장음표시 사용
131쪽
non esse facile discernere, cur una, & eadem eΣistens quali tas, in aliquibus sit substantialis, ita aliquibus accidentalis: veluti de albedine contingit, quae in ceruis , & lacte est sub est substanti, stantialis, in alijs vero multis est accidentalis. Subiungebat lis secundum in priincipio Praedicamenti Qualitatis in fine quaris speciei, βψ Pi*ς-μ attendendum esse: virtum omnis qualitas possit fieri substantialis, & addebat, necessarium esse in corporibus concedere Albedo est aliquas qualitates fieri alicubi substantiales .' albedo enim , esti' πό sit accidens, fit substantialis in cerussa, & nitie. Haec
Simplicius', & alia ad idem attinentia. Veruntamen rem, quam proponit,penitus eXponere non videtur, solum refert placita multorum. Vix quicquam videtur determinare; taquam ille, cuius studium est in eo libro scribere de diuiti s leXpositorum, ut ipse dicit in comento ante primam speciem qualitatis in fine. Nobis vero utinam hoc detur, Vt quae ip. se mouit, nos resoluamus. His autem insuper accedit noua
consideratio, quae hic ad nos pertinet. Dicendum enim est inobis; non soli1 in quo modo una, & eadem qualitas, uni sit Isubstantialis, alteri accidentalis ; verum etiam, quomodo luna qualitas eidem,modo sit subst antialis,modo accidenta- lis inimo, quod maius est, quomodo una qualitas ebdem simul sit & substantialis, & accidentalis, quae omnia,
quam parum trita sint, nemo non videt, quam autem certa,
dc indubitata, Qrsitan videbit. Esto principium a definitiο- ne qualitatis, quam tradit Aristot. hoc pacto : Qualitatem Expendit ir autem dico, secundum quam quales quidam dicuntur. Q r sh ub b Hi quod & Simplicius qussiuit, quae nam definitio Boti tradita. est ista 3 An non sic licet definire omnia accidentis praedic menta Θ Vt dicere possimus. inantitas est, secundum qua quantum quiddam esse dicitur. & de alijs eodem modo ZMinime omnium, neque profecto censendum est, Aristote- l
lem nugatum fuisse in definienda qualitate, sed putandum
est,ipsum; qui ait: Dico. Vt consueuit, cum rei valde consentit,scite, & sapienter definiuisse. Haec sa ne, quae in hac d sinitione ponitur est conditio cUcntialis,&propria quat,
132쪽
ias is; Hupenim osse consistit in haberi, & participari. Sic dicebat Aristqteles secundas substantias; quia sunt, quatenus sunt participatae pri inis,laon sigὴificare hoc aliquid, sed potius quale aliquid. Quod autem dico est tale. Si sit albe- Quilitati, e do separata, & imparticipabilis, talis albedo non erit dicenda qualitas ; quia esse qualitatis est haberi, & participari, e pili. quod tali albedini proponitur minime conuenire. Propter hoc igitur sic definiuit Philosophus qualitatem,& recte. Sic enina expressit esse proprium qualitatis, quandoquidem noest Giud esse qualitatis, & aliud participari, sed esse qualit
tia in phrticipari est collocatum. Vnde fuit dicitum, & r lita, est Ge, quod in ovisibus Prsdicamentis est qualitas, quatenus in illis sit participatio; ita ut etiam in qualitate sit qualitas, pro varietate participationis. Sed quaeret aliquis rationem, cur esse qualitatis in participari sit const itutum . . Ratio autem inde est accipienda. Ens, vel est substantia, vel est accidens. Accidentis esse est inesse, ut tritum est. Substantia vero aut est materia, aut forma, aut composi tum . Compositum ipsum de se subsistit, materia, & forma sunt in alio, sed cum hac disserentia. Materia est tanquam pristippositum, forma tanquam adueniens ad inexistendum materiae . Vii de esse formae materialis de qua nunc loquimur, est inesse ;non solum composito,cuius est pars substantialis, sed etiam materiae, quae praesupponitur ab ipsa. Quapropter materia, respectu formae, habet rationem subiecti, quamuis non sit proprie subiectum. dc forma, respectu materiae habet ratio nem eius, quod est in subiecto, quamuis nec forma sit pro prie in subiecto. Cum igitur conueniat, & accidentibus, &sormis substantialibus inesse alicui praesupposito, nec conueniat sormis substantialibus, quatenus sunt sorans substantiales ; quia non posset conuenire accidentibus: nec conu niat accidentibus, quatenus sunt accidentia ; quia non posset conuenire formis substantialibus, oportet, Vt conueniat utrisque per aliquod ambobus commune ; quid autem hoc
sit , ita est indagandum. Q d inest alicui , facit illud dis
133쪽
