장음표시 사용
121쪽
ratia appellantur. Quandoc inque aute suerit aliquod adγquatum principium alicuius operationis, esse operativum simpliciter, & essentia, eodem examine debent expendi.
Considerantur, ,singulis Thilosophlocis applicata .
ICET communiter omnes modos dicendi istorum reprobauerimus , tamen & nunc Iibet remouere glosas, quas Aristotelis dictis pro defendenda positione afferre consueue runt , ut possit postea, auditis partibus, quilibet nostram, & iliorum sententiam simul conferendo ex suo iudicio proprium decretum qualecunque interponere. PerpeJiturio Primo quantum ad locum a. de Partibus, dicent nos expositionem affectasse. Averroes enim, & Suessanus post eum, malivin. aliter eum locum interpretantur; primam scilicet compositionem esse dicunt ex materia, & forma . Et expositio eorum talis est. Prima compositio statui potest ea, quae ex primordijssis, quae nonnulli elementa appellant, idest ex materia, deforma, est costituta; quae quidem materia,&for lina ut ait Suessanus) dictitur primordia,qus nonulli elemeta appellant, quia cui notat Ephesius tempore Aristotelis , nomen elementi nondum erat tritum. Quia vero potuisset laliquis per elementa intelligere ipsa corpora elementaria, ideo Philosophus corrigit. Sed melius fortasse dici potςst , primam compositionem statuendam esse ex virtutibus elomentorum, quae sunt primae qualitates,humiditas enim,si citas, caliditas, frigiditas sunt ma teria compositorum. Ita sutitur εκ isti. Sed iis c euositio est pura inuolutio. Gomodis enim sitio Aducr prime qualitates sunt materia compositorum, si loquatur ' μ Aristoteles ut dicunode compositione elementorii ex mate
ita, & forma ξ inod etiam dicit ex Ephesio, nomen elem
122쪽
ti non esse ita tritum. Primo quidem Ephesius non est tam
magne auctoritatis, ut eu illius dicto sit firmanda sententia. Deinde in primo Physicorum sat habemus, hoc vocabulum suisse admodum peruagatum: Immo Simplicius soribit,com. teX. 6.lib. 1. Physicor.nome principij inductum esse ab Ana ximandro, non sic de nomine elementi, quo tamen usus est Anaximander. Et propter hoc forte dixit Aristo t. tex. 8: Elementa, se ab ipsis vocata principia Sed accipiatur istorueXpositio,& prima compositio ibi memorata, sit compositio
clementorum ex materia, &forma; certum est, quod eo loco Philosophus considerat ista elementa, ut talia composita naturalia substantialia. Sic enim etiam cosiderat alia, de quorum compositione loq uitur ; in hac vero elementorum prima compositione, nihil aliud ponit,praeter materiam,& qualitatem,ergo simpliciter dicere oportet, elemeta non eX alijs esse composita,quam ex materia prima, & his qualitatibus. Cofugient sorte ad distinctiones,& hsc omnia iam sunt sublata, & infra etiam quantum oporteat,removebuntur. De loco alio, qui est assignatus,attinente ad alimentum eX a.de
Anima tex. 28. quid dicent Θ An considerari ibi alimet tum, ut est sensibile,no ut est substantiaὸ Vnde ; quia est sensibile per has qualitates, volent persuadere proponi ut illis
qualitatibus affectumPTunc autem oportebit,alimentu alia ratione esse sensibile,alia ratione esse alimetum. Si vero alia ratione est sensibile,alia ratione est alimentis; sequitur,quod non habemus sensum, qui per se respiciat alimentum,quatenus alimentiani. Quod quidem iudicio meo est contra priamum principium ; naturam scilicet non deficere in necessa- ,rijMN erit contra totam disputationem, quae habetur 3. de
Anima Δ sensuum; quod scilicet sunt dati Animalibus
ad salutem,ergo oportet alimentum,qua ratione est sensibiale, ea ratione esse alimentum, ergo si est sensibile peristas qualitates, etiam per istas qualitates erit alimentum. Non est autem alimentum nisi quatenus est substantia; quia non
alitur Animal, quod est substantia, nisi adueniente substat N a tia
ab Anaximandro,ex Simplicio 1. Physi Perpenditiietex 18. lib. I. de Anima.
