장음표시 사용
251쪽
RERUM MOSCO VITICARUM danum & Dantiscum appellatur, alluit. Porro Ducis Prus sit sedes est, quam Germani Regium montem appellant. Eo ioci certo anni tempore, succinum mari innatans, magno hominum periculo, propter subitum maris accessum & recessu aliquando,piscatur. Samo githiam vix I III miliaribus cotingit: atq; Iongo tandem tractu Liwonia,&eam partem qua vulgo Rhuriane, Curetos absq; dubio vocant,& regiones quq Moseo subsunt: Tuin landia deniq;, quae Swetensum ditionis est, unde etiam Venedicu nomen origine duxisse arbitratur, circumluit. Ab altera autem pariste Swetiam contingit. Totum autem Damae regnum, quod insulis maxime constat, in hoc sit nucontineturi exceptis Iucia & Aandia quae continenti adhaerent. Gotlandia quoque insula regno Daniae subiectasin hoc sinu es ex qua pleri-q: Gotthos prodijsse putabant: cum tamen longe angustior sic, quam quae tantam homin L multitudinem capere potuisset. Praeterea si Gotthi ex Scandia progressi fuissent, ex Gotlandia in Sisetiam, & iterum reflexo per Scandiam itinetesquod rationi minime cosentaneum est opo tui stet eos reuerti. In Gothia insula adhuc Vuijs- ciuitatis ruinae extant, in qua omnium it ac
praeternauigantium lites ac controuersiae cognoscebantur ac constituebantur: eo etiam ex longinquis illis maritimis locis caulae ac negotia deferebantur,prouocabantusque.
Limonia prouincia in longitudine secundum mare protenditur. Huius metropolis est Riga,
252쪽
COMMENTARII. istieul Teutonici ordinis magister praeest. In ea, pre ter Rigensem arcniepiscopum, Rivaliensis Se Ossiliensis episcopi sunt. Oppida habet complura: praecipue autem ciuitatem Rigam ad fluuium Dmina, non longe ab os ijs: item Redaliam Sc
Derbien ciuitates. Rewaliam Rutheni Roliman Derbi vero Iu owgorod appellant. Riga nomesuum utraq; lingua retinet. Fluvios nauigabiles,. Rubonem & Nerisam habet. Huius prouinciae Princeps, fratres ordinis, quorum primi Commedatores vocantur, item proceres & ciues, Germani fere omnes sunt. Plebs ut tribus fere linguis utitur, ita in tres ordines seu tribus est diuisa. In Liwoniam ex Germaniae principatibus, Iuliace si, Geldrensi.&Monasteriensi, quotannis noui deseruitores & milites deducuntur: quorum pars in demortuorum, alij in eorum locum qui defuncti annuo officio, quasi manumissi in patriam redeunt, succedunt. Insigni equorum copia adeo abundant, firmi que sunt, ut hactenus tam regis Poloniae, quam magni Duciae Moscohiae hostiles & frequentes in agros eorum incursiones fortiter sustinuerint,seq; strenue defenderint. Anno Domini rior, mense deptembri, Alexander Poloniae reae, magnusque Lithmaniae Dux, Magistrum Limoniensem V ualtherum a Pleterberg, pactionibus quibusdam induxit, ut ipse instructo exercitu Mosco it Ducis prouincias aggrederetur: pollicitus, ubi is hostilem terram attigisset, cum magno se exercitu affuturu . Sed enim Rex cum ad constitutu tempus, sicuti receperat,s non
253쪽
RERUM MOSCO VITICARUM non venisset, Mosciq; cognito hostium aduenis tu, ingenti multitudine magistro occurrissent,isque cum se desertum videret, neque sine summa turpitudine periculoque retrocedere posset, suos primum pro tempore paucis adhortatus, mox exoneratis tormὴtis, strenue hostem aggreditur,
primoque impetu Ruthenos dissipat, atq; in fumgam couertit. Cum autem pro numero hostium pauciores essent victores, grauioreque armatura
