장음표시 사용
121쪽
- . - - -έ , ,-r in luciS perspicuitate didplianeitate,& agilitate. unges v seeunda pars secundi argum*ox pD'' PQ fgriis aether,ut coelum, appellatur. plus dissicultatis, nempe quomodo locus a risi xigui di
dinem elamentorum tant argumenta uomitillae Pr ra rerum elementis enim nulla quinta virtus ascribitur Praeter quatuor primas qualitates.Neque Aristore1.niet rex. 8.&.gy. Dec. g. de coelo tex. et 3 . voi ordinem clementorum constituit,rationem aliam huius ordim salsi Enat, quam ordine dignitatis & perfectionis naturansae quod unum se habet ut materia alterius. Et ideo vicedum est(ut Comment.hic commento q3 videtur Cocere in locus aquae non est aerpropter naturam aer IS .nCClocus aeris cst ignis propter naturam ignis, sed propter distantiam, ouam huiusmodi loca habent a cetro terraest propinquitatem, quam habent ad concauum lunae. Itaque si imaginetur linea recta ducit ad centro terrae usque ad concauum Iunae, per aliquam portione tui S lineae usque ad certum punei um, est purum elementum terrae frigidum &ficcum: altius usque ad aliud puctum& elementum aquare licet terra & aqua in aliquibus partibus commisceatur: & altius usque ad aliud punctum est elementum aeris: ct inde usquc ad concauum tundest elementum ignis. Vnde Iocus actris non terminatur
ad concauu ignis propterea B illic sit ignis, sed propcerialem distantiam a CC atro' . Imo licet per inupossibile nullos illic esset ignis, Lectionis poneretur in infima regione aeris, aer alcenderet suora ignem quousque modo ascendit. Et ideo non obstat contrarietas ignis re aeris, quominus ignis sit racias aeris: quia aer non conseruatur ab igne, et tuapte natara ex ordine uniuersi conseruatiar in tali distantia inter coelum & centrum terrae. Et idem cicatur de locis aliorum elementoriam.
aer Sed non est adhuc abunde dissolutum argumentum. Si ionis loco euo aer illi coniungitur corrumpit aeret msequitur,aerem illic conseruari non polsc. Aliqui po(sent cogitare, quod in illo confinio elementorum rinpeditur actio a natura uniuersali. At viro hoc nulla ratIone fulcitur. Cum enim apud noS videamus, Ignem Innamare aerem,nulla est ratio, cur illic negemus odiectum similem Concedimus ergo, ignem in sua spnaera Ignire
quodlibet elementu seclusis quibuscunque alijs circu- stantibus, naturaliter maneret in suo loco in quo est.Itaq; corrupta per impossibile sphpera ignis &aquae , aetina nerit ubi est :&corrupta sphetera terrae ct aeris, aqua maneret ubi est jam dictum est, Daturaliter elementa in suis sitibus manere, &co I seruari: non propter naturam circunstantis , sed propter i lem elongationem si centro,aut propinquitatem ad orbem lunae, conseques tamen videtur falsumnam aquam naturalitervidemus descendere per terram , ut si defoderetur puteus usque ad centrum terrae,videtur, aqua naturaliter illucv o: descenderet: Si per consequens CSrrupto perimpo sibile elemento terrae aqua conflueret ad centrum Setcando arguitur. Terra,quae est elementum graui
simum,determinat sibi infimum locum(puta centrum)quo inferior esse non potest: ergo & ignis cum fit elemetorum leuissimum, determinat sibi locum supremam quo superior esse non possit et & per consequens locus ciusno est concauum lunae: Ied nisi coelis impeditetur,
suapte natura ascenderet usque ad convexum primae sphaerae. Et confir Locus naturalis Hemeti est, in quo cum elementum sit naturaliter quiescit: se dignis incoia cauo iunce non quiescit, quinimo circulariter mouetur ad motum primi mobilis, ut, E. Q. g. de coelo habet di Putari: ergo ille non est locus eius naturalis . GTertio Principaliter arguitur. Loces naturalis terrae est unusta determinatus, in quocunque enim puncto concauit anae poneretur gleba terrari siue in Zenit , nostro , si uetin opposito,ubi vivunt antipodes, siue in oriente, siue in occidente, siue in nostro polo, siue in alio , gleba illa descenderet ad idem punct um centri: ergo &Iocus ignis deberet effet unum punctum determinatum: conset quens tamen est salsum , nam ignis noster ascendit ad Eenith nostrum,& ignis antipodam ad Eenith suum. Quod si dicas locum determinatum ignis non esse pactuin,sed totam circunferentiam concaui lunae . ala n-dere enim est elongari i terra directe v ersus coetu . Tu
tia, semper remissius memistius scut agna sapua nos non ad quacunque distantiam, sed prope agit. Ec aedeo per aliquod spatium prope ignem eia cZndior quasva exigat natura: sicuti terra prope aquam humi citor esset sed prope centrum est in sua naturali dispontione. Horum aut et oim constituti sunt termini vi praeterita non possunt. Eodem modo dicendum est, P locus ign1s est
c5cauum Iung: non propterea P illic sit orbis lura, sed
Propter distantiam a centro. N on tam n out'Cl e ALAquam contrarietatim inter lunam ct ignem, iacui Inter
ignem ct aerem: quia coelum non habet A. i quam part1-cularem cdtrarietatem cia aliquo elem intorum, sed generali influxu agit concurrendo eram lingUlis. Siautem nullo corpore impediente, non magis ascederet versus Zenith nostrum, quam antipodumraut versus orient mquam versus occidentem. , d pti et ' Primum argumentum non est quod in praesentiarum , 1 ad unguem examinemus, usque ad secundum S quartum de cino Res profecto est dubia, quid nam sentiret Aristote. De igne namque &terra inter omnes Philosophos conuenit, quod demptis omnibus alijs creaturis naturaliter maneret in locis, in quibus sunt: est elementum grauissimnm,&alterum leuissimu , lauramen de aqua &aere non omnes consentiunr nata aqua non est simpliciter grauis Ad respectu aeris Signis:nec simpliciter leuis,sed rospectu terrae: nec aer eti
quis torte ruri anter elementavnuquodq*β 'hq ti . A Oh ri Paul Venet hic super teXrsitum cum sibi proximo,quod est locus eius, videtur Big Monurus x*X u- s. mn Paul venet. ni lupi nis deberet pariter symbolitare cum concavo lunet qui
loeus est eius:& tamen cum cceium nullam 'adeat Pr1marum qualitatem, Non Possiant elementum S ccetiarne e symbola. Resporadet de B quan uis non symboli Zent in illis qualitatibus, con *ntia r tamen ignis & ccet atri
di imitatus ait,quod aer si poneretur in concavo descenderet per ignem v squet ad locum an quo mod et tiae aqua si poneretur in centro terret,ascen cieret Sq- ad locu,in quo modo rit. Ouod certe verum est,n
Ttra necesie habet, esse sub aquar undere profundi; -
122쪽
n rm varietum aque impletas terra: aqua astendit ut cedat terrae. At nondiam est compertum, verum si coror Peret Pur modo cerra, aqua Particulari appetitu de-
ae et sostentari super aliquod corpus : Si deo naturaIiter detandit petr viscera terrete, sia meatus in emat et 'percyns vcns dempta terra videtur, quo CeIcendereti ad cCntrum. Ex alia parte videtur. ouod si aqua Est morio in suo loco naturali, dempta terra, ad-2iac maHerer, ubi est: quod mihi pro nunc est verisimi-ar Sinam aer corrupta sphae et a ignis, non ascendetret al--rus quam modo Vst et ergo limali proportione non de- ridetret aqua particulari appetitu aem proignet. Et quod ait Aristo. terram non posset Esth suspensam intel- I gic naturaliter: nec tunc dempta terra , proprie esset acipensa cum ei et in loco naturali. Unde si defodiariar terra usque ad punctan; sphaerae aquae, aqua descencet naruraliter Si tame profandius procederet puteu S, aqua non deinderet ex naturali appetitu particulari, sed appetitu uniuetroli, nec daretur vacuum, sicut d tanderct aer,si Don esset illic aqua.m Neque mireris si sphaera naturali; aquae de tangat
