장음표시 사용
61쪽
DEPAss Io NI Bus praeserat rei amatae; Sed E contrario in Devotione adeo semper sibi pi fert rem amatam, ut non metuat mori ejus conservandae studio. C ius saepe visa suerunt exempla in iis qui sese ultro exposuerunt morti certae pro defensione sui Principis aut suae Civitatis, imo aliquando pro privatis hominibus quibus se eciatim devoverant. ARTICU Lus LXXXIV. . Non tu esse OHisteries quot Amoris. C AEterum quamvis odium directe opponatur Amori, tamen non distinguitur in tot species , eo quod non ita observatur disserentia quae est inter mala quibus voluntate separamur, quam ea quae inter bona quibus j ungimur. ARTICU Lus LXXXV. De Complacentia is Horrore. UNicam tantum distinctionem notatu dignam reperio, quae sit par
in utroque.Consistit autem in eo quod objecta,tam Amoris quam ii, possint repraesentari animae per sensus externos, aut per internos,& propriam suam rationem. Nam vulgo vocamus bonum aut malum, quod sensus nostri interni aut ratio nostra facit ut conveniens nobis esse judicemus, vel contrarium nostrae naturae; sed vocamus pulchrum aut d forme, quod ita nobis repraestiatatur per sensus nostros externos, praecipue per visum , qui solus hac in re praepollet caeteris. Unde nascuntur duae species Amoris, ea nempe quae sertur in res bonas, & ea quae sertur in pulchras, cui nomen Compi uentia dari potest, ne cum alia confundatur; vel etiam cum Cupiditate, cui nomen Amoris saepe tribuitur. Et inde nascitiatur eodem modo duo genera Odii: quorum alterum rest tur ad mala; alterum ad deformiat & hoc distinctionis emo potest a pellari Horror aut aversio. Verum hic inprimis notandum, has Passiones Complacentiae & Horroris selere violentiores esse caeteris speciebus Amoris aut odii, quia quod ad animam venit per sensus, eam magis as scit, quam quod illi repraesentatur a ratione; licet ut plurimum minus habeant veritatis; adeo ut hae ex omnibus Passionibus magis saltant, α diligentius cavendae sint.
62쪽
Definitis Cupiditatis. PAsso Cupiditato est agitatio animae producta spiritibus p perquam
disponitur ad volendum in futurum res quas sibi repraesentat convenientes. Ita non solum appetitur praesentia boni absentis, sed etiam consciNatio praesentis: Quinimo absentia mali, tam ejus quod jam habetur, quam illius quod creditur posse in futurum evenire. 'ΑRTrς υ Lus LXXXVI I.
Cupiditatem esse Pastanem quae non habet contrarium. SCio equidem, vulgo in scholis opponi Passionem quae tendit in bonum , & quae sela nominatur Cupiditri vel Desideriam, ei quae tendit ad sugam n , quae vocatur Arer'. Sed cum nullum detur bonum cujus privatio lum non sit, nec ullum malum , ceu quid positivi consideratum, cuius privatio non sit bonum; &cum quaerendo, exempli gratia, divitias . necessario fugiatur paupertas, ac fugiendo morbos, quaeratur sanitas , & sic de aliis, mihi videtur, eundem semper esse ni tum , qui simul seri ad prosecutionem boni & ad fugam mali quod ipsi contrarium est. Observo selummodo in illis hanc disserentiam, quod cupiditatem , cum tendit ad aliquod bonum , comitentur Amor, tum Spes & Laetitia: sed cum eadem Cupiditas tendit ad sugam mali huic bono contrarii , illam comitentur Odium , Metus & Triltitia; unde sit ut eam sibimetipsi contrariam esse judicemus: si consideretur cum aequaliter resertur codem tempore ad quoddam bonum ut illud quaerat,& ad malum oppositum ut illud vitet, evidenter apparere poterit unicam esse Passionem quae praestat utrumque. ARTICU Lus LXXXVIII.
