장음표시 사용
161쪽
. Admiranda sunt Domini lectores quamior ellementa,&praecipue ellementa, ignis,& terrae; Vnde dicebat Hermes, ad Omnium mirabilium operationem, tuo iusiciunt, ignis , & terii:,llic est patiens,ille agens: Ignis, ut ait Dionisius, in omnibus, MPer omnia clarὁ uenit,& remouetur, omnibus lucidus s1 mul re occultus,incognitusq; ipse quando perseipsum est, i Onacc dente materia, in qua propriam manifestet aesionem , lnanaeia sus. est,& inuisibilis, hinc dicebat Plinius immensa ct improba rerum naturς portio,ignis est,& in quo dubium est, plura absu- anar, an pariat: Ignis ipse viari, est, ct per Omnia penetrans, Vt aiunt Pyrnagorici, sed in coelo dilatatus, ct collustrans ; in recipiente uero multiplex;& ideo ignis hic ad inuentilius, quo ulla nauci est i lapidibus,qui ictu chalybis excutitur;est in terra, sl ex reflessione sumat;est in aquis,qui sontes & puteos calefacit, est in prosundo marij, quod uentis agitatum tepescit; est in aqreia, quem saepe seruescere sentimus : Et animalia quqq,& uiuentia omnia,& uegetantia calore nutriuntur,& omne quod uiuit pro pter inelusum ignem uiuit; quid plura Z Intelligentias ipsas a Dpellant sacri ignem de stamniam, ut David regius ille prophetia. d. Qui facis Anselos tuos spiritus,& ministros tuos flammania ignis ; Deus ipse ignis inflamans est,flammis. n. tuis ut termina- tiuis qccendit intelligentias, ad ministerium, & motum actilium, quare dicebat Aristo t. v primus motor mouet in ratione sinis, a mali & desiderati;& animς motrices mouet orbes ut assimiletur primo motori. Hinc id Pythagorae elogium symbolicu, Ne loquare de Deo sine lumine ; & primi Religionum Sc Cero moniarum sapientissimi institutores orariones, & psalmodias, M sacraquςq; nonnisi accensibus luminibus fieri decreuerunt: ει in lege a Moyse promulgata D. O. M. exquirebat omnia sua
sacrifitia igne offerri,atq; ut in altari ignis arderet. Admirandum est, est terra,est. n.obieci tim, subiectum, dc H-ceptiuum omnium radiorum, influxuumq; caelestium;ipsa coimtinet in se omnium rerum semina, seminalesq; Virtutes; omniu secunditatum est ceptiua,& ueluti prima parens omnium pu- .lulativa; in suis. n. etiam uisceribus,mineralia,& metallaria Limina cum admiratione reperiuntur. Non minoris admirationis extant duo reliqua ellementa, a iis,& aquς enim non minoris extent potentiq: Aquς. n. tanta est necessata, ut absq; illa nullum animal degere possit, nulla Iasia, nec planta quaevis citra aquq humectationem possit pr.' germinare;
162쪽
germinarethinc Thalas millesius, atq; Haesiodus omniu rerum materiale principium statuerunt , omniumq; elletnentorum antiquissimum esse dixerunt atq; potentissimum, de qua pote tia legatur Plinius. Solinus Iosesus de quodam stamine inter Arceam,& Raphanaeam syriae urbes; Paulanias, de caeteros auctores de aquarum mirabilibus, mirabiliter lcripsit Russiuessestus medicus miranda. Aaer vero spiritus est uitalis cuncta permeans entis, omnibus sibi, possibilem uitam,& consistentiam praebet, mouet & inridet omnia; hinc haebreorum Maecubales non inter ellementa id numerant,sed ueluti medium , dc glucinum diuersa simul co lugens,& tanquam spiritum mondani instrumenti roboantem, hanens, de eius mirabilibus Abbas Trithemius Plotinus, Aristi in meteorologicis, Albertus magnus,& Pontanus de ventoriam generatione, At hos duos habet uersus. A summo boreas Notus imo spirat olympo Occasum insedit