibrat: quam ita scabram & asperam habet, vi venatorem solo vel iis eius attactu comprehendat & attrahat: nec ante relinquat, quam
occidat. Quod si quis forte circumcursitando referiendo delas latus respirare cupit, is ferae obi j-cit pileum rubrum,in quem S pedibus & corniabus seruit. Si vero alteri in idem certamen non confecta fera descedere libet, ut fieri necesse est, si salui illine abire velinti is ea facile in se prouocat, si vel semel sono barbaro Lututu succlamarit.
Vros sola Mas odia Lithwaniae contermina habet: quos ibi patrio nomine Thur vocant, nos Germani proprie Vrox dicimus. dunt enim vere boues sylvestres, nihil a domesticis bobus diis stantes, nisi quod omnes nigri sun i, & ductum quendam instar lineae ex albo mixtum per dorsum habent. Non est magna horum copia sun q; pagi certi, quibus cura dc custodia eorum inc Ebit: nec fere aliter quam in vivarijs quibusdam seruantui Miscentur vaccis domesticis, ted non sine nota. Na in armentum postea, perinde atq;infames, a caeteris uris non admittuntur: & qui ex eiusmodi mixtione nascuntur vituli, non sun e
vitales. Sigilarundus Augustus rex mihi apud se
247쪽
RERUM MOS CO VITI CARUM oratori donauit exenteratum unum, quem venatores eiectum de armento semiuiuum confecerant: recisa tamen pelle, quae frontem tegit, quod non temere factum esse credidi: quaquam cur id fieri soleret, per incogitantiam quandam nosum percontatus. Hoc certum est, in precio haberi cingulos ex uri corio factos. & persuasum est vulgo horum praecinctu partum promoueri. Atq; hoc nomine regina poma, Sigismundi Augusti mater, duos hoc genus cingulos mihi dono dedit: quorum alterum serenissima Domina mea Romanorum Regina, sibi a me donatum, clementi animo accepit. Quae fera Lithmanis sua lingua Lose est, eam Germani Elleiad, quidam Latine Alcen vocant: Poloni volunt onagrum, hoc e balinum agrestem esse, non respondete forma. Sectas enim ungulas habet: quanquam & quil solidas haberent, repertae sint. sed id perrarum est. Animal est altius ceruo, auribus & naribus prominulis, cornibus a ceruo nonnihil diuersis, colore item magis ad albedinem tendente. Curius est velocissimi: non quo caetera animalia modo, sed gradarij instat. Vngulae, tanquam amuletum, contra mor
bum caducum gestari solent. In desertis campis circa Borysthene, Tanaim& Rhas est ovis bluestris, quam Poloni Sol hac, Mosci Seigach appellant, magnitudinis capreolae, breuioribus tamen pedibus: cornua tu altum porrecta, quibusdam circulis notata, ex quibus Mosci manubii a cultellorum transparentia faci
248쪽
COMMENTARII. ii'unt: velocissimi cursus , & altissimoru saltuum. Samogithia proxima Lithmanue est prouincia, in Septentrionem ad mate Baltheum, quae Prustiam quatuor miliarium Germanicorum i pacto a Lidonia diuidit: nullo oppido, aut castro munito insignis . huic ex Lithwania a Pi incipe Praefectus, quem sua lingua Staro sta, quasi seniorem appellant, praeficitur. neque temere is, nisi grauissimas ob caulas, ossicio mouetur: sed quoad vivit, perpetuo manet. Episcopum habet Romano Pontifici subiectum. In Samogithia hoc in primis admirandum occurrit, quod cum eius regionis homines procera ut plurimum statura sint, filios tamen alios corporis magnitudine excellentes, alios perpusilos, ac plane nanos, vel Uti vicissitudine quadam, procreare solent. Samogithae vestitu vili eoque ut plurimum cinericio utuntur. In humilibus casis, iisque oblongioribus vitam ducunt, in quibus ignis in medio conseruatur: ad quem cum paterfamilias sedet, iumeta, totamque domus suae supellectilem cernit. Solent enim sub eodem, quo ipsi habitant, tecto,s- ne ullo interstitio pecora habere. Maiores uroru cornibus pro poculis etiam utuntur. Audaces sunt homines, Mad bellum prompti: loricis, alijsque plurimis armis, praecipue autem cuspide,&eo breuiore, venatorum more, in bello utuntur.
