장음표시 사용
131쪽
per quadriipias rationes, uatuor deniq; ad 64. .iternasio ter silmiliter. n. seipsum multiplicato creatur. Vt autem magis appareat apud Platonem congiuitas quanta est niati .ehiasi is ad Phylio. Primorum solidorum media ponenda sunt. Inter enim octo, & viginti septem, media componentia duo sunt videlicet duodecim atque decem, & octo,duodecim quaedam numerus,tum ex octo, tum ex viginti septem ternarius; sed ex ternario, de binario ita sit duodenarius ; si egeris bis duo ter: . f. i. ii. ubi duodenarius oriens duo ab octonario accipit latera, unum bis duo vero a viginti septem. Item ex binario atque ternario ita fit decem & octo, si egeris i. s. s. 3.ter tria bis, ubi decem, de octo numerus nascens, ab octonario quidem remoto latus, accipit unum, ubi dicit bis. Sed a secunda latera, duo ubi dicitur ter tria ter, 3. 3. 3. Similiter elemeta duo 'i ter ignem, terramque inedia, dum ex extremis contemperat Ptur interim a proximo qui aena naturas reportant geminas, a remoto vero unicam mutuantur. QEatuor igitur extant subluna elementa ex quibus totus compactus est munitus numero quo
ternario misteiij undequaque repleto, ex quo in udus totus su orans consonantia harmonica, hirnaoniaque consenante colligatur, scutque Mathematica physice inti Ha est. sc totus gyrans mundui, de partes sibi inuicem proportionantur, 'el sint coel stes materiales subgyrantes gyri, vel elemetares de quibui quoniam satis gyrau prolixae ora tam immorie, si , -
132쪽
Circa secuiaum principassem Θrumsecundum
Peripateticos . . VIN T v s submans gnus iam praeliba
tus secundum Platonicos; apud Peripate icos complectitur totum tractatum Aristotelis in decem, & octo principales partes
- ' diuisum, sicut decem Moctollant pener diu totius principalia naturalium.
Phrioso sia in prima, taliderat de imotu simpliciter. rbiae natu quae de physico auditu inscribitur. In secunda, de motu per comparationem ad nobilissima opora,vt in lib.de coelo. In terti de motu per comparationem ad corpora sinplici tenerabilia,& corruptibili in lib.de generatione. In quarta,de motu per comparationem ad ea, quae generam tur,in sublimi,in lib. Meteororum. In quinta, se motu per comparationem ad ea,quae generans in terra,in lib. de mineralibus, quem ab Ari vese non habemus. sed Albertus Magnus hunc conscripstr. In sexta,secundum latinos octaua secundu Graecos, de motu per comparationem ad ea,quae habent vitam,&de principio vurali,& hoc in libris de anima, de intellectu separato tractitii
Dcialem non secit, quoniam est Metaphys a disputatio, sed
In septima de sens bus exterioribus,& hoc in lib. de sensu,&Mnlato, dc quia sensus exteriores tribuuat species s nsibus ii terioribus
133쪽
terioribus cum phantasia sit motus sictus a sensu ideo. libole memoria, de reminiscentia, licet aliquo uter in lib.cle anima de proposito tractat. In nona, quia per somnum,&vigilia sensus significatur ideo
Me iomino,&vigilia tractat. I decima tractat,de ijs,quae habent sensem cum motu, quae sunt. tertium genus viventium, & ideo in illa tractat de caiisa motus,& processu animalium, ubi ostendit, quae sint optime partes ad hunc motum pertinentes:de ijs verbis uae habent tantummodo vitamo. ψn undecima, parte tractat,ubi de morte,& vita. Et quia vita animalium per expirationem,& respirationem coseruatur, ideo
Bute de morte,& vita libello. . In duodecima,parte adiunxit librum de expiratione. 3c respiratione animalium. Et quia haec inuenitur in diuersis statibus animalium ideo. In decimatertia, composuit tractatum de iuuentute, & senectute.Et quia si iuuentus precisa stetit, breuis est vita sinautem Ionga, ideo. In decimaquarta,coinposuit librum de breuitate; & longit dine vitae; & quia vita usque ad senectutem maxime conseruatur per lanitatem,& per infirmitatem praeciditur,ideo. In decimaquinta,adnectit librum de sanitate, de egritudine Et quia per conueniens nutrimentum sanitas co seruatur, & per
