장음표시 사용
141쪽
cesso quod motus sit sta ,negatur, quod qualitas qua-do acquiritur moueatur. Nec moueri id im est prorsus
si rem aliqualiter se habere:sed est aliquid pati, aut recipere aut habere se per modum patientis, acti recipientis:&forma, vel substantialis vel accidentalis quando aequiritur non patitur, nec aliquid recipit: sed est illud quo subiectum patitur. Secus est de anima recipietn- te qualitates spirituales: quae saltetm dum est separata, quodammodo mouetur, licet cum est coniuncta, homo est quilatelligit&amat.Et quantitas in sacramento altaris, quia per se subsistit,mouetur ad modum subiecti t. Conesu s Secunda conclusio est in textu.s. Motus sortitur speciem a termino ad quem, ut calefacetio dicitur,non quia est a calore,sed Quia est ad calorem. Et enim ut substantiae sertiantur speciem d forma a qua habent esse, ita re potentia & habitus & actus sortiuntur speciem ex obi et chor quod se habet vi forma eorum. Diffinitio enim propria visus est iu est sensus percipiendi colorem: auditus,
quod est sensus percipie di sonsi, &c. Et ita ici habitibus
temperantia 'st virtus circa stelectabilia tactus: fortitudo est virtus circa petricula belli: geometria est sesentia de quanditate continua Arithmetica de discreta,&c. Et haec est doctrina Philo. et de anima textu. xxxiij. ubi ait quod obiecta fant priora quam aetas: actus vero priores quam habitus:&habitus quam potentie, Priores scilicet natura, ct fine, sunt enim potentiae & habitus propter actus:&actus propter obiecta . Hac ergo ratione Ad. 3.prlin motus denominantur a termino ad quem. 8 Undet ad tertium argumentum negatur P motus localis no comprehendatur sub hac conclusione, ascensus enim in motibus naturalibus elementorum est motus sursum ' descensus motus de orsum In corio vero quia non sunt species diuerte motus non ita distinguuntur et liceti motus planetarum dicatur contrarius motui primi mobilis: quia est ad orientem:&motus primi modilis ad occi cie- Creatio. tem. Es Ad confirmatio. vero negat quod creatio de nominetur a termino a quo: imo sicut generatio est matatio qua acquiritur substantia, ita creatio hominis, aut
creatio equi, si haberet proprium nomen, illud quidem haberet i termino B ducto. Et ideo creatio coeli Sc creatio terre differunt specie, quia termini, ad quos, differunt specie. At quia uo positamus explicare differentia inter generationem & creatione, nisi ex parte subiecti aut termini a quo, propterea diffinitur creatio quod sit
Cosecratio productio ex nihilo. ' Hinc sequitur quod desitio panis dum cosecratur, licet desinat esse quo ad materiam ct formam, non est anni hi latior non ex eo quod restentillic accidentia, sed ex eo quod illa dentio no per se terminatur ad nihil si quidem ex institutione diuina virtute verborum desinit panis vi faccedat substantia corpo . De motu per accidens (siue sit ex parte mobilis, siue
CX Parte mouentis, siue ex parte termini) non pertinet ad Physicum considerare. Nam scientia ut habetur. I. Post-LeX- Is procedit ex principis S quae sunt necessariae ct per se cauiae coneturionis et cum Urgo Physsica tracte Ede motu, ct hie proprie intentio sit diuidere motum ita suas species, solus diuidendus est motusper se: quoniam species motus Per accidens sunt indefinite. Ad quartu. Unde ad qudrium drgumentum, respondetur P quauis in tracta. de caulis Non fuisset disputandum de omnibus causas per acciden quid sunt infinito,&ideo non eadunt sub arte nihilominui, qMia erat solennis senten
ris Christi: quae se habet tanquam terminu S ad quem. Ideoque proprio nomine dicitur transubstantiatio. At Con*lu' vero res est iam theologi. Tertia conclus1o est in rex.
eium fuit tractare de illa, ut dem straretur esse causam per accides. Nulla est nunc tamen similis necessitas dicendi de motibus,aut mobilibus Per accidens
Secunda distinctio est in leve e
Quatuor modis mutari quid contingit scilicet aut d- stin. subiecto in subiectam. aut ex non subiecto in non subiectum, aut ex non subiecto in sub lectum aut ex subiecto in non subiectum. Cui annectie hanc quarram cocIusionem. Tres tantu m istarum iurat proprie mutationes.Na m
secunda illa mutatio, quae est ex non subiecto in rici sub ' 'q*lusiicietum, non est per se proprie mutati reo quod eiusmodi termini non proprie opponuntur mutatio vero nori
est nisi inter terminos oppositos aliquo genere oppositionis. Distinctio haec . atque conclusio satis in commentis expositae sunt. Nec quicquam habent nouae di cul
ITertia distinctio est ibidem . Mutatio secundum con- - .Disi a tradictionem quae est ex non subiecto in subiectum. a que adeo dicitur generatio , alia est generatio simplex ut cum ex non aere fit aer) ct alia secundum quid: vicum ex non albo fit album. Distinistio haec sumiture R diuersa ratione entis: etenim vi ens simpliciter sola dicitur de substantia, accidens vero non est ense sed en rigens ut habetur. q. metaphysic. text. a. ita productio
duo stantiae simpliciter dicitur generatio:productio vero a cidet Utis, generatio secundum quid. Quinta con s cst' lasticiuo sunt angit cir conclusio. Generatio simpliciter nG
Hanc conci usionem probat Philosoph. tribus rationibus Prima est quam super text. 8. uberius etxposuimus. Omne quod proprie mouetur est ens actu manens sub viroque termino (nam cum motus sit accidens, praesupponit ens simpliciter in actu cum autem ex no aqua scilicet eg aere, fit aqua neque aer mouetur motia gC erationis, quippequr corrupitur : neque aqua: quia illi noerat sub termino a quo et materia autem quae manet sub utroque termino non est ens actu . Hincinfert Philosi Pgeneratio secundum quid . t accidentalis(v t cum ex noalbo fit album est quidem motus, per accidens tamen, eo quod non album accidit ligno quod per se mouetur. Pari ratione probatur quod corruptio simpliciter sui
cum ex aere fit non aer non est motus: corruptio autem
secundum quid ut crem ex albo sit non album, est motus per accidens ratione subiecti. Hinc ergo concludie Textu. y . quod sola mutatio ex subiecto in subiectum, Scea quidem accidetalis, ubi ens simpliciter in actu sub ij
citur utrique termino,est motu S. Generatio autem retinet nomen mutationiS,CO q Od res quae generatur, est,
quod no erat:&pariter corr Ptio est muratio, eo quod id quod est,non erit. G Ratio secunda eadem ferme est in eode tex. S. Si aIiquid moueretur motu generationis, maxime, materiaque manet sub utroque termino:sed illa non, quia nihil mouetur nisi quod est in loco nihil enim mouetur, nisi vel localiter, vel praesupposito motu locali quo agens applicatur passo materia vero cu no habeat per se qualitatem nisi ratione totius, non est per se in loco nisi ratione totius.NTertia ratio est in tex 1 o .ubi probat noesset motum ad substantiam,propterea quod substantia: nihil est contrarium. Ratio ergo est haec. Omnis motas est acontrario in contrarium stiam omnis motus est iriter opposita, &inter opposita contradictoridi iam ostensum est non esse proprie motum generatio aute est productio substaciae:&sabstantiae nihil est contrariu, ergo iguratio nd est motus. 8 Et hinc elicitur sextacdcliati
142쪽
arcet. rex te . s. Oarni, incitus est inter terminos opici
V m a1 corare colatatu Nam Emdium ut illic dic um est quodammodo contrariatur extremis
Ad cuiuio nde ad quintiam principale aria
gumentum quantum ad primam attine partem illius causal1s .Respondetur Primo P licet norin Ili putet eo gine rationem non esse motum quia non insuccessiva Aran. tamen on affert hic hac ratione Ied eas quas comem orauimus:ob idq; licet qualitas incipiat esse in trianta, nimia minus Meeratio est vere motu Nouia id qSarebiscitar qudlitati: est ens in actu:& ec eris icet foc Dalubstantialis reciperet magis S minus essero ue intostibilis &remae pilis sincceseiue svi tertio caeli est opinio Cominesntatoris te formis elementorum nihilominus acquisitioohom. n esset motus: quia tales formo non aduenitent emi in actu, sed materiae primae ' quae
Don Propri*djcitur moueri. I cundo distinguitve