Eaephyrus,venit eurus ab ortu. In istis uero Quattuor uel Materialiter uel occasionalitersi. De Moe- unt impressiones peregrinae Metheoroligice dietii de quibus M mxi rist. in quattuor horis Meteororum qui in Numero sunt quattuor. s. Ignei; Aerei, Aquei, de terrae. ' Igneae sunt duplices flammae. s. &phantasmata quam gene ratio sit ex exalatione calida & sicca p solis calorem a terra et uato uso ad aeris supremam regionem, ubi ignis vicinitate ii flamatur qui ob uaria Dispositione, diuersis oculis nostris appa ret figuris, uariis inpellatis Nominib. ut sunt; itipulae; Egis, dati sidus Volateriam Cometes, Hiatus,illuminationes,serotinae, vorago Colores de qui b. oibus primo lib. Maeteorae tractat Arist. Aqueae sunt illae, quae fiunt, ex vapore calido de humido ad
mediam uel infimam aeris regionem astrorum uirtute eleuato,
di sunt Pluui ,Niues,grandines quae fiunt in media aeris regi ne frigidissima;pariter Ros & Pruina in infima; fontes de fiunt,na ex, aeie in altis speluncis sub ima tellure mitro cluso , in M suam liquato, Continue subeunte nouo aere: Mare autem finui Naturam ingenerabile est de Incorruptibile dicit Aristoti in secondo libro. A aereae sunt illae,qui sivi ex exalatione calida dc sicca in aetedi terra gignuntur uirtute astroru essectrice & sunt,uenti, Tmnitura fulmina, terremotus, Eenephias de Typhon. Radio tu a p. paratione ut sunt Naton,Iris,Viro,Parciij ide quibus omnibus
163쪽
tractat libro tertio. Terreae sunt ille, quae fiεt,uel ex exhalatione Calida de seca et errassit in uisceribus terrae introclusa,actione corporum celestium, generantur mineralia sessibilia dicta, quorum Natura tota est terrestris de sicca, ut sunt lapides & gemmae : uel ex Vapore Cali. do humido terrestribus partibus Commixtis, actione Coris potum caelestium, dc ita generantur Mettallaria. Nam ea hal tio vaporola multo tempore , frigiditate terrae docta constri gitur, de generantur Mettalla suci villa, & sunt.
Plumbum Saturno attributum. Stannum Ioui. Ferrum Marti . Aurum Soli. Cuprum Veneri. 'Argentum vi uum Mercurio.
Argentum lunae: horum. n.astoriam Motu, luminae, & im 'suentia proprietati in terrae visceribus generantur de quibus Ariit in lib.tertii Meth. fine aliqua dicit, Oet in lib. de Min talibus quem Albertus Magnus copiose conscripsit. In quarto autem Meth. libro tractat de operationibus quattuor qualitatu Primarum Actiuarum, de Pasiuarum de quibus satis compe diose supradixi. Ex dictis igitur lectores didicistis Naturam ει Proprietates,cum partibus Coeli,& Ellementorum, adiectis ijs quae virtute coelorum fiunt in ellementis. Pariter quomodo laec omnia Drent, dc gyrentur , nam intelligentiae gyrant orbes. orbes gyrant ellemento, in elle mentis gyrant Metherologice impressiones vel Peregrinae,quet de ipse gyrant, se regentes secundum i fluentias supernas & continuo gyrantes pro quinto
164쪽
Circa secundum principalem Gyrum secundum
E Quinto subgyrante gyro prolixe semiadum opinionem Platonis, & Aristotelis mi
rato, secundia Theologos, cum sit de Crea, tura,pure corporea, tria praecipue vobis le- .ctores propono secundum fidem tenenda, sicut tripliciter potest Creatura talis conta
Quoad fieri. Quoad est . Q ioad operari. Quoad fieri tenere debetis .i, sex diebus sit in esse produi fata,
Tria no ita quod in principio ante omnem diem Creavit D. O. M. essenbilia cir-tialiter captus coelum ,& terram. xςrum Prima velo dicisormata est lux. i ς-tiu ς firmamentum factum est in mydio aquarum , Tertia separatae sunt aquae a terra; & congregate in locum