contrarium deliruitur.& epritudo suo riis ri r . -
134쪽
de prima materia caetera enim Aristotelicae mundum occasio. in in caeteris subgyrantib gyris, Min Praestionibus tangetiire e motibus igitur gyrarioneni aggrediens , Dico qu5d omne, intelligentia: prima excepi'coelestes si bgyrantes gyros;& orbes , quorum animi statuuntur a physo. iis piari,is in loci, Non tamen sentientes, ut dixit Ioannes immaticus, & Auic nas putantes ita coelestibus grus sensum, & vim internam sentiεtem adinveniri
Rilibus sinere videtur Pluto in Dinaeo ab Aristotelicis puris
non intellectus; pariter,& Plotinus Platonicus quartae AEneadis: libro sexto; Civus. oppositum sn ptaebbatiis attuli de mente Platonis dicetis. contain, ne oculos e caetera sensibilia organa haebere, quia ijs opus non erat zmmccellam corpus simplex est, det ideo sensum non habe ut ait Ar. I. de anima: Nec minus ue e. tales uiuim. in coelestibus gyris, egetalis animae operatio non repetitur formalite acet mus liter, dc virtualiter, igitur neque animae veget lis;cuius potissima operati oestri nitio, quae in ta
libus es non potest, quia in ipsis nihjl quicquam dissoluitur aiasiduo fluore, sebii restaurassone indigeat, ut etiam docuit Plato,
in Din in& Arittani lib. de caeso P.coni. za sed intelligente mirrcum cadestes gyri animabus tanquam sorinis rediti sint & aeternis,sum Sci Psrslaz cum suis motibus arternrsequitur, c exunt abstractar. inamateriales,cui veritati se subscripsit Au ir; -'Comm illς magi I a. Metaplia Com. dicens coelum E mri M vntur ibim animae non habe nisi liuellectum,& appetitui pii militii e Intericistum intelligatis lectores mouelemachitae, &appetit unxi aliter, in ipsis i nobili,quod.suapte naturaeia circulare motum estor Mpςrist ppe unia. Vinis hi i' Non inori turri intelligentiae, gyros materiatis gyrates, ut lectitiae. ει Suggeri S & 'cliO i schola Averroica viri grauissimi asse eontimio uertant; peractitan&satie quorum Hlsitatem Ioannes Grai motu, ra matiς0s prolixus interes reuitauit, obans, nec per se, nec peci , ἡόἡ Δ Rc id n , csi nullu specie minus I moueri , secus. n. Oppolito dat tibii, in, diuili biles simieretur, cum nec indivisibile moireariar, quodcta bili Mot. sis ali tu spezie morim, quod enim aliqua specie motus per a. sit .d χἀ iem et ,est reus, S diuisibile, cuiusmodi non sunt intelli
. . EihI . per λ id ens sic enim per accidens di inhiales, cois hieti, in. tingentesque essent, q9od maxime Aristo. de Averroes R V-phisicis. Q.abhorrent. Dicerem tamen ego,quod licet per se mi Hieri i 5
135쪽
possitnt; Non tarn ea sic per accidens est dicendum hoc enim mu'Moriri ado moueri possunt . Non subaristive, Ut sorsan priodis hi ac silescia sunt opinati. eo quod a subiecto, inesse, nec conseruari dependeant: led tantum attril uitiue: Per senariiq;,nec per accidens subiectum extant motus; Attribuuntur tamen alicui subiecto, Φper se mouetur proprio motii, Acilio Tnoria ab alio motore, a quo &proprius moror dependet tanquam ad finem, cui assimilari cupit.Quare intelligetiς motrices nis mouentur motu generitionis , cum sntactemae; Non auctionis, inim non corporeae:
Non alterationis, cum qualitatibus primis careant ob perfectionem; Non localiter,cum non diuisibiles, nec a subiecto depen- Non Ioradentes:Primus vero motor omnino est immobilis; Nec attribu 'tiue moueri dici poteitCum huiusmo8i tria requirat.
