장음표시 사용
181쪽
homini mirabiliter a D. O. M .codito magna domus Cyri cunia In rapite
Pilatio sancti IO A N NIS Laterane si a Memnone illo a Si- 'xto V. Pont. Max istud Mausoleaeum Reginae Arthemiliae; κ' Sepulchrum seu monumentum Pis v. lanctissimae ,& felicissimae recordationis in Cappella Sixta sanistae Mariae Maioris i Mirabilia urbe ab eodem Sixto totius mundi cum admiratione,& sui ani. . Sutto fami pij causa extruetiim. Collo sum selis Bhodianum cum co m breui lumnis duabus , Traiana s. & Domitiana in urbs cum sanct. Apostolis Petro & Paulo a Sixto superexectis; Pyramides pii cum ijs in urbe a Sixto omnium cum admiratione ad sancta Petrum in Vaticano, ad sanctum Ioannem Lateranens et , ad e sanctam Mariam Maiorem , ad sanctam Mariam ad populum aetatis manilius Babiloniae csi structuris incredibilibus in Vatic no totaq; urbe a Sixto eodem, quattuor in annis tantum sui Pontili. in eisdem prosequeps factis: Et postiemo Capitolium , cum cupula latam perfecta sancti Petride urbe a Sixto: omnia inquam homini cedanitari Memnone. n. Arthemisia; Rhodiariis, ptijs, stabilonicis,& Romanis & a Sixto V. Pon. Max. qui homines sunt extructa & e resta fuere, Anima rationali in ipsis maxime imperante.
Haec. n. de mente Aristotelis in tribus libris suis de Anima, in 3 8. contextus distinctis,& praecipue in secundo in 62.coni.
ubi de generibus animarum, earumque potent ijs tractat , Min tertio in 68.coni. ubi de intellectiva in hominibus: decem . . Si septem potentias, siue uires habet corpore coniunctas, quaruanima in communi est primum principium,& sunt uegetatiua , q0 ρο 'cu suis spe bus L nutritiua, augmentativa, & generat tua: sensitiva cum sensibus externis quinq; s. tactu , uisu, auditu , gu- d Amma,stu,5 odoratu;cum quattuor interioribus, s. sensu coi, Phant, Aristotasia,cogitativa,& memoriarintellecti cum tribus potenti js . Lintellectit agente, Possibili, ac uoluntate,& ita anima rationalis
mirabilis in humano corpore has omnes decem & septem pote-tias exercere pote' proprias aut L intelligere & uelle, etiam a corpore seiuncta. Vegetatiua elt secundu quam rebus Hest uiuere,vel est actus Vegetati.
substantialis corporis organici physici; quo idipsum nutitur, H-ugetur, & generare potest.
Nutritiua potetia est, quae nata est saluare suu subiectum nil cte ορα- tticatione,quae est mutatio alimenti extrinsecus adnenientis in mam M
subitantiam aliti corporis per uim caloris naturalis, & huic S poten
182쪽
potεtit nutritiuae i quiui Galenus 6c Hypocrates ut uidere potui
in Aphorismis eoru , attribuuntur quattuor operationes seu Di tutes quae fiant Attrachio, Retelio, Digestio,& Expulsio,quae ita essentialiter sunt ordinatae de in harmonia,q, si una alieti domi. netur, in corpore distbnantia cum infirmitate causetur. Nam si Vnde eau attractio superet retentivam, causatur immitus;si retentio digesti stionem causatur cruditas,& diuerso retenti indigelii in prauos iu eiu expulso liel expultrix uirtus dominetur rete dita, . trici, si naturaliter causatur fluxus uel simplex & excrement unde flu- rius: uel cu sanguine vel tertio Hepaticus sinit cu excremeta sut ' triplex, cum sanguine, M in ipsis reperiuntur quaedam ad modum loti rae carnis ut uidi ego ipse venetijs dum quidam carnalis fraterita 'μμ' meus Andraeas nomine Phylos.& utriusq; iuris Doctor ibidem in Autumno tali usq; ad morte laboraret morbo a Medicis quibusdam ignaris eccellentissimis tamen habitis, non cognito: a
quo salua telae Venae in aqua tepida Vertae suit D. O. M. adi uante penitus liber factus. Augmentativa est potentia prouehens suum subiectum ad debitam quantitatem sibi a natura institutam.