iorma substatialis acquiraturi et si peraequi itur. V per accidens laccessiue, non tam etnde petr se. Success II enim m qius alia est rone exiesionis quae puenit ex parte subiecti maioris vel minoris: haec est de per acciden S, accidit cinim tarmae Q, per maius aut min ubisi extendatur Et talis successio conuenire pol generati, et, ut Probat argumetum.Alia vero est successio intrinseca rationet ipsius et notus: quia si deliri rinseca rone terminorum est habere ictitudinem ct dii tantiam aut mediorum sui inter alo iam re nigrum aut intestoriis vi interminus&magis album aut excellentiae ct defectu c(ut interminores & maiorem quantitatem aut Iocorsi ut est in motu locali.Et ideo in motibus alterationis aumentationis,ct Iocali Est successio. In generatione vero Iud stantiae nci est taIis successio,eo P cum Persectio ct quidditas substantie c ossistat in indiuiubili, in ita fit lincipit,aut desinite et Sed tota successio cst in praecedente alteratione qua tarmacotraria corrupitur. Ad secandam partem eiusdem causalis respondetur: illaine et unam causiam cur generatio no est motus. Et ideo negatur subscantiae aliquid esse contrarium eo mo quo hic loquitur Aristo. de contrarietat ut statim patebit
i .. , ,hises 'Assorum *st ripliciter quantum ad rem pertinetaeeti Pitur con Cariaetas. VDo modo proprie:&est oppositio
duorum extremorum maxime distantium sub eodem genere inter quae est quaedam ut mediorum aut interrisonis latitudo, ut distinitur ab Aristor. i.metaph. tex i . t s. t est inter album &nigrum, calidum ct frigid tam Et haec non est proprie,nin in genere quaIitatis ubi ici Peritur magis re minus ut libro. 1 . q. q. dicebamus. Se- cudo modo accipitur pactio latius pro oppositione duo Tum extremoriam,quibus repugnat esse simul inter que est aliqua latitudo re distantia:Iiue ea sit secundum inrentionem,sive secundum excellentiam re defectum,siue secundu Tu distantiam localem. Et haec contrarietas non est in genere substantiae nam Litantiae sunt sicut numeri,quarum esse consistitia indivisibili:, ideo Ilia Cet nomo verbi gratia excedat eqia iam, non est tamen inter illas species talis latitudo, vi inferior poisit crescere ad perfectionem saperioris sicuti quoci est album XX seundo per sue a1am nigrum,st qualitas in te; a vi
vnum vinit ad I et em et octo, Si pedalem detra- pcdAL,S quod est in uno loco fertur in alium Ouades causa, ut dictum est, in his tribus fodiri Ni, e
saccebro Vneratrone vero substainiae imme.T, tro mo accipita cotrarietas prorumpet Uusine inter duas Q ias di tridenteridetm genus, urarem una sem esti mperiectior altera itq; adeo se habet veprioatioi te-
Trias Quam Ph. Io.met, te T. Is .appellat ueri a cotrametate re eam ait esse in uno quoq; praedicamelo, ut in
insensibile,rationale & irrati alae in praedi carne to ad aliquid imite&dissimile Sc. Et hoc md di-
- . 3 h Uita Stoexr. s. omnes terminos motus habetres
is quodammodo vi forma&priuationem. Ut in motua1dr.& maugmentatione minus est priuatio maioris:
il . GUndet ad argumentumdetur qua uis Quantita
Tratactas rerminorum partiaIis motus puta ab orietn e
d occidentem ,&interquaecunq; alia 'mer adistantia fit pariter in mona progressivo animalis lotus a quo ct queri ariantur, quiadri antper aliqum udinem. Ad secundam confit. conceditur
Prie Il uminatio aeris non est motus, quia non est i co-
A. q. Dadnotatam Monterminus a quo est m-
Ta n gatio, aut priuatio nihil repugnat murionem ta1n imitanti, EO P non est necessatia corruptio tarmae
contrariae. Imo ex non habente calorem fit habetis ma-
em mm stami siue olorincipiat esse intabiecto p-r primum Luresibrisio quod magis credo per ultimum non disse No itamentit ex frigi ad calidiam in instranti am calidum non dicitur qui trid habet calores dini Per caloris plus ii frigiditatis. Col igit hic lade ressu Regula.
Ialeg metet Ar L qn ambo lsi motus an positivi, motu cnopolneri minstati ut ex calido in frigida, aut diva Do In rUbeia aut qx certa in resaone caliditatis,ada I iaceretam rens ronem,aut ex certa egiesione quatitatis ad aliuc riam extrassionem aut ex loco ad Ioca bosi vero isei explicantur corradictorie squia cotradictionis non est medium ut habetur te R. p.) mutatio p6t fieri in instat irviet x non aere fit aer,ex non illuminato illiaminatum 'c. De motious spieitualibus nihil hic loquimur.
Septima ergo dc postrema conclu
sio eit in calcet primi capitis: qua respondetur ad quaestionem. Tres sunt tantum species motus,altetrario, augmentatio,& morus localis. iactae quidem ex supra dicit manifeste sic colligatur. Mutatio est aut ex non subiecto in non subiectiam,aut etv non subiecto in subiectum aut ex stabrecto in uo subiectum, aut subiecta in subaectum &prama non est proprie mutatio, secunda vero & tertia quae sunt sectandam contradictionem nota sunt proprie motus,ergo solum quartum genus murationas squod est a Contrario in contrarium Ost propriet motu S. i Contraria vero tui in proposito accipiunsur sant in triouS tanrumgeneribus scilicet quatriaris, qui malis & Ioci: et O , tres istae tantum sunt species motus. rilia ratio, viqiae adeo posissima , udijetitiar qM - - stione stat Im sequenti et Unde ad septimum principa- Z l- cap Nderar, quod rarefactio comprehenditur L bm Lia Aia encationis,quia est violias ammori ad ma-Quia Dom. Sor. N
143쪽
ortat extensionem quatitatis subsequitur continuo, quaestio secunda.
UTeXt. xviii.Relinquit secundu qualitate &c
Quaestio secunda.VTRVM AD TRIA TAM
tum praedicamenta sit per se motus.
primo. Ad quantitatem non est per se
motus:ergo pars negativa quaestionis vet u ra. Probatiar antecedens. Si aliquis esse Iesu: ad quantitatem,maxime augmenratio , Pera ementationem vero no per se primo acquiritur qualitas: sed substantiae fit enim augmentatio propraedicta sui patet in viventibus peradditionetm materiae &tormae ex alimento,ad quam additiovcm consequatur maior quantitas:ergo augmentatio non est motus ad quatieatem. O Secundo principaliter arguitur.&d qualitam tem non estperta morus etergo non ad tria praedicame taest per se motus. Probatur antecedenso Si ad genas qualitatis est per se motu ad quamlibet eius speciem esset per se motus,quia quod Perse ememtgCnetra, cuilibetoeciei conuenit:consequens in est falsam: quinadfio uram non est per se motus: motus enim omnis est a contrario inc6trarium(vt. q.proxima dicebamus figure autem nihil est coctariam,sicut nec recipit magis reminusariangulus. n. unus nec est magis nec minus tria lus quam aliasmeque est qualitas aetnis,nec exacti uis resultans, ut habeat contrarietatem cam alia figu-Xa. Tei tio principaliter arguitur Motus localis ei tose ad locum,ut text.presenti dicit Aristote .locus autem
est de praedicamento quantitatis,ut libr. dictum e et ergo duo tantum sunt praedicamenta, ad quae est per se motus, puta qualitas & quantitas. Quod si quis dixerit' locum accipi in praesentia, pro ub quod est unum ex
sex ultimis praedicamentis,tunc aliter arguitur Praedicamentum ubi, solam addit super locum relationem locati ad locum (vbi enim nihil aliud eli qua melle in Io-cob sed ad ubi est per se motus,ergo ad relationem est
per se motus, quod est contra Arist text. t . I Quarto scincipaliter arguitur non tantum ad tria praedica-rnenta sit per se motus. Ad praedicamentum actionis tapassionis est per se motus: ergo ad plura quam ad tria. Probatur antecedens. Actio est relatio qua agens denominatur agere,& passio est relatio qua passum denominatur patiised ex motu verbi gratia calefactionis petse primo resultat in agentet relatio actionis, re in parietate reIatio passio hisbiae sint res numero distin q a fundamentis inue non ergo ad actionem re paselonem est Per se motus NEt quinto arguitur. Illius actIonis qua quit se vestit per se prius terminus est vestuum este, qae sit de praedicamento habitus:& illius motus quo stans sedet Per se primus terminus est sedere(quod pertinet ad pra dicamentum situs orgo ad Praedicamentum habitus & ad praedicamentum litus est per se motas &per
consequens Dori ad tria tantiam praedicamenta. GIVCotrarium est amboritas Minot. io hoc tex. 18. Sin toto capit Iecundo.
