장음표시 사용
81쪽
illorumque assimilationem naturalem praecognovisset. Unde patet pro utrisque entibus rationis sundamentum siti iter aliquod praerequiri ergo &e. confictionem entis chimaerici praesipponere quidem aliquod fundamentum scilicet extraneum , & insufficiens ad rationabiliter quicquam fingendum ; at iundamentum , quod habet .confictio entis imgiei. est proprium , & sufficiens pro fictione rationali, imo scientificti ut supra dictum est. Fateor itaque ab auro de monte seorsim erenitis intellectum desumere occasonem fingendi montem aureum ; at cui bono & quare sufficiat illa Praecognitio λ non certe magis , quam praecognitio hinc stellae, hinc ferri sufficeret ad fictionem stellae ferreae; aut praecognitio hinc Philosophiae , hinc lapidis, ad fictionem lapidis philosophantis. Unde jam satis in ligitur qualiter entia rationis logica discrepent a chimaericis.
OTANDUM 'imis denominationem Oihil aliud
esse , quam appellationem a fbima denominante provenientem a forma autona quae denominat , vel inhaeret subjecto denominato , in tantinn adhaeret, aut utcunque aliter ad illud refertur et unde provenit divisio illa denominationis in intrinsccain & extrinsecam. Itaque denominatio imerinseca illa est , quae provenit a forma inhaerente , vel adhaerente tuo pacto corpus denominatur ab anima,quae afficit illud intrinsece; de paries denominatur albus ab albedine, quae concipitur illum afficere ad instar formae adhaerentis. Et haec licet absolute loquendo sit retrius, , nihilominus quia intelligitur veluti habens realem connexionem eum sito subjecto , & ad internam illius aptitudinem , aut exigentiam pertinet : ideo juxta communem usum loquendi fundat sufficienter denominationem intrinsccam; idque ad evidentius discrimen denomi-Diuitiaco by Cooste
82쪽
de ente rationis denominati o. s
aationis hujus intrinsecae ab intrinseca , quae provenit 1 serma ab Iutd cxterna nec inhaerente, nec adhaerente subjecto denominato , sed tantum utcunque per relati m terminata ad illud , quo pacto paries denominatur visus a visione, ex eo praecise quod sit terminus visi nis: & in turba hominum unus est qui vocatur primus propter enumerationis ordinem arbitrarium. Gles uno verbo sunt denomin tiones Omiam dextri, sinistri; aequalis , inaequalis et sublimis, profundi; jacentis , cr t..: Nc. quae sundantur in respectu quodam pure edi
Notandum Secundo, innominationes initinsecas non solere compti tari intre cntia rarionis propter realitatem se ae sive inhaerentis, sive .dhaerentis quae subjcebun suum denominat , eique conjuncta est independenter ab omni operatione inteste ius. Dico non solera, quia alias si in rigore logico procederetnr , perinde computarentur imrer entia rationis ac caeterat quia nulla in dcnominatio per se subsistens is nulla quae alibi quam in intellectu locum habeat. Nihilominus quia cum multis loquendum est, ac ne quaestiones istae fatissest que intricatae intricatiores evadant, satis erit si deinceps ostendatur quare , 3c qualice denominationes extrinsecae computat viae sint inter entia rationis. At id non praestabitur, antequam monuerim quod de Erinis i nhaerentibus & adhaerentibus praemissiim est, id didium interim utique 1 nobis filisse in sensu ac, verbo vulgi Aristotclici ;namque' cle istis , tum inhaesionibus, tum adhaesionibus sermarum Om-mno aliter sciaticuius , ac colloquemur in Physica.