Q aarta coelum ornatum est luminaribus . Quinta Aer & aqua volatilibus & piscibus. Sexta terra Am malibus, & hominibus. Septima recquievit Dcus non I labore,nec ab opere,ciam usque nunc operetur , sed a Nouarum spetierum Conditione . .Qaia omnes secer..t: vel in simili sicut illa,qu ae propaganturivel in seminali ratione, sicut illa, quae aliis modis introducuntur in esse: Et rationem adducit Seraphicus Doctor sic: quia Deus
165쪽
optimus, sapiens, & omnipotens . Vt omnipotens, ante omnem Diem creauit coelum terra. Optimus Vt sapietas, in triduo distinxit Naturam luminosam ab opaca
prima Die, D hanam a Diaphana secunda Die : Perspicuam
ab opaca tertia Lite. cionatori Vt optimus, tria distincta ornauit. Qua i ta Die ornauit Naturam luminosam formatione stet la- 'rum , solis, & limar. Quinta Die ornauit Natiiram Perspicuam faciendo ex aquis
pisces, Sc aues ad ornamentum aeris, dc aquae. Sex ra Die ornauit Naturam opacam. s. terram, saciendo b itias,& reptilia. Et ad consumationem omnium, Naturam humanam : Quae omnia, etsi in instanti potuerit facere Deus; t naen ut Distinet E cognosceretur omnipotenti. a, sapientia, & Bonitas, successione dii liniata temporum fecit: Ulteritis ut lignaret sex Musili aetates, in quibus licet operari . in septima aut e qui' Qiis re s eicere; oc ideo non scribi cirr septimam habere Vespera in; Non prinia di- quia non habuit dies illa Noctem succedentem, sed ad praefistii ς ς ς x randum finem Naturae litimanae beatificabilis, qliae si sex diebsua libertate bene operabitur, requiescet in coelo, sine fine bea- Vta, Si vero imale, Diei suo succedent tenebrae caliginosae in inserno, nec poterit maereri,cum sit Dies septima. Quoad esse Creaturam Corpoream S praecipite coelum con- D. Tli templans D. Thoma p. p. quaesi. 69. arti A. de spli ris omnibus si ςςς
loquensn coelo inquit V Coelum tripliciter in scripturis acci Pl
Quandoque. n. dicitur propriὸ,&Naturaliter,&sic dicitur Coelum corpus aliq, sublime, de luminosum actu, vel potentia, α ita ponuntur tres coeli. Primum totaliter lucidum,quod vocatur empyreum.
Secundum totaliter diaphanum , quod vocari Aqueum &Cristallinum. ἈTertium partim diaphanum,& partim lucidum actu, v v cant coelum sidereum,& diuiditur in sphaeras octo. In sphaeram sellarum fixarum,& septem Planetarum. Secundo dicitur coelum, per participationem alicuius proprietatis corporis coelestis, C sublimitatis, de liiminositatis actu, vel potentia,& sic totum istud spatium, quod est ab aquis, usq;
ad orbem lunae, Damascenus ponit virirna coelum, nominans illud aereum,&sic secundum eum sunt tres coeli. Aaereum, side- lreum, .
166쪽
reum,&aliud superius, de quo uelligit quod Apostolus legit
raptus usque ad tertium coelum, sed quia istud spatii im contisnet duo elementa. f. Aeris, & ignis, &m utroq; eorum vocatur Rabanus. superior,& inferior regio, ideo istud Coelum Rabanus disti guit in quattuor: Supremam regionem ignis nominans coeluigneum t inferiorem vero regionem Coelum olimpium,ab altitudine cuiusdam montis, qui vocatur Olympus: suprema vero regionem aeris vocavit, aethereum caelum , propter inflammationem, inferiorem vero regionem coelum aereum, sic cu isti quattuor coeli tribus superioribus connumerantur, fiunt in unia uersum secundum Rabanum septem coeli corporei.