123쪽
tia, ergo lis qualitates sunt substanti Ies. Dicent ne, quis lloquitur circumscriptiue Θ Non possunt sane id dicere; quialis qualitates non circumscribunt obiectum sensus, sed sunt vere illius obiectum. Immo si ultra has qualitates est forma in elementis,ut ipsi statuunt, haec non erit sensibilis; quia vi tra has qualitates laetus non se extendit. Quare in mistis, ex quibus nutrimur, si illorum substantia non est in mistione harum qualitatum,& illi inlisa ens, ex illis proueniens, id quo nutrimur, non erit sensibile; quia ultra has qualitates tactus nihil potest. Et sic nullus sensus nutrimenti inerit Animali per se, quod omnino est in conueniens. Non possunt
etiam dicere, quod circumscribat alia ratione: etenim contradistinguit istas qualitates in ratione alimcti a saporibus ;cum autem proponit sapores, nihil circumscribit, quare ne que etiam in his qualitatibus debet circumscribere. Dicit autem sapores nihil esse ad nutrimentum,nisi in ratione condimenti , istas vero qualitates esse illas , in quibus est ratio nutriendi; si is s qualitates sunt accidentia, multo minus in illis est ratio nutrimenti, quam in saporibus. Sapores enim per se important mistionem, hς qualitates possunt esse sine missione, quare sapidum immediatius se habet ad nutriendum , quam humidum; aer enim est humidus, non tamen inutrit. Dicent, quod se habent ad nutriendum secundum ldispositionem. Sed tunc non habebimus sensum nutrimen ii proprie, & solum habebimus sensum nutrimenti disposita ltive. Cogitabunt, scio de alio 3. de Anima , nouam e rex. lib. 3 e positionem, sed alibi erit reprobanda. Nunc ea supposita ,''' - quam proposuimus,qus certissima est,sic pro nobis facimus rationem. Loquitur quidem Philosophus de cognition ut vocant, suppositi substantialis. Carnem sumit pro exemplo . Dicit hanc esse rationem, idest commesurationem harum qualitatum . An volunt isti, ut consistat essentia carnis in temperamento accidentium, quae accidetia alioquin non re νεὴd siue miscentur, Ut est in primo de Generatione ξ Quantum ad lyrincipiunt ἡ principiam quarti libriMeteororum,dum sic arguimus nos. l
124쪽
Arist. has qualitates elementorum causas dicit , ergo opo tet, ut sint illorum cauis in aliquo genere. Ait Zimara, dici causas dispositi uas. Aiunt alij, dici causas ; quia circumscri-l unt causas. Ali, ut Albertus, quod dicuntur cause agendi , quod est ac si dicatur, quatenus elementa ; non autem
causis essendi. Alij quod dicuntur causς Phisic oquendo;
non sunt autem causς Metaphisice; abstrahendo scilicet ab ipsis elementis omnem actionis,& pastionis rationem,& r linquendo illa in puro esse corporali. Quod haec omnia male dicantur, non difficulter ostendi potest. Primo quidem maledici, quod Philosophus eas vocat causas circumscriptiue, sic ficile patet. Ita sane Aristo t. illas dicit esse causas elei nentorii, prout eas des nil ; definit autem eas,non prout circumscribunt aliquid,sed prout sunt tales qualitates, ergo non circumscriptiue eas accipit , sed proprie. Quod autem eas definiat vere ut tales qualitates, bene legenti, & bene intelligenti nullo negocio erit manifestum. Illi enim caliditati,
prout caliditas est, conuenit congregare homogenea,& alia
facere, quae ibi Philosophus proponit, & tex. clare id loqui
itur, cum habet: Fides autem horum ex inductione. Haec autem a sensu oritur, qua ratione sequitur teXtus: Videntur enim.