Generatiua uero est potentia sibi simile in specie generans de
Mus tu, Senstitia uero Anima est achiis sebstantialis corporis natur eum viri- lis organici, quo idipsit in uiuit, sentit,diiudicat, appetir, spirata. & loco progreditur,qui de uitalis cognominatur a medicis: dia Q 'd spi' in ipsa e spiritus uiuificans corpus, & cognoscens, dia cernensq; materialia lentibilia,& ea prosequens,Ordinatus a primario membro f. cerebro ad sp ualia organa : quorum quaedam sunt ordinaria,& in genere, de sunt illa a quibus principaliter emanat operationes iensibiles, quas medici uocant virtutes vitales in organa spu. ilium sensuum: sicut ab hepate principaliter emanat operationes uegetatiuae in organa specialia potentiae uegetatiuae,qualia sunt os, stomachi, uenter, uenae, intestina, & r nes: In specie uerb sensitiva organa sunt membra corporis recipientialspiricii in Se motu a qualitate sensibili ut nerui oculi,&c. γε sitis. Sensus exterior est potentia sensitiva in animato corporeis .hus rete. quae species rerii sensibilium praesentes non absentes percisset extrinsecus,cuius obiectum est triplex,proprium, Uab uno C, i,sciis x-nxum pςrcipi potest, commune, P a pluribus sensibus perci fide. pi potest,ut magnitudo, motus, quies,numerus,& figura: de per
accidens uel medium,st non per se dc virtute propria agit in porentiam
183쪽
rentiam, nec imouet ipsam nisi P accidens ratione alicuius coniucti tibi, ita substantia prinis non mouet visum nisi ratione coloris. Circa quod obiectum cum organum est bene affectum;& Condisio est proportio med ij, simul dc aequa gistantia , sensus nunquam vς x qui errare potest: est autem quintuplex extenus sensus ut Aristotelis secundo de Anima testatur, de experientia patet. Tactus, . uisus dic. Tactus est potentia sensitiva exterior, ordinata in neritis expansis per totum corpus, media cute de carne ad depraehendedi quali ratem tactilem : unde obiectum talis potentiae, sunt pri- ob; alami & secundae qualitates: organum uero eius est quidam ner- organu. uus, multiplex, ct ramosus & capilatim quasi per totu corpus , sub carne de cute disperius de expansus tanquam rete quoddam
manas cum caeteris molliusculis neruis a cerebro laquam a radice: unde pili,olla, ungues, & cornua, tactum non senti ut, quia non sunt isti nerui tangentes, per ea ducti de sparsi: de ideo caro Miciosa maxime sentit qualitatem . Visus est sensus exterior oculis percipiens species colorum ,&coloratorum, i re idorumq; corporum:cuitas obiectum est visi bile organain uero est oculus ullus, ad quem protenditur col rum neruus opticus & bifurcatus a cerebro ad oculi pupillam,
medium uerb est perspicuum seu diaphaneitas, saltem in extremitate uisibilis, quodcunque sit illud iii quo color a lumino iexcitatus temitit ad specie in puram oculis onerendam : nam
radius uisitius est lumen Pyramidale ab obiecto uisibili multiplicatum, presertim lucido continuata luminis generatione ad oculorum uisus:& ita per radium uisitium, species, idolum, de figura rei uisibilis peruenit ad uisum cui offertur per mediunta perspicuum,cuius quidem radius basis est in re uisa, conus atmtem in oculo uidentein ideo uisus fit per intra missionem,nor aptem extramittendo uirtutem uisuam ut Plato existimauit: desertur. n. coloris spiritus ad medium diaphanum reflexum, ad organum uisus,in neruum opticum ubi fit sensatio, ad sensu
communem,ubi ut inquit Aristotelis fit iudicium , dc discretio
Auditus est exterior sensiis auribus percipi cs qu itatem ex
aeris commotione prouenientem s. sonum. Cuius obiectum est sonus;organum est auris foris patula, intus autem tortuosa, de flexuosa, ne ficile elabatur sonus,cum pellicula super os auris extensa .Myringa apellat comaturali aere repleta, quae sonum S a tram
184쪽
ransmittit ad communem sensum per neruum; φ quasi a cerebro bifurcatim ad ambas discinditur aures: medium est aer
Gultus est potentia sensitiva exterior apprehaendens sapores per ling iam, medio humido saltuoso. Cuius obiectum est por, si est qualitas gustabilis ex humido digello in sicco terr stri per calorem solis uel qualemcunqμ ει quia diuerso mo