scio terram hanc nostram et quia cum pars haec discoo-Perta, sit multo leuior , quam pars alia quae tegitur quis propter maiorem siccita em, non est idem ce&tret g rimatis,' centrum magnitudinis terrae: sed centrum grauitatis est multo propinquius se Perficiei terra coo-Pertae aquis, quam sis perficiei nostrae. Et cum centrum grauitatis sic centrum munit, , quo terra dela dit, resphaera aquae' debeat aeque distaret ab illo cetatro, fit, ut si aqua ab illo centro versus mare A stat. v. g. Per c tam illi a passuum, etiam versos nos usque ad centum mi I- Iia pastuum d centro grauitatis, sit citiam locus natu ratis aqvm quare residuum terret versus nos penetrat multum det spissera aquae. Imo & mialti morires attingane spiraeram aeris. Et ideo tortiis cauernis naturaliter get-nerantur fontes qui sunt altiores s a perficiet maris, quamam tangit terram, quandoqoissem Rumina a suis foralibus usque acet mare semper de erad Id. Ad Gad secundum Argumentum re pondetur, quod sicut torra determinat tibi locam irrepliciter infimum ita re Ignis determinat simpliciter supremum etinfra latitudinem ramen loci elementorum id quia locus elamento rum terminatur in concavo Iunae, illic est locus natura-LSigVis, nec sursum ascenderet, qGanctis non impedirettur coelo. Ad confirmationem respo erar, vi quicquid sit de motu circulari ignis, an videlicet sicut primum mobile rapit secum orbes planetarum, ita mouem
sphaeram ignis et nihil tamen obstat quin ille sit locos eius naturalis . Ad quod sufficit, o quiescat in illo quiette opposita motui natamai elementi lectis, qBi est Asceridere: non enim altius ascendit. Sic t maret,qua uis momueatur motu refluxus ' fluxus Propter ampressionendi
coeleste cunihilominus quiescit qiale se elementi, quia Ad. s. nec ascendit, nec detandit. V Au tertium bene responsum est, s versus quacunque regIonem coeli a cetiro terrae ignis elongettur vere aicendit: est enim centrum graiaietaeis terrae, vetIuri centra circiali, cuius circaeoferetia est corium et & motus a centro ad circunfercntiam est
a Sas,&circunscientia ad centrum est descensus. Adret plicam veto Paul. & nonnulli alij respondent,quod
igni; positas in centro,non maga S Versias hanc qua vet Lia; illam regionem alcenderet, nisi influentia coeleitis ipsum decet minaret,qua vertas Qlcenderet. At vero mi
viam mihi Persuaderet potui , et, cedellatio coelestis ali
quid agat in ista inferiora, bis mediatibus 'ausis secundis. Vt ideo signanda est caeca particularis lais; motus. Itet quo propter celam casum Lupernaturalem non esiponenda aliqua tunc influentia foenon Erat ante. T Dicendam est igitur , cum dasus illest supernatu
r Iis, si ignis pedalis d Deo poneretur in Ceolro tetTroe, nccesse tuet, ut puIctum et ius medium correspondetret
Puncto centri lcbrae St tunc positi quis dicere ' o, qu ruis pars illius ignis ascederet Versias region et in qua est: ut quae est v Vrsus nos ascetnderer versias nos, ct quae est verius antipodas ascendereti versas teio S. Sed quia tunc eic argumentu m, quod tals signis diuidetretu in omngiuam Partem Osicut a centro circuli infiniti lineae diauciantiar ad circa et ferentia ino dicendum est, quod vel subito corruperetur, vel squod verisimilius est) nomoueretur quia quaelibri Pars nitet retur ediuerso , ct sic maneret in equi I ibrio. N De locis naturalibus mixtorum non opus est hic longam mentionem sacere odanimalia terrestria vivunt in terra: in diuersias reteionibus diuer pilccis in aqua,aues in aere. Et, ut quibusda
x hysicaes placet Lmsi ni commentum ) salamandra vivit in igne.
Tertia conclusio huius articuli
est. Sphqrarum coelestium ( citra supremam)quaelibet 8' Cynerum
est in sibi proxime superiori tanquam in loco , puta luna in vetnerer Vettius in Mercurio et Mercurius in soldies lin marto, Mars in Iouet, Iupiter in Sariarno: ct ille in octava fio hqra. Uelli Vis loqgi de Ioco adaequato circa quaque, sol est inter Mercurium, 'Martetm, Spropor-rionabili tot de alijs. Conclusio est ms: nifesta. quia si elet mcinta sint in suis locis naturalibus, ct corpora coele Istia sunt corpora mobilia, nulla etst ratio cur negem iis, is la esse in Q is etiam locis naturalibus . si quidem omnia ordine nata rati sunt dispoiita, ct ubicunque res a natura est collocata, illa censenda est sedes eius naturalis. Tametsi Condiment. hic commento s. neget sphae
ras coelestes,non solum superiorem, sed etiam'alias esse in loco de perser eos, mobile sinquit circulariter nori indiget petr se loco, in quo moueatur cvt patet secunda Aristo. de primo mobilio sed motus rectus elementorii indiget loco a quo &ad quem fiat. At quan uis motus circularis non indigeret loco in quo fiat: puta superficie circunstantes, ninilominus quaelibet sphqra facta est
in sua naturali distantia a cetntro mundi. Et praetetrea qiaia orbes planetrarum mouentur moria diurno ad metatum primi mobilis: quod neri no posiet, nisi ordinet certo naturali locarentur sub illa. Unde ad tortium principale argum etntum respondetur, quod orbes coeletstes non sunt in suis locis naturalibus propter iret et2ssit retra conseruationis, sicut elementa & mixta: sed quia securidum ordinem&dignitatem perfectio Daturalis, suam quisque sedem foret itus est.
Quarta conclusio. Primum in o. C*nca',
bile non et di in Ioco per se. Conclusio pariter est Aristo. text.presenti. s. est in in Ioco in potentia secundupartes,ur tetx. s . praemiserat. Comen. tex. s. det Ioeo pri- Quatu rm ae sphaerae quatuor enarrat opiniones. Prima opinio opini ne est Pniloponi dicentis,prima sphaeram esse in vacuo Circunstate illam, tanqua in loco. Id in exprelie est contra
Phi. qui I .c.hu ius libri ex profeta probat , locum esset quid positiuum,na esse in aliquo, dicit eu et in illo liqua
in receptiuo. Alexander dixit propterea primaspha Tiam non esiet m loco, nec mouet utloco, sed in se ipsa, Ac vero cram necessitas locisit propter net etsittacet mo-
123쪽
ste contradicit suppysitionbilli, quam Aratt.2 et xl. 3 o,excommuni philptophorum consetosis staria it, vi verace , A locus est illud,s primum circuit , re a m et locatum. Opinio Commentatoris est, P pri ma , pnetra emmaoco Der accidens v idelicet in centro miandi, Circa quod movettur. Ait enim se orbes ccetlestes nota per te, ip raccidens ratione centri habente Te qcio c&Amm Ooo Aum,vc. t. nec plus nec minus distet ab alio , Proprerea ratione illius sunt in loco. Sed re vera res an . 1 hora. dc alii egpositores merito dicunt hanc optariora et mi esset n- S diculam. Nam primo est contra ditanit1onem Aristot.