, quod scilicet attritata turper se niobil ; Quodque tale mori seotita Lle alio motu moneatur, quam a primo;Tertio quod moueatur hoc si
sima quo motor,&εrvitus dependeant quar in cumdit pria lucii , mus ille momi, omnino expers ure a philosopho statuitur Omnino immobilis mobiles vero materiales, α GPleltes suboran- ites ori comptationem admittunt ex materia S sorina, co Pora snt via alia; hinc comora passive mota sunt non seneraconis; nec augmentationis; ed loci; Non reisto nec reflexo, sed mcirculati, secus enim si recto non continuus, di perpetuus inter
enim quoscunq; motus reflexos non neces aio cadit quies media temporalis. Nam si i sca super si quam lanceam quiescentem ascendat, Interm Tunc in quoen ue instanti, illa potest incipere quiescere nem tus ire dem potest illa lancea incipere descedere, interquem assensum, de dei censum non cadit quies media te orati . t sitio anter eosdem xeris, nec instantanea quies intercipitur, media .
enim nihil mouetur in instanti, ic nihil'ine scit ininnati: quies
namque & motus priuatiue opponuntur a ct consequenter pro mensura, per quam non est aptus natus fieri morus, nec etiam est quies,Ex quibus seqiutiirmuhil nec inter motus reflexos su- . . per lineam fustam ad angulum, non oportet esse quietem me. Udiam, quod namque mouetur circa angulum,Vel triangulum' non oportet id quiescere , cum esset super angulo ad quem esset tractio illarum linearum. I. ii vero ante,dc post reflexionem extant motus, contrari tur, alter enim est sursum, alter vero deo tim, unusqtie imp
dit alterum; Ex quibus duobus non potest seri unus motus, ad
136쪽
. . quam unitatem requiritur continuitas; quae eos foete differro lfacit; qui cum specie differant, numero etiam si csifferunt, cum, numeralis supponat specificam, ut 1. Metaph.t. I a. itatuitur;quet ivnitas specinca tollitur a contrarietate,quq est diuersitas per se, & secundum formam secundum speciem etiam appellata ab lArisi et . post.& Io. Metaph. as. sic enim dicit. Quaecunque ex parte Hrmae sunt contrarietates, specie faciunt differetian hinc/phylosophus. 3.Phys. i. statuit motum unum debere et Ie iniec .mmum unum secundum speciem,ubi tradit tres conditiones ad aconditi, Unitatem motus, Vel cotinuitatem requisitas;Vnitas speciei,vni πιε, tresia las si abiecti, & unitas temporalis , ut scilicet immobilitas intertio itatem sit; Dicitur insuper motus unus,cum sit persectus, ut ibidem 42 .n Q - cuiusmodi non est morus reflexus super lineam rectam, vel in i . ii ,. rus rectius, ex quo motum hunc secundum, non'posse unum na, i mero dici simpliciter apparet;com&subiecti; de numeri requial μι- rat unitatem, ut pi sicorum quinto 3 4. testatur Arist cuiusmo-: di non sunt hi duo motu per reflexionem facti. I De cire Solus autem circularis motus est absque media quiete, ideo . tari. csitinuus,& perpetuus,a quo enim terminus, ab eo ad quem minime dii inguitur,ab eodem ille in idem tendis; Cumque possizi '. aliquis motus localis elleppetuus, & de ficto sit, vel est retriis vel circularis, vel mixtus ex his; Non rectus ut supra, nec miseriis,cum nulla eius pars sit possibilis, sed continua, h perpetua,
