장음표시 사용
141쪽
ias sub ea ratione, qua est stubstantialis igni,nulli est acrid l Caliditas quo talis. Qua1ndocunque enim talis fuerit caliditas, qualis est, quae ignem constituit: si pure erit talis,erit purus ignis: si r
Quali ille, misse erit talis,erit remissus ignis,ut ita misto contingit.AL luertatur tandem, quod iste qualitates, prout in misio sunt li statiae, & sunt temperais,inon sunt accidentia, sed sunt de substantia misti ' η δ ςΠ sunt enim illius materia,qus materia est substantia. Res satis s est de se clara, quod hae qualitates materia sint in misto; sed ad hanc veritatem est Arist. a. de Partib. Animalium cap. I. ubi ita loquitur: Humiditas enim, o siccitas, caliditas, of - .giritas materia corporum sunt compositiorum. Dicunt autem
quidam, has esse dispositiones, & ideo dici materiam. Sed si hac ratione sunt materia misti ; quia sunt dispositiones ad formam misti, erunt etiam materia in elementis; quia secunt dum illos sunt etiam dispositiones ad illorum formas.Quod i autem nunc dicit Philosophus de mistis, nullibi unquam dii ci de elementis; ut scilicet has qualitates, vocet illorum ma teriam. Petam autem ego. Nonne sunt materia misit,prouti simul sunt tempera Θ Ergo vere, non dispositive sunt illiust materia; quia vere materia in missio est temperamentum mil scibilium ad differentiam materiae sinplicium corporum ; l talis autem materia misti constitutiva est substantia,ergolis qualitates, si sunt talis materia in misto, in illo sunt substantiae, ergo male dicunt, has qualitates in elementis esse sub- istantias, in mistis accidentia. l
mponuntur quadam Auernuis rationes. V g o in consideratione, quam habet
8. Metaphysicor. coni. F. ponit tres ration satis dissiciles, ad ostendendum has qualitates non posse esse substantiales differetias elementorum,quas non oportet praetermittere: lsunt autem tales. Primo quidem arguit hoc pacto. Si dise irentiae l
142쪽
rentiae substantiales elementorum sunt in istis qualitatibus, Prima ratiosequitur inconueniens, quod aliquid sit in se qualitas, & in tirrespectu alterius sit substantia. Est autem hoc in conuenies; tetiam deser- quia substantia non dicitur in respectu. Secunda ratio est talis. Si calor est differentia substantialis ignis, tunc compo- Secuda ratio. sita habebunt definitionem ignis. Subiungit verba dissici lia: Componitur ex sub antia, o qualitate, aut componitur ex fab antia,inaccidentibus, se erit unum in actu, duo inpotentia. o ex hoc apparet, quod calor nonpoteis esse H serentia substantialis. Hsc ita explicamus. Loquitur Averroes de compositis, quae sunt mista ; nomen enim compositi mistis proprie tribuitur ad differentiam Simplicium, & ait. Calidum c0mponi ex substantia, & qualitate , idest mistum calidum
Vltra propriam naturam, & substantiam, per quam eXistens mistum ab igne est diuersum ; habet etiam caliditatem, per quam est calidum, quare componitur ex substantia sua, &qualitate caliditatis. Id autem potest intelligi dupliciter. Vno modo Vt componatur ex substantia, & qualitate caderatione, qua componitur ex substantia, & accidetibus. Aut vi componatur eX substantia,& qualitate adeo,ut illa qtialitas sit differentia substantialis, sicut est differentia substantialis in igne. Si eo modo componitur ex substantia, & qualitate ,quomodo est compositio es substantia, & accidenti bus, oporteret,ut quicquid in illo est compositum,esset unuactu, quamuis plura potentia ; quia per substantiam rei, &accidentia illi ineYistentia fit unum actu,lices plura rationC, sed hoc non erit, dum supponimus caliditatem esse substantiam. nam duo erunt in eo essentialia distincta, illius scilicet substantia,& cniditas; ita ut idem mistum sit habituru propriam sormam. Deinde etiam, quia caliditas est substantialis differenti absit habiturum tanquam formam ipsam calidi late,quare erit duo actu; neq; enim lis diis sortiis sunt subordinatς,Vt trigonum tetragono. Colligit itaq; ut summatii
dicam) quod posita caliditate differentia substantiali, fierino potest, ut sit in missio calido eo modo,quo accidentia illi