Quomodo vero ex sensu fidem habere possumus de actione forins incognitς, si calidum ea faceret, prout circumscribit sormam incognitam ξ Calidum ea facere, potest sensus docere . Sed calidum in virtute fornas, quς ignoratur, quae noest talia operari, sensus quatenus sensus nunquam docebit. Si dicas insuper quod iste qualitates, quae definiuntur, ci cumscriptiue accipiuntur, oportet, ut etiam definitiones circumscriptiue intelligatur; quippe quς no conueniant definitis, nisi prout etiam ipse circuna scribunt actionem, quae non est illorum, sed alijs conueni quae no sunt in aperto. Et sic Arist.in multa equi uocatione erit progressuis sine distinctio ne, quod superius consideraui. Id, quod dicitur, eas dici causas ; quia sunt causis agendi, quod idem est, ac si dicatur, quatenus elementa, aut causis Physice accepis, redarguitur
Albertus Primς qualitates, non sunt cauta elemetitorum circumscriptive.
tates, si dicuntur causae ele- metorulla; ila sint causae ago
di, sequiturqssint formet sub stantiale .
125쪽
probae quin tis. Qualitates elementares,non
sunt causae instrumentales, contra Achil- linum. Probatur primo. Albertus. Probatur secundo.
rost De Formis Elementorum lex Arist. 2. Physic. tex. 13. Vbi habet. Id quod est principiu generadi, est rei substantia. Quod si lis qualitates sunt prim lcipium generandi, ergo sunt de rei substantia. Secundo l
item de Anima habet tex. 34. quod anima est forma, finis, lesciens operationum, ergo si sunt principia operandi,nihil aliud surat quam sorma. Praeterea agens agit, ut assimilet sibi passum: Assimilatio est ratione formae,ergo quod est principium agendi, nihil aliud est quam forma. Insuper non si paratur actio a forma. Vnde de Anima dicitur, quod si habet opus proprium est separabilis,ergo si sunt principia agendi, sunt formae. Praeterea 2. Physic. tex. 7. formam, & efficiens veniunt in idem specie, ergo hae qualitates non possunt esse lcausae agendi actionem essentialem, qualis est mistio, & generatio; quin sint soring. Dicit Achillinus has esse causas, sed causas instrumentales. Cotra ipsum id valet. quod enim
agit ut instrumentum mouet motum eX 3 . de Anima tractatu de motiva: Iste qualitates mouent, & agunt, taquam primo mouentes,ergo non agunt,ut instrumentum; nisi eo mo ldo,qui dictus fuit,considerando dicta Ioannis Grammatici. lDicunt non esse verum instrumetum, sed quid simile,&proportionale instrumento. Sed profecto si simile,&propom l tionale, oportet, 't conueniat in primis, & essentialibus conditionibus,quod no faciunt. Satis enim compertum esse pu sto, quod iis qualitates sunt principia prima in natura age di, & patiendi in his sublunaribus. Id quod expresse dicit, i & Albertus,qui semper sumit,quod hae qualitates sunt principia prima. Non potest etiam hoc dictum Achillini plac re alijs qui dicunt elementa, ut activa,& passiua his qualitatibus formari. Si enim forma & ratio activitatis est in his qualitatibus,ergo hae sunt prima activa. Obsecro ego istos. An Philosophus semper proponet causas instrumentales tantum P Definiet generationem misti per instrumentalia sine ulla distinctione, sine ulla admonitione Θ Quod dicitur, ii has qualitates vocari causas elemen torum,sed cognosci tan quam causas dispositivas, satis reprobatum est. Dicatur ta- men,
126쪽