quare de ipse non possibilis, sed perpetuus 5 a temus. ia j Non inuenitur tamen, immo est impossibile, motus reflexos .i naturales eiusde speciei fieri, sine quiete media, naturalis en irrimotus alicuius mobilis ad aliquem terminum cum inclinatione naturali ad illum , quae inclinatio cum minime possit stabito de . perdi,sequitur mobile quiescere in termino sui motus,anteqii recedat ao eo, hocque in singulo reflexo motu: Duplex namque cum existat motus naturalis , scilicet dc violentus, inter hos non cadit semper quies media, nam cum quid graue sursuri Motus proijcitur violenter, tunc antequam id ascendere desinat ,opor ἀλα0ni , tet, lubit motus,quo sursum mouetur, desinat excedere rei istoliam medij,ac grauitatis proiecti;& non statim,ideo prolemi meconuerso descendit, cum opus sit, qubd virtus illa impulsu crandis uniatur, quam grauitas ipsius proiecti, non solum excodit illam virtutem, sed aggregatum ex illa virtute, dc resisteritin medii,adhuc requiritur tempus, pro quo nec asceinlit,nec descia
dit,sia quiescit: Pioiectum vero post exitum a pro ij ciente, nori
137쪽
mbueriar ab aere 'r aliqui dic ut per Antiphrasina,iraquὁd pr
iectum separatur a manu, exit velocius, Quam a suo loco, eo m xura vacuum abhorret ac enim aer existens retro ad imple
dum vacuum insequitur ipsum proiectum, aecum insequitur, cum velociter,& attingit, ipsum mouet ultra, hoc enim philosophus improbat, propter absurditatem sequelarum: hoc enim dat0, sequeres quod in motu proiecti oporteret omnia retro in ueri usq; ad coelum,oportet enim quod aerem primδ, insequentem alius aer insequeretur, illumque iterum alius, de sic in infinitum usque ad coelum. Quς instipersalsitas experientia apparet in motu trochi vi. E Dium. demus enim quod trochus post exitum a manu proiicientis diu mouetur circulariter absque hoc quὁd aliquis aer ipsum in s quatur, mouet enim super eodem puncto alij, sub quo mouetum. veriorem tamen existimo sententiam illam, quod scilice proiiciens imprimit proiecto virtutem quandam motivam,quq est quaedam qualitas innata mouere,n: si aliunde fiat impedime-tum,ad eandem differentiam positionis,ad qua proiiciens proij cit;ideo experientia videmus, lubd lapis, quia plus de materis ,
habet, qWam pluma, & est magis densus, plus fecipit de illa vita disiuid ,,
tute monua,& diutius eam retinet,quὶm pluma,& ideo exi. am Scotietates
sertius percutit, eo quod plus de illa virtute habeat sibi impresto' sim. & quia ex natura sua id proiectum tendit ad oppositu minium,tandem illa virtus impressia corrumpitur,tuncque tale mobile desinit tali motu moveri. In motu autem circulari, aeterritas squς penes durationis, n5 extensionis magnitudinem attenditur non ratione partium mo .cit: δbilis cum sints est , nec ratione unius,& simplicis circulationis,
cum sit finita ratione redditus ab Ddem in idem; sed datur ab 'infinito transitu motus infinitus super magnitudine finita ci cumacto; hinc dicimiis,quia licet motus secundum magnitin, nem, super quam circumfertur sit finitus, hoc debet intelligi s cundum velocitatem,in determinato namque tempore pertransitur quaelibet tota magnitudo finita, non oportet tamen qubdsit finitus secundum durationem, quae durationis infinitas, non tantum a serma circulari, sed & a motoris infiniti infinita virtute asserit philosophus;Vnde apparet error ponentium primum motorem immediate mouere primum mobile, verbis philosin ali phi. ia. Met ph. suffulti, xbi quaerens substantiarum anstra .quotviti.