Quaestio haec apud Aristo .non est
diaria a peiori: nam cu- ino uet a termino fortiatur speciem sui textu, m*st) idem est tres esse tantum ieecies motas a Z -- s*-P-x ram esse perse
motus Fccimus tamen quaestiones duas propterea mapuae Scotum est peculiaris difficultas,an ad relatione sit potae motasui Et ideo quaestio duos habebit articu-Ios. In primo Cnim te spondebitur ad quaestionem ex sentetntia Arist. in secundo disparabitur an ad relationem sit per se motus 's Et primum omnium vanus est labor,quo nonnulli vexantur , ut explicent quid sit aAaliquem terminum esse per se motum: sanet cum verba
ipsum per se sit manifestum. Ad re cenim aliqMamesie ras per se motum aut mutationem nihil aliud est quam e '-set illud quod per se primo & non rationet alterius ac gritur permotam,ad illud autem non est Perse motus, v non per se primo producitur. A c6sequitur ad pdactione alterius Uecbi gratia ad substantia est per se primo generatio: nam si per se primo fit generatione hominis est homo: intellectus autem re voluntas & aliae
passiones(st realiter distinguantur a subiecto non per se primo generantur , d consequuntur ad generatio-aieci hominis,& me egistente albo si Ethiops fiat. motus ille per se est ass albedinem: non tamen est per se Primo ad relationem qua fit mihi similis:quia illa consequitur ad 'oductionem albedinis. Quocirca com dicitur P ad rem aliquam sputa qualitatem est per se motus ly per se non fertur super ly, motus , sed super, I quantitatem. At vero quida ex his qui tenent quantietatem n6 distinguiare quata,sed rem quancuque (siudita bstant a sistaeive accidens esset scia quantitate,non recipiunt hanc .expositione. λiut. n. P augmentatio n- dscitur motus ad quantitatem, idcirco P per eam acqui- Tatur qualitas: na tianc inquiunt & gneratio& alteratio essent motus ad qualitate ,eo P tae substantia quam qualitas est qualitas. Et ideo augmetatio ex eo salut)esbmotus ad quantitate,s virtute illius mutatur resposi,
ad interrogationem tactam per quantum. Isti verum tamen Vatis abi jciunt re Arist.&modum loque di phEIosopborum. Expresse enim ait Ari tros esse species moetus,eu qui est ad suantitatem,& eu qui est ad qualitatem, ct eum qui ost ad locum: Quapropter quavis quis
opinetur quantitatem non distingula re quanta tan- qaa Rem a re, nihilominus, quia distinguuntur rationet
formali tan quam diuersa praedicamenta(vt in praed ica
mendis ci de quantitate dicebamus)augmentatio peese primo est motus ad quantitatem:& alteratio ad quae litatem nam quan uis albedo& calor essent quantitas, nihilominus reveτhoc calefit, aut albefit no fit maior: quia per alteratione non acquiritur qualitas ea ratione qua est quantitas,sed ea ratione qua est qualitas. Et hoc ipsi inuiti concedunt,dicentes, P per augmentaetionem mutatur responsio ad interrogationem iactam Per quantum.Ratio enim huius est se a mentatio est
motus a minori ad maius generatio vero, aut alteratio nequaquam.
Hoc praehabito respondetur ad tuestre. est
questionem unica coclusione affirmativa. Ad tria tanta perstio ' Renera reruest per se motus. Lad qualitatem qualitat:&vbi. Conclusio est in text. 18. qua coprobat per torru
Plura qua triapraedicam erua sit per se motus, pro Dat, quia netque ad substatia,neque ad relatione, nequc actactionem &passionem est perse motus. Quod ad suo Liatia Non sit Perse motus, probat,quia ors motus est ac trario incoarartu,substatiae vero nihil est contrarium,
144쪽
esse mutat tondir: nam prius& pe se tetrminas aetnetrationis est substantia:tametsi generatio non ciet morus,ut sopradietum est.Hinc sequitur vad aliquam rem esse
persee motum non est, u motus ordinetur ad illam ret.
Asteratio nanque qua ignis calefacit stuppam ad venerationem quidem ignis tuapten retra ordinatur: no triper se primo est motus ad substantiam,sed ad calorem Suem postea per generationem quae est mutatio)con- 1 equitur forma subst an tialis. Quod autem ad r-lationem non est per se morus,probat sic. Ad illam rem non est per se motus, quae aduenire potetst subiecto, absque
Citas mutatione: relatio vero potist ad uetniret sine mutatione subieciti cui accidit: ergo ad relationem non est
Perse motus. Exeptu est si cum ego sum albus Ethiops In India incipiat albetari ego enim runci mio e sinistis illi sine aliqua in me mutatione facta V pertissimus est locus ad reprobandam relationem esse rem ali Relatio no quam distinctam a subiecto. Nam quod glos Tant Arist. distinguit intelligere D subiectum non mutatur accidente absolua subiecto io, nihilominus mutatur accidentet Nouo respectivo, numero. gratis dictum est. Aris nanquet simpliciter ait: subiectu non mutari per hoc quod ni simile aIteri. At si similitudo esset res diltincta,expressisset v non mutatur per acquisitionem accidentis absolutircum autem simpliciter elixit non mutari,manifeste intelligit relatione non e
se accidens distinctum: ut albecio, vel calor distinguitura subiecto. Unde S. Tho. in hoc Ioco simpliciter ait vcu aliquis acquirit quantitatem qUam ego habeo, ego
cincior alii equalis, sine eo P rcis aliqua noua mihi aQ- crescat. Sed de hoc satis diximus in praedicamelis. c. det ad aliquid. At quan uis relatio non distinguatur a subicieto ut res i re,distinguitur tamen tione formali tangaccidens alicriuspra dicamenti Elideto non est neganda quin mihi accidat esse similem vel dissimilem, e qualem vel inaequalem, Sc. TQuod denique adactionem vel passione no sat per se motu S sqnia in hoc erat plus dis cultatis probat Phil septe rationibus. Prima est, quia cum durante motu simul det bent esse terminus a quo,&terminas ad que sub gradibus remissis, si motus
est et ab una mutatione ad alia, necetsie esset duas muta tiones esse simul,&in line motus mancire mutationem
quae est terminus ad que: coseques in est falsum, quiacta quissanatur non itinecesiet tac limul alia mutatione esse, neque in fine manere mutarione Aliquam , eo PFot ruc quod mouebatur perfecte quiescere ' Et confir Si motus ei et ab una mutatione in aliam,ille deberent esset cotrariae: qm omnis motus est a Corrario in cotrarium:& cum termini motus debeat esse simul ingradibus remissis sequeretur P simul essent egrotatio reo natio: P est impossibile. Si Secuda rario cit quia si generationis huius ignis esset alia genera tio,eacte ratione illius secundae es et aliae re sic euer processus in infinita per coseques nulla daretur prima genetratior ae cumces ille deberent esseessentialiter stadordinate, sino daretur prima,non est et polsibile venire ad ista Tertia est. Si generationis estet generatio,cria set nerationis disset corruptio quia quicquid generariar corrupit: si aut generatio corruperes, cuid P corr i r Parrim sit,sct generatio nolit Disi in fieri, te querct Paliquid do fimis tui corruperetur . et videtiar impoISibile. Ei Q arta si generataonis nidus 1gnis ea te 2 auae generatio, ncce e
ita . . , e et motuS. T ruta rat Iesesi mutationis in
re est mutatio eria in speciet, disciplin tionis est discipta natio, re calefactionis cale Sactio: atrii disciplinationi, e . motus ad distiplinatione: sed ad lettim' ealefactio non est motus ad calefactione sed ad calore: et eo
1 o. trema ratio cis . Si motus est ad motu,ita ut motus moueatur ecu tres stat i peries motas, sequirer, qui- Itbet motatbitur promistu et quolibet moturita ut alte in ratio alteretur ct augeat & mouetallocaliterrae auemetatic augeatur, moueatur, Iocaliter re alter ur: 'nim' localis loca litetr etia moneatur ' alteretur & au Cretatur quod est abi ard si Ration dis istet numerosius in Cometatis ectant expolite: quas satis proinde scierit hic in summa colliget re. At vero quod ad . qn nci sit Perse motus, Telinqiait rara qua notu: quia cute pus sit mensarare duriatio mo Vias . sicut motus non est ad motu, ita neque ad tempus, Adnabitiam aut ' situ, quia includunt relationetm,ea ration et II est motusqcia nequet ad relatione. Et D et pateti exponens negat lina E Asfirmativa v o ex Pone cem, scilicer ad dicta tria praedicameta esse Detr se
motus quae est quartappositio probat tet . 1 8. quia iasis praedi ametis ro petri cur Contrarietas lota ciens ad cationem motus Qt q. I .iam satis interpretati sumus.