143쪽
insunt. Si igitur quod est alterum membrum ) sit in mistis pian quam differentia substantialis , & per modum disserem ptisae substantialis, veluti est etiam in igne per aduersarios, si quitur inconueniens propositum; quod, si mistum calidum, est compositum ex caliditate, quae est differentia substan- ptialis ignis, omne mistum calidii habebit desinitione ignis: Quia quod habet differentiam substatialem alicuius, habet liTertia ratio. illius definitionem. Tertia ratio est sacilior, dc dicit, quod, psi calor in aliquo est accidens, ut supponitur esse in mistis: in aliquo substantia, ut supponitur esse in igne,calor dicetur
Solutio ratio squi uoce eo modo, quo ens de substantia, & accidete. Qui- mim Auς bus quidem rationibus nobis non est dissicile occurrere. Pri Ad primam. ma quidem ratio in duobus deficit. Primo cum dicit, quod
est qualitas in se, male aicit; supponit enim qualitatem in se lacceptam nullum dicere respectum, quod est falsum. Nam si eius esse consistit in participari, licit respectunt ad particupans. Secundo cum dicit: substantia, non dicitur in respo- hctu, squilio cum facit.debet enim dicere substantiale non est in respectu; quia nunc sumus in substantiali, non in substan- tia: & tunc est falsum eius dictum, substantia non dicitur in tres pectu; quia materia, & forma sunt ad aliquid, a. physici
tex. 26.& substantiale est alicui substantiale. Non est autem
hic respectus,qui dicat substatiam rei respectivam,sed respe eius qui dicit ordine huius ad illud,& respectum existentiae, secundum quem etiam dicuntur esse ad aliquid, materia, &
forma: Et dicit respectum habentem substantiale fundamen tam,quod quidem fundamentu non eXista nec possit existere sine illo respectu. Nullum praeterea est inconueniens, Ut Grsci recte dicunt, unum esse dire ste,quod ipsi dicunt secundum profunditatem, in Praedicamento Qualitatis ; secundulatitudinem vero in Praedicamento Substantiae. Sic differentiae in qualitate reponuntur, secudum profunditatem, secun
dum latitudinem, prout diuidunt genera substantiarum, ta Praediamento substantiae. Sic, &has qualitates nihil incoim uenit poni in Praedicamento Qualitatis, secundum prosus
144쪽
ditatena,vi species quaedam qualitatis ; quae tamen ponatur secundum latitudinem Praedicamenti, ut sunt differetiae substantiarum constitutius in Praedicamento substantiae. Secun Ad secedam. da ratio sic tollitur. In mistis est caliditas ignis temperata , quς est essentialis misto; quia est de illius materia, & est dis ferentia substantialis: no autem mistum ideo est ignis ; quia illa caliditas non est pura , qualis requiritur in constitutione ignis, sed est commista alijs contrarijs qualitatibus, & continetur simul cum alijs, quibus est temperata a forma misti superaddita. Alia quaelibet caliditas, quae sit in misto, inest
illi extrinsecus, neque est tanquam differentia substantialis, neq; est caliditas ignea,cu non habeat conditiones ignes caliditatis, quas si habeat, necessario erit ignis aut purus , aut temperatus. In est autem prorsus extrinsece,& cum mistum non compleat substantialiter nec quantum ad materiam, nec quantum ad formam , est illi accidentalis. Ad tertiam Ad tertiam rationem dicitur, quod aliud est distinguere substantiam ,& accidens , aliud distinguere substantiale & accidentale. Ens, prout dicit essentiam etiistentem, diuiditur in substantiam,&accidens, prout dicit entitatem essentiae, abstr hendo ab existentia, diuiditur in substantiale, & accident te . Vnde , in proposito: Diuiso sic debet feri. Entitas es sentiae, quae in alio est,uel sic est in alio, ut compleat eius es.sentiam , vel sic est in alio, ut non compleat illius essentiam. Primo modo est substantialis. Secundo modo est accidentalis ; sicque nulla inconueniens squivoc tio. Ita Ammonius diuidebat passiones in Ammonius: Praedicamento qualitatis, quod aliae sunt,quae complent subiectum, aliae quς non complent su biectu . Et sic patet, quod quae Alle roes dicit,
nihil faciunt contra id, quod nos diximus.