PRaestaret potius distinguere Cupiditatem in tot diversas species, quot varia sunt obiecti quae quaeruntur. Nam exempli gratia Curio sitas , quae nihil aliud est quam cupiditas cognoscendi , differt multum cupiditate gloriae; & haec a Vindicta appetitu; & sic de aliis. Sed stilicit hic scire, tot illius esse species, quot sunt Amoris aut odii;
63쪽
. o DEPAss Io NI Bos notatu digniores ac validiores eas esse quae nascuntur ex Complacentia& Horrore. ARTICU Lus LXXXIX.
sit cupiditas quae ex Horrore nascitur.
ET si autem una tantivn sit cupiditas quae tendit ad prosecutionem bo ni, & fugam mali ipsi contrarii, ut dictiam fuit, non ideo tamen ea
quae nascitur ex Complacentia, minus differt ab illa quae oritur ex Ilo rore. Nam haec Complacentia & hic Horror, quae revera contraria sunt, non sunt illud bomun & malum quae pro objectis sunt his cupidit tibiis, sed Glummodo duae commotiones animae , quae eam disponunt ad quaerendum duas res valde disserentes. Scilicet Horror a n tura institutus est ad repraesentandum animae mortem subitaneam & inopinatam ; adeo ut quamvis aliquando vel solus tactus vermiculi, aut strepitus solii tremuli, aut umbra nostra Horrorem incit 'primo obtutu tantum commotionis sentiamus, ac si quoddam per i in evidens mortis sese sensibus offerret; Quod producit subito agitationem , quae efficit ut anima explicet omnes suas vires ad vitandam tam praesentem perniciem : haec species ea est cupiditatis quae vulgo appellatur aut Averso. ARTICU Lus XC.
abist Hia quae nascitur ex Complacentia.
Contra Complacentia est specialiter instituta a Natura ad repraesentandam fruitionem eius quod arridet , ut summum bonorum quae ad hominem pertinent; quod efficit ut ea fruitio enixὶ cupiatur. Verum est dari varias Complacentiae species, nec cupiditates omnes quae ex illis nascitntur esse aequaliter potentes. Nam exempli gratia, pulchritudo florum nos selummodo ad eos intuendos incitat , & suctuum ad eos comedendos; sed praecipua est quae provenit a persectionibus quas quis imaginatur in aliqua persena quam credit posse fieri litterum seipsum; nam cum discrimine sexus, quem natura inter homines ut inter animalia bruta posuit, quasdam etiam collocavit impressiones in cer bro, quae faciunt ut certa quadam aetate, & certo quodam tempore, nos consideremus ut imperfectos, & ceu nonnisi mediam partem constituentes unius totius, cujus persena alterius sexus debe, esse altera pari;
64쪽
sECUNDA PAR s. ipare; ita ut acquisitio hujus inediae partis confuse repraesentetur a Na-- tura ut maximum omnium quae ex tari possint bonorum. Et quamvis conspiciantur plures aliae person lius alterius secus, non ideo tamen exoptantur plures eodem tempore, quia Nathra non facit imaginari , plus una media parte opus esse; sed ubi observatur, aliquid in una, quod magis arridet, quam quae deprehenduntur eodem tempore in aliis, id determinat animam, ut stilliinprosila sela omnem inclinationem, quam Natura ipsi dat ad quaerendum bonum illud quod ipsi repraesei tat ut maximum quo frui possit. Et haec inclinatio aut haec cupiditas quae
sic nascitur ex Complacentia, nomine Amoris frequentius exprimitur,
quam ille ipse Assectus Amoris, qui supra scit descriptus: habet etiam insolentiores essectus; & is est qui suppeditat praecipuam materiam F bulonibus & Poetis. ARTICU Lus XCI.