Per Vnaec facile argumenta duo Ad s.
principalia solutitur. Ad primu enim nrgatur quod per pria. Augmetatione per se primo acquirat ursu ost filia. nimo per se primo acquiritur Q ritas vel extetito , ct Giter per decrementia per se primo deperditur qualitas. Est enim duplex augmetatio. vi. v. de generatione viae bimus ilia proprie dicta ut augCtur vivet ia per alimentum, S alia improprie dicta . ut est rarefactio. Hac quidem secunda (vt cum cera rarefit,aet corium extenditur nec sula stantia acquiritur,nec noua quantitas: sed prior quat iras ex teditur,& sic solii acqui ritu r nocta extensio,vt illic videbimus. Tametsi ath probabiliter dicat quod acquiritur noua qualitas. Sed utrialibet dicatur ni 1il refert ad solationem praesentis argurrieri. Au-gmetatione viro proprie dictaeo ceditur quod fit ad istctio noue partis Obstanti aerat in , quia no Producitur novusoppositia substatiat, sed id quod erat minus fit mai
per se terminus illius motus est quacitas,idem rado sub statia sub maiori quatitatet. In quo differra generatione, cuius per se terminu&est nouus potausubstanti Id quo manifesto fit ex modo loquendi. Cum enim homo generat or dicimias quod fit homo: cu vero puer adolescit,no dicimus quod fit homo, sed quod homo fit maior. Ad cudam principale res podetur quod non dicitur per se e et motu ad qualitate, quia ad omne eius Oetcie tit per se motus , sed quia particulariter. ad aliquas eius species est petr se motus,potissimia ad passiones re Passio iles qualitates deinde ad habitu & ciis positione
ad naturalem vero Poteneiam non est petetsi motus nec mutatio, sed illet consequuntur ail getiauratione substaritiae. Terminus mim persegetnerationis homilnis ecth, nio,intellectus vero a voluntas, 'siquae iet passionem realiter distinguantur,congenetraiatiar, quia flutat Ex natura hominis Pigueta a Iiquando Produciciar permotum localem,o cumretcta virga vertitur in circuluam Er illius morias, reset primus terminus est locias partiti, assque ccisequit sicus, figura Et pariteminatatua scul- Pitiar perie primus terminus illi amotuslocatis est se- Paratio Parciumqaam,consequitur ngura-Et vo i ionabiliter inpietura re scriptam, atria mentiam mota et-tiar localrter , cuius motus per se Pramias retTminias est locus, ct sit is . pallium, figuTa ver coniciliai Lia Quaest. DoLu Soc. N - tactiletam
145쪽
tanquam quid comproductum. Ad tria reliqua argumenta articulo sequenti re, pondetur.
Attieui , . In articulo secundo circa materia
An ad rela- trium sequentium argumentorum disputare superest tio. oer se an ad relationem sit per se motus. Eglat enim des
sitionibus comprehenditur.Prima est naec. Duplux eiLrelatioralia intrinsecus aduenienS,alia extrinsecus ad ueniens Relatio intrinsecus a et ueniens ut ait quos .citato ) est illa quae statim necesiario consequitur positis
Relatio 1n- fundamento & termino, ita ut non stetnaec ambo esset irin. adue. quin sit relatio, ut priernitas&similitudo. Non enim
stat patrem & filium eta quin fit filiatio: nec stat unum ouum esse simul cum altero quin sit umus ad a Iterum si Relatio ex militudo. Relatio vero extrinsecus adueniens est illatrin. adue. quae non statim positis fundamento & termino necessario consequitur, sed stat ambo simul esse quando illa retiatio non consurgit. Sibij ciunt exemplli discipuli eius In propinquitate quae est inter me modo & basilicam nostri conuentus: stat enim me esset Ec basilicam esse qti non sit talis propinquitas , ut pote si ego essem Romae Secuncta propositio est haec. Sex ultima praedicamenta omnia sunt rationes extrinsecus aduenientes , Probatio eius est huiusmodi. Praedicamenta illa sunt reIatis nes.&non sunt intrinsecus aduementes ergo lunt cxtrinsecus. Maior probatur, quia Abi. v. g.neque est Iocarum neque locus sed in loco effe,puta in gymnasio vel in foro, vrait Phi esse autem in loco praetete locum stlocatum, nihil addit, nisi relationem loci ad locat iam et e r-So,ubi, est relatio. Minor vero; scilicet, D non et si intrinsecus ad aeuiens, patet, quia alias pertineret ad quarta Praedicamentum Ergo est extrinsecas advenies. Quod
confirmatur ex ipsa etiam diffinitione: na stat met ei etae huc loc esset quado no sit talis relatio,ut si ego essem In alio loco. Eoae modo probat s praedicamentum habitus sputa, e vestitum,)est relatio vestiti ad voste:&Praedicat uentum actionis est relatio agetis ad passum, in praedicamenta passionis, relatio patientis ad agens. O Tertia proposuio est. Ad relationem intrinsecus aduenientem non est per se motus: ad relationo vero extrinsecus adueniere est per se morus Prima parte relinquit tanqua nota ex sentetia Aritasecudaevero prooaritici Vm aut ritate ipsius hoc modo. Ad ubi, est per Idimoty,ut habet text.1 8.& vb est relatio extrinsecus aduenies:ergo ad relatione exrrinsecus adueniete est per se motus. i Est Praeterea in gratiam Scoti verisimilis ratio: Si ad relationem intrinsecus aduenientcm non est Per se motus,eius causa est, quia conliquitur statim polato fundamento & termino. v. g. quia non stat me es et
album dctalterum hominem se coepere albedinem quin ambo simas similes similitudo non per se producitur: sed consequitur ad productionem albedinis: ergo per OPPossitia uir cum it et me esse re trunc Ioetu ede via ado noest hinc relatio,id quod ptimo acquiro per mo Liam quo
venio ad hunc iocum:eit haec relati Idem dicit Ilo. 3 Ioco citato de unione humanitatis ad verba: stat enim humanitatem Christi esse & verbiam esse, quando non sit unio: ergo Primo acquiritur petas amplionem hiamanitatis etiam :qum PT inde eiure acto extrinsecus aduenietis. Idem dIcit d* viaiotatuas tamae ad materia, 1 accidentis ad subiectum.
praedi eamento ad aliquid:& in praedicamento actions e
sed lubet nunc Paulo eam pressius eXAminare. Etenim, si modo cum grauissim O authore disputare Iieeat, tres potius contrariae propositiones statua eius egregia
aut soritate verisimiliore3 appareny Prima est. qalla Nulla esties
est relatio extrinsecus adueniens Primum omnium n Iἀtio extisque Aristotel elusue interpretes, neque Avicenna, ne- aeue. 'que philosophorum quispiam, qui tamen de relationibus copiose digerunt,huiusmodi relationum extrinsecus aduenientium usquam meminit. Quinimo Aristo. te. s. metia. tege. ro. Abunde se arbitratus est uniuerseu relationes sub tribus membris ambisie,ubi tamen non meminit huici odi relationum.' Secundo aut relationis e trinsecus aduenientis totum est' est ad assii sed aut non: si no, certe non est relatio
potius quam albedo,si sic, sequitur quod est species relationis quarti praedicamenti, nam illa diffinitione euactiis relationes(quae vere et Tent relationes expressit. Et co fiem. Relationem esse intrinsecus aut extrinsecus aduenientem, non variat ratione praedicamenti in prie dicamento enim qualitatis Sque ponuntur qualitates oes&quae ab intrinseco proueniunt naturales poteticies passiones,& qia se accidunt ab intrinseco:&ideo esto essent relationes extrinsecus aduenientes,ad quartum nihilominus praedicamentum pertinerent:&per consciquens si sex vliseria praedicamenta essent relationes, noutique distinguercntur a quarto praedicamento.' Tertio principaIiter arguitur. Quando inquit relationem extrinsectas aduenientem non consequi necessario possitis funda meto & termino,aut intelligit de fusdamento& termino proximis,aut de remotis: non de remotis, quia hoc etiam conuenit relationibus extrintacus aduenientibus: ndamentum enim & terminos rQmota similitudinis sunt subiecta quae denominantur semilia sputa duo homines fundamentum vero propinquum reterminos sunt rationes fundandi&terminandi relationem,ut albedo quae est in me&albedo quae
est in alio: atqui(ut manifestum est stat semet& alium