Denominationes extrinseca computandae sunt anter entia rationII PROBA R Frim . Illa omnia quae non sum objecctive nis in intelle-
etu, computanda sunt inter entia rationis: atqui denominationes e trinsecae sunt hujusnodi: ergo &c. Major constat ex hactenus di tis circa communem notionem,quae demimationis admittitur: Probatur minor , denominatio parietis visi v.g.cst denominatio extrinseca, at haec
denominatio idem die de alus consimilibus , nullum habet ino Object ivum nisi in intellectu , si enim sicubi illud obtineret extra intollectum, obtineret utique illud in pariete denominato, in quo tamen illud non obtinet.: ut facilὸ probatur , propterea quod visio
minati. nea inatrinae. in rigore
minus de solis e trinsecta id asset,atur fit probaa
83쪽
tionis possint referri. v I. Assigna
sit omnino aliena & 'extranea realitati parietis : id enim quod est parietem esse visum, nihil supcraddit malitati illius e quare nec eapropter cst compaetior , nec altior , nec rectior , Sc. προ &C. Probatur Secundo. Illud omne cujus nulla est realitas, computari potest inter eritia rationis et sed nulla cst realitas in denominati nibus extrinsccis : ergo &e. Probatur minor. Nulla est realitas in , quod mutari potest absque ulla mutatione reali assignabili r sed dcnominationes extrinsecae sunt hujusmodi et ergo Sc. Major constat:
quia entia realia quoties mutantur,realitatem aliquam us acquirunt , vel amittunt, uti cum mutatur collis in montem ob saxa in unum congesta ; vci mons in collem ob transsationem saxorum , ex quibus mons succreverat. Probatur minor. Columna , quam denomino dcxtram
in hoc tantum, quod mihi respicienti versus aquiloncm sit ad dex-tcram , mihi in austrum verse cst ad sini stram , & sinistra denominatur : at ista denominatio sic commutata nullam in columna mutationem malem importat , ut patet e omnino enim est eadem , aequerita , aeque gravis , &c. sive cin ad aquilonem , sive ad austrum me convertam et idemque dicendum de aliis quibuscunque hujusmodi denominationibus e urgo &c. Objicies Primo. Si denominatio extrinseca in cns rationis, utique vel in ens rationis chi matricum , vcl Logicum : atqui ad neutrum refertur : ergo &c. Probatur minor. Et primo quidem non est ei rationis chimatricum : namque ens istiusinodi secum infert impossibilitatem, vcl certe non existentiam rei , quae fingitur : at denomin tio extrinseca parietis v. g. visi nihil impossibile , aut non existens secum importat : nam nunquid verum est parietem tac visum N que Seeundo assiimi potest pro enic rationis Logico : quia entia rationis Logica pendent ab arbitrio intcilestus : at non sic den minationes cxtrinsccae; dato enim quod paries videatur, non potest alitor denominari quam visis et crin Sc. Resp. In dcnominatione extrinscca esse aliquid ontis chimaerici,
& aliquid entis logicalis : N primo quidem in m in aliquid entis chiivaerici, in quantum forma dcnominans , quae est pure extrinseca, fingitur vclut intrins ca subjceto denominato : sic quippe fingitur visioncm adtivam, quae se tenet cx parte videnris, producere in pariete viso visioncm passivam ad instar serinae, a qua paries visus is nominetur et quo 1 cerid filium est , ae impossibile. Secuna. est etiam in eo aliquid entis logicalis ; quia sicut confustio entis Logicalis fi bet fundamentum sufficiens , ita ncque deest fundamentum sufficiens in denominatione extrinseca; cum hoc tamen discrimine , quod illud Disiti sed by Goosl
84쪽
est intrinideum , istud pure extrinsecum. Sic natura humana dicitus species propter intrinsecam predicabilitatem cic suis individuis; at paries denominatur visus per relatiotrein pure extrinsecam visionis ad illum terminatae. Unde satis patet solutio objectionis. Objicies Secundo. Omnia cntia rationis sunt vel errores, vel sal- VII. etem fictiones e sed denominationes extrinsicae neque '4unti crrores , opponueneque fietiones e ergo &c. Probatur minor: & primo quidem inde nec fictio nominatione extrini a nullus error committitur , quia cum paries v. g. denominatur visus, supponitur parictem Vere vidcri et quare esse ius denominatio illa erronea cflci , pdrinde dicendum esset nos inter illis. colloquondum , ac scribendum continuo errare, cum singulis rebus sua aptiunus nomina. Sed neque Seeundo fictio ulla est in denominatione intrinseca , quatenus visio illa, quae parietem denominat vi-ium , non est visio siinulata ; scd sic se habet, sicut caeterae omnes
reales operationes F in quibus nihil est fictum e imo visio illa denominans non modo non est ficta ; sta in fingendi incapax : ergo
Res . In denoininationiblis extrinsicis comperiri sumper fictiosor, v III. ac persi e crrorcin et & primo quid nunquam in denominatione At omn-
extrinseca deest fictio ; quia quisquis hujusmodi denominationes 4riu ες imponit, sic utique imponit Propter formam, quam considerat -- ' lut intrinsecam subjecto denominato , licet sit omnino inrinseca . subjaceti aut potius considerat non formam ad instar sormae; at nunquid id est fingere Quin etiam Seeundo neque deest error in hujusmodi
denominationibus 1altein occasionatus ; quatenus plurimi, iique etiam illustriores Philosophi, desumunt ex illis occasionem admittendi res- metus roses inter sormas denominantes & subjecta denominata r uti cuin dicunt intcr visionem, & parietem visum dari inlationem, quae utrinque cst realis : quod est eximio erroneum , ut ostendetur, cum,4 utabitur in int hysica de praedicamento resationis.