Equos adeo par uos habent: ut vix credibilest, ad tantos labores eos sufficere posse . quibus foris in bello, domiq; in colendis agris utuntur. Terram non ferro, sed ligno proscindunt. quod eo
249쪽
RERUM MOSCO VITIC ARVM magis mirandum,cum terra eorum tenax, & noarenosa fit, quaque pinus nunquam crescit. Araturi ligna complura, quibus terram subigunt, locoque Vomoris utuntur, secum portare solent:
scilicet, ut uno fracto, aliud atque aliud, ne qui in mora sit,in promptu habeant. Quidam ex prouinciae praefectis , quo prouinciales gratiiore labore leuaret, multos ferreos vomeres adferri fecerat. Cum autem eo, tequentibusque aliquotannis , segetes aliqua coeli intempei te expectationi agricolarum non responderent, vulgusque agrorum suorum sterilitatem ferreo vomeri adscriberet, nec aliud quicquam in causa esse putaret, Praefectus veritus seditionem, amoto se To, suo eos more agros colere permist. Prouincia haec nemoribus, oluisq; abundat, in quibus horrendae quandoque visiones fieri solent. Sunt etiamnum istic idololatrae complures, qui serpentes quosdam quatuor breuibus, laces tatum instar,pedibus, nigro obcesoq, corpore, titum paImarum longitudinem non excedentes, Giwoites dictos, tanquam penates domi suae nutriunt: eo sq; lustrata domo statis diebus ad appositum cibum prorepentes, cum tota familia, quoad saturati in locum suum reuertantur, timore quodam venerantur. Quod si aduersi quid illis accideret, serpentem Deum domesticum male acceptum ae laturatum esse credunt. Cum priori ex Moseowia itinere rediens, in Trohi venissem,referebat hospes meus,ad quem forte diuerteram,
se eodem quo ibi eram anno, ab eiusmodi quoin
250쪽
COMMENTARII. ilodam serpentis cultore aliquot alvearia apum emit se et quem cum oratione sua ad verum Christi cultum adduxisset, utq; serpentem quem colem bat occideret, persuasisset,aliquanto post cum ad visendas apes suas eo reuersus suillet, hominem facie deformatum, ore auri: si tenus miserabilemn modum diducto offendit. Tanti mali caesarnn terrogatus o elpondit, se, quod serpenti deo suo manus nepharias iniecisset, ad piaculum expiandum, luendamque poenam, hac calamitate puniri: multaci, grauiora, si ad priores ritus suos non rediret, eum pati oportere. Haec quamuis non indam Ogithia sed in Lithmnia sunt acta, pro exemplo tamen adduxi. Mel nusquam melius,noobilitisue,quodq; minus cerq habeat, albumq; sit,
quam in Sarnogithia, reperiri aiunt. Mare quod samogithiam alluit, quodq; Baltheum, quidam Germanicum, alii Prutenicum, nonnulli Veneticu . Germani vero alludentes Baltheo, Pelis ap pellant: Sinus proprie dicitur. ininterluit namq; timbrica Chersonesum, qua hodie Y uchiland ,de Sunder Tuchiland Germani Latini vero,nomine inde pariter sumpto, Iuciam vocant. Alluit & Germaniam, quam Bassa dicunt, incipiendo ab Holsatia, quae Cimbricam contingit: dein Lubi censem terra, item Uismaria,& Rostoli, Magno potensiu Ducum ciuitates, totuque Pomeraniae tractum id quod nomen eius loci indicat. Pomorijae enim Stamonica lingua idὴ est, ac si diceres, Iuxta mare,seu maritimu . Inde Prus