quando non simus similcs.Si vero intelligatur de fundamento& termino proximis, certet nulla effet potest relatio, quae non statim necessario sequatur postis tandamento & termino proximis ratque adeo nulla est relatio quae non sit intrinsecus adueniens. At vcro opinio Mens Scoti in hoc consistit quod censet multas esse relatio- Semianes,quae praeter stabiectum quod denominant, nullum
habent fundam Entum prodiimum. Et ideo arguitur aduersus hoc. Primo auth. Arist. s. meta,text.2 o. ubi tria ponit fundaminia omnium relationum,ut in capit de
ad aliquid , eg posuimus. Et Et praeterea id probatur inductione secta relationum quas ipse ponit extrinsectis ad annire. Unionis formae substantialis ad materia fundamentum & terminus remota sunt forma& maletria: quas fateor esie posse quando non lit relatio viatonis: vi pote si sint separatae. At vero fundamoenium Proximum est unitas suppositi quod constituunt: quam
nitalcm necessario consequitur reIatio unionis. Pete genetrarioncm cnim qua forma unitur materiat,no primo producitur unio quae et stre latio(vt Scotus exit i-mat sed certe suppositam substantiae:aIias non esset generario. Et quicquid fit de alijs relationibus, miror taneo uod hiatus odi uniones,relationes Posuerit eat ita secus aduenientcs, ad illasque eta per se motus Nam terminus idem est quod tims: & notissimum est noemoenerationis esse suppositum substantiae. Hoc igitur hic animadiaertendam est quod hoc nometri , unio, est equi vocum. Accipitur enim pro mota tota,aut m -
146쪽
. , 'irum nenimal erarionis qua Qualitas producitur, sub tecto mβniselum P nota per se primo acquiri ur relatao vnuonis, sed certe albedo in subjecto sectata
elatio unionis: qua accidens dicitur unitu 'Sue Plane constat de unione humanitati; ad vet D metiundamentum enim ct terminus remota simi humanitas ct verbu,sed in perfici primus terminus at Tum-Flaouis Cetrie non est relatio vnionusalias unio esset acidentalis cum terminus ei set accidens sed terminus
mias suppositi diuini &humani,idest, Deu esse hominem rille enim est aitumptionis intrinsecus finis: ad
quem cosequitur relatio, qua humanitas dicitur unita. tiac non uat fundamentum proximum esse quin sit ila relatio:& per consequens est intrinsecus adueniens. Haec omnia confirmantur: quia si huiusmodi uniones non ei Tent relationes intrinsecus aduen tes,non ponet Tetrur in quarto praedicamelor& per c equens in nullo Poneretur: quia in sex ultimis no ponuria r. Et ide AD pax et de unione partis integralis adrorum. Cutnim acuavnatur aquae relatio unionis no pol esse extrinsecus affUeDiens: quia cum no ponatur in sex ultimis ponitur iactu arro predicamento,ergo debet haberetanda metum Proximn. Quod esse non pol nisi unitas totius quae perae est terminus conisectionis partiu. Stae etia coperta' ean relationibus illis quae sex vitimis praedicamentigimportatur Relationes enim actioisct passionis intrinsecus sunt aduenientes quicquid Scotus locis citatis in quarto digerit) nam vi relationes activi & passivi ha-hCnt proxim um fundamentum potentia activa ct poteria passiua ut habetur. s .meta texi et o. qu AS non statClle quin tu reini ita relationes agetis S patietis proximum fundamentu est inotus:eo enim P motus calefactionis fit ab igne ignis denore inatur agens,& eo P motus recipitur in aqua, aqua denominatur patiens. Et si et non stat fundamentum illud proximum esse quin con- Lurgant relationes. Nec motus perset est ad tales relationes sed ad calorem: unde ille resultant. Neque opus est fundamentum est e in eodem subiecto, ubi est relatio:sed satis est motum fluere ab agente, ut agens habeat relationem actionis Et haec fuit doctrina Ai is . s huius ut illic super te x. I S. exposuimus Unde idem motus numero est fundamentuam ru relationsi actionis S passionis. Et re vera, quicquid Scot. dicat in . . d. s. q. 1 o fundamentu proxin.upaternitatis non est potentia generandi, nam haec non sufficit ad relatione patris, sed actu genuisse riuxta illud. s. meta textis et o pater est quia generat. Sicuti relationes domini ad Ieru tam ,ἀDda metu est eu emisse,aut cepisse in bello, quae fundameto polito,ne cenario sequitur relatio: Alias isset extrinsecus adueniens:nam stat homines illos qui sunt dominus &seruus,esse, quando non sit illa relatio:&tunc iri nullo praedicamento poneretur: quia non in quarto. Scnon videtur in quo sex ultimorum posieti collocari
Secunda conclusi O. Sex ultima
Praedicamenta non sunt relativa setcundiam es e, ieci secundum dici Qibdest dicere Noni opponiant fornu Aliter Pro relationio aed pro absolucis, via ot li naturametarim re non postiamus nisi Per O1ia1uem Aa aud
huiusmodi retanones ait esset et xtrinsetetu2 aduenientet re an noc P art pdicamenta, ilicer, aetio, ubi stet suo- Ponetret pro talibUS rcIationibus. Probatur Conclusim V1 aevi camenta sunt primo diuetro, ut habetur. I .m et
est dicere, ungi immediate negatur detatio, ergo sicut haec est immediate vera substantia aucquantitas non est relatiorita & haec reIatio non est ubi et
aut pasilo. Secudo. Actio re passio, ut sunt
g ne Talais ima praedicamentorum, nullo modo sanoo
- quae quidem denominatur actio in quitum est gente,ct passio in quantum recipitur in patiente.
ct passio sed relationes actionis, S passionis, Ut enim exbII se agens: quia mouit, ita T
est resario, sed qualitas absoluta: tametsi eluq naturam exprimere netquimusmisi in ordine ad aliud. Est enim
coct locato tres consideraret relationem In Iomo est una relatio distantiae a centro &poli mandi, rarionet cuius Ioeus est hic Simmobilis:altera est relatio co1 tinetntiae qua continet locatum. Tertia est in iocato quo continetur a Ioco. Si uet sint tres distincte sitiet non nihil terr. Et relatio perquam tri primitur praedicamen-m,voi, neutra illarum est quae Lant in Ioco , sed illa quae est in Iocato. Est em,ubi, esse in Ioco, puta in gy mnasio, vel in foro ut ait Phi. in praedicamentis. In quo sermone exprimitur relatio, non Ioci ad locarum , sed Iocati ad locum. At vero quod, ubi, non opponat pro relaraone,iicet Per illam exprimatur, pateti, quia esse in loco,certe non est relatio mam suum esse, non est solum esse ad aliud: licuti e: se simile,aut esse equale, aut este duplum, sed est habere circunstantem Iocum vel potius haberi ab illo:sicuti ea Te vestitum , non est relatio, sed haberet circumamictam vestem. Itaquet sicut re esse atham est habere in se formaliter albedinem rita ubi,& haditus cst habere res extrinsecas absolutas, Data locum aut vestem.
Tertia igitur conclusio est. Ad
nullam relationem est per se motus. In primis Aristo. DIC rex. IO S. I. metam. I o uniuersaliter ponit conclusionemr, ideo restrictio quod intelligat de intrinsecus aduenientib us,etst mere voluntaria
r Et praeterea cdclutio haec ex superioribus necessurio . .iciliai Lur. Ratio enim cur Scotus asserit ad relationeta n si I P i
ene perie motus,est ut diximus)quia existimat esse a liquas relationes, quae, Propter tabiectum quod denominat, nullum habent proh imum fundamentum quod acquiratur per motum ad quod consequatur relatio. Inde enim elicit quod per motum Per se primo acqui ritur relatio, at cum ostensum iam sit nullam esse talem relationem quae non habeat suadamentum proximo, consequens est ad nullam relationem esse per se morias sed motu quecunque tale ad tandamentum proximiam ad quod consequitur relatio, ut in relationibus,vmonsi actionis quere passionis in domitu ronstrariam est.' Sc ad illucide, ubi, in quo Seotia arbitrariar demen- ris. et Artitis et se ad relationein per se motus, responditiarquod motus localis per se primo con est, nisi ad Io
147쪽
e is est motus secundum locum . Et ideo dicitur loca
lis, quia per ipsum primo acquiritur locus. Sicut PCr
mo eo Steti ovis aequiritur aualitas At qui m
rere locum,& acquirere esse 1n loco no sunt duo ( heuridem est acquirere albedinetm ct acquirere habet et albedinem Seste in loco est, ubi, pro eodem ducit Arast, ouod motus localis sit ad locam& ad edi te te tam eriri, Ioco(quod est , ubi iam probatum est no eta meram
relationem. Sed est contineriloco.