85쪽
Di PUTATIONEM hanc de universalibus perutilem ad multa, sive quae de rebus syllogistic, in Logica sive
quae de praedicamentalibus in Metaphysica tradi silent, i triligenda abssiluam sex articulis in quorumianimo requiretur quid,& quotuplex sit universale; in secunda an detur universale a parte in sertio quomodo fiat universale ; in quarto postmoditur agam de genere & specie ; in quinto de differentia & proprio; . ae denique in serio edisseram de accidente , & individuo, caeteroquin sic orni tens omnes tricas illas& apinas, quas in hanc Porphyrianam is, inen inducunt multi , ut quidquid utile est non praetermittatur, vel item susscienter insinuetur.
ΟΤΑNDUM. Pνima Universite multi pilaiter aecipi pro variis modis , quibus aliquid licet in se unum potest crisivari ad multa : ira sol dicitur universalis in cfficiendo, ob n multa , ad quorum generationem CD currit; & speculnm universale in repraesentando , ob ea plurima obitata , quae repraesentat. Sic etiam uomeu quod pluribus Diuitiaco by Corale
86쪽
aut speciebus aut individuis adaptatur vocari solet unIversale in sigia tuficando, perinde ac intellinus vocatur universalis in intelligenito ob multiplicitatem objectorum illam, quam cognitione sua consequitur , Sc. At istae acceptiones ad praesens insti itiun non attinent. Notandum Secunia Universale D sensii Logito, ac stricto acceptum definiri tinum aptism inesse, O pradicari vi multis r ubi II. utramque conjungo aptitudincin ; quatenus Posterior necessario conia in quo
sequitur ad priorem , sicut vulso dicitur praedicari seqsitur esse ; & 2'φ' iratio est . quia sicut i nihil nisi ut cisto vel inexistat, vel quasi ine- t.' . xistat praedicari de illo potest , ita quidquid aut inexistit , aut qliasi eum hinexistit aevivis subjedio aptum est praedicari de illo. Nihilo- metapis. minus quia inesse ad Metaphysicam , na dicari vero ad Logicam Mo. speetat, incla est quod multi sic distinguant universale metaphysicum a logico . quasi illud sit anum aptum inus. multis, istud autem
an is aptism n ad cari de multis r quae dimidissio non est contemnet da ; quamvis nullum aut modicum omnino locum habeat in difficultatibus , quae circa naturam , & existentiam universalis proponem dae Occurrunt ; quia iistem rationibus stabilitur natura utriusque, aetum existentia reprobatur pariter , vel probatur. His piaenotatis jam
quatritur quotuplex sit universale ; quod idem in , ac si quaerata quot modis aliquid unum possit inesse & predicari de multis.
Dantur quinque uni ersalia scilicet genus , speetes .
PROBA Tu R Primὸ. Tot sunt universilia, quot modi, spe ri
etalibus potest aliquid unum inesse, ac proinde praedicari de multis r atqui sunt quinque modi speciales quibus id potest fieri: Reiu- ergo &c. Probatur minor. Quidquid in alio est . aut in eo estrer modum totius, aut per modum partis : si per modum totius rjam obtinemus Deciom, quae est quid unum praedicabile de multis', in quid totale . N completum , si vero per modum partis , aut utique per modum partis per 'ibilis, & ecce genπι ; quod est quid unnm praedicabile de multis in quid incompletum per stibile r init per modum patiis perficientis, δe haec est disseremia , qtin est praedicabilis de multas in quid incompletum perfostivum. Rursus quidquid in alio est, vcl ua eo est per modum essentiae scilicet toralis . aut paris Disiligod by Cooste
87쪽
possit aliquid sub iei flepraedi.
