장음표시 사용
201쪽
EM aliud est in actu , S aliud
HANC disputationein divido in articulos quaeivor, in quo
rum primo agam de conceptu entis : in secundo de uni vincatione cneis r in tertio de praecisionibus ciatis r ac tandem in quarto de distinctioniblis cntis.
O T A N D U M .Prim. ens dupliciter posse accipi , scilieri vel pro ente in actu , vel pro ente in potentia. Ens iii actu secum importat existentiain , de juxta hanc significationem derivatur, ut Grammaticis placet, a V boμm , cusus sigiuficatum est exso , bc cusus participium cst rara , quasi existens. Ens vero in potentia non importat secum cxlDrentiam actitatem I sed simpliciter essentiam . quae est aptitudo ad exis- .cendum , & secundum hanc significationem , ut rursus Grammatici sentiunt , est nominale; ptopterea quod ens no vincliter acccptum significat essentiam indifferenter sive conjunctam , sive non conjunctam cum existentia. Uno verbo εns vel significat existentiam, vel essentiani ;sed nota quod sicuti existentia essentiam praesupponit , ita eslcntia non est sine aptitudine ad existendum ἱ unde fit ut quaTunque utipossibilia
202쪽
sent , omnino inter non entia computentur ; sicque intelligis discrimen entis a nihilo : nain nihili non miniis nulla est existentia ; sed nec essentia ulla est. Notandum Seeundo eoiaeeptum ciatis, quod hic ae fere in tota Metaphysica mininaliter sentitur , esse duplicem ; se alem nempe , de
obiectivunt. Conceptus Ermalis vocatur actus ille , quo mens comcipit rebus omnibus a se cognitis, vel etiam cognoscibilibiis convenire rariCnem ac denominationem lentis : conceptiis autem obieetivus dieitur ratio illa eadem , ac denominario entis , quae menti objicitur, sive repraesentatur tanquam conveniens rerum omnium seu ab ipsa in te cognitarum , seu aliter cognoscibilium multitudini: sicque con-
conccptus obiectivus nihil est, nisi objectum ipsiun conceptus formalis. Tum vero hie inquiritur an de qualiter iste uterque conceptus tam obsectivus , quam sermalis sit unus. Sed inquisitionis decisioni non parum proderit , si insuper praenotetur id osse connaturale intellestiit , ur pCnqtiam varias variarum rerum perseetiones conspexit, haereat in consideratione aliarum prae aliis , & unius quidem prae omnibus , si sielibuerit ; quasi separando illas , seu ut loquuntur Metaphysici , prae .cindendo. Atque in hoc inter alia multa intelleetiis praevalet visiu , qui non potest nisi conjimctim intueri objecta , quae conjunctim videnda offiruntur et at intellectus in plurimis , quae aeque novit, potest conm ierarc aliqua scorsim, quasi avertendo se a consideratione aliorum rqnamquam ait id accurate praestandum studio & exercitio metaphysico opus est. His praenotatis proposita quaestio decidetur in asserti
ASSERTIO UNICA.conceptus formalis est unus t re idem die de objemvo.
PRO3AτuR Primo. Conceptum Erinalem emis esse unum , nihil aliud est, quam intell)iim unico actu apprehendere rerum omnium tam cognoscibilium, quam cognitarum convenientiam sub communi ratione di denominatione entis r sed intellaetus id praentat unico actu : ergo S α Major eonstat ex praenotatis e minor vero probatur in hunc modum. Si intelleictus id non praestaret unico actu; idco maxime , quia unicus actus ad id , de quo agitur , praestandum non sufficeret : atqui non modo non susticit ad id unus; sed e contra si non esset unus, non sufficeret : nam si unico actu potest apprehendisissi praedicta communi ratione S denominatione entis convenientia
. it. Conee tua entia alius est emali alius obisjectipulla
Mens unieo se- u attinisgie enm munem rationeinentis.