GEt per hoc solutum restat tertiam augumentum principale . Conceditur nanque, P ubi supra locum & loca- om nihil addit, nisi relationem non tamen inde sequitur, ubisupponat pro relatione verum solusequit ue esse in loco quod est,ubi, o non exprimitur: niti Per respectum ad locum. GSed extat argumentum quod nihilominus illa relatio fit extrinsecus adueniens: qia ippe cum non potait signari scindamentum proximum ierminus cias praeter locatum & locum:& stat hoc locatum eta & hunc locam esse,quando non sit haec retario huius loci adhunc locatum et ut puta si hoc Iocatu ellet alibi. Respondetur nihilominus, quod sit 1me ligatu
Petr relationem extrinlecus aduenientem ollam: cuius
fundamentum non est subiectiae in subiecto,sphus re- Iationis,sed est sibi extrinsecum, concedaetur quod reIatio imo ortata pertubi non coci aenit locato ratione iocmae absolutae. quae in in illo, sicut similitudo conuenio mihi ratione aibe dinis quae est inmersed,vb1,concien1dVbi est resa loeato ratione Ioci quem acquirit:& adeo ad Ill m notio intripla est pee semotus sed ad locum. Nihilominust mera Po- ad euirum. cest dici intrinsecus. ad niens adiuunc, seDsum, via a non stat me ac ciuilisse hanc locum quin consurgat aerime illa relatio tua denominor esse in noc loco inca t nosi ri me acquirere albedinem quin consurgat similitudo qua sum similis alteri albo. Itaque me acqu1li hunc locum est fundamentum proriamum ad quod necessario sequitur relatio.Et idem est tandamentum pro Aimum propinquitatis et eo enim quoci ego acquii in L hunc locum non obstat me acquisiile nunc Iocum rea et trum scriptorem meam acquitasse eam in quo ssimus propinqui Et Ad quartum argumetum de actio' ' P ne tam sal , eesponsum est ubi negauimus actionem ei-
se relationem quin imo est motus. Calefactio enim emotus: qui certe non est per se ad relationem,sed ad calorem,sea eo quod motus cst ab agente dicitur calafactio. Quaraeitchelatio aequo motias Scitur Oleta erub, est limotu ipso ct ab illa forsan agens aenominariar calefaciens denominatione extrinsecamisi aliam velis fgere in agente a qua dicatur calehac s, de quo nilia ron enuo. Aa quintum de praedicam et O naoitus Per
idem res pociae tuc ut ad tertium. Conceditar nauiliae ilitas motus, quo quis te vestit aut armaL,LCrmura meo se, vestitam ema matum es Iernegatur tame hoc eI-ic immediate acqui: ere relatione, licet expresprum*ia loneni: ieci ext acquirere vestem, aut arma taliter
d/P ata corpori. GEt idem dicendum est de sua. Cum vini ii via sedec suto it, aut qui stabat sedet motus est per
α habitus, in relatione ad vestem .Eo e quod somo
habet hunc ordinem ad iusse laeuidest in hoc loco, adeo S habet hunc ordinem ad vestem,est restitus: &eos. partes eius habent hunc ordinem inter se, est sedens, aut cubans. Ac denique ex eo quod ego habeo hune bedinem adhunc diem, sum hodie: quod pertinet ad praedicamentum, quando. Atqui de hoc praedicamento sustineri nequit importare relatione exuri usemis aduenietem,admissa etiam diffinitione Scoti. Qum est conteth ipsume adiues argumetu.Et eici non stat, me esse & hoet te pus egie, quin ego sim hodie. Haec dixerim non certoecontendendi studio: Sed ut cuiuscunque aut ritate obseruata,meum de hac re luci icium exponerem.
motus unitas tantum mobilis, tritani,
S temporis sit necessaria. iParte negativa arguitur.
Et primo aduersus id quod habetur textu. 3 I. scilicet, illos motus esse eiusdemi mi genetris, quicunque sunt eiusdem praedicamenti: sequeretur enim quod ijdem motus, qui essent eiusdem generis, different genere, quae contradictio apparet. Sequela patet in motu albefactionis remotu egrotationis. Illi nanque emene tunc eiusdem g neris quia sunt ei dem praedicametrii qualitatis, ct aedifferunt genere, patet:quia albefactio continetur sub genere colorationis (color eo est genus ad multas moecies sub quo tamen non continetur egrotatio. Setcut do principaliter arguitur contra illud, quod statim illic insinuatur,motus videlicet qIoscunque e Seii det speciei, qui sunt ad terminos eiusdem speciei: eosquet specie differre, qui in terminos tendunt specie differentes. Ascensus aeris usque ad suum locum naturale, scilicet,concauum ignis, re ascentas ignis usque ad luci, scilicet,ad concauum lune, sunt ad terminos differetnetes specie, & tamen esse videntur motus eiusdem speciei, quia ambo tendunt sursum. I Quod si dixeris illos differre specie,tunc sequeretur qaod ascensus ignis viquet ad mediam regionem aeris subi retineretur ) &ascetus
eiusdem usque ad concauum Iane non essent eruidem speciei: consequens tamen est talium,quia camascesus ignis a centro terrae usque ad concauum Iunae sit unus motus continuus,singule portiones sunt eiusde speciei cum toto, motu S nanque differentes specie contanu1 esse non possunt,ut habet arte xl. 3 y. Idem argumetutum
fit de ascensa lapidis usque ad adirem & de ascensu vl-que ad ignem , & de motu ab albo usque ad suscu, & de
motu ab albo usque ad nigrum, qui videtur esse ad terminus ditarentes specie,& tame sunt eiusdem speciei, et O ci, unus est pars alterius . GTertio principalitetr arrauitur. Descensus lapidis a concauolane,vique ad mediam regionem aeris,&ascensus alterias Iap1dis Proiecti usque ad idem punctum(ici quo amoo retaniantur
sani motus differentes specie(imo sunt coiretis,' u
stione sequenti videbimus re tamen sunt aruem intaergo unitas Secifica terminoriam non ta noc actinitatem specificam motusi. Idem est de motibus ab arabo infuscam re d nigro infuscum,& de augmentatione
148쪽
s pedale,' Quarto principaliter arguitur. Morus ret-ctus a P. a puncto,ad. b. t m otus circularis ini er eadem Func a nabenr terminos eiusdem speciei:& ramen di
ferunt specie. QuId si concedatur, propterea: et, sunt Fer Ciuersa media :tunc sequitur B dealbatio quae est. nigro per fuscum,& illa quae est i m ro per virideoifferrent specle et quod est corra Ph. tex. et 3 . ubi ait omnes dealbationes esse eiusdem speciei specialissim ae N Et confir. Generatio ct corruptio sunt mutationes differentes specie notam e propter terminos ad quos: Quia terminus ad quem corruptionis nihil positiuum, est: sed differunt quia una est ascensus ad esset,& alia est recesius ab eodem esset.' Quinto principaliter arguitur.Motus naturalis ira nissursum re motus violentus lapidis sursum proiecti di ferunt specie(quia sunt contrarij ut habetur texi .s s.
stramen sunt ad eandem terminum specificum , puta sursum: ergo unitas spicifica motu a non attenditur petnes terminos, sed potius penes Principium motus: P in motu naturali est intrinsecum. ct in violento extrinsecum Et confir Motus naturales animaIium specie di ferentium vi ambulatio natatio,volatus)differunt speciet, authore Aristo. Eo .Ethi.ca. s.& Non ratione terminoru ad quos vela quibus, quia possunt omnes ad eosdem&ab eisdeterminis ester ergo unitas specin camo-xuum non attenditur pines termiDOS. E Sexto princi-Paliter arguitur de unitate numerali cotra illa tria queCext.praesenti. 3 s. ait Phi. esse necessaria ad huiusmodi unitatem. Si canis ab alto cades in via moreretur, idem esset motus canis vivi re cadaueris, quia videtur e unus continuus descensus:& tondesset ide subiectu . Pariter si guttae aquae cadentis,una pars in via resolueretur in aerem,&Alia Pars augerecur Per condensatione noui aeris ei appositi. Descensus esset unus:&tii subiectu non esset v nurergo unitas subiecti non est necessaria ad unitatem inotus. Et confir. nyotus argum etationis(si daretur unus continuus in animali, vel arbore esset unus: Stamen subiectum non esset v nur quia semper esset maius S maius. Et idem esset de mora decrementi. . Et secudo crinr. qua dolignia iuccessive vertit in ignem,nihil vetat quominus ignis continuo creic ad Per extensionem formae in maiorem materiam. Vtem Iib. I. q. .dicebamus illa extensio Dyn fit per minima:
sed potest esse in quocunque instanti post primu minima,verti sit dicere immediate Post hoc forma erit in maiori materia unc ergo motus est unus, quia conti Duus, ct in ignis semper erit maior & maior et ergo aEvnitatem motus non requiritur unitas mobilis.
et Septimo principaliter arguitur. VnUS motus numero esse non pcit,nisi forma producta sit vom numero: na sicut unitas specifica termini facit unitate specifica motus,ita S unitas numeralis facit miratem numeralem rergo nonsutacit unita&specifica termini ut vult Arist. Octauo arguitur P neque illa requiratur. Si essetnet cessaria viaita: specifica inter partes rermini ad quem
aut inter partes motus do motus esiet Unias numero,id
maxime esset: ia ut asserit Aria. ea quae differunt omero reopositant esse cotinua: hoc in est salsum: ergo il- Iud 'o requiritur. Minor patet ex eptis per qua plura mis-In pomis patet uri virga,cuius messieras est viridis medieras verinit a,quae ii et distereti spiciet, fata ut tu FD .raeetneotin animaIi cuiarum partes differentes specie, V tio a carnes hctetrui taetimet si Et qua do arborum inseritur alteri differeti speciet, ambae tanta continuatur. Ite linea circularis o recca etinet ut specie:& tam meu Pouunt eue continia vet Patet det nordactucua.
postremo spetes iter coci Sr.det motibus differentibus specie qui poli unt esset continui. Si en in lancea petu cadetret usque ast cerasieterrae,aseedrret in alio hemispherio:&tuc desce s&asces as qui differui speciet
faceret unum motii coetinuumrergo ratio Ph.ncillain. et Nono principaliter arguitur cotravnitate temporis.