do, humor ille cocoquitur,adeo diuersae sunt saporis species os ganum est lingua ni suo stante neruo, qui secundum alia quos medicos est superior pars linguae. Ol sectus est sensus externus naribus appraehendens odorε medio aere uel aqua,cuius obiectum est odor, qui est qualitas odorabilis ex sicco codo sto per uim caloris in humido,organu est sub cerebro proxime super nasum in luctura frontis δc Nasi, ubi sui duae carunculae cauae,porosis, sicut anteriores mammi blae: luaeaeooperiuntur pellicula recipiente de remittente aerem odoriserum assidua respiratione instar sollis. Medium est 'aer:& haec de exterioribus se talibus. Sensus interior est potentia sensititia in animato corporo qui species rerum sensibilium absentes de praesentes percipit, diiudicar, discernit,comparat,& diutius conseruat: &est quadruplex uet quintuplax,s. sensus communis, phatasia, imaginatiua, cogitativa,& memoria secundum aliquos, sed tres puto ego tatu esse sermaliter, reductiue uel in specie ratione modi quattuor& quinque: s. sensum communem, Phantasiam, de memoriam caetera ad phantasiam reducuntur. Sensus communis est potentia sensitiva interior apprehaendens sibi transmissas species sensibilitum,quae sensibus particularibus exterioribus sunt oblatae, offerens easdem phantasiae: cuius obiectum est quaelibet pasibilis de sensibilis qualitas cuius species abstracta, S: multiplicata per sensi is exteriores transmittitur ad cerebrum,cui insidet sensus communis. Organum eius est anterior pars cerebri Juper dextrum oculum in primo cerebri uentriculinsitum tres. n. habet ventriculos uel Caelii las)qui cu sit humidior caeteris,aptus est ad omnes spiritus seimsibilium recipiendos, ut cera mollior in receptione figurae sigillaris: diciturq; omnium sensuum radix, & origo; ab eius. n. cetro oes nerui sensitivi exteruoru sensuit Copticus, uisitius,auditiuus gustativus et olfactivus 'gediunt actus eius est cognoscere, apprehendere, di differentias inter sensibilia se suu exteriorum
185쪽
Phantasia est potentia interior sibi imprimens altius syecies
sensibilium praesentiti, & absentium, atque ex iis similes species sensibiles aut intentiones, conceptusq; eliciens, si ouis uiso lupo conceptum inimicitiae elicit, ita canis baculo uiso,ita inaus ain diendo sono clastico. Cuius organum est medius uentriculus cerebri paulo siccioranteriori,ut species receptas a sensia communi per neruos diutius retineat, sicut cera licca diutius retinet impressas species:& actiis eius est quintuplex primus est . altius iprimere species Acta phasibi a sensu communi ablatas, etiam in absentia obiecti. Secuti quin diis discernere de diiudicare subluntiam particularem dc singularem,& quodq; singulare:Tettius incognita a sensit communi certius diiudicare : Quartus concipere species similes &disimiles obiectis acetiam non obiectis a sensibus exterioribus, ut sunt species centaurorum,&c.&ideo quartus est: componendide comparandi speciem cum specie: quintus est ex specie sensibili elicere imaginarium coceptum vel in tetionem, quae est species. Hi no corporeae, neq; sensu exteriori perceptae; sed latum imaginatione ut patet de oue uiso lupo concipiente inimicitiam quae hon estiensi ilis. Memoria est potentia sensitiva exterior, quae species rerum sensibilium ab aliis sensibus interioribus receptat & reservat. Cuius obiqehum est sensibile perse sensatiani ut conseruabile, i sa. n.conseruat species, qtias concipit imaginatiua,cogitativa, urphantasia: organum est posterior cerebri ventriculus. Actus,
Praeter autem haec corporea, de sensibilia quae homini tamῆ De intelle
subiecta inexistunt materia, reperitur, Se altera Eius compaginis . concutens linea curva, Anima s. Rationalis ; quam pro uiribus Democritiorum,Cyrenaicorum,& Epicureorum turba destruere conata est, horum. n. conlideratio in liac corporum mole E. niebatur. Contra quam opinionem, sunt multae auctoritates;
Aristotelis, Platonis; Lucretij, Lachaniij; Anaxagori; Socratis, Galent; Avicenae; legis diuinae est positivae, ciuilis, & canonicae. In primo de anima t.c. 23. ubi docet animam intellectivam
In primo de animat. c. 6s.d.intellectus videtur innasci, sub stantia quaedam existens,& non corrumpi, &c.