203쪽
nes in duunt rationem unius ob
duarum rerum I cur non trium λ cur non quatitor & sic deincept. ac tandem cur non omnium , cum convenientia omnium non habeat.
nisi conditionem objecti unius p Ac deinde si actus ille. ut dixi, non esset unus , non nisi icossim. conferrentur res quaedam cum aliis , & sic
nunquam simul conferrentur omnes : ac proinde nunquam. attingeretur omnium . illa , de qua agitur , convenientia. . Igitur intellectus unico actu, convenientiam illam attingit e tabemque. actum.vocamus
conceptum Erinalem entis , ut pranivssum cst. Probatur Secunia. Si quid iiii pedit quo minus res Omnes apprehendantur uno actu sub cuinmuni ratione di denominatione cntis, id maxime impedit earumdem rerum multiplicitas : atqui ista multiplicitas id non impedit : ergo &c. S sic conceptus formalis entis erit unicus. Major constat ; quodnam mim aliud crit assigi rabile impedimentum p Minor autem sic probatur ; seu quia si rerum multiplicitas id impediret , tot actus necessarii serent , quot sunt res r underia nunquam perveniretur ad omnps & singulas seorsim conspicienis , nunquam proinde intellectus cognoscctat eas Omnes convenire sub communi ratione λ denominatione ciuis et cum nihilominus id probe agnoscat. Seu etiam quia ncmo est , qui neget plurunas partes posse unico adiu intelligi sub una ratione di denominarione totius . quod componunt et sic canum unico actu intelligitur .; quin etiam uilico actu intclligitur veritas illa scripturae .scretitis Deitur in principio creasse coelum de terram ; atque ita de aliis. Igitur si multiplici- . tas Partium , ex quibus coelum componitur, non impedit quin unico actu agnoscantur sub qua ratione & denominatione coeli, quod compo- iunt , nullo similiter impcdimento erit multiplicitas rerum omnium , quin omnes apprehendantur uno actu sub. communi ratione & denominatione cntis. Sed ut jam satis patet , actus ille est conceptus se malis , de quo agitur I ergo conceptus formalis claris eli unicus. Addidi in assertione idem esse sentianda- de obiectivo ratio cui deiis est : quia propter conve Gentiam illam , quam . res omnes Obtinent sub commitui ratione di deuommatione cntis, induunt omninsennam M. conditionem unius objesti , ad eundam modum , quo pro uno oriccto computamur milites omnes, qui componuntia ercitumsac sium pinses, qui compo n,int urbem , dic. Omnis quippe convenientia est quaedam unitas : ac proinde omnis convenientia , quae os fertur intellectit cognoscenda , est .quoddam unum ubjectum illius. Cum itaque conceptus objectivus entis nihil aliud sit , quam convenientia illa rerum omnium sub communi ratione & denominatione
entis proposita cognitioni intellectivae , hinc apertissime sequitur co Disiligod by GOoste
204쪽
ceptum objectivum entis esse unum e tantii inque superest ut scias adunatatem utriusque istius conceptus, sormalis nimirum , & obiectui intelligendam recolenda esse , quae alibi dicta sunt circa cfBrmationem universali tatis naturarum. Nam sicuti ad constituendam v. g. naturam humatiam universalem considerasuur statim illius i individua secundum similitudinem & dissinulitudinem , quam habent. ; a tum consideratur similitudo corum leorsim ab omni dissimilitudine haec similitudo sic abstracta ab omni differentia dissimilitudinis. individualis reddit naturam humanam unam . & sib una ratione praedicabilein de suis individuis , id in . at inversalem. Hoe itaque modo considerat intellectus res omnes foeundum:ίmlitudinem ac dissimilitudinem, quam habent ;tum vero non considerat, nisi earum similitudinem a dissimilitudine praecisam et sicque intelligis considerationem thujus similitudinis . seu quod idem est, convenientiae sub ratione,communi & denomi iratione
entis esse conccptum illum, quem vocamus conceptumiformalem enistis,quemque simili advertis esse universuem:& illa convenientia sic objecti intuli tui quid est, nisi conceptus entis objectivus,& maxime univerialis o icies Primo. Omnis conceptus , qui unicus est , indivisibilis est ; sed conceptus entis tam obieetivus, quam semialis non est indivisibilis : crgo &e. Major constat ex terminis , siquidem quidquid vero ac miscete unum est , id incompositum est e repugnat autem aliquid incompositum dividi. Minor veto sic probatur: quia si potest