praepediti, hostem longius persequi non posset: Mosci re cognita, recuperatis animis, denuo in ordines redeunt,atque Pletenbergit peditatum, qui circiter mille quingenti instructa phalange hosti se opposuerunt, aggressi strenue c*dunt. In ea pugna Praefectus Matthaeus Pernauer, cum Eratre Henrico,& vexillifero Corado Schwartet, periere. Huius vexilli si egregium facinus memoratur.nam cum hostium telis obrutus, confectusq; diutius stare non posset, priusquam occuberet,alta voce virum aliquem fortem, qui vexi Iolum a se reciperet, inclamabat. ad cuius vocem Lucas Hamerstete, qui se ex Braunsvicensibus ducibus, illegitimo tamen thoro, oriundum gloriaretur,illico accurrens, vexillum ex moribundi manibus capere nitebatur. quem Conradus, siue
quod suspectam haberet illius fidem, siue quod
tanto honore indignum esse arbitraretur, tradere recusauit. Cuius iniuriae Lucas impatiens, educto gladio manum Conradi cum vexillo amo putat . Conradus nihilominus vexillum altera manu & dentibus mordicust apprehendens, te
254쪽
COMMENTARII iranet, Iaeeratque . Lucas vexilli fragmentis amplis, proditisque peditum copijs, ad Ruthenos deficit. Huius defectione factum est, ut quadringenti sere pedites ab hostibus misere trucida
rei tutareliqua turba cum equitatu, seruatis ordinibus , ad suos incolumes rediere. Huius cladis autor Lucas, postea a Moscis captus, atq; in MoscoWiam missus,in aula principis aliquandiu honesto loco fuit. Verum is acceptae a Molcis iniuriae impatiens, ex Mosco hia clam ad Christi er-num Daniae regem postea profugit, a quo tormetis praeficitur. Cum autem pedites aliqui, qui ex ea clade euaserant, in Daniam elaps,illius proditionem Regi indicassent, nee cum eo una militare vellent, rex Christiemus eum in Stockholmmist: mutatoque post regni s atu, Iostericus ,alias Gustaus Sinetiae rex, recuperata Stoc holin Lucam ibi inuentum, numero familiarium suorum ascribit, de Vuiburg oppido praeficit: ubi cunescio cuius criminis se insimulari cerneret, veritus grauiora, denuo in Mosco iam se recepit:
ubi ego illum honorifice vestitutum, inter Principis stipendiarios vidi.Swetia imperio Mosci contermina, NortWegite & Scandiae non lecus coniuncta est, atque Italia Neapolitano regno de Pedemonti: mariisque Baltheo, dein Oceano, dc eo quod nunc Glaciale appellamus, circumquaque fert alluitur. Swetia, cuius regia Holmia, quam incolae Stocholm, Rutheni Stecolna appellat, amplissimum regnum, multas de varias nationes complectitur:
255쪽
turrinter quas virtute bellica celebres Gotthi,qui in Ostrogothos, id est orientales: & Vestrogothos, id est occidentales Gotthos, pro regionum quas incoIunt situ, divisi: indeq; progressi, toti orbi , ut pleriq; scriptores memoriae prodiderunt,
Nor egia , quam quidam Nortwagiam appellant, longo tractu Smetiar adiacet, mariq; alluitur. Atq; ut haec a Sud, id est Meridie: ita illa a Nori, id est Septentrione, ad quem sita est, nomeaccepit. Germani enim quatuor orbis plagis vernacula nomina indidere, pro uinciasq; his adiacentes inde denominauere. Ostenim, Orientem signincat: unde Austria, quam Germani proprie exprimunt, Osterreich. Vuest, Occidentem ea
quo Vires ualia.ita a Sud & Noti,ut dictum est,
metia dc Nortwegia. Scandia vero non est insula, sed contines, Smetiae regni pars, quae longo tractu Gotthos contingit, & cuius nunc bonam partem rex Daniae
possidet. Caeterum cum eam,harum rerum Scriptores , maiorem ipsa Smetia fecerint, ex eaque Gotthos & Longobardos progressos fuisse retulerint: videntur, mea quidem sentetia, haec tria regna veluti integrum quoddam corpus, Scandi qduntaxat nomine comprehendisse: quia tum illa terrae pars inter mare Baltheum, quod Finiandiam alluit,& Glaciale mare,incognita fuit: quq q; adhuc propter tot paludes, innumeros fluuios& intemperie coeli inculta, atq; paru cognita est.