dicentis, locum ED ultimum contanentIS. x et mo bescoelestes non habent a centro terrar, UT DCC pri S ne et minus distent sed natura sua, ut uni, ubi tunc. Et d. o q,
coeli dicantur fixi per respectum ad cenetram, illud tamen nihil tacit ad ration eloci: alias esceres , quod axis plaustri est socus rotae.Et praeterea qui Arasto, Has qua dixit, unam rem esse in loco per accidetris ratione alterius,tii si quasso est altera, ct altera est in loco: sicut antisma ratione corporis est in loco et metu vero non sunt in centro,cam centrum lsit a ccelo prorsus alienam. Opiis
pini*Mi nio ergo Atistote. ut ait S Tho est qiaam ex Ponit Inest qi' Maesus Ad cuius euidentiam notandum est, T Arist. Iam posuito spheras, scilicet septem Planetas, reprimum mobile. AIij postmodum inueneriant non iam mobile. Alii adhuc suspicantur effedet cimum, de quo hic nihil definimus. Christiani autem supra primam moois ponunt coelum fixum:qui est locus beatorum, quod
secundum rei veritatem est locus pr1mi mobilis et tali ita crederet Aristot. nihil fuisset anxiias oco primae spherae. Sed quia prima sphaera secundum ipsum mouexari Et motas intelligi nequeat sine murat 1one loci totius,aut partium, solicitus fuit quaereres ciam Primmobilis. Atqui,si locus esset dimensiones IIITCoexten- se corpori locato penetrative se habetes ciam illo, nulla itidem esset difficultas: sed quia Iocus est terminus
continentis&supra primum mobile in ia/r11tot n,il est, queritur locus. secundum quem ra1e mooIIe mouetur. Ad quod respondetur in via Aristo. COm ooprmia mobile esse in loco,quo mouetur localiter . quia Don mutat locum secundam se totum, Ied si cu nou Pa, x*3aut ea quae nunc est in oriente , postea sit in occiden-xe, fit ut non sit iii Ioeo secundum se totum, sed secundum P drtes. Quod si quaeras de locis Parixum remon-
Iocus alterius,non Iocus in actu, quia no est a Tu diuila ab illa,sed in potetia selli det quia si dictideretur ab IIIa manetet ubi est,elier in ea tandua in loco actu. Vnde ii diuidas prima mobilc secada cireuIu, sicat raui Pla seri etiuidui rota, intelliges, g, in loco,vbi nunc est una pars,postea succedit alia: sicuti in rota ubi nuc est radi', nus, deincepssaccedi alius . Nisi ae illic partes non
- . sunt discontinuae. TQuod si argua . Primum mobile mouetur per se, & mouetur ratione loci: ergo est in Io eo per se,& non ratione partium- Negatur consequentia, quia licet per se moueatur,id est, non ab alio, nihilominus non mutat locum nisi ratione partium.
2 Sed arguitur secundo. Nobilistimo corpori debet uenobilissimus modus essendi in loco, sed ille est, esse in
loco in actu secundum se totum: ergo ille conuenit primo mobili. Negatur minor, imo esse in loco in actu,d, cit imperfectionem .puta corineri ab alio, & perfecti uetest, ut primum mobile a nullo contineatur,sed ut omnia contineat. I Hinc demum sequitur, quod nec totuvniuersum est in loco secundum se totum, sed secunda partes. Diuersimode tamen quam primum mobile: naia uniuerso sunt partes discontinuae existentes in locis actualibus,ut spkaerae coelestes intra prima.Et elementa ae mixta, emoriet vir, sit in
rae est superficies convexa sphaerq intactor Ut si eat locias et Iemiantoriam
In articulo secundo dicere statui
mus unum verbum de loco angelorum, non P res theto Io uiti
logica sit hie exacte tractanda,sed quod philosophi huius tempestatis imponunt hic Sanct. Tho m. quod ipse
nunquam somniauit. Primum omnium etiam angelus sit indivisibilis, fuerunt qui crediderint, eme non posse, nisi in puncto. Hos S. Thom. x.q.s et .art. 2. ignorantiae arguit: nam punctum & angelus non sunt indivisibilia eadem ratione:punctum enim habet positionem in co-tinuo,cuius partes aut terminat, aut concinuat tanquaprincipiam quantitatis: angelus autem est omnino extra genus qua uritatis potens in loco extenso operari: ct per consequens esse valens in loco e Ttenta. Unde coctatio eius illicari. I. est haec. Angelo conuenit esse in loco: qqui uoce tamen quam corpus: corpus enim est in loco quia applicatur loco secundum contactum qualitatis et angelus vero per applicationem suae virtutis Unde angelus nec propriet continentur, nec circascribitur,nec commensuratur loco, sicut corpus, sed est quodammodo sicut anima in corpore , ut sicut anima nori conseruatur, nec dependet a corpore, sed illud potius et aquam forma continet,&conseruat, ita& Angelus nocolinetur sed potius continet,& conseruat locum, licet ipsum non informet.Hac sententia S.Tho. qu i a limine doctrinam eius salutant, male calumniantur: imponetrites illi,s, negauerit Angelos esse in loco quatum ad sua essentiam' substantiam, sed solum dixerit, operationet Angeli esse in loco, angelum vero non . Quod dicitureta condemnatum quodam articulo episcopi Parintn- sis: qui sic habet, quod Angelus quantum ad suam essentiam&substantiam nusquam est,error. At vero S Tn. non negat,substantiam angeli vere esse in Ioco et sed illa fuit opinio quaedam, quam inter quatuor, tertiam retcitat Durand I .senten. d. 3 et .art. I. In primis nullus hoc debuit negarernam postquam Angeli creati sunt inmudo, necesse est ut sint in nullo. Ut enim ait magisteris a. n.dist.2 E. quam primum creatum est coelum empyreum repletu est angeli S.Item. Luc. ro videbam Satriana,sicut fulgur de coelo cadentem. Luc. 1 . Missus est Ragelus ad Mariam. Et in coelo sunt Angeli in conspecta Dei videntes faciem eius Matth. , S. Aliaque id gonus plurima sunt in sacra scriptura: quibus manifeste com-Probatur, angelos esse in Ioco. Et Arist. posuit intelligettias applicatas orbibus, quos mouent. di Et quod natet fuerit sententia S Thom. patet.Primo, quia probat il- Iic suam conclusionem ex illa collecta, Angeli tui l aricii habitantes in ea. Item quia propterea dicit, Ariscium applicari loco per suam virtutem, quia requirit r
124쪽
rei tela ipsi ius si tantiae angeli ad hoc quod opere
tur in Ioco,ut latius ipse id probat quodli t. s. arricu. p. Titieu. 11 3 .art. s. ad. . dicit, quod anoeli custodes aliquando nos deserum: sed quando neri itamur veIociss1mc discendunt. Non ergo dubitat, quin angelus quantum ad suam substantiam fit in Ioco Sindiari, vi ratio petr quam applicatur loco est ratio virtutis
TEI E enim de hoe opinio triplex. Vna est Durandi loco citato quod. Angelus in quocunque loco Pote se operam licetractu non opertitur, nequet ubi operatur habetanam prasentiam, quam ubi non operatur, praeterquaquod apparet riit c eias effectus, qui non apparet alibi Erria consequenter concedit, quod angelus est ubique sicut Deus nisi g, non potest simul operari in omnibus Iocis sacvi Deus. Opinio haecest periculosia,ut Iococita
oliapra S.Th.latet disputauimus negar enim motus angelorum.scilicet, quomodo descendant,& veniant:&recedant, quia secundum illum nullum Iocum deserunt, nec det nouo acquirunt, sed solum secundiam apparentiam effectus.' Scol. 1. sent. d. r. q. s. dicit non opus
est quaerere per quid angelus est in loco: nam per suam
essentiam habet ipse potentiam essendi in loco , licet nodependetat inet conseruetur a loco,sicut corpus. Scotum sequuntur Nominales omnes. I At contra hanc opinionem est argumentum: quiaprosecto non respondent ad Punctum sincultatis ritam quando dicimus , angelumesie in loco per aliquid, ly per potest dicere virtutem &Fotentiam ponendi se in loco, aut rationem per quam vieto est in tanto Ioco:nos non negamus, quin Per suam essentiam habeat potentiam essendi in loco: sed percontamur:per quid se ponit in tanto aut tali. Exempli ora tia incorporibu S, quia qualitas est ratio csiendi i loco, non potcst corpus pedale esse nisi in loco ad equale pedali nec maiori, nec minore, circialare, in circularidi quadratum in quadrato,&c.. Et quaHiais ego EX voluntare meta possim mutare Iocum,tamen non possum esse nisi in tanto loco adaequato a ciusdem figurae: caius est corpus metiam. Cum ergo angelias ex arbitrio suo pora
sit esse in puncto, si vult, ct in loco Sodali solum & in decupedali usque ad maximum in quo potest ( quia casit finite essentie , non potest esse in locoinfinito) ct ootest esse in loco circulari, aut in qu ddr PQ, aur Cialias curisue alterius figurae queritur ratione cuius est in tanto, Aut tanto loco non in maiori ncc minori,aut aliceius figurae nam sub staptia indifferens est ad quecunque locum citra maXimum.