Definitis Laelisia. LAE6tia est iucunda commotio animae,in qua consistit possessio boni
quod impressiones cerebri es repraesentant ut suum. Dico, in hac commotione co sistere possessionen ni; nam revera anima nullum
alium fructum p pit omnium bonorum quae possidet; & dum nullam ex illis capit Laetitiam, dici potest qum illis non magis fruatur quam
si ea non possideret. Addo etiam, esse bonum quod impressiones cere bri ipsi repraesentant ut suum: ne confundatur haec Laetitia, quae Passio est, cum laetitia pure intellectuali, quae animam subit per selam acti nem animae, & quam possiimus dicere esse jucundam commotionem excitatam in illa a semetipsa, in qua consistit possessio boni quod ejus intellectus ipsi ut situm repraesentat. Revera tamen quamdiu anima iuncta est corpori, vix potest seri quin haec laetitia intellectualis eam combiem habeat quae passio est.Nam quamprimum intellectus noster obsim vati s possidere aliquod bonum , etu illud bonum addo differat ab mni eo quod pertinet ad corpus, ut omnino imaginabile non sit, imaginatio tamen statim aliquam in cerebro secit impressionem, ex qua sequitur motus spirituum, qui excitat laetitiae affectum. p ARTI-
65쪽
Tmistrita est languor ingratus,in quo consistit incommoditas quae o vcnit animae ex malo aut desectu quem impressiones cerebri ipsi r praesentant ut suum. Datur quoque Tristitia intellectualis, quae non est
Affectius, sed eum semper sere sibi adjunctiim habet. ARTICULUI XCIII. 't e se harum duarum Passionum. CVm autem Laetitia vel Tristitia intellectualis siceam excitat quae
Passio est, earum causa satis evidens est. Quin constat ex definitionibus earum, Laetitiam oriri ex opinione possessionis alicujus boni, &Tristitiam ex opinione adhaesionis alicujus mali vel desectus. Sed saepe evenit ut quis vel laetum vel tristem se sentiat, etsi tam distincte nequeat obtervare bonum vel malum ex quo id procedat; nimirum cum illud bonum vel malum impressiones suas facit in cerebro absque opera animae; quandoque quod nonnisi alcorpus pertineat, & quandoque etiam quod licet spectet ad animam, non consideretur tamen ab ea ut bonum vel malum, sed sub aliqua alia forma, cuius impressio in cerebro cum
boni & mali impressione juncta
Omodo hi Assectus excitentur a bonis ct malis tuae nilnis corpus Pectant ; ict in quo consisat Titillatio Dolor.
SIccum plena fruimur sanitate, & cum coelum solito serenius est, in nobis sentimus aliquam hilaritatem quae a nulla intellectus senetione provenit, s d solummodo ab impressionibus quas motus spiritatum in cerebro excitat. Et eodem modo nos tristes sentimus cum corpus non bene habet , quamvis nesciamus id male se habere. Sic titillationem sensuum adeo prope insequitur Laetitia, & dolorem Tristitia, ut serique homines ea non distinguaiam Attamen tantopere disserunt, ut aliquando possint cum gaudio sustineri dolores, & titillationes excitarique displiceant. Verum causa, propter quam ut plurimum laetitia ex titillati e sequitur, est, quod omnis sic dicta titillatio, aut jucunda jensatio,
66쪽
sensiclo , consistit in eo quod objecta sensuum excitant aliquem motum in nervis, qui posseti is nocere, nisi satis virium haberent ad resistendum illi, aut nisi corpus bene dispositum esset; quod essicit in cerebro impressionem, quae cum instituta sit a Natura ad contestandam hanc b nam dissu sitionem & robur, eam animae exhibet ut bonum quod ad ipsam pertinet, quatenus cum corpore juncta est, dc ita in ea excitat laetitiam. Eadem fere ratio est propter quam naturaliter volupe est sentire se commoveri ad omnes species Passionum , imo ad Tristitiam & Odium , quando non aliunde orti sunt illi Atachiis, quam a variis eventibus qui in Theatris exhibentur, aut ab aliis similibus subiectis, quaecum nobis nullo nudo nocere possint, videntur titillare nostram animam , eam tangendo. Ideo vero dolor ordinario producit Tristitiam,
quod sensus qui dolor dicitur, oriatur semper ab aliqua actione tam violenta ut laedat nervos; adeo ut, cum a Natura institutus sit ad fgnificandum animae damnum quod patitur corpus per hanc actionem, &eius imbecillitatem, in eo quod resistere illi non potuerit, ipsi repraesentet utrumque ceu mala sibi semper ingrata, nisi cum ea producunt bona quae pluris facit. ARTICUL Us XCV.