145쪽
III De Formis Elementorum C A P A R T V M. Subctantia non habet contrarium in Praedic mentis, cap. de Substantia, s alibi ' η T v hoc dicto, quod & Aristot.in P
dicamentis, & alibi varia occasione,ut in primo Physicorum tex. y 2. & in quinto teX. I O. Costituunt autem ex ipso rationem huiusmodi. Non est dubium, formas esse substatias; etenim s spe alibi, sed clare et .de Anima tex. a. diuiditur substantia in materiam, formam, & compositum. Si ergo sorinssunt substantiae, & substantia non habet contrarium,euides
est,non posse formas elementorum esse contrariaS. Vero
qualitates, quas nos formas esse dicimus,dubio procul sunt contraris, quare iis qualitates non possunt esse forme su Dilueida ut stantialas. Pro solutione huius argumenti,quod directe op-
45' sit ho superioribus nostris dictis, quibus posuimus oponii, non abet tere formas substantiales esse contrarias, habendum primo onyx ij m- , quod Graeci dicunt id enunciari de substantia composita, quae est subiectum accidentis ; de tali enim substantia est sermo in Praedicamentis, non autem de substantia, prout etiam comprs hendit differentias substantiales, quς alioqui ibi non reponuntur in praedicamento. Nec dicat aliquis v rificari debere etiam illud de secundis substantijs, quae sunt genera, & species, quae non videntur esse substantiae compositae, quae subiaceant accidentibus; nam etiamL ipsis sunt composiis, & considerantur, ut subiectum accidentis. Vnde dicitur ibidem accidentia illis inesse, quatenus ipsis insunt primis substantijs. cc sane est Grecorum glosa, & vera. Sed limas. etiam inter Latinos, Albertus hoc idem habet. Ita ipse loquitur in Praedicamento Substantia: Nunc dicendum videtarde proprietatibas sub nitae, secundu quod seu at accidentibus. Et loquens de hac proprietate sic habet: Et secundum hanc
contrarietatem proprium es Musa tia, secundum quo se mo
146쪽
o tectum est, non habere contrarium; secundum autem quod substantia dicitur elementaris forma, quae in disseremia, sc habet contrarium. Sed ultra omnes, eYplicatio est ipsius Aristotelis in primo Physicorum teX. 67. quod notauit etiam Abbertus. Clim ibi Aristoteles fuisset argumentatius, contraria 'non posse esse principia; quia substantia non sit cotraria substantis, ponens postea principium soluendi argumenti, ait: Sat esse,quod inter principia est materia,quae nihil habet cotrarium, &facit; ut quamuis sit contrarietas inter principia substantialia, tamen verificetur dictum illud in argumento acceptum, quod substantia non habet cotrarium, tanquam
proponat Philosophus de substantia composita, & de substantia, quae est subiectum, non autem simpliciter de qua- uis substantia ; quod enim substat utrique contrariorum,nequit habere contrarium . Qua quidem in re id est obserua dum,quod supra statuimus, Praedicamenta poni, prout est famosum, quare cum substantiae maXime dicantur corpora, ut habetur etiam a. de Anima tex. 3.nomine substantiae, quq Praedicamentum constituit, intelligit Philosophus substantiam compositam. Aduertendum est praeterea, quod Vet res ponebant omnia composita eiusdem naturς generabilis,& corruptibilis, unde ulterius est tenendum, quod Praedicamentorum traditio non sit cum illa differentia, quod quaedam composita sint corruptibilia, qusdam aeterna, sed quae de substatia accidentibus subiacente enuciantur illa omnia, enunciantur tanquam omnis sit variabilis,& corrupti bilis, alioquin vix tueri possemus, Coelum esse substantiam; quia non habet substantiae proprietatem,que est recipere contraria secundum sui mutationem. Sed & vltra hoc ad memo- Quomodo riam est reuocandum dietum Graecorum, quod forins ele
mentari secundum se totam accepis non est cotrarium. Cim uariae.