rum numerum,eum a spherarum numero adinvenire conatur;
138쪽
quo fit ut ablato motu primi motoris a primo inobili necesse si ponere in eodem duos motores sicquesura principia separata .ellant,quam motus; quod aperte s hor sententia: reproba philos phus loco supracitato , ubi dicit primam lationem a prima subitantia prouenire, sic Coni AEI .inquit,vi lemiis aute printer uniuersi simplicem lationem, quam mouere dicimus prinis stibstantiam: Non mediatepropterinconueniens, intrinam l
auorum ratio I si ratio dici possit in quam facissime de medio
tollitur, typis enim tonsoribusqtie clari illine patet ad hoc maxi: mum sequi inconueniens, qudd scilicet principium mouens moveret in non tempore; i autem in tempore moueret, tunc opo
teret,qubd id tempus hineret proportionem ad lenisus,in quo mouet aliqua virtus fidum, cuius limi enim teporis liniti est alia quaproportio ad giquod tempus finitum, tempus enim in quo primum monens reuoluit primum mobile, habebit aliqua proportionem deter natam ad tempus, in quo aliqua imas in luebat. Accipiatur namque alia virtus finita ,& addatur illi vitia tuti finitae, manifestum est,qubd moueturin minori tempor iEt ulterius alia virtus finita rertia in minori tempore. sicq; semper addendo ad virtutem diminuetur de tempore; Vnde radens peruenietur ad hoc, quod aliqua virtus finita mouebis in non tapore aequali illi tempor i. quo Priorum mouens ponebat motauere primum mobiles cum Auerme tamen dico quia primum. Dissicul- mouens, & prima causa perpetuitatis Motus scilicet principiatas num omnino primum,qubd eli D. O. M. non mouet immediate pri-Ι- m0wx mobile absq; motorie si suo proprio; Immo est alius moi ' proprius, qui immediate inicit mot primi mobilis immediate namqueagens aliquem motum, ipsum propter aliquid aliud se nobilius assere dicitur; sic philos lius secundo coeli.C
de duabus dissicili squaestionibus ubi sic dicit. Actio semper in duobus existit,&cuius gratia,& quod huiusmodi gratia;optimo autem, ausmodi est D.O.M. inelius nobiliusque cum noreperiatur, t 1 1. Metaph. apsum non immediatE,mediate tam odacendum est mouere . hinc deceptum existimo Avicennam,qui Histinxit inter intelligentiam primam productam,& anima primi orbis:licetque Arist I a.Metaph.'us rata numero mortium, substantiarum numerum, non intendat ipse,nisi numerum motoriim appropriatoriam, & immediatorum, praeter quos neces sutum est ponere unum mororem in ratione finis,cuius grati
139쪽
omnes mouere dicuntur,& ab ipso tabent perpetuitatem; uleo
mi auctoritatem Aristotelis dicentis, quot sunt orbes,tot sandis . intelligenti respondeo sicut iam respondi Eccellentissimo cui, Diuii odi fidam vir, cinura arguenti, dum anno vigesimo aetatis meae men ficultatisse Mai; anno ab Incarnatione M. D. LXXXIL publice centum. Problemata ex omni artibus depropia in ciuitate mirabili veronae inuictissimorum semper, Dominorum venerorum, P tri duum Paschatis Pentecostes defenderem; quotquot stant orbes
tot sent intellistentiis, excepta Pima: Nec me mouet alia aucto tu trigii
ritas Arist. qui primam i ionem a prima subitantia perhibeo tacuνuo. esse id enim dicit,non quia prima si ibstantia,sit immediate ages motum illum,sed quia motor immediatus, quoda nobiliori,&excellentiori modo intelligit,&amat ipsam primam sulatantia, quὶin omnes alis, S per ipsum primum morum, mobile prim is, ct eius imi aediatus motor,persectius agit, aut conseruat simili-.tudinem ad primam substantiam, quam alij:qurino rapprinniatus est Arma circularis semper gyrantis gyri materialis, ut agens assistens loco, & subiecto ab eodem non separatus, non tamen eidem gyro dat elle simpliciter actita ,siibstantiale,specificum, & unum, cum ei uniatur tanquam motor, & Qrma asib flens perinde ac nauigio nauta,ei tribuens motum,& ideo non ut serma specifica, Sc informam- Non enim cognouit Aristot.aIiam compositionem, quam exserma artema assistente,& orbe, vel movete,& mobili; luom