1mori etiam possint excitari a bonis ct malis quae anima non obser vir, etiamsi ad 7 am pertineant ; ut voluptas, quae oritur
ex eo quod quisse in periculum conjecerit, aut malipraeteriti me
SIc voluptas, quam saepe capiunt iuvenes dissicili quaedam aggrediendo, & se maximis periculis objiciendo, cis nullam inde vel utilitatem vel gloriam sperent, oritur ex ea cogitatione quod res quam aggrediuntur sit dissicilis. Id enim facit impressionem la eorum cerebro , quae juncta illi quam formare possent, si cogitarent bonum esse se sentire satis animosos, satis felices, satis industrios aut satis sortes ad talia pericula adeunda, in causa est ut illis delectentur. Et voluptas qua fruuntur senes, cum recordantur malorum quae passi sunt, inde procedit,
quod sibi repraesentent, bonum aliquod esse, potuisse nihilominus in ius, stibinere.
67쪽
uma ni moti anguisu ostirituum quiproducunt quinquepraecedente essBares. O Uinque Passiones quas coepi hic explicare, adeo vel juni, sunt
vel oppositae sibi invicem, ut facilius sit eas simul considerare quam de singulis sigillatim disserere, prout de Admiratione seorsim tractis tum fuit. Eorum Hro causa non est ut admirationis in solo cerebro, sta etiam in corde, in liene, in jecore, &in omnibus aliis partibus corporis, quatenus inserviunt productioni sanguinis, & deinde spirituum. Lisi enim omnes venae deducant sanguinem quem continent ad cor, evenit tamen aliquando ut quarundam sanguis eo majori cum vi pro pellatur quam reliquarum; & accidit etiam ut orificia per quae cor subit, aut per quae ex illo egreditur, sint quandoque vel latiora vel strictiora, quam alia. ARTICUL Us XCVII. Praecipua experimenta quae inserviunt his motibus cogu sendis in Amore. Considerando autem varios motus qtios experientia prodit in nostro corpore, dum anima nostra variis Passionibus agitatur, observo, in Amore cum solus est, id est cum eum non comitatur quaedam vehe- Ens Laetitia aut Cupiditas, aut Tristitia, pulsum aequalem esse, & H-siorem robustioremque solito, sentiri dulcem calorem in pectore, de concoctionem ciborum promete fieri in stomacho, adeo ut hic As ctus sit utilis valetudini.
D Odio. XCVIII. Contra observo, in Odio pulsum esse inaequalem & debilem, & s
pe frequentiorem ac vermiculantem; sentiri frigora mixta nescio quo calore aspero & pungente in pectore; stomachum cessare ab ossicio, & proclivem esse ad nauseam & evomendos cibos assumptos, aut saltem ad eos corrumpendos & convertendos in Favos humores.
68쪽
In Linitia. IN Laetitia, pulsum esse aequalem & Blito frequentiorem, nec tamen aeque intensum ac sortem ut in Amore, & sentiri calorem gratum. qui non solum in pectore est, sed qui diffunditur etiam per omnes exteriores corporis partes, cum sanguine qui eo affuere copiose cernitur ;& interea prostratum quandoque appetitum esse , quia digestio minus bene procedit quam alias.
. In Tristiti . IN Tristitia pulsum esse debilem & lentum, & quase vincula sentiri
circa cor quae illud coarctant, ac stirias quae illud congelant, & suam communicant frigiditatem reliquo corpori; & nihilominus quandoque vigere ap tum, & .sentiri stomachum non cessare ab ossicio, modo nihil odii ciun Tristitia mixtum sit.
DEnique observo hoc speciale in Cupiditate, quod a iret cor vi lentius quam ulla alia Passio, & suppeditet cerebro plures spiritus, qui inde transeuntes in musculos, omnes sensus reddunt subtiliores, &omnes partes corporis mobiliores. AR τὰ Co Lus Cis.
Mum sanguinis ors rituum in Amore.