Tertib dicitur Coelum Methaphorice, & sic quandoque ipsa
sancta Trinitas dicit ut Coelum, propter eius sublimitatem , de lucem. De quo coelo exponitur Diabolum dixisse, Ascendam in coelum .i .ad Dei.O.M. aequalitatem. Quandoq; etiam spiritu lia dona. in quibus est sanctorum remuneratio, propter eorum eminentiam coeli nominantur, ubi dicitur merces vestra multa est in coelis, ut Augustinus sanctus exponit: quandoque tria genera supranaturalium visionum. s.corporalis, imaginariae,& intellectualis, tres coeli nominantur, de quibus D. Augustinus exponit,' i'aulus est raptus usque ad tertium coelum. Sed clarius dico No,quoad elle tenere debetis diuisam,& dia. stinctain elle in x. spnaeras Coelestes , de quattuor elementares , sunt. n.coeli decem,empyreum, totum luminosum, Cristallinu, totum perspicuum, firmamentum, ex utroque coniunctum, septem orbes planetarum, qui suo motu vario, variabilem m tum elementorum iungunt motui incorruptibili trium primoruni corporum,& sic faciunt machinam Mundi persectam, pulchram, de distinctam. Quoad operationem dico esse tenendum maliqua influunt in elementa, &terret tria quantum ad distinctiiram significaticinem temporum, dierum, mensium,& annoriam: influunt etian
quantum ad effectivam productionem rerum generabilium, de corruptibilium. s. Mineralium, Vegetabilium, Sensibilium, de Corporum humanorum: non tamen influunt per constellatione super liberum arbitrium: Et cum in ipsis sit lux, motus, calor, & virtus,eo modo quo esse possiant. Lux ratione suae formae. vhaἡ ἡ & speciei: Motus respectu superioris influentis: Calor respectu
siti. die inserioris suscipientis: virtus omnibus modis : Liice&moturam. distinguunt diem secundum lucem solis, dc molia firmamentia Mensem
167쪽
Mensem secundum tum lunae in circulo obliquin Annusecu Messum , dum motum solis in eodem circulo: Temporum vero, secum dum varium Planetarum motum,diliantiam, & cocursum, as 'censum de descensum: Retrogradationem,&staciam,ex quibus oritur diuertitas in temporibus: virtute & calore influunt ad productionem eorum, quae ex elementis generantur: idq; tri-Dus modis . Primo excitando: secundo promouendor tertio cociliando: ita v secundum conciliationem contrariorum ab aequalitate remotam, inquunt in Mineraliae secundum concili tionem ab aequalitate minus longinquam, in vegetabilia: secua dum conciliationem aequalitati proximantem , in sensii bilia: secundum conciliationem aequalem,in corpora humana;quae disposita sunt ad nobilissimam sorinam, quae est anima rationalis, ad quam ordinatur,dc Ierminatur appetitus omnis natiarae sensibilis, re corporalis, vipez eam, quae est forma,ens,Viuens, se
tiens,& intelligens. quasi ad modum circuli intelligibilis reducatur ad suum principium in quo perficiatur,& beatificetur, &quoniam in illud tendit per liberum arbitrium: dico quantum ad arbitrij libertatem, praecellit omnem Virtutem corporalem eae per hoc cuncta nata sunt sibi seruire: Nihil autem sibi doni, nari habet,nisii solus Deus; m fatum, siue vis positionis sideru:α ideo optime dicebat Arist. quod homo est quod amodo finis omniumnam omnia propter ipsum: & ideo sexta sitit serm
Clarius dicit Scotus in secundo Sententiarli, ubi respondens illi quaelito,num steli ae agant in haec inferiora, hanc posuit conis
clutionem: stellae habent actionem in haec in seriora, in elementa,in mixta inanimata , di animatairrationabilia: In elementa dupliciter, quoad generationem, & quoad alterationem: accedente.n. Sole,& aliis stellis ad Zenith alicuius regionis, elementa superiora, ut ignis & aer augentur;& inseriora,ut aqua & ter. ra minuuntur, & conuertuntur in superiora: recedente autem
sole,de accedentibus stellis effectiuὸ fiigidis, ut est Saturnus, ct
Mercurius,accidit generatio elementorum aquς α terrae:& luna secundum suas medietates numero quattuor, dominam h missis,& mari praecipue,in eodem fluxum,& refluxu causat, ut notat Altu malar a. lib. maioris Introductorij in Astronomiam
di regulariter ab ea causatur tumor aquq in horis uigintio uinq; In mixta imperfecta ut sunt impressiones Maetheorologi
168쪽
Quare nosat metio de creatione Angelatum.
i . Non est Corius. Non tu,stauta.