ferre ab alio, quia se habet, ut actus ad potentiam. Qu*d se pcit differre unum ab altero, est differentia; prout definitur, pquod differentia est id, quo differunt a se singula: Diis, p
rentia denotat qualitatem, unde etiam praedicatur in qu le, quocirca remanet, Vt qualitas sit illud commune, propter quod do formis, & accidentibus competit inesse alteri ;adeo ut amborum eatenus sit inesse, quatenus eorudem est qualia reddere. Ineste autem alteri nihil aliud est, quam
haberi, & participari ab illo, quare esse qualitatis est posi- tum in haberi, & participari. Cum igitur esse qualitatis sit l
constitutu in participari, pro varietate participationis opor pasticipatio tet, ut qualitas varium esse sortiatur. Potest igitur partici patio eius, quod alteri inest, esse tribus modis. Vno modo, ut participatum sit tanquam superueniens substantiae iam existenti; & sic prouenit qualitas, quae proprie est qualitas, per quam sic acceptam constituitur inter praedicamenta, praedicamentum qualitatis. Secundo modo ut partic, lpatum,fit simul veniens, & concomitans principia essenti l. liter rem constituentia, qualis est albedo niuis . Tertio mo ldo, ut participatum se habeat tanquam essentialiter consit tuens, veluti caliditas ignis. Cur autem id habeat caliditas, ut cum sit pura caliditas, debeat participari tanquam constituens, haec est ratio; quia primum, quod participatur mat riae, quae est subiectum generabilium,& corruptibilium, d bet esse activum, & passuum. inde enim est generatio, &corruptio, in qua consistit essentia talium compositorum; l, primum autem activum, &passuu sunt istae qualitates, quare non possunt aliud consequi. Et sic oportet ut participentur tanquam constituentes. Et haec etiam est ratio,cur graue,&leue non possint esse primae disserentiae constituentes elementa ; quia non sunt activae,&passus, non attinent ad generationem & corruptionem, quam primo debent respi cere principia constituentia haec materialia sublunaria. Hscautem dicuntur de participatione caliditatis, prout est talis L
caliditas, & pure caliditas ; ali0quin caliditas uniuersaliter h
teri inest, triplex. Cur ealiditas, Saliς qualitates primae participentur in
materia tanquam constituenteI.
Grauitas,&leuitas curn inconstituat elementa.
134쪽
accepta participari potest, & substantialiter, & accidentali ter, ut supra statutum est. Et Graeci, qui dixerunt has et mentorum differentias esse medias inter substantiam, & accidens, ad id respeXerunt; quod scilicet sunt qualitates talis
naturae, quae & accidentaliter non constituendo, & substantialiter constituendo, possunt participari. Semper tamen, cum esistent, aut erunt substantiae, aut erunt accidentia; quia altero determinatorum modorum erunt participatae. Participatur etiam necessario caliditas prima , ut determinans , quia ut supra ostendimus) participatur immediate materiae primae; materia vero prima est de se indeterminata,& determinabilis; nullo autem modo determinans. Ad qus sita modo in principio posita ex his non est dissicile respondere. Qirando quςritur, cum eadem qualitas uni sit substantialis, alteri accidentalis, ita respondetur; quia substantiali
ter uni participatur, alteri accidentaliter: uni tanquam de terminans, alteri minime: uni tanquam essentialiter , & in trinsece consequens, Viniuis candor, alteri tanquam extrinsece superaccedens. Quando qu itur, cur non secundum
omne esse, una qualitas est substantialis, respondetur ; quia non adhuc habet participationem substantialem: nondum habet persectum, quod requiritur: nondum est tantum progressa, ut determinet. Sic contingit in habitu, & dispositione, nondum scilicet est habitus ; quia nondum dispositio est tantum progres a. Sic Architas definiebat habitum, quod esset extensio dispositionis. Nihil autem nouum est,pers ctum, & imperfectum alicubi specie differre: ita persecta quantitas, & imperfecta specie differunt. Sic allistio, & di minutio specie differunt. Vnde cum quaerit aliquis, quid assumat qualitas, ut fiat substantialis, cum non esset. Respondendum est, quod as umit esse perfectum, ratione cuius sit determinatiua eius, cui inest. Aduertebatque Simplicius , quod si magis, & minus sint secundum determin tionem materiae, Variant speciem; sunt enim secundum lis cspecificae differentiae. Quando etiam flusritur, cur calidi
Cur eadem qualitas si sit substantialis, alteri accidentalis. Cur honseesidum omine esse una qualitas est substa tialis. Architas.