men, quod si ut caula dispositius accipiuntur, concurrent ad generationem dispositive ; hoc vero semper attinet ad materiam. Modo calidum, &frigidum ibi accipiuntur, ut effective qualitates . . Qui dicunt, quod considerantur Quilitite, prielementa quatenus elementa, quando dicunturhaequalia mae non suntiates illorum cauis, idem dicunt: Et subiungunt id pa- binis, Vies, tere ; quia considerantur in ordine ad mistum. Sed hi facile meta sunt, seu refelli possunt. Si enim considerantur,prout miscentur; quia prout miscentur substantiae sunt ut diectum est ergo considerantur ut substantiae, dc sic hae qualitates sunt causae illo rum, prout sunt substantiae. Aiunt isti, definitiones harum qualitatum hoc declarare,quod scilicet considerentur in ordine ad misturn; quia definiuntur in ordine ad mistum. con .gregare enim homogenea, quod dicitur esse calidi, non est nisi,quatenus calidum se habet ad mistionem. Sed haec cum Qualitate, pii pauca diligentia, & valde leuiter dictitur. definiuntur enim dςῆ- ille qualitate ut tales secundum se. TeYtus I. quarti Meteo d neada, si rorum clare se habet: Et alias diritas passonespatientia, o F-s secundum se. Et prosecto si esdem definitiones habentur
in a.de Generatione, ille debent esse absolute; quia, ut ostendimus, ibi elementorum consideratio est absoluta,vip ter alia dicta, exlex. 6. a. illius de Generatione facile apparet. Vult sumere Arist. contrarietates elementa facientes,illas sumit,quae in primo Physicor. lis vero sunt absolutae,& constituentes, non autem relativae ad aliquid. Sed quaeso istos. Si hae non sunt definitiones harum qualitatum in propria natura constitutarum,& secundum se acceptarum, nulli bi erunt definitiones harum qualitatum in propria natura constiti tiuarum, & secundum se acceptaru, nulli bi erunt definitiones illarum. Pro rei igitur intellectione hoc tenedum, quod actiones sunt duplicis generis. Aliae sunt,quae desinunt in se Actiones d ipsas, ut actio Cytharedi ; post eam enim nihil relinquitur. py' 'Asiae, qus desinunt in opus post ipsas manens, Vt actio Me dici,quae relinquit sanitatem. Agentia itaque, quae opus re
linouunt , non definiuntur per operationem, sed per illud
127쪽
opus. Sic medicina, non ex his, quae agit curando,sed ex sanitate es: definita. Sic in proposito: operatio calidi est cal facere. Si calidum per calefacere definimus, est petitio principij; quia similiterisque notum, & ignotum est utrumque. Quare per opus,quod est congregatio homogeneorti, quod sensui euidens est,fuit calidum definiendum; idemq; eadem ratione de alijs quoque fuit ficiendum. Per congregatione itaque holm geneorum est definitum calidum ; quia desinit in hanc,tanquam in opus proprium,quare per hoc Opus,ad quod permanens primo essentialiter terminatur actio calidi,debuit calidum definiri. Sic autem actio calidi ab eo perficitur. Primo calefacit, rarefacit. Postea tandem relinquitur homogeneum per se congregatum. Ita & Poponacius declarabat. Nec sunt ista in ordine, ad mistum; quia calidum etianon miscendo idem pri stabit. Ad teX. 7 3. I.de Generatione. Ad tex. q. 1. Physicorum. Adq. caput primi Meteororum nolo diuinare, quid sint dicturi. Si enim eadem dicant, sat sunt reprobata. Si alia, scio quod non dissiculter poterunt reprobare,ad locos librorum de Generatione passim solent dicere,quod loquitur circumscriptiue, vel quod haec corpο-riphila; ut considerat, quatenuS elelmenta, aut quantum ad agendii, tex. s. lib. i. & alia id genus; quae Omnia sunt satis reieeta. Ad tex. q9. a.
operis ; dicunt particulariter, quod substantia est
substanti, 'su contraria substantis; quatenus Una forma includit priuatiο-alteirius, aut ratione accidentium propriorum. Ad qugnus una fora Omnia hoc Vnum suffcit. Sunt elementa conti aria prout
inς'Vdix a unt, & patiuntur inuicem: Non possunt, hoc habere raterius. tione priuatIua, ergo debent esse contraria potit1ue. Sunt
Prob/xur pri- contraria,prout miscibilia: Sunt miscibilia, prout substan-Ρiobatur se 'tiae,ergo non sunt contraria ratione accidentium, sed ratio-cundo, ne substantiali. Vsus autem est Philosophus eo modo lo-Cbfutatur εχ quendi; quia substantia ratione materiae non est contraria
politio A. vox substantiae, sed sollim ratione disserentiarum substantialita.