V Quod si dicas, quia vult, Ium das causam , quare sepon2c,sed non rationem per quam seponit:aliud est vesae seponere.argiae aliud set ponetre.' Confudit ergo. Sanet. Thom. quod sicut quantitas est corpori ratio per quam est in tanto,aur tali corpore ita in angelo ratio, per quam est in loco peetali, aut circulari aut triangultari, re non in maiori vel minori, aut alterius figurae est quia applicat suam virtutem operati Mam quaevist quaedam quantitas virtutis) ad operanduin tali loco,&mon in alto aee autem operatio non est Tecesset vi sit aliqua operatio transies , ut calefactio au tanotio loci(licet et haec possit esseo sed satis est,s illum custodiant Iccut angeli custodes Prouinciarum,autuli Praefideant. Angeli enim non mutant locu m, nisi prop- er aliquem tine mi Et quia rufindiuisibilis in loco eost non potest diuisibili, quin sit in qu abet eius parte, Maest quantum ad hoc angelas in loco, sicut anima in corpore, seclusai ormatione Et pro ettio articulus Paru ensis non solum con est contra Sauci. Thom. sed est
opinio Sanct. Thom . Habet enim fiet q g substantsangeli non est in loco,error , sed si in re ligatur quod abstantia non est ratio existendi in loco Ad opetratior Sed arguitur contra, Nonne Deus imperio suo potest VI tCnere unum demonem inuitum in loco quod ipset voluerit renuente Angelo, aut nullum prorsus actum MateIlectus aut voluntatis habentet Profecto non dubito,quin Deus posset illud facere: sicuti animae in infe No inuite detinentur S. Tho. non loquitur,nisi quando AnglIus sua voluntate seponit in loco. Unde qn creariet et geli, non se posuerunt in loco per suas operatio
Nes, sed in illo primo instanti creati sunt in Iocis, quibus Deus voluit. At ne in rem theologica profundius labamur,de hoc satis. Quod autem Angeli determinent sibi cetrias quantitates locorum in quibus sint, non est hic Cxaminandum,sed supponendum: eo in sunt finite esseni aest virtutis
de pro materia quarti arpia- EG in loco
menti principalis notadum est, uniuersialiter apud Ohia ui q*s stlosophos dupliciter accipi esse in loco si circunscripti et,&di nnitiue Circunscriptiuet,ut colligitur ex diffinitione Ari.esie in loco est c5mensurari loco, ita ut totum fit in toto loco, & pars in parte vitantus sit Iocus ad Equate, quantu est Iocata. Esse in in loco diffinit lues
Gabri et .sent. d. r. q. t. quim Nominales oes imitant ueau, quod esse in loco diffinitive est esse totu in toto loco ct totu in qualibet parte: sicuti asa est in corpore:& An Seius in loco. 8 At profecto nescio unde isti diffinitione hanc colligere potuer ut et nisecundum Cos corycis quod est in Ioco circunscriptiue,cio est diffinitive s&ita ipsi concedul)cutia manifestum sit, ex nomine ipso dighniri loco, P non soluangeli & anima diffiniatiar Io eo, Dd ct corpora, imo potius corpora ut expresse ait mactister sent in eade. r. dist qua ipsi exponunr. Etenim rem di inniri loco. idem est v finiri S coarctari loco. Unde si exactam Orctas descriptionem, esse diffinitiue in I co est taliter esse in Ioco: ut ex natura rei &modi existendi illic repugnet naturaliter simul esse extra illum locum. Descriptio haec colligitur ex nomine ipso, diffi- r. Cor 'Diri,Nam ex nomine sumitur descriptio rei. Ex quo fe- rquitur: s esse diffiniti ut in Ioco,est saperius ad esse circunscriptiue: ut quicquid sit circunscriptiue sit diffiniti
' Sequitur secundo, B est impertinens,ut res sit distini 2. Corosi liue in loco, P sit in qualibet parte loci,necne: si ensim AngeIus esset in loco pedali,taliter, ut ex natura existet di illic repugnaret esset in alio loco, licet no effet in qua lictet parte illius pedalis,esset ditanitiue in loco. Et ecciuer licet esset in qualibet parte illius,si ex natura sua no repugnaret ei se alibi non esset diffinitiue in Ioeo. Sequitur tertio contra istos, quod anima non est dis- , C innitiue in pede,licet sit inqualibet parte pedis: quiaris ' -'-- coarctatur pede, cam sit simuI in capite sed est diffinitiae in toto corpore, cum repugnet simul esset extra illud, ct ideo ad motum totius pedis non mouetur anima misi moueatur totum corpus. Neque Angelus est CoroL di innitiue in parte loci sui,sed in toto.' Sequitur quar to quod est maximum argumentum contra eos quod Deus non est in mundo dilfinitiae, cuius contrati iam ipsi ciet bent concedere: cum sititi mundo: &in qualibet eius parte. QEod revera maletanat: nam ditaniri mundo et L comprehcndi, contra iuuil. 3. Regiam octau .
C lic loria caperete no p si Tanta non est ergo diffiniti
125쪽
ue in mundo,quia non repugnat naturae suar, simul e thalio loco,&infinitis locis. OSequitur denique quinto quod corpus Christi in sacramento altaris no est dici finitive ut ait S Thom. 3 . p. quaest. I s,art. s .ad primia tametsi totum sit in tota hostia , ct totum in quanocteius pariet quia modo existendi in sacramento no Tepu-onat simul esse in alio loco: consecrata Cnim una hostia non est nouum miraculu,q, sit simul in alia, in coelo autem est diffinitiue,quia repugnat naturaliter simul ellet illo modo in alio loco sed de hoc.in. g .sent. v t ergo ad propositum reuertamur, forsan est disputatio de nomine, an simpliciter & absolute concedendum utrianget Ium esse in loco nam esse in loco , dscit eo tanquam in mensata quemadmodum enim no a su ceret, ut quis effet vestitus,ue haberet veste in manu, sed requiritur P sit circum amictus veste,ita sorsan no se ceret apud Aristotel ut angelus esset in loco, rum esset praesens loco etiam per operationem. Et hoc forsari infinuat S Tho cum dicit, Pangelus est in loco aequi uoce ad corpus.
Nihilo minus possumus simpliciter eoncedere,v Angetius est in Ioco, & mouetur localiter, siquidem in sacra
scriptura dicuntuc esse in coelo: S descendere in terra. At vero quia tant incorporet, non dependet e loco, sed naturaliter possent esse tam in vacuo,quam in pleno, quare munda, non est Propter eorum indigentiam conditus,sed propter nostram.