186쪽
Ipsam attestatur, non. n. de Deo intellexit Arist. vi ex verus prae ced. clarum apparet; Δ si posuit lI sertassi dubitatilium terminum , id non quia dubitaret sea quia nondum demonstraue.
In primo de anima t. h. 8a. Rationabilissimum. n.esse hunci antiquissimum,& diuinum secundum naturam . In primo de anima t.c. 9a. d. humanum intellectum nullam corporis partem continere, ex eoq; separabilem esse. In secudo de anima tac. xj. d. separabilem esse, vegetale aute, dc sentientem inseparabiles esse, illam ut intellectit in asserens non esse actum corporis; ut Animam,in t.6. dixit esse actum corporis.
In secundo de anima t.c. II . videtur de aliud genus animae es e,de hoc solum poste separari, sicut perpetum a corruptibili; ina et .subdens Q reliquae partes animae separabiles non lunt. Primo de ala t. t 9. Et si Arist. utatur verbo illo uidetur , non ossicit, inquit. n. Aueroes,lutitur eo loco certitudinis in locis. in sibus certitudo est famosa, de residuus sermo est manifestus , ut de anima,eam.m inseparabilem & perpetuam ella famosum erat apud antiquos. In secundo de anima t.c. 3 a. de speculativo autem intellectualius sermo est. In secundo de anima t.c. I 62.d.Animam Ppter egritudinem& somnum obtegi, se non pari. In tertio de amina t. c. I. & 3 .d. eam esse separabilem & impassibilem passione corruptiua . In tertio de anima t. c. Io. d.inrellectiis obiectum esse ipsam rei essentiam, igitur est abstractus. In tertio de anima t.c. I a. facit dubitationem, licens, si intellectus est simplex, de impassibilis, & nihil cum aliis habet com- .mune ut d . Anaxagoras, quomodo intelliget 3 si intelligere est Pati 3
In tertio de anima tic. I 3. habetur pro absurdo intellectum esse compositum ex materia,& serma, ueluti materialia intelli
In tertio de ala t. c. I s .d. & ipse etiam intelligibilis est, sicut ipsa intelligibilia: in ijs. n. quae sunt sine materia, idem est quod intelligit,& quod intelligitur,quod intelligendum uenit latum de ipso in etii dum se intelligit aut intelligitur, secus,mat
187쪽
In tertio t. c. i6. d. sine materia. n. potentia est intellectus ta num. In tertio t. c. et . d. separatus autem est solum hoc quod quid dem est, & hociolum immortale eli & perpetuu, quod de Deo intelligi non potest, statim. n. subdit dubiu, licens, cur post inor rem non recordemur λ & solii it dicens, quia intellectus passivus .i. uirtus cogitativa, ut Auer.Themistius, Phyloponus,& d. Thomas exponunt, est corruptibilis. In secundo de ortu & int. t. c. In primo de aninialibus cap. I. In quarto de partibus animalium cap. IO. In secondo de gen. animalium. c. 3.
In sexto Diti inorum, t. c. a. In octauo Diuinorum, t .c. 8.