tialis ; quo Ficto tria praedicta universalia constituuntur ; vel per m dum accidentis , quo paeto constituentur duo alia universalia , scilicet
proprium , quod est accidens ins rabile , & praedicabile , ut aiunt, in quale necessario de subjectis , a quibus inseparabile est , & aeeidens simpliciter dictum praedicabile in quale contingenta de subiectis, a quibus separabile est. Aliter, & brevius proponi potest illud tilem argumentum sub hac
serma. Quidquid alicui coli /mit, ei convcnit aut ut tota cstcntia, &ecce speciem ; aut ut pars essentiae perfectior : N ecce disserentiam ;aut ut pars essentiae impersectior , & ccce genus , aut extra inentiam , sed necessario tamen conjunctum cum essentia , & ccce propriam 4 vessine ulla necessitate conjunctum , & ecce accidens. Qi se omnia ex dicendis in decursu clarius intelligentur: at interim non erit inutile si obiter advertatur , qualiter praedicta illa quinque universalia comperiamur in homine, in quo rationale est disserentia , quia est pars es sentialis perseetiva , animal est genus, quatenus cst pars essentialis perfectibilis, aggregatum autem ex genere & disturentia cst Specieν , qaia constituit totam hominis essentiam. Tum risibilitas est proprium, qvia necessariam habet connexionem cum praedicta essentia ; & tandem aliacto v. g. aut doetrina , aut finitas , dic. est accidos , quia scp rari ab essentia potest : aliunde autem singula enumerata habent praedicabilitatcin conveniet in pro universalitate constituenda, ut infra nauis explicabitur. Probatur Secunia. Tot admitti debent universalia, quot requiruntur , re sufficiunt ad Qtmandos conceptus idoneos praedicabilitatis ,& subjicibilitatis naturarum, sive rerum , de quibus propositiones instituuntur : atqui ad id requiruntur , & sufficiunt quinque univcrsalia tergo &c. Major constat, quia ad hoc praesertim conducit ira status iste de universalibus , ut redie concipiatur quid sit supccioritas , N in horitas , id est praedicabilitas , & subjicibilitas rerum , de quibus propositiones instituuntur : nam propositiones non fiunt nisi in subicetis , S praedicatis , quorum haec . debent esse univcrsaliora aliis ; us de fit ut haec propositio sit vera, omnis homo est animal : N e contra haec falsa omne animal est hamo : atque ita de aliis. Minor Postmodum probatur : quatenus cum Ex una Parte omnis natura sic vel generica , vel specifica &c. resipectu alterius , cui subjicitiir , aut de qua praedicatur s ac tum ex alia parte dignoscatur ampliorcin esse lati tudincm generis v. g. quam speciei, hinc relinquitur manifestum Qualiter naturae , de quibus propositiones instituuntur, subsici debeant, aut praedicati ad hoc ut propositiones sint verae et ago &c.
88쪽
objicies Frim.. Tot sunt universalia , quot sunt genera praediis rabilium : sed sunt plura quiuia quinque genera praedicabilium et ergo Sc. Major satis patet ex praediistis. Minor probatur. Omnes Philosophi admittunt decem praedicamenta et atqui quot sunt praedicamenta tot sunt senera , scilicet diversa praedicabilium; & ratio evidens est:
quia quot sunt praedicamenta , tot sunt notabiles cntium disserentiar, ad quas caeterae omnes revocantur ; ex his autem ditarentiis nulla est praedicabilis de alia neque enim potest praedicari substantia de quantitate ; nec quantitas de qualitate ; nec qualitas de relatione ; M. a 4pe ita constituunt divcrsia genera prinlicabiluim. Igitur pro numero enario praedicamentorum convenienter admitteretur numerus denarius universalium; tantoque convenientius , quanto certius est tractatiunastum de universalibus , quem Porphyrio reserunt adinventum , non esse nisi apparatum quenulam aut ut alii loquuntur , ii Ogen ad obtinendam deinceps praedicamcntalis distributionis notitiam. Resp. Distinguendo majorem. Tot sunt universalia , quot sint genera praedicabilium tali praedicabilitate , quae non sit reducibilis ad aliquam ex illis, quae praedictis quinque universalibus conveniunt, coi
cedo maiorem ; si fuerit reducibilis, nego majorem ; & disti m similiter minori nego consequentiam. Ratio distinistionis est, quia substantiae , quantitates , qualitates , & caeterae omnes clatis considerationes , quae componunt prae laca inentalem distributionem , non habent praedicabilitatem , quae non sit vel generis , vel speciei, vel disseret tiae, vel proprii, vel accidentis : atque ita numerus praedicamentCrinia nihil habet commune cum numao universalium t si quidem ille attenditur circa diffirentias entium,. hic vero circa in los dis entes . quibus illae inter se possitnt , ac de se invicem praedicari. Neque obstat proinde notitiam universalium confirm ad alteram praedicamentorum : nam quid tum p aut certe multiplicandus cilci numerus oculorum pro multiplicitate objectorum visibilium.