Articul. s. In tertio articulo propter im
portunitatem philosophorum huius temporis dubium est an supranaturaliter possit Deus idem corpus, aut eadem angelum in diuersis locis simul ponere: quia naturaliter non est possibile, nisi sicut angelus & anima est inqualibet parte eiusdem loci S. Tri. quodliber. 3 arti. et dicit implicare contradictionem, idem posse esset Iridiuersis locis circunscriptive. Et io . . di. q. q. . articis
a.dicit s illud Deus non potest faceret. Mot. in. l. sen2d. I o. cul.Nominales adhaerent,dicit contrarium. Ratio: istorum est , quia quicquid non implicat contradictionem Deus potest facere sed illud non implicat: ervo. Argumentum istud , vi est uniuersali situm in multis materijs, ita certe non est magni ponderis. Nam si implicatio contradicisonis accipiatur (vt lao.. 3 . PII i. exposuimus)pro eo cui intellectus Liapte natura repugnat assentiri , certe multa sequuntur corollaria potetraeadet re in duobus locis,qui; intellectui repugnare uidet tur:&multo certe plus quam g manente patre Scinio possit Deus relationes illas distinctas corrupere. upatamen Scot. negat esse possibile. 8 Ratio S. Tuom. in contrarium, fundatar in significationet huius, quod est esse in loco circunscriptiae aut dis uiue: nam di ni-ri est limitari ev coarctari loco,repugnat ergo P ista ressit limitata hoc loco:& simul sit in alio. Et re vera stando in rigore nominum manifesta est repugnantia. Natri
limitari hoc loco dicit negationem Milicet, non essecca. ' At vero non dilautando de nomine dabium est, an Possit me Deus simul ponere hic E Romae, sitae dicat tune esse cire eriptiue siue non . Praesertim quia tunc satis esset,ut effem hic circunscriptiue, ex modo
existedi hic repugnaret naturaliter esse alibi: cam que stat supra natur/liter esse alibi. Et se hoc Deus possit tacere non est mibi innium argumentum illud quod fecimus modo, quam id qu d ea fide Lacramenti aliaris Hicere possumus,CorPu Ch isti est in pluribus hostiis cose eratis ut dictum est PQ :β ergo ii vellet , in hostia
tune esset circunscriptiue in duobus locis, puta in hostia & in coelo vel in diuersis hosti ijs si in diuersis ossi erideret digitum.Bene vide ,quod negarati non potest demonstiari, Deum id possie facere sed nihilominus postquam fides, ostendit, idem corpus esse in duobus lociufacile intelligi potest, quomodo ideriam possit facere circunscriptiue Item potest duo corpora & infinita simul ponere in eodem loco: ergo per oppositum idem corpus in diuersis locis,&in infinitis,si esse possent in int a loca actu diuisa. IEt tertio quia postquamanima mea est in capite & in Pede,videtur, quod absciso pede possit animam in corpore &inpede conseruare, & angelum qui est in lapides Pedali,&in qualibet eius parte, posset diuiso lapide in
duas medietates seruare in utraque. Quod si hoc potest videtur etiam, quod possit idem corpas in diuersis locis ponere. Nec forsan voluit negare Sant. Thom nisi quod stando in rigore circunscriptionis non potidem corpus esse in diaobus locis circunscriptive. Et preterea quia illud non dixit repetendo in summa,ubi proprias opiniones,atque ultimam voluntatem testatus est. Vnde ad quintum principale argumentum respondetur, quod quan uis naturaliter una quaeque res, eo quod est una, vendicat sibi unum locum,non tamen repugUat, quin supranaturaliter possit Deus eandem rem poneret in diuertas lociet: sicut duo corpora ponit in eodem: aquantitatem quae eae natura sua requirit locam diuisibilem ponit Deus in puncto , ut patet de corpore Cliristi
in sanctissimo sacramento. At vero admissa ista opinione videtur mirabilia corollaria ex illa inferri. Puta P possit idem corpus esse in uno loco calidum ge in alio frigidum, cum tamen caliditas & frigidas repugnent in eodem subiecto & pota
setc in una curretre, & in alio sedere: ae in uno vivere, rein alio mori: & similia alia.
m Que ut omnia facile dissoluas has propositiones accipito. Prima: Si nullum aliud nouia miraculum ponatur, Fretterquavres una ponatur tu duobus locis, uniuersa ccidentia S praeuicata quq conueniui illi in uno loco, couen ita in alio & ecduerso, praeter relationes ad locia.
pd addiderim quia hic esset prope Tormes Parisijs vero prope Sequanam , ct Romae prope Tiberim et alsi hic est albu, ubique erit album &no nigrii: ct si hic est calidum pariter Romae est calidia & no frigido: & si hie
sedet, illic no mouetur,&c. Proportio manifesta est o ares illa se habebit, ut fert natria rei,acsi esset in uno loco. Hinc sequitur,s si hic Petrusapplicaretur igni,&illic niui, ita ut agentia haec ossent aequalis activitatis, nec ignis calefaceret Petru,nec nix frigefaceret, sed i inpedirent se: si quide nitutur agere circa idem subiecta quod tame non potest recipere qualitares contrarias, scd tame si ignis eli maioris activitatis calefaci edo hic Petrum erit Romae Petrus calidus 'I Secunda propositio Posito nouo alio miraculo nem-dus:& a fortiori hic albus & illic niger: hic vestir us, Ullic nudus,&c. Probatur conclusio: quia postquam calor& frigus sunt res distinctae , re utraq: distingia itur a Petro, Potest Deus Petria qui est hiet,ponere simul non ponendo illic calorem aut albidinem , aut vestetm, qua hic habebat & pariter no ponendo hic accidentia, cace illic habet. Tametsi re vera est credita difficile vecor sit in Petro & ego tanga Petru Romae,&non ta gam illiccatorem, nec me calefaciar.
. Tertia confusio. Si iant praedicata: quorum vn m
126쪽
VJ pdratem,sthincpergeret Roma heheadgistidi 'muaura m .itus,sicut si duo homines inuice occurreret Resmodetur manites uesie v nulla esset obuiario, nec impedimentum motus, cum non sint duae res. sed esset tunc Petrus an uno tantum loco. Haec autem ludicra sunt & n
vacuum:& allo admisIo videtur squantae ut in instauri moueatur.
T Tex.lxxj.Similiter autem dc vacuum aut Plenum,&c.
returper vacuum, moueretur in instanti.
Vaestio haec quia conditionalis est videturinnuere non esse possibile vacuum. parte ergo affirmativa illius q uod se oli PQnuur guttur-Si vacuum no esset posta cetraetexta ij-ila,Nihil ad Physicuattineret,devaeuo
Calputare conri Araiam aute arfirmat Arist.tex. so ercio
vacuuin possimie.' Secudo arguitur. Vacuu est Iocus no repletus corpoie,ut nabetur in eius diffinitione texco. ergo vacuu est proposivione deetest, tertio adiacente,ad propositionem de,est,secundo.GTertio ad idem principaliter arguitur. Si vacuum non esset aut motus Iocalis non effet postibilis,aut esset penetratio dimen onum,aut re una mota, cuncta mouerenturus quFdpnilosophus tex. I '. dicebat. HCc autem absurdasunt: ergo vacuum est possibile. uoui respondeas cum Arist.tex.set.&.8 .motum locilem fie-ra per hoc,P partes aeris vel aquae per quas res moues
est maxima copia nubium &pluuiarum .Etccifirmatur Sine vacuo non est possiduis rarefactio aut condensatio ergo. Probatur antecedens.In rarefactione, nulla
et imateriaeacquisitio,est tamen acquisitio maioris dD, ' - , β h P perte ab in icem distantius feoa
ranciar,&eadem rataone in c6deratione nihil deperditur materi sed partes eiusde materiae propinquiores
de opiniones quae versantur de loco,
Pu , ct esse nitii uiri et taetram S
corpuS,inferebant esib etiam Io eum rubeta ph
alio corpore Phusico, quod non esset Wraue et ut I m
127쪽
aptus repleti corpore, alias non esset locus: & proptorea statim subdit Phi. panctum non esse vacuum Exclo enim punctum non potest repleri corpoxe, qui et et Iocus cilicet terminus continentis,sed est indiuinbile
quentia non valet a propositione debest,tertio,a propositionem de,est, secundo adiacente: non en Im equ- 1ar,homo est animal rationale: ergo homo est .chi mera
est compositam ex impossibilibus .ergo chim era est licet non sit utrobique ratio eadem: nam ubi diffinitio dicitueram qui ditatem, cit suppositionem naturalem vi non dicat existentiam subiecit,sed connexionem tantum praedicati cum subiectorvi lib. E. Summularum opinabatur: & ideo tales propositiones sunt perpcquae veritatis. Vbi autem di nitio non dicit veram quid i-xMem,ly,est,accipitur loco de ly, signi cat tui tantum
diit vacuu(fisit &C. Qinaria-- . Tertiae corollarium.Non erat ad re impugnario Anaga Eorae ova reprobabat vacuu, proba do,' aer est aliq d. atque adeo ubi est aer non esse vacuum: naec enim ratio
solum militat aduersus eos qui aerem propter sua Iubtilitatem nihil esse existimabant.Idcirco quompugnaturus est vacuum debet uniuersaliter probare,nullum esse locum,ubi non siit aliquod corpus physicum. Haec omnia in commentis satis habentur exposita.
s.conclus. Quinta conclusio est in rex tu . So.