In duodecimo Diuinorum t. cap. ij. & alibi pluribus in t
Aueroes. a. Meth. dicentis, desiderium naturale non potest esse frustra, sed homo desideri u naturale habet ad semper elle. Platonis in Thim eo, Animae vivent post mortem, de postea , ad sua corpora redibunt. Iuc Niij, recedit idem retro de terra, quod fuit, sed quod miarum est deforis id rursum coeli fulgentia templa receptant. Lactantij Firmiani. 7. Divin.Inst. contra gent. Cum psens antima corpori sensum tribuat,& viuere id iaciat, fieri non potest. ut non ipsa per se vivat, & sentiat, quoniam ipsa est sensus de
Anaxag orae, cui in morte dictum sitir, ubi humari vellet; Nihil interest, aut hic, aut ibi, eadem enim ad inseros tantiaodem ubiq; est via . Socratis,discipulis suis dicentis ;Despicite mortem, de vivet
anima vestra, non timet eam, nisi qui multam fecit iniquitate. Galeni, in primo de si ermate, sicut lux Solis nullam patitur decisionem, sic anima,quae incorruptibilis est. Avicenae,Animae corpore separatae, utuntur quasi pro organo coelestis sors bris,quasi animae redeant ad compares stellas. In sacra Genesi. is. Noli timere Abraha, merces tua magnanimas. In Exodo. I a. In Leu. q. In Num. 18. In Deut. 32. In Iosue. 2 a. ud. 1. Reg. 2.c. I. Paralip. 22.
188쪽
m im mortalitaee Anim , Ams se- eundus de
sap. I. Eccl. I 2. In Isaia. 31.Hier. . Exech. I 8. Dan. 3. Ioel. a. Amos. I.osea. a Abdia. Σ.lona. 2. Abach uch. a. Ageo. 2. Michea. 6. Nahum. I. Tach .as. Soph. 3. In Matth. 6. Ioan. xj. Luc. I 2. Mar. 8. In D. Paulo Rom. s. Cor. 3. Gal. a. Eph. I. Heb. I I. Colos. I. Thel. I. In l. Orfano C. de Ep. 5 cl. dicitur, omnia , quae coatra bonos mores, uel in pacto, uel ubstipulatione deducuntur nullius momenti sunt, propter animae immortalitatem. In Can. extra de Paen. d. 1.c. qui vult, & per Ropia. & d. I 3. q. a. c. pro obeuntibus, de c. animae defunctorum;& c. tempus.
Omnes Theologi, positi iii & scholaitici, Epicureos , Alexam dreosq; redarguentes,dicunt, Animam rationalem, este substantiam incorporea, minorialem, a Deo de nihilo creatam ad ina, ginem,& similitudinem suam, ad uiuificandum, de per se inser mandum proprium corylis; denuim ad persectam beatitudinem per gratiam,& bona opera obtinendam. . . . Non igitur est corpus; nec quidem ut materia subtrastum ;ideoq; ex actione maxime constar,corpus. n. nec materia ex
non agunt; ut probat Phylos. in lib. de anima, ubi concludit esse forma,a actas est,& duplex, primus & secudus,ambo substantiae, ut peroptime per caeteris animaduertii se auditui Eccet lentissimum Archangelum Mercenarium iniquiens in talis con caeptus explicatione;cum. n. Arist. a. de anima t. . probasset PAnima non est corpus,quoniam corpus non est in subiecto; Aninia uerb in subiecto est; in principio quinti coiit.ariimae collia gens definit. iniquit Anima substantia est; substantia autem actus; Achus autem qui huiusmodi corporis est , hic autem duplex est. igitur diuiduus ille actus,qui est substatia,in primu de secundum divitiis: cuius est duplex modus intelligendi, AchiuE&Passive: unius est illuminare, & illuminando abstrahere species ab his & nunci alterius uero recipere imo ut fici 'intelligere. hoc non intelligendo illud, eo q, no sit sui iuris puta materiale. vel siugulare dicitur agens,Vt Vero potentia intelligibilis,actu in . telligibilia intelligit, dicitur possibilis omnia quaestini sui iii ris pastuὸ intelligere potens,& cum potentia uolitiva, quae diciatur potentia motiva animae rati'nalis acceptat bona uel recusat mala. Intellectus ostendit,uoluntas elicit,& imperat.