r. iE Vt respondeant ad tex. 6. eiusdem et . quibus modis non se
rationς- contorquent. Qui volunt videri elegantiores, dicunt, quod nominat
128쪽
nominat qualitates pro dispositione,ignem pro serma. Contra quam imaginationem satis illud est, quod est clarum;
Aristotelem semper numerasse substantias diuersas, mat riam, sormam, & compositum. Deinde vero, & illud dic tur, quod facit ibi elementa eae materia, & contrarietate illa quae dicta est in Physicis. Haec contrarietas est contrari tas in substantia, quare vult contrariefates substantiales, . quae sunt istae qualitates : est contrarietas formativa non autem dispositiva, quare glosa nulla est. Est lex. 16. quo Philosophus vocat has contra rietates elementa. Dicit Diuus Thomas, quod eas vocat elementa, in comparation con- D. Thomas. iunctionis, quam habent simul; quatenus reperiuntur in elementis . non enim unica, sed duae sunt in Vnoquoque, Ut c
lidum, & siccum in igne . Aut quia sunt primae aliarum qualitatum, in quas omnes alis resoluuntur; veluti dicimus, primas demonstrationes, elementa demonstrationum. Si igitur patebit, quod dicuntur elementa, prout constituunt prima corpora, satis etiam patebit vana esse dicta Diui Thomae. Non autem dubium est ; quin appellet Philosophus
has qualitates elementa, prout coniunguntur ad constituenda quatuor simplicia corpora. Accipit certe has qualitates, prout habent sex coniugationes, quaru duς non consistunt, Unde remanent quatuor ex quibus est numerus elementorum . inare nihil clarius, quam quod eas Vocat elementa, prout constituunt simplicia corpora. Sed praeterea elementa eas dicit, sumens appellationem ex teX. 6.prout id cX quo tanquam eX principio,res constituuntur elementum dicitur ex I. Physicorium elemeta autem ex primo Physicor. dicuntur, quatenus constituunt rem, quare hic dicuntur elementa, ut rem constituunt. Id autem est in ratione causis for malis, quare sunt formae simplicium corporum. Insuper illud aduertatur. Has qualitates vocari elementa esse anti- QualItates voquum. Sic apud Veteres habemus, quod calidum, & frigidum, humidum, & siccum generationis elementa constitue bant, in I. lib. Physicor. Haec igitur appellatio est antiqua, o di eam
Tho. adtexta I 6. 2. de G neratione.
129쪽
I os De Formis Element. Se f. II.
& eam non sumpsisset Aristot. diuersa ratione ab antiquis. Hi vero dicunt elementa, quia sint prima principia substantialia , ex quibus prodeat in natura omne compositum. Quare & ex hac appellatione censere debemus,idem Aristotelem sibi voluisse, quod & illi proponebant; nempe Vocare has qualitates elementa; quia omne naturale essentialiter constituant, simplicia corpora in i mando, & proinde ad omnium generationem ab illis se se extendendo. Quid si etiam appellauerit Philosophus has qualitates elementa tanquam illa, quae constiturint elementa,sicut hominem rationalis nomine solemus appellare; quia per rationalem constituitur Θ Qv d vero dicit D. Thomas facile tollitur. Non enim umquam accidentia in eodem coniuncta, ut color, &sapor in pomo elementa appellabimus; quia simul iuncta faciant quandam pomi qualitatem. non enim simul coniunguntur; quia sit unum ratio alterius, sed quia ambo acciduivni subiecto. Et quod dicitur de demonstrationibus, est longe diuersum; quia primae demonstrationes insunt alijs
virtute tantum, istae autem qualitates sunt actu, ubicunque
in sublunaribus sunt aliquae qualitates. Sed iam ostensum est ex ipso text. quod dicuntur elementa in ordine ad pr morum corporum constitutionem. Vnde hs sunt fugae, &vanitates.
130쪽
De qualitate aliqua proponuntur , 9 circa
Elementorum qualitates nonnusia consideramur.
R o p o s 1Υ Α Aristoti sententia, propositisque simul illius fundamentis,& reprobatis glosis, quibus eam inficiunt Aduersarij, reliquum est deuenire ad solutionem argumentationum eidem oppositarum. Antea vero quam eas accipiamus redarguendaS, opereprectum est nonulla proponere circa qualitatem, qug& pulcherrima sunt, & apud veteres multum, & valde s pienter considerata. Prosunt autem plurimum ad eam, circa quam nunc versamula veritatem dilucidandam. Inde igitur sit exordium. Dicebat Simplicius in Piadicamentis, O a non