(no enim necesse est ordinem ad unguem textus obseeuare. INon est possibile vacuam aut leparatum aut Ampliciter aut in raro Ad cuius intelligentiam conliderandum est, v vi de loco,ita & de vacuo sunt varie op1
ci nihil sit prorsus corporale, neqs cor pas p by uca quaisa in rei veritate sunt omnia corpora neque dimensiones quacitatis separate a subiecto sed esset que admodu
Crat ante creatione mundi: et nunc et L extra CCCL a. Et
isto modo nae doctores disputat devamoxoniicio tamen ex Arist.nultu antiquorsi ita posuisse vacua intra uniuersum. Tametsi aliquae eius rationes milxtet .iduersus hoc quoque genus vaeui Secudo modo potin te Iligi esse vacuum,ut sint dimensiones quaedam de genere Qualitatis separatae Esabiecto ut fides cainolica ponitet sine ipsimo sacramento et praerer qua Puci accidentiismeque haberet aliqua prorsus resisteta a. sed dicebant illi corpora phynca penetrativae moueri Per illas1icut corpora gloriosa moue Dutur Petr coelum. Et has dicebat esse loca, ut supra iam eXPliciatmias, quaedam haberent in se penetratiae corpus Phy lacu,erat Io
Quyd Proinde appellabant vacuum separatum , i* est
ab stractu a corpore & extra corpora. Sumente S ad nocarpumetu ex mox Iocaliavi in commet Q. S 3 . CXPII cuimus. Hinc fit ia q acuque opinione loca ae vacua solar tio et differre. Tetrtio modo Democritus & eius sequa Democrit' bondbat uacua tu Poris intrinsecis corpora Puta diraesiones illas separaxa2 absqu* corpore physico: utquatis olus illatam effet vacuira iam, Corpus esset rarius: &quanto minus diu o.&.8daei um est. Contra quoi tres modos ponit Arist. Vnludit QIem constasionem negatiuam-Et quidem id non silvaeuum separatum, probauit per totum caput octauum rationibus undecim nempe octo sumptis ex motu locais absolute, ct tribus sumptis ex Velocitate motus, quae in vacuo debet esse infinita. Primo enim eo omnes ten undecim dunt ouod si entia naturalia non mouetrentur ad locum x xi'nes. eertum &dcstinatum, qui esset terminus continentis, quo suapte natura res conseruarenturied mouerentur pervacuum &ad vacuum (siue Vacuum acciperetur
simpliciter siue pro illis separatis dimensionibus) non
potius leuia mouerentur sursum , & grauia deorsum, quam econcterso et imo nec esse 2 aliqua nccessitas motuum naturalium: sed essent quidem omnia immobilia, & per consequens neque essent motus violenti,quia non est et aer pellens, aut deferen S rem proiectam Permolestum esset huc rursus rationes accersere , quae in commentis sunt copiose tractatS. Alias vero tangentes velocitatem motus in vacuo articulo sequenti examinabimus. His adiecit tres alias rationes Capitul. s. Prima sumitur ab experientia, quia videmus, quando corpus immergitur aquae tantundem aquae effundi: quod non contingeret,isi lapis ille in vacuum se conferret. Secunda probat dimensiones illas separatas cta impossibiles C uncta plana sunt in commentis. 'l At vero modus ille ponendi vacuum separatum manifestissime est falsus. Primo quia ponit naturaliter accidentia, Puta quantitatem & dimentiones illas esse ae subiecto scparatas. quod Christiani in sacramento altaris pro miraculo praeclarissimo habemus.' Item quia esto effecit separatae, non aliter repugnaret simul cum illis se posse corpus physicum penetrare, quam si essent in subiccto,ut, optime arguit Philosoph.text. I S. Adeo enim naturaliter repugnat simul cum speciebus altaris esse aliud corpus,ac si illic esset panis. Quapropter det huiusmodi vacuo nullum amplius verbum,
si Quod autem non detur vacuum limpii ix*r pr*' ouois his ter argumenta Aristotel.sunt& a Posteri xi Cugne iss G .. .s plurimae, & ratio optima.Est in primis evertentia de celepsydra aqua plena, quae oppleto superior1 ori licio cnihil aquae deorsum demittit,ne detur vacuum,tametsi quando est semiplena, nonnihil emittit, propterea Paec scam sit facillimae rarefactionis rare fit in parte superiori. Est item experientia de sollibus, quorum si o
structum fuerit foramen, ne aer ingrediatur, nulla vi, potest alterum latus ab altero dimoueri, antequam rumpantur, nam si di mouerentur, daretur intus vacuam. Qu'dsi eorum angustum os orificio paruo alicuius vasis vitrei aut lutei iustissime apponas , taliter,ut nouus aer intrare non possit, poteris latera tol- Iis non amplius separare quam fuerit rarefactio aeris illius vasis,deinde nanque Tumpetur potius vas quam
amplius separentar-Sunt etiam manifestae experrentra in fistulis,per quas sursum attracto aere aqua velo IIS Lme ascendit praeter eius particularem appetatum, Pro mer appetitum uniuersalem replendi vacuum ne um-uer harmonia diffoluatur o experimento artes
inuentae sunt & machinae ad altius subletuandu aquai , quam sit eius locus natiuitatis. Et pari rationet ri terra defoderetur usque ad centrum , aer dele ad replendum vacuum. GSed a priori ratiosum ab Aristote.in principio Metheororum b1 a1L netc esse mundum inferiorem contiguum este latronibus operioribus, ut etas virtus Indet guberneta L. DInaturam rerum esse , ut agenS Corporeum nonnisii per contactum, & Pia Deus ae naturam i
128쪽
Ad tertium Sostra sed onma propter aliauem tinem, ordo n oralis reram ni nil sit vacuum sed duri Tm dum memora umus corporiTonmi adhesitantur adco
m die prio pase bene se est Aa
di non tetendimus hie exaete r e
potadere,1 dm licet Aristo. tu .hic. 8 larius quam ob 1 ynquam nisuram etaretas sonis eccondensationis ater 8 rara in enud Oviae s moturit dice getncrationis Ige. ATIONIS, Iginegitationis, &rare stlattis Incidius simul pr1mo de generati detraetemus illucvsque ab his supersecundum ciri Ramus. Interim tet negadiar n6po
Tiae a sine vaca o. 1 ore t ruinx cera calet actione aut corium eX nnonetrare neci Persio et solum in Quantitas mapnuse Aledatur, ut loco citato expolicum facimus.
acUum: ergo nihil repugnat esse intra Secundo si vas Plenum ata Iummum aqua Calida Tarissima, bitumine optime concluso orti natur in media hyeme sub dio aqua illa, manifestum et congelabitu ad minorem Iosiam: ct per consequens relinquet de supra vacuum, cunon It vaa, qua posset se aer colare GTertio datis duabus latis tabulis adeo ad iustum planis, ut altera alt-rituperpolita sectae,ndum totam superficiem tane eret, Spe aulam quae superiori esset in medio fixa cuiueleuaret illam aequaliter, tunc daretur vacuum nanon Iouetrandi haec in tanta succurrere ad sapolendum totum illud spatium ergo, i Adprimum negatur c6ῶ-c Uentra, ut patet ratione suprapostamam extra coelum nulla eit re S naturalis nec potest esse actior quare nihil retpugnat Dinil illic esse.imo si verum est, o Deus non poest proci aeteredi finita,necetariosequitur, ut detur socus Imagrnariu in quo nihilsit. Nihil inquam, cuiuvi Ccite ai: o. L no. 3 .P q. 8 T. arti. .illud nihil extra coelum non ci1cItur proprie vacuia,quia cis uexa illa saper-am1es non e1t apra aliquid supra ieco tinere:&ideo nec proprie est locus, sque adeo nec illic proprie est vaco Q SA diecundu respddetur ido casu post se nece se eu o1cetre, Prila aqua quantiacunque frigefiat, no poterat codes amnis orte vapores aliqui exhaletur ab il1a, qua replearir reliquum locu tisi in pol gelu frigere t vastrangatur ad condensationem aquae. Ei Uuod si Prelsius urgeas. Detur. v.g. vas ferreu perfecte sphericu unuormi1Si mundique grossitiere robore: sine naturaliter id ponee tieri,siue supernaturaliter:nullo habes orinctu, plena tuaqua qua circunstas frigus possit congelare. Quaeri aremtuc qua parte rupetur, ne det u T vacia iam .ri ei Podetur quatum ego existimo cu aqua Dc grauis congelabitur in parte Inferiori versus ter Tia V Oid luc rumpetur ur pactot periori ne detur illic acta u. . oeci quid si Deus supernaturaliter anni hilet ilia aqua. qua Parce rupetur:X ridetur in primis in ira
eoastolatione et lectet. Tum quia nulla
Possunt dari rosta uniformes nee da aequatit, xT Ad teritam quispia fortari P m Z- 'PPi σ3ledo casum, videt et P
rasuae ut Irritalias interi et medio, ade: UT ' I
Arnc. r. ciet anima t X. 1 I S. dici L P duci corpora mixta
In aqua vel aeret,no possunt esse immediata re ecit ua
rios qua tu nurs copressos in aquam merseris eae eieras aquam colari inter illos. At vero existimo Aristos tam illic intelligere unaturaliter non pcit fieri tata cripulatio corporum quin aqua mediet nihilominus nul-
Idcirco admisso casu respondet Paul. Uetae. Quod sta Iula illa incipit eleuari per vicimum non es late post illud, aer subito motus repidibit torum so rium. Id tamen salua authoritate grauissimi doctoris credere neutiquam possum, alias naturaliter daret uemotus cubitus aeris per magnum sipatium: quod meo ugnat naturae rerum ut articulo secundo vi bimus: Ee ad Tocrediderim Pnaturaliter non posset tabula suom
retur sed superior traheret sibi affixam infer1ore, quE- admodum adirem attractum a fistula sequitur in Tria qua. Et limus testimoniam est,quod si quadratum corpus plavissimul superponas aq ae,nori poteris unitae missime eleuaro sine aliquali violentia: & adhuc tunc Parum Penteleuatur aqua usque dii intret aer. Sive esci ex una parte incipias eleuare, nulla est difficultas: quia tussia celetrrime penetrat velocissimus aer.