univcrsitas rerum sub ratione ac denominatione communi cntis concipi, potest exinde concipi similiter modo una , modo altera medietaes , ac quaevis alia multitudo comprehensa sub moelictatibus talis universitatis , quod evidens indicium est altum illum , quo sic concipitur . uni- Versitas rerum, continere in se plures actus, quibus scorsim ac successive sic concipi possunt variae multitudines talium rerum e unde consequitur actum illum ine nullaipliciter multiplicen .. sicut ex alio capite universitas rerum est divisibilis in varias multitudines seorsim ac successive cognoscibiles sub illa. ratione entis & denominatione communi , de qua agitur : ergo Sc. Adde quod conceptus saltem objecti viis entis nou est unus : ergo&c. Probatur .antec cim et conceptus obsteti vus entis importat omnem multitudinem rerum , quae Giseruntur intelleimu Monsiderandae prout
convenientes sub praedicta communi ratione & donominatione cntis: sed hujusmodi multitudo, ut patet . non potest vocari una r ergo Sc. Imo quia conceptus formalis supponit obiectivum & rcspondet illius latitudini . seu intelligibilitati adaequatae r hinc rursus consequitur eonceptum formalem tariis. non esic magis unum, quam sit objectivus:
205쪽
propter differentias entis si .e in- .elus Ix
atque ita neuter est unus contraquam asscrtum fuit. Resp. Distinguendo majorem. Omnis conceptus qui est unicus tam a virtualiter, quam Erinaliter , est indivisibilis, concedo majorem et uni incus formaliter ; scit non virtualiter , nego majorem r ac tum concessa minori nego suntliter eonsequentiam sub data distinctione. Cujus itaque dissimctionis ratio haec est, quia licet conceptus, de quo agitur, sit se aliter unus propter rationem ae denominationem unam & r- maliter eandem , quam attingit, nihilominus. aequivalet multis co ceptibus, quibus utique potest seorsim ac successive considerari una illa. : eademque sirinalitas rationis & denominationis communis i idco scilicet, quia in conceptu communi rerum omnium , continetur haud dubie conccptus omnium hominum , &c. atque hoc minio nihil obstar, quin conceptus se aliter unus, qualis asseritur, sit aliunde virtualiter multiplex. . Ad id vero quod additur, nego antec edens, pro cuius probationestivenda dico conceptum objectivum posse considerari dupliciter, vel relative ad res quas completitur , vel relative ad modum, quo res illae objiciuntur intellectui: & hie posterior . respostus ille est , sub quo ascritur conceptum objectivum esse unum e quatcnus etsi res illae, quibus eadem ratio ae denominatio entis convenit, sint evidenter multae , non aliter tamen Objiciuntur intes lectui, quam ad instar unius. Sicque illa universitas rerum, . etsi materialiter sit multiplex , Objective tamen una est: quae ratio fuit assciendi eoneeptum objestivum e
Objicies Secuno. di Conceptus entis ille, quem contenditur esse unum , talis est ut per eum res Omnes attingantur sib communi ratione & dcnominatione entis : atqui hujusmodi conceptus est impossibilis ergo non est unus , ut contenditur. Probatur minor , quia talis conceptus praesupponit cognitionem rerum omnium , cuius uti que incapax est omnis intellectus creatus ream vero praesupponit quandoquidem si vel una res . non praecognoscitur , unde cruci inici lectus rationem cntis communem esse illi perinde ac aliis r ergo&c.
Adde quod conreptus ille entis in communi vel includit diffcrenistias omnium entium vel nonrincludi et si non includit , igitur contra hypothesim inon est communis, seu universalis: quandoquidem dis serentiae omnes sit ni totidem entia Si vero includit : igitur concepti sille non erit unus ; quia implicae distrientias ex hoc ipso quod differentiae sint, habere aliquid commune. Ergo falsum est quidquid is unitate illius conceptus sive tmesis , sive objectivi asseritur. mo. Et concessa majori nego minorem, pro cujus probatione
206쪽
solvemla dic praerequiri quidem tali conceptui cognitionem rerum om nium . sed sussicere confusaiia : qualis utique fici limus obtinetur; ex hoc enim quoci distinctE no munus rationem conuminem & denominationem ciatis convenire hominibus , arboribus , lapidibus , Sc. hujus regionis , rationabiliter judicamus illam non minus convenire rebus consimilibus . licet invisis stolus cuiusvis regionis. Unde fit ut deinceps res omnino omnes sub praedicta ratione & denominatione communi cinis . concipiamus , postquam scilicet ab illis dissitcntias singulares abstraramus. Ad id νcro quod additur dico conceptum illuna umim elatis &communem . de quo agitur , cile praecisum ab omnibus disserentiis: non quod disse cottiadi lion sitit ratia , alioquin pro puro nihilo reputarentur. ; ibi quod non sint entia nisi cum addito , id in talia emtia. Sic quippe in strinone ac sensu ruet hysico , qui in decursu n tior fice , disserentiae , per quas entia ab invicem discernuntur, non sunt entitates, sint tantummodo talitates ac modificationes emitatum. Unde cx hac inflantia nihil recte insertur conua assertionem fatis ha tenus stabilitatu.