Quae res fecit,ut pleriq; hanc immenta magnitudinis
256쪽
COMMENTARII. i 23dinis insulam, uno Scandiae nomine appellaret. De Corela supra dictum est, eam & regi Swetite,&principi Mosco hie, quod ditioni utriusq; Principis interposita est tributariam esse. eaq; re uterque suam esse gloriatur: cuius fines ad mare Glaciale usque protenduntur. Caeteium cum de Glaciali mari varia multaque a plerisq; scriptoribus tradantur,haud abs re fore visum est, si illius maris nauigationem paucis subiungam.
Glaciale. Vo tempore Serenissimi Principis mei oratorem apud magnu Ducem Mosco wiae agebam, aderat forte Gregorius Istoma, Principis illius interpres, homo industrius , qui apud Ioannem Daniae regem,linguam Latinam didicerat.is an, no Domini i 'o, a suo Principe cum magistro David natione Scoto, regis Daniae tunc orato re, quem ego quoq; priori legatione illic cognoui,ad regem Danig missus, totius itineris sui rationem nobis compendio retulit: quod cum nobis in tanta locorum difficultate arduum & nimis laboriosum videretur, paucis,sicuti ob eo accepi,describere volui. Principio dicebat, se cum David la dicto oratore, a Principe suo dimissos, Nowogardiam magnam peruenisse. Cum aute eo tempore regnum Smetiae a rege Daniae defecisset ad h*c Moscus cu Smetensibus dissideret,
257쪽
atq; adeo commune de consuetum iter illi pro pter tumultus bellicos tenere non possent, aliud Iter longius quidem, ac tutius ingressos fuisse: ac primum quidem ex Nomogardia ad ostia D wince ac Potiwlo, dissicili admodum itinere peruenisse. Dicebat autem iter hoc, quod ob molestias de labores nunquam satis detestari poterat , esse spacio trecentorum mil. Conscentis denique in Dwinae ost ijs quatuor nauiculis, littus Oceani dextrum se nauigando tenuisse, ibiq; montes altos & asperos vidisse: tande confectis x V i. mil. sinuq; quodam traiecto, littus sinistrum adnavigasse. atq; mari amplo a dextris relicto, quod a Petrora fluuio, quemadmodu & adiacentes moles, nomen habet, ad Fin lappiae populos perue-
nige: qui etsi humilibus in casis passim secuduin
mare habitant,ferinamq; propemodum vita ducan eris tamen Lappis sunt mansuetiores. Eos
ad osco vectigales e Se dicebat. Relicta postea
Lapporum terra,ac octuaginta mil. nauigatione
confecta, Noripoden regionem, regi Swetiae subiectam, attigisse. Hanc Rutheni Naienska Semla, populos vero Naveni appellant. inde emenso ac Puperato Ilitore flexuoso, quod in dextrum protendebatur, ad promontorium quoddam, quod SanctumNasum appellant, se peruenisse dicebat. Est autem Sanctus Nasus, saxum ingens, ad nasi similitudinem in mare prominens: lub quo anetum vorticosum conspicitur, quod singulis sex
holis mare absorbet, ac alternatim magno soni-
eu reddit suomitque eiusmodi voraginem. Aliq
258쪽
COMMENTARII, talumbilicum maris, at ii Charybdim dixere. Tantas aute huius gurgitis vim ecth, ut naues aliasque in propinquo res attraheret, inuolueret atq; abso beret: neque se unquam in maiori periculo fui se aiebat. Nam gurgite subito ac violenter nauem, qua vehebantur, ad se attrahente, vix mamgno labore renitentibus remis sese euasisse. Superato S. Naso, ad quendam montem saxosum, quem circumire oportebat, peruenisset ubi cumventis reflantibus aliquot diebus detinerentur,
nauta, Saxum (inquio hoc quod cernitis, demes appellant: quod nisi munere aliquo a nobis placatum fuerit, haud facile praeteribimus. quem Isthoma, ob vanam superstitionem se increpasse