tus sitit Auertoes ad dicendum, quod ex intelligentia, & orbe fit magis unum, idest magis indivisibi Ie,quam ex materia de sorma: verum quia motus iecudum lationem,& ubi,est unus exi, Iis vita gradibus ab Aiistob p. de anima II. enumeratus, Ie eoi quitur,qui a teipso fit talis namque animatorum est, ut idem rosiatur. 8. Phys. 29. Viuere autem viventisest esse,ut a. de Anima 37.& iuxta multiplicem visae gradum, muItifex etiam est esse ideo intelligentia tribuetis motum gyro tribuit illi virum, S: ita dicitur tribuere eadem aliquomodo esse, quod, tamen non est me inserinationem, aut quia dedit it potentiam materiae ad adtiim ; sed est elle vivens secundum hunc vii radum. Ex quo id onsequitetur, qu5d intelligentiae non sent verae Qrmae, sed potius agentescausae, maee iratio in e consistit, lubdis utituat rem inesse, veta. de anim ς'. vlvei hoc probat, unod Deseri anima est vere serma; sed quia intelligentiae sunt causae operatio Gesumam,& motuum,ideo agenFs sunt,ut etiam dixit Arist de an,
140쪽
ma, sed si formae dici velint ea ratione sunt dicendae, quonIam coelestia corpora conseruant in elle. Non quia corruptibilia sint; sed quoniam, ut inquit Averroes a. cap. de lubilantia orbis si ii telligentia non esset;cculum non esset; luae causalitas non sor a Lilius vin iis, sed activa potius existit. Dicat quicquid velit Lelius Vincencuti redar ii Carpinianensis Salentinus qui nititur oluere rationes Ad. guixur dς changeli, sed non lotuit, ut alias ostendarii contra ipsum ex pr torni cῆli alata, Et si Auerroes alicubi dicat, quod intelligentiae sunt,ad qtias coelum dependet, de in Epith. Met phy.trael. 4. quδd sormae separatae sunt dantes esse;soluatur primum dictum dicendo, thiod non dependet coelum, qubd adesse rinaliter, sed dispositiud, de consertiatiue, secitndum vero sit qubd non inquit ipse quod dent elle; sed quod tribuunt sormas suas corporibus coelestibus. Q ς tributio, ut ipsemet inquit Diaspo. 3.cotra Algaetaeie lo. IS. dubi j,agenti,conuenit, nsi Ermati si dicat intelligentiam tribuete sormam coelo no intelligitur, ruod tribuat aliam formam a se, cum nulla alia a se reperiatuc ecundum Comm. ac si diceret, largiuntur propriam perfecti nem coelo,quae est motus, qui ut dixi de Aristotelis mente est rita semper gy rabilis corpus coelestis;quibus praeludiis coactus resolute dico corporis coelesiis compositionem duplicem esse.
Naturalem Vnam; non naturalem alteram; secundum prima est compositum ex materia,& forma, sicili caetera corpora naturalia, sed non eodem modo ; Nam est corpus mobile coelum, P motu locali tantum mouetur, & sertur non tamen est mutabole secundulii formam,de qualitatem,& ideo non compositu pex se ex materia Vna omnium generabilium,& corrupti Dilium, dem mi forma. Habet enim centum materiam,quae non proprie materia. ita costi sed silmilis materiae; vel quasi materia; hoc enim probauit Ari. S. physic.cum dixit,omne quod mouetur ex se compostum est ex duabus naturis,quarum altera eii mouens, & altera motu, hi iusmodi ali corpus coeleste cui etiam allentiens Comment. sub initium primi de substantia orbis, pertractaturus ex quibus c ponitur corpus coeleste, lixit ex niateria & forma: quae ideo no eadem cum lix eria inferiorum,quae proprie materia est,& su stantia mutabilis,& contingens,Omni uin generabilium, de co ruptibilium una ut Arist.testatur inde generatione, cuiusmodi non est corpus coeleste,ut philosophus in de longitudine, dc bre. uitate victae, quem etiam sequutus est averroes primo coeli. 1 f.
ubi ita ratiocinatur, si cslestia corpora materiam haberent eius dena