Conclusionibus his Aristo t. a cetori in
gregatur sexta. Nihil repugnat per potentiam
naturalem Dei essie vacuam, siue simpliciter m- ί- petendo vacuum ero illis dimensionibus sep atis Primum enim manifestum est:nam sicut pro sua voluntate ct altassimo iudicio creauit mundum in hac parte qax antet erat vacua potuit creare coelos tantum se verutus:& em ratione potest aquam domI J anna halaret ampeetiendo motum aeris ad repIendum vacuam .Rets, credo in manifesta magis qua vi restimon s mdigeat-Et quod posisit crearo dimetiones separatas sine fabrecto manifestum est: vlio secramem altaris: quas si modo struaret siue aliga coloret,aut accidet icua - - sem vacuam adniadam antiqctoriam. 'no ad quartum principale a amentiam negatur agri causectum in non enam ita repugetat vacuum rerum te Quaest. Dom.iot. 1 a ca(iarm
129쪽
tam ut Impiletet contradictionem esse vacuum, sicut repugnat,hominem esset irrationalem 1ed ad hunc sensum, quod si res relinquantur suis natur1S,nullatemnus permittent vacuum. Secus si sapematuraliter Deo aliter fuerit placitum. Quod Aristo. minime nouerat. Sed tune orofecto nonnulla est dissicultas dato v cuo in toto concavo lunae,& nullo alio posito miracu- Io:virum latera coeli concurrerent inuicem ad replendum vacuum: sicut aqua alcenderet. Rursus si daretur vacuum in ambabus regionibus aeris & ignis, utrum elementum aquae rarefieret ad tantam quantaetatem, Ut totum repleret VAd primum respondetur, quod nu, io alio miraeulo polito quam vacuo in concavo lunae, coeli nullo modo mouerentur ad reple dum illud: quia suapte natara. sunt incorruptibiles , ct tamen mouerrnon possent tutic sine rarefactione ne relinquerent varcuum locum suum. Quydesset miraculum maius quAulud de vacuo. 8 -
' Haec est idem de aqua et quae cum ipsa fit mobilis rexaresactibilis,minus repugnat naturae ut ascendat ipsa, Quam ut detur vacuum. iobidque ad dubium secundum respondetur,s illo casu aqua & terra rare fiet viseque ad summam raritatem sub quibus possunt conseruari, ut repletant quam maximum potant locum. Non tamen (ut arbitror adeo rarefient quouique corrupa turmam si corruperetur,plus vacui maneret. Nili dicas conuertentur in rarissimum igne qui poterit maiorem locum replere. Sed protecto Propter vacuum non est admittendum Punum totum elementiam corrum mnatur. Mailime quia per solam rarefactionem sine aliqua alteratione re inflammatione non videtur quo modo terra conuertatur in ignem imo neque in aerem,
In articulo secundo examinanda
est vulgatissima illa sententia , quae circunfertur tanquam Aristo. quam elici putanteri capita. t. a te fit. T T. st infra: nempe quod admisso supranaturaliter vacuo simpliciter ubi nullum esset corpus resistens,si aliquid moueretur per illud moueretur ita instanti:& pars a1nrmativa videtur nonnullis esse expressa mens Aristotel.
Ait enim quod qualis est proportio inter grossit 1ein re resistentiam unius medij ad grossiciem& resistentiam
alterius aequalisi Iongitudinis,lalis est proportio tem- Poris quo. a. mobile pertransibit unum spatium ad temvus ouo idem mobile pertransibit alterum. Et saddit, o cum in vacuo nulla sit resistentia, id quod mouetur
servacuum,exuperabit omnem proportionem ad id, Muod mouetur per plenum: & per consequens in non tempore mouebitur. Qu'd item c6firmat tex. et et . quia dato opposito,scilicet,v mobile per vacuum mouere-xur in certo tempore,sequitur unum impossibile,sc1Il-cet, et, idem mobile poterit pertrasire spatium plenum in tanto tempore, quanto pertransituacau,na si tempus coniumptum in vacuo est subduplaad tempus consum Pira iuva.pleno spatio,poterit signari aliud spatium. d. in duplo subtilius ae minus resistens,qua.a.quod1dem mobile transibit in iubduplo tempore, atque adeo in taxo,ia quanxo pertransiuit vacuum:vt in commentis Iam eius expositum est GHinc Commen. eodem commeti
elicit regula, P quando tota resistentia motus prouenit ab extrinseco,(scilicet, ratione medij motus neret iuinstanti. At quia arguit Memache dc alij quadoque
c5tinciere successione motus re retardatione, non soluex resistetiam edij,sed aliundecvt patet in motibus violetis proiector in&in motu primi mobilis, ubi no est resistentia medii, in muta animalia viam fatigatur Reseo
det Commenta.Quod resistentias tester iis deerus
prouenire. Primo ex parte, Philii: Repe quia mobile triplicite: in contrarium suapte natura nititur taut patet in motis violento,quando graue iacitur sartam Secudo etiam ex parte mobilis:nou quidem contra nitentis, sed ratione situs contrari j, quem habet ad motam intentum amotore. Quaede causa primum mobile risi mouetur in instanti ab intelligentia,non propor etsistetiam me dij quae nulla est cieque quia coetu contra nititur, imo
inclinatur moueri,sicut mouetur: sed ratione situs,quia partem quam modo habet in miente, intendit intelligentia mouere ad occidentem: ae propter continuitatem partium orbis non potest fieri in instanti. Tertio modo potest prouenire ex parte solius medij,ut in motibus(inauit corporum simplicium grauium & leuia. In illis (inquit nulla est resistentia ex parte mobilicetnam serma grauis suapte natura inclinatur ad cetrum, ex parte vero materiae nulla est resistentia, quia de se nullam habet inclinationem: nisi ad recipiendu forma Inanimatis vero potest prouenire resistentia ex partet me dij ct ex parte corporis: quod propter grauitatem aliquo modo resistit motui progressivo Ait ergo, quod velocitas vel tarditas motus debet attendi penes excessum virtutis motiuae supra resistentiam: considerando,tanquam unam resistentiam totum
aggregatum ex resistentia medij & resistentia mobilis, si aliqua sit. Et hinc sequitur,quod in motibus violentis proiectorum & in motibus animaliu re in motu comIl seelusa resistentia medij,non fieret,adhuc motus in instanti per vacuum:in motibus vero naturalibus grauita& leuium motus fieret in istanti pervacuum, quia nulla est resistentia mobilis. Ob idque Aristo.(inquit non
loquebat ar uniuersaliter, quod quicquid moueretur Er vacuum,moueretur in instanti ed vel ex suppositione, si nulla effet resistentia intrinseca,vel particulariter in motibus naturalibus-Hanc opinionem tenet hic Paul. Venetus Sc Grego .in.: .distin. c.q. 3.art. 2.quentsere Nominales sequuntur S. Thom. hic lec. gr. Sin .d.s .q.2.arti. 3,tenet contrarium:ncmpe quod admissio vacuo nullum corpus nec violenter nec naturaliter moueretur in instanti. Et ut manifesta ab immanifestis separemus,admisso vacuo hinc ad concauum useque lunae,& ponto graui in concavo lunae, si intelligatur moueri in instanti,ita ut in eodem numetro instanti
emet simul illic & hie, nemo lanae mentis posset diceret, id possie fieri per motum mam res in duobus simul locis distinctis esse non potest: nisi forte a Deo per miracula simul poneretur in duobus locis Item quia motus inteIligi non potest,quin aliquomodo prius sit intermino a