; OTANDUM Primo cutis uni vocationem .. si qvie est, nihil aliud cile , quam talem communitatem ratione cujus tum ratio , tum demini tio entis radem conveniat rebus omnibus , increatis & creatis: pulchris& deformibus t validis dc cicialibus et mollibus & minis pactis&c. Idque eruitur ex vulgatissima apud Philos inhos definiatione , per quam uni voca , scilicri uni vocata , ea dicuntur. , quoram nomen commum est , ct ratio per Mud nomen significaιa omnino eadem. Quare si res omnino omnes nomen idem entis , & eandem eo nomine sigmficatam rationem obtineant , hoc pacto itidubitatum eritens cilc univocum respectu rerum omnium , ac proinde respectu Dei de creaturam ; respectu Angelorum & formicarum; respectu coeloriun
x IV. Nee obstant di is fetentiae a
207쪽
i 84 metaphysicae disput. I. Art. II. .
& granulorum arenae ς &c. absque ullo discrimine. Cum autem clanomine pateat nihil cste , cis adaptari non possit di uti dicendo Deus est co , Angelus est ens. Forinica est. ens , &c. sola dissicultas supe-iast de rvi me per nomen sigmficata liae de caetero non potest, nono itan censeri , postquam suit Praecisa ab omnibus ilissetentiis r at dic- leum cst. in articulo praecesente qualiter sic praescindi possit: quate ill e habes decisionein plane integram hujus qliaestionis ; noque hic literandaui , nisi conlitetudo aut, leti locum singularem praebere exerciti trioni isti scbolasticilli reputari Blitae intco non infimas. Notandum Secunia ne quaestio agitetur tota, alti QIet , de nomine , duplicem di tinguendam esse univocationem , physicam scilicet & metaphysicam. i Physica convenit iis rebus , quae cum . intra eandem speciem contineantur , ejusdem etiam persectionis, aut saltem fere ejusdem sunt participes : sic nemo negat nomen hominis univo liniversis hominibus convenire. Uni vocatiot ai metaphysca , quae utique universalior quam physica cst ; vel nulla erit ; vel reperietur etiam in rebus ad diversas species revocandis ς timile filicin nomen animalis conveniet univoce universis animalibus ς ω nomen lapidis liniversis lapidibus i , &c. Ubi necesse est , ut advertas ea , qqae phy- isice aequivoca sunt , posse cile univoca inetaphysic)., quatcnus non attentis disterentiis singularibus , quae physicam aequivocationem constituunt , potest ex illis praescindi perrectiose quaedam communis, sive generica : sicque nomen animalis , quod phisice aequivocum est Dupectu hominis & linis. Propteresdisserentias vh utroque notabiles animalitatem contrahentes , evadet univocum nactaphysice per solam disserentiarum talium praecisionem. Iamque satis intelligitii r quaestiori de univo trina entis propositam , agitari utique ide uni vocationb metaphysica , ac proinde iusi de nomine moveatur , sensim illi iis esse omnino istutii. An ratio entix sic possit ab omnibus disserentiis praescinda , ut fiat in hunc modum univoca respecti rerum omihuim , sive quod idem est , ut omnibus conveniat sub ca leni dei minatione,& eadem eiusacm denominationis significatione. His praenotatis breviter probabo partem hujus coiraovasta affirmativam. i
208쪽
Eni est perfecte ae sine restrictione ulla univocum
respectu rerum omnium , quae possunt utcunque ἔν-tellectui subjacere : atque ita perinde es univocum respectu Dei in creaturam , ae respectu ipsarum
creaturarum ad iniicem , qualitercunque aba