aiebat. increpatus nauta subticuit, totoque illic quatriduo vi tempestatis retentos, ventis postea quiescentibus,soluisse. Cumque secundo iam fatu veherentur, nauclerum dixisse: Vos admonitionem meam de placando Semes saxo, tanquam vanam superstitionem irridebatis. at nisi ego noctu clam ascenso scopulo, Semes placassem, nemquaquam transitus nobis concessus fuisset. Interrogatus, quid Semi obtulisset auenae farinam butyro permixtam, super lapidem quem prominere vidimus, se fudisse dicebat. Postea cum ita nauigarent, aliud ingens promontorium, Motha nomine, ad peninsulse speciem ipsis occurrisse: in cuius extremitate Barthus castrum, quod pro
si dialem domum significat, esset. Habent enim ibi reges Nordwegiae,ad defendendos fines, mi litare praesidium. Tantam autem eius promonis
259쪽
torii longitudinem in mare esse dicebat,ut vix o,cto diebus circumiri posset. qua mora ne impedirentur,& nauiculas & sarcinulas per Ist humum dimidi j miliaris interuallo, magno labore humeris traduxerunt. Dein in Dihil opporum, qui feri Loppi sunt, regionem, ad locum Droni nomine, qui ducentis a Dwina in Septentrionem miliaribus abest, nauigasse. atq, eo usq; M osco die Principem, ut ipsi narrant, tributa exigere solere. Relictis porro ibi scaphis, reliquum itineris terra trahis confectae. Referebat praeterea, ceruorum ibi greges, ut apud nos boum, esse, qui Nordwegorum lingua Rhen vocantur, nostratibusq; ceruis aliquanto maiores sunt: quibus Loppi vice iumentorum utantur, hoc modo. Vehiculo in scaphae piscatoriae sermam facto, ceruos iungunt: in quo homo , ne citato , ceruorum cUrsu excidat, pedibus alligatur. Lorum , qUo ceruorum cursum moderatur, sinistra. dextra vero manu baculum tenet, quo vehiculi, si serte in aliquam parte plus equo vergeret casum sustineat.
atq; eo vehendi genere viginti miliaria se uno die confecisse, ceruuq; tande dimisisse. que ad dominum suum stabulaq; cosueta sponte redi se, dicebat. Eo tandem itinere confecto, ad Berges ciuitatem Nordwegiae, recta in Septentrionem inister montes post tam, indeque equitatione in Daniam peruenisse. Caeterlim apud Dront & Berges in Iolstitio aestiuali, dies viginti duarum horaru esse dicitur. Blasius alter Principis interpres, qui paucos ante annos a Principe suo ad Caesarem
260쪽
COMMENTARII. ri ptem in Hispaniam milIus fuerat, diuersam, mingisque compendia iam itineris sui rationem nobis exposuit. Dicebat enim, cum ad Ioannem rein
gem Danie missus fuisset ex Molcowia, B Ostois usq; pedes venisse: conscensisq; nauibus Pereas-law, a Pereas iam per V uolgam in Castro mone indeque septem merst terret ri itinere ad fluuiolum quendam se peruenisse, per quem cum in Vuoloclidam primum, Suchana deinde,& D inam, ad Berges usq; Norwegiae urbem nauiga set, omniaque pericula de labores quos Isthoma supra retulit,nauigando superasset, recta tandem Halaia Daniae metropolim,que Germanis Noppen hagen dicitur, peruenisse. In reditu uterq; leper Liwoniam in Mosco istam reuersos fuisse, illuaque iter annuo spacio confectile dicebat, quamuis alter, Gregorius Isthoma,se media huius temporis parte tempestatibus in plerisq; locis detentum & remoratum fuisse aiebat. V terq; tamen constanter affirmabat, se mille & septingeta wetst, hoc est 3 o miliaria hoc itinere peragrasse. Demetrius item ille, qui nouissime apud
summum Pontificem Romae oratorem egit, ex Clitus etiam relatione Paulus Iouius Moseowii
suam descripsit, perq; hoc ipsum iter in Nordhogiam 8c Daniam missus venerat,omnia supra di .eta ita se habere confirmauit. Caeterum hi omnes, de congelato seu glaciali maria me in terro, gati, nihil aliud responderunt, quam se in maritimis locis plurimos de maximos fluuios, quoruvehementi & copioso in fluxu maria longis spa-