quo,quam in termino ad quem et nec prioritas naturae in eodem instanti temporis sufficeret ad rationem motus. Authores ergo huius opinionis dicere tenentur
quod taIis motus fiet subito:videlicet: quod si graue illud dimittatur per primam non esse tentionis, itaquet nunc non tenetur surtam Simmediate antet hoc tenebatur,tunc illud primum non esse,erit prim um esse intermino ad quem:ita ut nunc fit in terra,ctim meteiatet ante ho ratio concavo lume:si vero dimittatur pervitima esse tentionis,illud erit vitimum esse in termino et quo: itacuet nunc est incocauo lunae,&immediate pohoc erit in terra. Sequemur secandam modum qua minus habet difficultatis ' Contra quem tamen sic argui
tione quae clicitur ex S. Thom Illud grauet neceta ech, ut habeat extensam quantitatem tiri. v.g triPe-Z -
130쪽
est ira fimmum prius sit in loco, in quo est
sedui: illud, pr us&-am poest ita subito ergo Maior est manifesta: num uἐ
ppositum implicat contra et ictionem. Poterit enimus, id quod est inccet ponere in terra, sine hoc inponat in medio ct ponere rimul in omnibus locis micias seci quod hoc faciat per motum est implicatio: claus corporis dicit transitumpcrmedium. Obidcu 3
Potei. quidem forte moueri de coelo ad terram , non
i, bile est, ut possit mutare satum partium, Aut murare locum, nisi per meditam. Minor autem, scilicet. quod ad non possit fieri subito,patet: nam simus in illo Enstanti, quod est ultimum esse in coelo. Arguitur sic Immeciate post hoc lapis hic erit in terra, ct erit in mecio,imo minfinitis punctis mcciijs' ergo non prius erit In medio quam in terra, imo simul erit in omnibus Io cis. Scio istos negare cons equentiam,nam licui, Quod quemadmodum immediate post hoc erit instans sed ni Lalominus ante quodlibet instans erit aliud instans: ita dicunt,quod immediate post hoc erit in terra, ct nihilominus ante illud fuit in medio: ct quocunque punctoiud imaginationem signato in medio, immediate post Hoc erat in illo,&nit ilominus antet illud erit in propinquiori. At re vera solationem hanc nunquam mihi potui persuadere. ut Itbro s. quaestion ultima dicebamus Nam de instantibus aliud eit cum tempus versus instas Praesens non habeat ultimam partem Proportiona-em, sed quacunque data alia est minor propinquior: ilic autem iunt aequalia spatia, quae pertranseuntur, ut tres pedalitates equales, imo qua D plurime usoue ad terram, quare inintelligibile est quod immedia e post nocerit,in postremo plicio & me dijs quo minus simul Mim omnibus,nec prius in uno quam in alio. Cavillari conrendunt aliqui argumentum, per hoc quod nullum
an 1 ei veritate est medium, cum sit vacuum. Hoc tameridiculum est: nam quan uis non sit medium resistens, cri tamen ciistantia: fingatur enim columna erecta in vacuo, clarum est, quod altitudo eius distat a profunditate. aescendat ergo Iapis contigue per illam:&quaeri tiar tunc, utrum prius tanget punctiam PrimR quartae, quam punctum medium et cic prius medium, quam extremum d perstabit integrum argu metritiam. Secundo manifestissime arguitur de motu coeli. Coelum mouetur absque aliquare iistentia,& tamen mouet tiar successive: ergo Nec latisfacit responsio, quod mouetur secundum v Iuntatem intelli gentiaemotricis:na Intelligentia mouet coctum summa velocitate: qua sua Pte nae ora est mobile, nec velociias posset aut tardius mouere. Ninil ergo est in causa successionis motus, nisi situS diuersarum partui in diu erus locis veris, vel imaginarijs:&per conseques eadem erit ratio saccessioni sati descenis graia ib. Et tertia, arguuur.Si mobile petr vacuum subito de- -enderet, teqtaeretur P Eodem mcdo posset defcederest iterum ascenderet. Detur ergo. v g. spatiam vacuum decem Peatam inter tectum Asa ararent alicuius aulet, vi dimittatur pila tes: etcr,ut repercusi a pauimen O
immediate post hoc eriti recta nam quo et Q
percuna est ergo quiescit ma quiescere nihil aliud est
quam et di nunet in in quierit immediatea re &petr consequens rici mouetur o d* ess *ssere, et immemate post hoc poterit Deus facere, quod lapis ille faciet infinitos ascensus in det si ora sus, quod est inintelligibile. Et postremo arguitur. Si Deus da et modo inclinaraonem uno Vrso orbi, VP mou 'retur motu recto vetl impaeleretiosum immediate post hoc transiret infinitum spatium imaginarium, imo infinities infinitum ' Quod
non cist intellectu possibile Res vera fateor, oa
uouet' ' σ3 Philosophi mihi iurast quod in
mentum illud quod iecimus de infinito. Posses enim
mate poli hoc In eodem situ&loco in quo est modo quia quaelibet erat reuersa admum locum: ct percontavia ni rota quiescit, nam quiescere est quod Oartes immediate antehaeae immediate posterunt in loco ubi modo sunt. Item sequitur quod immediate post hoc fa
Igitur ad argumenta Contrari E
op1nionis quae omnia nituntur authoritati Aristote no eodem verbo respondetur: nempe qaod Aristoee non arguit ostesiae ut ex professo probe obde in vacuo moueri minstanti: sed expositione si nulla esset repugnantia ex parte mobilis. Et ne haec soliatio quae vult aras est cen eatur voluntaria nota quod aut i qui ponebant vacuum n et Pletnum resisteret motui naturali re id o vi et bantur Insinuare quod et x parte mobilis nulla erat prortus resistentia in motu: ct ita arguit ad hominem Arast o tet . quod tunc motus fietret in non tem pore At quod Aristote l. id non concessiiset,paret quia viderat coelum absque ulla prorsus resistentia moueri suciscessitae. Et praeterea, quia alias deberet concedere sue-Celsronem motuum grauium S leuium esse violentam Dium esset tota a Principio extrinseco passio non confe-
s a fi anter appellari resistentiam, quam repugnantiam ex parte extensionis quisitatis ne possit corde extreetio ad extremam, nisiprius fuerit
no eodem rcpore pota moueri quo per tutunde spatia
vacuum mota eretiar,ut Arist. in fera texta. gr. Concedi
mus enim con lusion dim. Nam si aliquod remisi eo rauet ut lana descedat per draupedale vacuum in hora,&detur. v.g. v Cadem lana per tan tundem spatium plenum aere descendat in decem horis: poterit dari piumbum in decuplo maioras velocitatis ad defetendedum Pot-stque medium esset multo subtilios aererita ut tam hari virtutis motricis quam ex parte subtilitatis med indet capto velocius, quam Iana descendet per aeret,atqui aveo in tanto adEquatotempore in quanto Iana descendit per vacuum. Nec AristoteL hoc habuit pro inconuet arienti, nisi ad Tisia eade suppositione,υidelicet sabin
II con ulla siet resistentia aut repugnantia motas ani antan . i. 'si Tertium argumentum Gregor. in alio- iam ei. . inu buc per vacuum ino eretur in tempore, laciaicur Pin codem penitus tempore descedet et ferriam