distinctarum per varios , ac marios gradus perfec
tionum inaequabum. PR0 ηετuR Trima. Si quid obstat per Stae ac non restrictae
univocationi entis , id se tenet vel ex parte denominarionis, vera parte rationis per denominationem significatae; quasi utraque, Ru lterutra non possit rebus omnibus convenire et sed utraque illis con- ςnit et ergo.&c. Probatur minor , & primo quidem nulla in res m-
Hligibilis , quae non subjaceat denominationi entis, siquidem nulla ςst, quae non sit distincta a nihilo . cujus contradictorium est Ons. Se--nd. illa ratio, quae per universalem significationem entis importatur, nihil aliud in filo conceptu exprimit . quam oppositionem cum nihilo ἔsive quod idem est, essentiam , radicem proprietatum , pollibilitatem existendi, vel quid aliud simile , quod rebus omnino omnibus ex hoe ipsis quod sunt res, necessario convenit : Igitur non solum una den minatio entis, sed etiam una eademque ratio , qualem jam explicui . per talem denominationem significata convenit rebus omnibus : quod idem cst ac dari perseetam, & sine ulla restrictione liuivocatioiaemcntis , ut dictum est. Probatur Seeundo. Ad hoc ut ens sit perfecte uni vocum res mirerum omnium intelligibilium, sussicit , ut i lae omnes in flatu quodam abstradio intelligibili lint omnino ejussitan metaphysicae entitativae persectionis i sed in statu piaedicto omnes nulla caecepta sunt Uiisilem laujusmodi perseetionis , ergo &c. Major constat, quia hic non agi- Iur cle univocatione physica entis concreti, sed de univocatione metaphysica entis abstracti et minor autem sie probatur. Persectio metaphysica entitativa , qualis institu abstracto entis concipitur . est in indivisibili posita et ergo non potest aliter qu,m omnino cadem rebus Oinnibus convenire et rursusque probatur antecedens; tum quia cum ratio et tigi I t.
pugnat unitatis omini.& tati ouiss
Entia omnia sunt ejundem per fectionis metaphys
209쪽
i86 Metaphysica disp. I. Art. II.
3e nihili eonpiadicto te oppcinantur, sicut nihilum non suscipit magis es minus , ita neque ens, cuius Proinde rirismo non miniis , qui animpurseetio nihili indivisibilis est. Tum etiani quia si divisibilis esset. constarct utique ex variis pallibus, seu aliter gradibus persectivis , quieuisiis singi iti vel cx alus conrponerentur, vel non , S sic tandem vel labitur progresIus in infinitum contra principia, vel devenietur ad rimri tatem abstractant simplicem . incompositani, in ii visibilon cujus Proinde persectio quaecunque illa cst, non potesti nisi una & eadem rcbus omnibus conveuire. Hi ne adeo inanises him est qualiter ciis sit uni vocum, ut nihil adjiciendum sit praeter sequentiunt objestionum solutionem. quae proderit nusilian assertionis ampliori elucidationi. v. Objecim primo. Non potest ens est uni vocum respectu Dei de . opponuς creaturarum , si intelligi nihil potcst, quod sit ei commune cum cre τῆς ψης M turis , scit sie in , nihil intelligi posse, quod sit commune Deo dcesb ea, crvaturis et ergo &c. Sequcla maioris mani fista est, quia si nihil intcIdemia ligi potest commune Deo cum . creaturis, nec proinde ens erit coimali- Deo & ne, cum cias sit aliquid. Minor autem sic probatur. Quidquid est in mea uri. Deo, est independens , infinitum , increatum , Sc. N e contra qtiidquid est in creaturis, id iotuin est dependens, finitum , creatum &c. ergo dcc.