AE observationes ac plures aliae, quas scribere prolixusti foret, o casonem mihi dederunt judicandi, quod cum intellectus sibi praesentat aliquod objbstum Amoris, impressio quam haec cogitatiosacit in cerebro, deducat spiritus animales per nervos sextae conjug tionis ad musculos qui circa intestina de stomachum sint, modo convenienti ad Metendum ut succus ciborum qui convertitur in novum sanguinem, transeat celerrime ad cor, nec subsistat in jecore, & qui eo pro-
69쪽
tur copiosus, ibique excitet sortiorem calorem , quia crassior est eo qui iam saepius raresa His suit circulando per cor: unde fit ut mittat qu queod cerebrum spiritus, quorum hartes crassores & agitatioin solito sunt: &hi spiritus corroborantes impressonem quam fecit prima tatio objecti amabilis, cogunt animam immorari illi cogita nL Atque in eo consistit Affectus Amoris. - Α R T I C υ L.υ s CHLIn Odio. Contra in odio, prima cogitatio obiecti quod aversamur, i a deducit spiritus qui sunt in cerebro ad musculos stomachi & intestinorum, ut impediant ne succuni borum se cum sanguine misceat, coa ctando omnia ostiola per quae solet eo fluere; & ita quoque deducit eos: parvos nervos lienis & infimae partis jecoris ubi est receptac Ium bilis, ut paries sanguinis, quae versus illam regionem solent rejici, inde exeant S suant, cum illo qui est in ramis venae cavae , ad cor: quod efficit multum inaequalitatis in ejus calore; quia sanguis qui ex liene v nit non nisi me calefit & rarest; & E contrario is qui venit ex parte inseriore jecoris, ubi sempei fel est, ardet & se dilatat citissime. Quoci in spiritus qui adeunt cerebrum, habent quoque partes valde inaequales,& mo s valde extraordinarios. Unde fit ut ibi corroborent Ideas odii, quas iam impressas reperiunt, & disponant animam ad cogitationes plenas acerbitatis Se amaroris.
In Laetitia. IN Laetitia non tam agunt nervi Lieni)aecoris, Stomachi, aut Int stinorum, quam qui sunt in reliquo corpore, & specialiter ille qui cim ca orificia cordis est, qui ea aporiens & dilatans, sacilitatem suppeditat sanguini quem alii nςrvi ex venispropellunt ad cor, illud subeuncii & ex illo egrediendi majori copia selito. Et quia sanguis qui tum cor subit, jam saepirus illud pertransivit , veniendo ex arteriis in venas, ideo se facile dilatat, &prsducit spiritus, quoriun partes cum sint valde aequales& subtiles, aptae sunt formandis & firmandis impressioniblis cerebri, quae dant animae cogitationes, laetas & tranquillas.
70쪽
Contra in Tristitia orificia cordis valde contrahuntur per nervulum qub circumdantur,nec ullo modo sanguis venarum agitatur Quod incit ut ex eo parum admodum cor a t; & interim viae per quas succus ciborum fluit ex stomacho & ex intestinis ad iecur, apertae manent; unde appetitus manet imminutus, nisi cum Odium , quod saepe Tristitiae junctum est, eas claudit. ARTICU Lus CVI.
. In C iditate. DEnique Cupiditatis Passioni id proprium est, quod voluntas obtianendi aliquod bonum aut fugiendi aliquod malum,transmittat c Ierrime spiritus cerebri ad omnes partes corporis, quae inservire pos sunt actionibus eo requisitis specialiter ad cor, S partes quae ipsi plus sis inis suppeditant , quo ejus majorem solito copiam recipi do , emittat maiorem spirituum quantitatem ad cerebrum, tam ad conservandam & confirmandam in eo Ideam hujus voluntatis, quam ad trans eundum inde in omnia Oisana sensuum, & omnes musculos qui possitnt adhiberi ad obtinendum quod desideratur. A RTi Cu Lus CVII.
sit causa horum motuum in Amore. D Educo autem rationes horum omnium ex iis quae superius dicta
sunt, nempe )ari talem nexum inter animam & corpus,ut ubi semel junximus aliquam actionem corpoream alicui cogitationi, altera deinceps se nobis non offera uin alia se pariter exhibeat. Ut videmus in iis qui aegri pharmacum aliquod hauserunt magna cum aversione, eos non posse quippiam postea vel bibere vel edere ejusdem sere sapori quin rum. sus eandem habrant aversionem: nec similiter posse cogitare de aversione haberi solita circa pharmaea, quin idem sapor ipsis in mentem redeat. Videtur enim mihi, primas Passiones quas anima nostra sensit, cum coepit nostro corpori jungi, inde ortas esse, quod aliquando sanguis vel alius laccus qui ingrediebatur cor, crat alimentum solito convenientius