Quado lapis sursum proiectas rursus cadit, ide est tetmptas ascessis & de celaseni in illo pacto reflexionis, ubi lapis quiescit te pus no interrumpitur: sed semper continnatur:&tame motus no est unusnia mero. Si remo deas
ascetam S det sectam differre specie, ct ideo 'o posse continuari,arguitur aliter Si aqua nuc incipiat calefieri re interrupto paria per motia per remotione ignis rursusata te ret missione caloris applicetur ct procedat calefactio, tuc mobile est ide, & termini eiusde speciei, &tem Pu S ide: quianaqua fuit interruptum te pus em quia est mcisura primi mobilis, intercidi no pol. vi libr. Nisum est & tamen duae ille calefactiones no faciant utili morum, cum intcrcesserit quies,ergo unitas illorum terminorum, non sufficit ad unitatem numeralem motus.' In contrarium est sententia Aristo terit pranenti. 3 L
Secunda pars huius libri c ut in
commetntis adnotauimus est de unitate & diuersiuatet motus. De quare. q. haec. 3. mota est. I Ubi hoc animaduertendum est, extet x. hic. Sy quod cum res duobus modis dicatur una: aut quia indivisibilis est aut quia partes eius continuae fu nt: ct motus non sit unus primo modo, fit ut ea ratione sit unus numero, qua est continuus. Rursus in rebus permanentibus non est magnum negotium nosse rationem continustat quia partes motus non
iunt simul, sed sunt in continuo fluxu, operepretium fuit pluribus verbis explicare huiusmodi unitatem. Non enim intellectu faci Iet est quomodo Pars praeterl- ra ct sutura faciunt v pum motum. GAd cuius expositione praemittit toto in cap. 3.inter-Pretationes illorum se gaut septem terminorum. Vir, Iuterpretate quidnam sit duas res esse simul aut seorsum, se tange xionei sexare,mediu habere,cosequeter se habere, contiguas denique,aut cotinuas esse.Habet enim se huilasmodi termini hoc modo &ordine. Res uniuersie corpore s de his namque habetur in praesentia sermo ) aut sunt simul loco aut loco separaeae. De his enim quae fiant simul a
seorsum tempore, nihil ad praesens. Simul loco sunt illa, quae sunt in eodem sint ut loco adequato. Qualiter naturaliter duo supposita corporea esse no possunt bene tam e duo angelie aut supernaturaliter duo corpora gloriosae aut secundum antiquos ponentets locu et Tedimesiones penetratiae se habentes cum locato. Et maretriare formaligna sunt simuI loco. Eorum autem quae non sunt simul loco secundum se tota, aut ultima tune simul, aut non Ultimaesse simul est, quod extrema eorum correspondeant eidem puncto loci ut in commet. expositum cst. Si vera vltima non sunt simul,aut me
diat inter i Iaaliqui deiusdε generis' tunc no sunt eo sequenter se habetia, ut primas reqaartas homo in alamlitu. Si vero nihil mediate eiusdem generis,illa sunt consequenter se habentia, ut primus resecundus' tertius miles. Praeterea illoriam quorum vicima sunt fimai
aut unum est commune extrema qQo ambo volunt Tatatum sunt continua. Si vero duo sunt illora extrema acta diuisa.ilia contigia. Et grece dicunriar echomemna, quod Boetius improprijssime vertit,habaea,vertis
149쪽
tantiguum idest, aliquid Nem supra contiguia. Haec omnia cum in commentis sint amplissime CcPosita non P6ssient hic citra tedium repeti.
- - . e Hae Drae habiti et ponsionem Phi.vm ad citonem tu dres articulos partimur, In primo
--, Primus o uino ue conclusionibus conu
m eraIl. Primia S quinque conci . - diti, est iis text. 3 I.Motus, veluti quae uis res alia tripliciter esse potest unus: ilicet genere, specie:& numero Genere sunt idern(vt habet ur. s. meta. t X. 1 2.) quaecu- ue sunt eiusdem pthdieainenti. Et i leo omnes alterationestant interse eiusdem generis , sicut omnes inter se augmmtationes,atq; omnes ab inuietem motus loca, rin res,vni uertaque inter se generationes.
Unde ad primum principale negatur. motus illos AI-bei stionis:& egrotationis differre genere et tum, quia verbum,differt includit negationem distribuentem et &lfleo differre genere infert qu od in nullo genere cori ueniantatum secundo,quia ut in praedicabilibas capit. de genere ad norauimus,licet gehus subalternum sit etiam species sub alterna, tamen quae differunt genere subalis terno simpalciter differunt specie.Etenim di erre specie ut habet ar loco citato. s .meta. Est et isserre di in n1tione:&genus subalternum non diffinitur quatenus genus:sed quatenus quaedam species in qua Contractum est generalissimum per differentiam. Qua de causa motus eiusdem generis distinguit hic Philosoph.text. 3 et . in motus eiusdem speciei specialissime,& motus eiusae speciei sub alterne. spectes moedia
niitiarur a principio a quo Cul ut rasonem et erigati se . Tno m. i. h. quaest mn .et . articul- 3 -nempequod tuando inc tus signincatur viam tunc sortetur nomen a oricieipio sequo, i medicatio dicitur a medicina Acbiaeedst: sed quando sigcificatur ut passio ( quemadino
dum in proposito ) tunc quia Vnum quodque sortitue specie, ab eo pet quod est in Zctu & motas tendis in tertiistium ad quem tanquam in Proprium actum, indisortitur speciem lumi
tus sint eiusdem ipeciei aut speele differant specialissi-
- ma nam de hac est sermo non cofi utari inter neotericos Phitososticis. AI nanque se cetitas multiplicatit
nerativas propositiones ostendentes quod non requi- ratur ille vero quia ne arte ponuntum, sine numero
possunt multisticari. Alij asserunt requisitatae e unitatem specincam termitiorum ad quos: alii vero id sine ratione negat. Albertus denique lanior addit exigi praeterea unitatem terminorum a quibus e Quod Itali quidam reprehendunt. Nam cum motus(inqUM fit recessis a termino a quo, nullam inde sortitur speciem, sed , asola termino ad quem robidque pendis solis terminos Tnrigamen ad quos, pensanda est unitas differentia specifica mo tuum. Alij rursus putant nece Isariam e re unitate prin- cspiora mouetritium alij distentiunt. Ut autem rei vertistas liousdo constet,sundamentum ex diffinitione a i stote .sa mendum est: qui. .met te T. I E ea(inquit disse runt specie,quae differunt diffinitionenat q. ea sunt eiusdem speciei,quae eadem diffinitione conueniunt. Nam diffinitio explicat quid ditatem:quidditas autem ae moecies idem sunt. At vero quan uis motus In genore ditiiniatur, sit actus entis in potentia (vi lib.3 super text. .exposuimus tamen imparticularispecies quaecriqim efffinitur pexterminumad quem, ut enim illic habetur
trat. .motias non est praeter res adquas est motu .i. ca
lefactio nihil aliud est quam motus ad calorem:&Qst sas moLassiarium et&augmentatio, motus ad maiorem Quantitatem, c- Unde in hoc texi libri a termino ad quem docuit Philo-motum & nomen tartiti rem M. Id quod S Thomas repetit. I pa vae et F. ar. X . ad temtlam. dicens quodnibu fera id qaod sit albia, nigrum fuerit an pallidum. Tametsi Comentatoria r. huius temr dicat quod aliquando in Muficiatibus motus de
Ex hoc fundamento elicimus qua
tuor alias conclusiones praeter principatum quae potata est. Secunda ergo conclusio huius articuli est :*ecies motuum per se primo attenditur penes terminos ad quos ultimatos, Haec propositio ( praeter rationem factam est expressabit doctrina Phi. rex. Praesenti. 3I. ait enim quod omnes dealbationes sunt eiusde speeiet specialissimae, quia omnes albedines sunt eiusdem speciei specialis mae: omnes autem disciplinationes Lune
ei tisdem speciei sub alterfier quia disciplina est speciem subalterna habens sub se specialissimas. Item species
motuum & contrarietas , penes idem a tenditur ( nam contrarietas quaedam diuersias motuum est contraries . tas autem attenditur Penes terminos ad quos,ut q6 Ω- , queriti ex cap. monstrabimus ergo. Certe conclusio euidentior est quam ut testibus indigeat: cum enim moetus sit via ad terminum & acquisitio eius, quid ali ad emmotus esse eiusdem speciei: quam terminos esset eiusdem
speciei Vnde ad secundum principale argumentum M. i. pila