V ; Adde quod si eus est commune Deo & creaturis , I aec utique tuid'μ ratio, tum denominatio citiis coiivens et prius ac principalius Deo
et pali is quam creaturis; atqui zx hoc lumciznta convincitur ens non ella peris
conveni- secte. univocum respectu Dei S creaturarum et crgo dic. Maior constat, reDςψs quia tota illa cntitas, quae potest in creaturis excogitari , in cntitas derit 'R IRς vata ε particimta a Deo : Minor vcro probatur, quia sic iussicientcr,h,ioci. convincitur Vias illud non esse. nisi analogum : sicut enim Logici dicunt sanum respinsitu animalis, modicinae, urinae, Sc. eila analogum, propterea quod non licitur de medicina.& urina, nisi propter animal, cui priino ac principaliter convenit t ita ens non crit nisi analogum, simili nempe analogia , quam vocant attributionis, quia non dicitur de creaturis nisi propter Deum , cui primo ac principaliter compsi Mundum omnem rationem sui ac denominationem. Igitur &c.
vll. δίθ. Et concussa majori nego minorem , mo cujus probatione Distin- solvenda distinguo antecedens. Quidquid est in Deo , est indem ens
sui ur Sc. consideratum in statu . concreto , concedo antecedens ; considera: ib. ἡ tutu an statu abstracto , nego antecedcns. Similiter quoque respondeo e uti, eli. ad alteram partem antecedentis, quidquid est in creaturis , id totum esteteram & dependens, &c. in statu concreto , conceditur i in statu abstracto negatur ; nam in statu abstracto entis a suis omnibus di Stentiis den,
210쪽
uti Deus neque est ens infinitum , neque finitum ; neque indepcndens, neque dependens ; &c. sicut etiam erratura in statu consis niliter abstraero neque est ens finitum , neque infinitum P neque dependens, neque ly- dependens ς M. Imo quaecunque est illa independentia Dei nunquid est ens & idem die de aliis attributis Divinis igitur res eo sciriperrcdit, ut ens sit eommune Deo & creaturis. Aut si argumentum Adversariorum est efficax , a qualiter convinceret ens non esse univocum
respectu Angeli'ες, lapidis , . quia quidquid in Angelo est , spirituale est, S E coutra quidquid in lapide est, corporeum est, & sic de aliis et &nihilominus nemo Metaphylisus est, qui neget univocationcm illam, vel aliam ejusdein generis inter creaturas ad invicum comp-xὸζ v ii 3. Ad ut vero quod additu sdivenduin sufficit haec calicui responsio , Eisum it
qua Adversarii monendi stino ,. ut non confundant statum entis concre- haeedintum. cum statu ejusdom abstracto r in quo utique nullatenus atten- tincti. di ur ad modum, quo ens, convenit rebus ab ipis denominatis. Un-dς fit ut quamvis physice & eo rete loquendo Deus sit ens, &Omnino aliter, & Omnino aliud quam creatura; nihilominus loquendo metaphysice & abstra ste nee sit aliter, nee sit aliud r quia nimirum haec ciatis consiclaratio ex hoe ipso quod est . ut toties explicuimus , abstractissima, nullas prorsus involuit essendi differentias. Itaque ersiens sit analogum respectu Dei & creaturarum in sensu physico, nihilominus in sensu metaphysico est perfecte uni vocum, ut iam satis intelligitur. . I x. Obiicios Secundo. Ad hoc ut ens sit perse Ste uni vocum respecta Probaal
rerum omnium intelligibilium , necesse est illuci posse abstrahi ab omnibus illarum disserentiis i stis abstrahi non potest i ergo &c. Major
constat, quia univocatio importat omnimodam identitatem rationis & digetetis nominis e quantulacunque autem disterentia tollit identitatem illam. tiis. Probatur minor. . Nulla est disserentia , quae qu antlimcunque Praeciso, non rCtineat rationem. entis : quomodo enim illa non erit ens , si est
aliquid λ aut quis neget illam esse aliquid , cum sit, ut supponitur, disterentia r crgo em non potest abstrahi ab omnibus differentiis , imo neque ab ulla ; sicque non potest esse univocum. MAdde quod etiamsi iens abstraheretur, ut praesumimus , ab omni Eiaἡdila
bus disserentiis, non tamen propterea esset univocum : & ratio est, haneptae. quia juxta notionem scholasticam uni vocationis, non est univocum , cisionem, nisi id quod sub eodem nomine & sub eadem ratione convenit multis at talia multa , quibus ens sub eodem nomine & cadem ratione con . .. 'veniat, nulla sunt : quare iam enim λ nulla utique sunt, nisi reeurras ad
dularentias cntis, quibus alias impossibile est ex hoc ipso quod diim