In mixta psecta inanimata ut sitiit Mettallacia& Mineralia In mixta persecta animata alterando , gyrando , corrumper do,dc immutando. ii Non tame in animam,cum libera a D.O. Maximo creetur, uxsuo loco explicabitur de ita in genere patet de dii tinctione de
Quod subtili iis speculans ego, optimum reduxi lectores,
uobis tradere compendiosam,claram tamen cognitionem cum speciali conlideratione omnium rerum in i ex creataria diebus , in quibus nulla fit mentio litteratas creationis Angelicae nati irae,
uel quia Moyses principium narrationis suae iecit a principio,
quod ad tempus pertinet sensibiliu rerum, natura angelica verbpretermititur tane antea creatarael secudo, quia Moyses uides Q loqueretur rudi populo , qui nihil nisi corporalia poterat . capere,& ideo pronus maxime ad Idololatria a lua ipsum reuocare uolebat , inon secillet, si subilantias abi tractas, sit pere corporeas, existere aperuisset; ipsas . n. rudis pcrulus ille, Deos plures reputat let, Meo pretermisit: uel ertio,astetere pote iis νMoyses non connumerauit Angelicς naturae creationem liti ratem , S expresstam , sed mistica in opere primae Diei in q lux duplex fuit creata, sensibilis. s.& insensibilis: uel quarto, cu D. P. Augustino φ ideo nulla fit mentio in sex Diebus, quia a te omnem Diem in principio creauit Deus coelum & terram.i. naturam Angelicam informem,& materiam primam ina em Muacua, ideo prius distinxit lucem, quς est quodam incorporeum,& postea corporea de materialia . Prima Die formata et Uux quae nullo modo potest dici corpiis, primo ratione loci, nam locus cuiustibet corporis est alius a loco alterius corporis, ino id e locus aeris eth & lucis . Secudo ratione motus, si . n. lux estet corpus illuminatio ellet motus, localis c6rporis, qui in inflanti fieri non potςst sicut fit illuminatio, statim. n. cuin sol est in puncto horizontis, illuminatur tota
haemi sperium usq; ad punctum oppositum. Non potest minus dici substantia quomodocumq; , cum stipsa lentibilis , substantia uero nequaquam: lux etiam in alia quo est accidens ut in igne, igitur non substantia, quod . n. verieli, nulli accidit inquit Arist. Nec multo minus, potest lux dici substantia completa, quia nec sp ritualis,cum sit extensibilis: nec coi oralis , tunc. n.duo corpora essent simul. Nec
169쪽
. Nec quarto potuit dici si rmia sub laticialis: quia illud cui aduenit in inet perlectum in specie illQ reccedente: sicut apparet de aere litandoq; illuminat': quaadqq; tenebroso. Nec quinto, materia, cu nullo pacto pertineat ad genus sub stati tiς, dicendum tamen, ci, sicut calor eis qualitas adtiua consequens formam subitam talem ignis, ita lux est qualitas consequens 'rina in substantialem solis, uel cuiuscuq corporis a se luxentis, si aliquod aliud tale ei licuius rei signum est, qu: a radii, diuersarum liellarum. habent diuersos effectus, secundum diuersas naturas corporum.