Intellectus uero uel anima rationalis de Arist. mente dupleκ est
189쪽
est operatio simplex& diuisiua uel compositiva, simplex est 'quando simplices appraehendet teriminos sub simplici ratione cesse uel non esse; diuitiua uero seu compositiva qin cognoscit pcQmparationem seu collationem,prosesitionem ueram uel sal Torus insem, possibilem uel impossibilem qua motus est Aristoteles ad i* componendum sex illos methodicos libros Logycales s. Praedicamentorum cu Antepraedicamentis tribus, & quinq; post i camelis L substantia, qtrant.qual. rel. actio. Passio. ubi, qfi, litum Compen-4sse,& habere: destinitim,divisio,& res la,oppositio, prius, mo--r et tus, simul,& habere. Perihermenias ubi determinis simplicib. &compositis,de propositione in se, Cathegorica & Hi poteticia, Omnia in
Cathegorica simplici,& modali, thegorica simplici de primo 'r' '& scdo adiacete,uniuersali, particulari, indefinita,& singulari, Comp. Peassirmativa de negati cu oppositionib. couersionib. &aequb ti heim. pollentijs: De m mali cum oppositionibus de AEqui pollentiis a paucis bene intellectis, licet sint faciles cum suis regulis: De Hip Compen--tetica conditionali,copulativa,& disiunctiva,cum regulis c5 sequentiarum,n quibus omnibus explicite δ: implicite tractat Arist. in duobus libris, simul & de multiplicatione per difficilima propositionum in principio secudi libri:& hi duo libri duodecim tin capitibus cotinentur,octo primus, & quattuor scds. Prioru tractatq. in duos libros diuisus , ubi de materia formali, de serma, figura L dc mo cu generib. oib. syllogisnaoru Sc ,pprietatibus tractat: posteriorum, qui potest diuidi per libros ; capita ,contextus, in genere dc in specie, si per libros in duos: si pe capita in a. 27. in primo, Is .in secσndosi percontextus,in genere in 3ro. ao 3. in ptimo ro7. in secundo. In specie p co textus i quinq; partes prima a I. usq; ad 36. ubi tractat de conditionibus quinq; principalibus demost. Sc pertinentibus ad neccessitatem suam s. perseitate, omne itate,& uniuersalitate: a s 6.v' , ad io3. de duabus conditionibus suis,ut dem. est,quae sunt esse ex prophs , esse ex communibus co tractis per terminos proprios,qui faciunt syllogismum verum, oppositum syllogismo ignorantiar, qui omnibus speciebus d mostrationis ostensiue oponi aut sit simpliciter potissima, si uniuersalis, particularis assirmativa aut negativa, cum illa ad impossibile ducente. A primo secundi usq; ad 48. de proprietate Demsistrationis,ut diffinitio est. s. usq; ad Ioo. abundantius declarat praedicta. a ico. usq; ad 7. de principajs.
picorum in octo diuisus libro, in quibus uiginti resediae tem
190쪽
c6p.Tho tem tradit principalia loca Mguendi, de compi ai Hi,n iuret picurum. ducuntur ad duo tantum .s intrinseca& extri ii Elenchorum in diam diuis . ubi icuit duodeςi in princip . Comp. E- les modos fallatiarii na, quihus semper cauere dc umus i ieri lanchora tioperatione secunda lintellectusntia uincumberes : ideo Arist. 'p', M'.composilit lib. Pridicamentoris,ut discamus in os praedicam di in g,politionib. Perihermenias,coficiendi Ppositiones cuinccuq; generis. Prioruin, modum ordinandi teri nos de propoliationis conclusone necessarii necessitate serimae inferrentes, E. lenchorum,ut caueamus P Topicorum ut inundemus ; Post rioru ut uere,propiae,& simpliciter sciamus; qua scientia , ct cognitione gyrantes secunda Animae nostrae oporatione uoluntate eiusdem nobilissima pote tia, bonum & ueritatem eligentes , & se- . :chantes , nedum omnia mundi mi. t oracula excedimus , sed parest Angelis & Intelligenti jsessicimur,D. O. M. semper in gy