ca quod dictum aliquis dicet, quomodo ergo corrumpitur
forma elementi, si corruptio est ratione contrarietatis Θ &quomodo hoc non pugnat cum eo, quod dictum est, Oportere s0rmas elementorum esse contrarias P Respondetur,
147쪽
DeclarasGraecorum dictu, quod elemen
quod satis est in prima differentia esse contrarietatem; quia prima differentia est, penes quam est constitutio fornas'. Sed ulterius dicet aliquis. Cum formae elementorum sint primssorins, quae sunt in materia, ille inter ipsas,quae sunt contraris, ut ignis , ct aqua debent secum ferre eXtremam oppos tionem fornis, & priuationis. Qui)d si priuatio dicit contra riam formam , oportet illas duas formas esse extreme cotrarias, quod quidem, & supra statutum est. Quomodo ergo consistit dictum Graecorum, quod non sint contrariς secundum totum esse, si oportet ut habeant eXtremam contrari tatem, quae videtur requirere, ut sit secundum totum P R sponsio est eadem ; quod scilicet satis est, ad hoc ut sit extrema contrarietas inter formam ignis, & aquς, hanc contrarietatem esse penes primam formalem differetiam extremam. Sedinstabit iterum,quomodo fieri potest, ut caliditas ignis secum habeat aliquas qualitates, quas non habeat eXtreme oppositas aqus frigiditas, si illi ponitur extreme opposita PAut quomodo cu summa caliditate stat summa leuitas, summa raritas, talis siccitas ; cum summa autem frigiditate non stant penitus opposita P Videtur profecto, si unum extremu luatenus extremum sibi adiungit aliqua, quod aliud extremum quatenus eXtremii debeat sibi adiungere eXtreme omposita . Pro explicatione totius difficultatis, ita progredi Oportet. Primo quidem illud obseruandum est, quod dici tur 8. Physicor. teXt. y s. omnium passionum principium est raritas, &densitas , quae nihil aliud sunt, quam congregatio, de disgregatio materis. Sic & primo Meteororuni cap. q. cum generantur elementa, congregata,& disgregata in teria generantur. Secundo est obseruandum, quod iis qualitates sunt actius,&passus, atque his debent formari elem ta, n5 autem grauitate, &leuitate; quia prius est esse, quam moueri: Deinde per has fiunt elementa,&prius est fieri, quam esse. Praeterea in eo habent essentiam elementa , quo primo a Coelo distinguuntur; a Coelo autem primo distim
guuntur per esse generabile, ct corruptibile, quare per id debent
148쪽
debent constitui, per quod sunt generabilia , & corruptibilia,quod est per istas qualitates. His itaq; silc positis, illa dis
gregatio, quae est raritas materis, & illa congregatio, quae est densitas materiae, sunt illud ter dimensuna, se quo Graeci, &de quo nos infra. Pro determinatione modo obseruandum est, quod summa raritas est prope motum, summa densitas est procul a motu, ut habetur in illo I. Meteoror. cap. q. cum summa autem densitate non potest nasci qualitas maxime
activa ; quia ubi plus de materia, ibi minus deforma, cuius est agere, quare cum densum habeat plus de materia, quam de forma,habet etiam plus de passivo,quam de activo. Non potuit itaque in densissima materia esse summa frigiditaS, mi tigidi sed quoniam densitas facit ad maximam partium unionem, x- cum qua stat etiam dissiculter esse terminabile termino ali no, ideo praeuenit siccitas, & dominata est frigiditati, quare frigiditas,quatenus est summa; quia non est, nisi quatenus
in materia, non requirit materiam madiime densam ; ubi autem non est maxime densa materia, ibi est necessaria humiditas ; quia ad desectum densitatis statim sequitur bene te
minabile termino alieno. Qimniam autem illa non est sui
ina disgregatio, cum qua possit esse humiditas, ideo fit humiditas dominata. bibus sic stantibus de quaesito ita r .
spondetur. Frigiditas est qualitas materialis, Vnde requiriatur pro ea in summo constituenda materia proportionata . Ad aliam enim formam alia materia 2. Physic. 26. Non habet itaque frigiditas aquae secum omnia extrema caliditati ignes 1, quia materis conditio, in qua debet reponi, requirit ut non habeat: & quia grauitas, &leuitas sequuntur multitudinem aut forins, aut mater . Ideo non est etiam eXtrema grauitas in aqua; quia non eXtrema materiae multitudo.