Objicies Semnvi. Divisio universalium in Smus , clifforentiam , speciem, proprium & accidens non est legitima et ergo gratis omnino admittuntur praedicta illa quinque universalia. Probatur antecedens ;tum quia inter regulas legitimae dirisionis statuitur , ut in bra dividentia non se includant ;. at evidens est genus & disserentiam includi in specie quae utique resultat in genere & distaentia conivirictis: uti homo ex animali & rationali. Tum etiam , quia si genus & dis. serentia constituunt totam qκciem, sequitur proinde speciem nihil utrique superaddere, sicut corpus humanum nihil superaddit partibus , ex quibus coagmentatur;& fio post enumerationem generis & disserentiae
89쪽
gratis omnino species additur. Tum denique , quia quidquid alteri convenit , utique vel convenit illi cstentialiter , vel accidentaliter sicque de illo vel estentialiter , vel accidentaliter prete- dicatur : igitur non crunt, nisi duo univcrsalia ; aut si plura deinceps admittuntur, ca non ad divisionem ; sed ad si ivisionem aliquam potius attinent et hic autem agitur non de subdivisione ; sed de divisione primaria universalium ; qualiter animal primario dividitur in rationale & irrationale , licci deinceps irrationale multipliciter se, dividatur in leonem , equum , canem , &c. ergo &c. Resp. Et nego antecedens, pro cujus triplici probatione solvenda dicam primo genus & disterentiam includi quidem materialiter in specie, sed non se aliter , id est secundum modum se alem praedicationis utrique convenient ; neutri enim convenit praedicari , nisi in quid incompletum : at sit cies praedicatur in quid compictum. Suia jiciam secundo gmus & differentiam non liciare attendi conjunetina . sed seorsim ; quatenus clara de illis scorsim sumptis multa praedicanda occurant aut iisdem subjicienda, necesse filii in enumerandis univcrsalibus utriusque univcrialitatem seiungere , & recensere. Tatio denique addam revera quintuplicem illam univcrsalitatem , quam admittimus, oriri non ex primaria; sed ex secundaria divisione r at id non obstat veritati notae assertionis , quae non procedit de divisione universalium rigorosissime accepta; sed taliter intellina , ut insinuet quintuplicem illum modum, quo naturae universales possunt de se mutuo, aut de individuis praedicari. Sic in distributione praedic
mentorum variae differentiae accidentis enumerantur uti quantitas, qualitas, &c. licet divisione generali , ac primaria omne ens non
90쪽
AN DETUR UNIVERSALEa parte rei.
OTANDUM Frim. praesentis dissici Italis , quae instar litis Omnium periculosissimae hinc inde inter Logi-γos agitatur , scopum & nodum in hoc consistere , ut sciatur utrum aliqua natura possit independunter ab in--- tollectu inc apta ineste & praedicari de multis ; de ista mim apti tu linc tota , ut opinor, quaestio in ; minimo vero de a Luali sive praedicatione , sive inexistentia. Ad actualem quippe praedicationem quint interest , nemo est mentis adeo parum sanae, qui non advzrtat illam ex toto pendere ab intellinu : tum quod attinet ad inexistentiam adlualent , non vidi cui venire in mentem unquam ρο- ruerit adesse in uno v. g. iivlividuo humano aliquid realiter &physice unum , quoci in altero individuo pariter reportatur ἔ quid enim esset illud quod unum & commune reputatur Non certe ani ina, nam cuilibet sua ac distinctissima competit , & capax diversismae tortis et 1ed neque corpus ; utrumque enim voluptate privata fruitur;& privato dolore cruciatur ; & anticipate vivit aut moritur &c. quodcvidenter probat nihil corporeum in praedictis individuis esse unum ,
Notandum Seeundo duplicem concipiendam esse aptitudinem existendi in multis , scilicci fundamentalem sive remotam , &formalem sive proximam. Illa , ut deinceps magis explicabitur , nihil aliud est , quam similitudo quae inter individua cjusdem speciei , aut intre species cjusdem generis , &c. reperitur ἔ sed quae nihilominus similitudo conjungitur cum ditarentiis realibus , per quas individua ejus lem species, & species ejusdem generis, &c. ab invicem distinguntur. Haec autem , scilicet serinalis & proxima importat prae. 1 Stain sit nititudinem , sed seorsim sumptam ab omni dis
I. Statuitur caput diameiat intissi I. Duplex aptitudo existendi