conceditur torminos naturales,ad quos, motus aeris remotus ignis differre specie,ut habetur. I de caelo irata 8 g. negatur tamen motus illos esse eiusdem spe ei et Mordi rurit speciet quemadmodum S termini. Corporibus enim sim piscibus differentibus ecismo naeturales conueniunt differentes specie ut habetur. 3. doecaelo text. 3 E. Tametsi comparando motus aeris Set ignis ad motas aquae & terrae, illi ambo dicantur sar sum,isti vero deorsum .Et ideola sursum quam deo, sum diuiditur in speciesnaturales. y Ad repiscam ver negatur consequentia, cu infertiur quod ascensis ignis: vsque ad aerem non sit eiusde speciei cu ascensu emisad coeauu Iune. Confiderandus est enim terminus vitimus qui est per se primo ipsius motus: P aure ignis resti retur in aere, vel alibi hoc est de per siccides, fis Idae respondetur dec descensa lapidis a celo usque ad aerent Et ste descensa st celo usque ad terram . Et idem prorsus de motu ab albo usque ad suscum, & afasco usque affnigrum sunt enim partes continuat motus ab albo um: ad nigrum per consequens sunt ei de species & intersere cum totali motu. φ Hinc patet solu tio argumente euiusdam ciuis nostri qmfacillimaetatione siegauit,ne cessiatiamiae unitatem specificam terminia uod quis ad unitatem specificam motuum . Mocus enim , in quiris lapidis petoiecti vique ad inedia regione aeris rem aereaedemini ascentaretadlunam, sum ei uidem OrcaeirdZ in terminideserui specie. Negatur B termina lximae ei differant specie,motuum enim naturaliaremini vitae mari functora ipsa haretralia, usi elementa confernametura tabidq; mot'entis n6cdfiderat,ut pars notu signis:
his secus est debet emcofi rari postrem terminus D- diiuditis ascessis,pura comuu lane'postrem Clatitudini; descetas,ui Mementria terr tam cit Iapi dissursum, icunque esset, est eiusdem retrica q cunque alio alaesu. Et hoc manifeste probatur. Si sapis Protinus cenderet usque adlunam, et unus motus
150쪽
E ino ad unitatem aut differentia soci
ldit Arusi ergo termini ad quos sunt eiusdem formet
Termani etiam a quibus per se primi sunt eiu et solet ei
etiam a quibus differunt speciet. Qui ergo respectum hab et per se ad terminos a quibus, ct qui peroppositum extrimu minim eos excludiaur, viriq; in cortice tantu conti erat. Usi ad tertiui principalearginsciuod eiu Aloerti coceditur P descensus Iapidis a concavo luneusque ad med in punctum aeris, ct asceius a terra viaque adide puctu, ut diuersarum specierum et notri vi ipse credit propter solam diuersitatem terminoru X quibus, sed propter differentia specificam termini ad que Expressa enim senteria est Ph. tex. s r. P eadet est reIario de motu ab extremo ad mediu aut de medio ad extremu, quae est de extremo ad extrem i. Nam medio iri fuit utimur ut duobus contrariP. Fuscum enim respectu aIbi est quodam modo nigru:& respectu nigri, quodammodo album. Et idcirco ut motus ab albo n nigra differt in specie amotu qui est ex nigro tu alba, ita motos ab albo infuscum (quia est in quodam odo nigrum)ditat specie ad illo qui est ex nigro in suscum, quia est
an quodamodo albu. Et eadem ratione medium puctu aeris respectria centri terre est suo laec respectu concauiliantest deorsumat ideo motus lapidis a terra usQue ad illud punctum, & motus aco cauo Iune v ciet ad idepunctum sunt ad terminos quodssim do: Contrarios. Eo vel maxime(q, ut supra dicebam AJ census quicuque Iapidis vitiinato tendit in concauum lune: desedistis. 2 : a les vero,iri Cet utrum tetmin. 8 Et cir nec Vrspondetur ad . . . Alliam doctore qui simili ratiotic, qua negat uni talem et Cificam motuum attendi pendis terminos Ad quos negarctiam attendi petim,derminas qu buset eo visi lapis sim quit uncti ea emet a conmuolumi, algetr vcro a incidia legione inis, motusilla essem eiusdectespicietiactetam exerco ini(inquit a 'iubus dirierunt specie. Negataretaeterim nisee et primi differant species uaduum enim.1ung est cermicus a quo utriusque riuum. Est en ita Fer accidetis quod ea dat st media Tegum: aeriae Ubab, Civucto quemadmodum motu Ead abuti siue incipiaca nigro siue fasto siue a viridi est in vinuaturaiah eo, clem termino a quo persi mimo para avis EJI Similis ratio est moria augmetet attonia is pedest ad bipedalera dedicarenties erui dui ad bipedale, nanugmentati A motus ad maiorem quamitatem: dimi
ideo motus illas et ad Vermici quodammodo contrarissia Par itidenradialogia in eo motu inde Sotris ab Urograria caloris Ddgri dirin vL qiam Toc det mo u remitas odiis ab octinus u ac quai uorisontrahetrimen a staria Motui argumentationis ciet in ad uacitatem More,&mQLus diminutionisad minoremictam vix deminor quantiLas fung ciatae pe--tas saetaei et illi motus uetu e erunt specie:&per
mn equen*n sunt contra quod est rea Plis et quanti videb us. Mem sit angin remoto intesimi
Stac mota remisitoriis usidem qualisa is .c md rem po deaturum Itas atramentationis non et pinset e ter ad quantitatem: ses ad quant in in maiorem,ra es: Dnutio ad minorem: milus autem O minus, dicunt CCtradi talem, tae Arguitur Cp per se-motus au iam etationis reanten sionis epi ad relationem: quod Capri negatam est: 1equetia tamen patet, qQia maiias & minias non opponuntur,nili in genere relationis. Ad hoc tamen negatur sequela quod eno per te primo acqUiritur augmentarione, non est relatio, sed quantitas. Simpliciter enim augmentatio est acquintio quantitatis, ct diminutio est pete itio eiusdem: consequitur tamen & addita quanti te, totum resultans sit maius qua prius: de dempta, ire minias.otidem est de intenone, qua acquiritiar gradus qua Iitatis, ct de remissionet,qua perditur.
Quarta conclusio ad unitate spes C-μο*s vi
cificam motuum s item tu motu Iocali) consequutiue etiam requiritur unitas formalis spatij. Formal sc finquam) quia descensus lapidis a concavo Iane Der lang&a3uam eiusdem speciei est: licet media sineres ci istincte specie. Sed nomine, formalis, intelli of mam & figuram viae. s. quod si unus motus fit per linea
rectam,alius non fiat per curvam Conclusio e l Ph rex. 3 r. Erne videamur contradicere secunda consula ons qua diximus respiciendam es etatum ad terminum aciquem ratio huius coucIufionis est: quia qua do res moiaetiar a .a. in b. per circulum, terminuspense illius motus non est. b. quia quam primum declinat a linea recta Iam eclinat ab intentionet illius, ct de per accidens estvrlluc reuertatur. Et sic ista di rentia quodammodo
reducitur ad terminum ad quem: qui quodammodo no Per idem in mota circulari, recto, At discepta Dubstaei, tio est dic,an idem sit de motu alterationisrun videli e
dealoationis motus an igro in albiam Per fuscum' motus a nigro in album per videre sint ei utae speciei. Bur-letus nanoue tetnet di erct speci et araelant , qtaa motu localis circulatis S rectus Paulias vero iustertext. I P.
quem alij Itali sequuntur contra dicit Bia pleo et dicens
Tationem non ei et unam de motu locali re motu aliena tinnis Nam in motu alterationis,per quodcunque m dicitum diicodatur ab amo, si Dparticipatio nigri, &ideo terminus petr se intentus in quocu*quet. tori motu est nisrum: sed ia motu locati no quomodocunquet disted cur a b. a. tenditur per se in.b. sed solam quando disce ho est per lineam rectam in . b. quando enim petr lineam Telobliquam, i in motus tendit in alium fi-bem, leo pellaccides et ertitur ad illud punctum. Haec cohutio videtur propius accedere ad mentem Pii. Nam cundum Bulle non omnes dealbationes a nigro in atb sunt ei Sem species:& tamen Phi.peculiariter des motu circulari O recto disit non esse eiusdem stoeciei de aluationes vero omnes sine exceptionet adpellauit iusdem specisti odiciatissime .Et si esset in illis exceptici sicut inmotrum Iocali,non tacitus id preterisset 'Sequitur tamen tuc ex ista opinione Tomnes motus ab ad boin quocunq; meditaverni nigrum' omnis a quocura medium versus nerum sunt ei uis oecillasia omnetscint ab albo in quodammodo hi grum: alui gavd mo- albo ianigrum: a omne saniem versuPAlbiam sine alterius speciei reconerari j prioribias. o Um Omnes alterationes a quocunque mediosi aliud medium, quado terminus a quo plus participat de Alia et dinet a te