Vnde frigiditas aquς remanet extreme opposita caliditati ignis, iuxta conditiones, quas extremas habere possunt ista elementa, prout id patitur materiae, in qua sunt amborum formae,& naturalis utriusque illorum conditio. Vt enim etiade igne dicamus , est in eo materia maΣime disgregata, quae statim
149쪽
statim facit summum calorem, cum ipso vero non stat humiditas, sed siccitas dominata, ut in terra est dominans, atque hoc pacto siccitas est cum maxima materis disgregatione, &congregatione diuersa ratione; cum maXima congregatione dominans, & propria; cum maxima disgregatione dominata ,&consequens. etenim raritas, quae facit humiditatem habet terminos, qui eXceduntur a raritate ignis. Revertamur modo, & dicamus propter hanc propositionem, quae est de substantia, quatenus est composita eX materia, non esse negandam contrarietatem inter formas, quae alioquin necessaria est, ut sint generabiles, & corruptibiles, ut dixerunt Simplicius & Ioannes Grai naticus, & nos supra in elememtis particulariter determinavimus. Libet autem etiam nunc de Coe- aliquid adiungere. Considero disputationem Aristotelis ins s u. .s ό pri mo de Coelo a tex. et o Vult Philosophus ibi probare Coetrarietate post tum esse incorruptibile: Accipit pro medio,quod non habet hi bio contrarium: Probat quod non habet contrarium, quia motus circularis non habet contrarium ; a Vacuitate quippe cotrarietatis in motu arguit vacuitatem contrarietatis in substantia; sicut etiam a motus diuersitate fuit deducta diuersitas in substantia. Ex hac Philosophi disputatione arguo ego sic. Sicut se habet contrarietas motus, quantum ad contrarietatem substantiae negati ue , ita se debet habere quantum ad eandem substantiae contrarietatem affirmative. Sicut emgo Philosophus ex non contrarietate motus,arguit non contrarietatem in substantia; ita ego eY contrarietate motus,a guo contrarietatem in substantia; a motu enim ad naturam, quae est principiti motus fit argumentum. Hic magnuS qu, dem est modus,sed facile ut solent) illum eXimul Doctores. Duplex aiunt est contrarietas, sitiua,& priuatiua: In sit, stantia est contrarietas priuatiua, non postilia: &haec comtrarietas priuatiua sufficit ad generandum, ut ait Aristot. in primo Physic. Non nego ego esse in substantia contrariet tem priuatiuam; quia iis c est in omni Praedicamento,sed di-
ςo, quod ita dicere nihil est dicere. Si enim ut di cit Simpli
150쪽
cius,&nos supra diXimus non sit in substantia contrarietas positiva, non potest substantia generari. Sed quaeso istos. Contrarietatem hic quaerit Philosophus,ratione cuius sit in
motu contrarietas: Contrarietas in motu debet esse per id, quod sit principium motus, non est autem priuatio princia pium motus, sed forma ; quare contrarietas formalis debet
accipi eX contrarietate motus,sicut eX non contrarietate a
cipitur non c5trarietas formalis. Dictum igitur Philosophi: Substantia non habet contrarium, semper est de substantia composita materiali, substantia autem formalis habet co trarium, alioquin nullo modo posset substantiae esse gener tio . Hinc Simplicius recte ibi coni. 3 6. obseruabat, duo diaci de substantia in Praedicamentis, & quod non habet con trarium, & quod est susceptiua contrariorum. Quorum, si secundum ei csi uenit,prout est subiectum, & prout substancerte eadem ratione ei conuenit,& primum. Dicebat autem contrarietatem esse in accidentibus, loquens de illa contrarietate, in qua dicitur substantia recipere contraria, quare
loquitur de contrarijs superuenientibus subiecto in esse constituto. Qis contraria dicit qualitates; quia proprie dicitur qualitas illa, quae superuenit, dicitque accidentia; quia tales qualitates sunt accidentia, & vocat differentias, quatenus fiunt in substantia per substantis in talionem , & faciunt eam a se ipsa differentem,communi quippe differentis appellatione . Agnoscit autem cla re ibidem substatiales differentias constituentes,& habet de