Quς lux prima Die formata est primo, quia lux seu lume est
.qualitas primi corporis, unde secundum eam, primo fuit mundus sermandus r. propter communitatem luci,; communicant. n. in ea cuin superioribtis inseriora corpora, sicut autem inc .gnitione procedi xur 1 communioribus , ita & in operatione. 3.-quia luce cςtera manifestantur, η . quia non potest elle dies
une luce, unde oportuit in prima die fieri luce , quς dicitur una, non prima, ad designandum Q viginti quattuor horarum spatia pertinent ad unum diem, unde per id φ dicitur una pr fi- itur mensura Diei naturalis: vel et dicitur una, ut per hoc signicetur Diem consti m. ita per reditum solis ad unum & identapsi istum . vel 3 quia completo septennario dierum redis ad pri- .maru diem,quae est una cum octaua: vel . quia octaua est qiasaesurgentium ad recipiendam gloriam, Ma erunt lucidi ut lux,
ideo una. - i Secunda Die factum est firmamentum, quod fim D. Aug. est coelum corporeum: nam prima Die istum est aliud coelum. s. natura Angelica. Secuduni Bedam S Strabum est coequm iide a eum, prima. n. die facitim est empireum, secundum Damalcen uintelligitur coelii in sidereum: prima enim die fictum est quosdam coelum sphaericum sine stellis , de quo philosophi loquii
tur,dicentes elle Nonam sphaeram,& primu mobile,qubd m Metur motu diuino . Secundum aliam expositionem quam loco proprio tangere videtur August. sanctus. per fit mamentum vel Coelum factum prima die. intelligitur Coedum sidereum: secuda die vel, factum intelligitur spatium aeris, in quo nubes conde santur,& ideo dicitur, ut diuid ar aquas .ab aquis. i.aquas spissas quae sunt in terra, ab aquis tenuibus quae sunt super coetui praefatum. Nam supra generantur ad salutem olum alaliu , de in terra est earum quies . Vel aquas ab aquis.i. Coelum sidereu
Quare prima Die sacta sit lux.
ma dic: ξDies lucis ibi, factus est vespere & mane dies D
Suabus. D. Damascenus. D. Auga stinus ai
170쪽
diuidit superiora corpora diaphana ab inferioribus duplianis.
Vel aquas ab aquis. i. locum impressionum ma teorologicarum ignitarum ex exhalatione terretiri calida & sicca,ὶ loco inapres Honum aerearum aquearum,& terrestrium, quae flut vel in in dia aeris regione, vel inferiori,vel in visceribus terrae, de ita haec mea ultima expositione de facili cognoscitur tacita elemetorucreatio informis. de qua expressa non habentur apud Musem, nisi de terra & aqua, de aere per tenebras de lucem subo scurE , de igne per impressiones quae super secundam aeris regionem
fiunt virtute elementaris sphaerae contiguae, qua suprema aeris regio inflammatur. Tertia Die congregatae sunt aquae in locum unum, de apparuit Arida, quam vocavit terram, ac eam virgultis germinare secit,&ideo terrae informitas remouetur, quae duplex est. Una inuisibilis & inanis,quia aquis erat cooperta:altera quia erat in composita siue vacua. i. non habens debitum decorem, qui a quiritur terrae ex plantis eam quodammodo vestientibus, utraque in hac tertia Die remouetur. Quid eon Prima quidem,quia aquae cogregatae sunt in locum unum .i. gregatio eleuatae in maiorem altitudinem in loco ubi sunt congregatae, qu-xv nam mare altius est terra, ut experimento patuit in mari rubro
insit Basilius vel exactissimae congregatione sunt densatae; vel introclusae fuerunt in partib. terrae cocauis de porosis, sed me. Iior prima ex primo. Secuda uero informitas remouetur, sia proia tulit terra herba virente uel actu in sua specie: vel causaliter a.
Ad ' recipiens uirtute producendi herbas dc virgulta, sicut uides imnuere Moyses Gen. a.dicens,iste sunt generation A c li,dc terret 'm' ' quando creatae sunt,in die, quo secit, Deus coelum & terram :ge mihi. & Omne virgultum agri antequam oriretur in terra,omnem; . uit. hqrbam regioniS,Priusquam germinaret,antequam ergo orirentur super terram, factae sunt glossatae lectores,causaliter, na postquam de sermaliter & causaliter creauit septima die quieuit
Prop. D. Deus. Qui tame postmodum secundum administrationem reruAug. de- conditarum per opus propagationis, usq; modo operaturi hinc Ax xvi, intelligenda sic lienit auctoritas D. P. Aug. dicetis Deus creauit
Vtilitis omnia simul uel serinaliter, uel causaliter. ieex er Quarta Die facta sunt luminaria in caelis Sol. luna,& stellae, i , L.ἡ, tempora, lies,& annos,ad uiuetium utilitatem, de coelorumae si ita ' ornatum. Prouenit utilitas hominibus quantum ad uisum prisrum . mo, qui est maxime utilis in operibus,cum sit directivus ad res