tialis, cu non esset. quomodo dicat magis, minus variaro specienλω
135쪽
ias in missio, ut mista est substantialis, ut in corpore accide & recedens accidentalis; adeo ut in eodem simul una qualiatas sit substantialis, & accidentalis. Ex eodem fundimento respondetur; quia ut in ista, est substantialiter partieipatae, ut eλtra circunitisa,vel tanquam estectus intern vel quouis alio modo est accidentaliter participata. Ergo inserunt)idem est substantia, & accidens. Sed de hoc infra suo locis. Hunc istud subiungamus, quod iij, qualitates in diuta sis si δxζΤ ς' speciebus Predicametati Oualitatis ,repon utitur diuersa r
diuersis speia tione. Vt disponenteS, aut maiasiuς, In prima specie, habici obu p di' tus,&dispositionis. Vt se habent ad facile, aut dissicultellitat repotia agendum,patiendumVe, in secunda. Vt mouentes seias ain, aut Ortae CX passione, in tertia. Ex quo doceri possumuh hihil esse nouum, quod etiam diuersa ratione ; quς id valeat Figura est in secuin ferre, in diuersis reponantur' Pr dicamentis: sicuti S iiiiii secundum multitudinem linearum, & planorum acce' qualitatis. pta, est quantum; secundum superficiei figurationem acceQualitates ele pia, est quati. Dicuntur autem istis qualitates disterentis, simpliciter faciunt differre; ipsis tamen subs antialibus mentares dis eYistentibus proprie, & peculiariter hoc nomen remansit; si H Φα- maxime proprie faciunt differre. Has in Praedica- mentis Philosophus solum in qualitate enumeravit,quia Ut Cur Arist. in omnes norunt, & bene eXponit Simplicius ) enoematice ibi Praedic meris loquebatur; sermone scilicet accepto ab ijs, quae nota sunt in Drcalaamε omnibus, & communiter confessa. In Metaphysicis, ubito Qua litatis. 1em substantialiter considerabat, proponens qualitatem,inea etiam substantiales differentias proposuit. Quando tanNon omnis dem qtisritur, utrum omnis qualitas possit fieri substantia-
a respondendum est, quod non; quia ills quς non sitiit nastantialis. ctae nisi superuenire substantiae iam existenti,&proprie qualitatis nomen sibi vindicant ό non possunt fieri substantiale. Conformem docti finain huic a nobis propositae, quae est ex Antiquis grauioribus, &doctioribus Aristotelis exposito- Plotinu, . ribus, habet etiam Plotinus in libro de Essentia, & Quali ta te. Et licti ante caliditatem videatur iti igne ponere aliam
136쪽
zrmam, non tamen vult aliud substantialiter ignem consti tuere,quam caliditate: est enim illa forma antecedes ratio seminalis communis, quam Platonici ponunt ex Ideis fluere in anima,& naturam: Nulla tamen alia forma ignis est ignis, quam caliditate: Et ratio illa seminalis, igni appropriata, nihil aliud est, quam uis calefactiva, & caliditatis productulla, unde omnino vult Plotinus caliditate ignem formari, it& alij Platonici. Quamuis Ficinus rem satis tenere non vi deatur. Hoc autem,quod dico ego,est aliqua eX parte apud Simplicium 3 de Coelo coni. 7. Sed de Platonicis, & Pla tο- ne nihil nunc studemus, quod alio in opere erit agendum. Resoluenda nunc videtur dissicultas Oriens eae eo, quod habet Philosophus de qualitate in Metaphysicis. Ibi enim cuproposuisset differentias substatiales esse qualitates, postea
particulariter enumerat calidum, frigidum , humidum,&siccum, tanquam passiones. Si hae sunt enumerationes di stinectae, ut sunt, ergo non possitiat istae esse qualitates substantiales. Pro cuius dubitationis dilucidatione, conside
randa in primis est differentia Metaphysici,& Logici in Prs
dicamentis proponendis: Et pro ea accipienda, animaduenienda haec sunt. Arist. in Praedicameli differentias definientes coinposita non dicit esse substantias, quoniam eas ipsis compositis contralponit: In s. veris Metaphysices partes de
finientes, & quod quid est significantes, dicit esse substan
tias. In Praedicamentis non ponit differentias substantiales inter qualitates: In Metaphysicis maXime. In Praedicamentis ponit tempus, tanquam quantum de se: In Metaphysic. tanquam quantum per accidens. Magna igitur diuersitas inter has perscrutationes. Hoc itaque recte Porphyrius, &Graeci ; quod in Praedicamentis ennoematice, &introductorie: In Metaphysicis substantialiter: In Metaphysicis enim ut entia considerantur: In Logicis yt praedicamenta;idest in ordine ad praedicandum. In Logicis haec Praedicam crata rebus accomodantur, secundum famam acceptis: In Met
physicis secundum naturam. Quod rero attinet ad propositum nostruin, Qualitates numerantur & in substan tia ,& P in qua
simpli eius. Locus Aristo in Metaphysi
cis expli atur: in quo dicitur calidum &c. esse passiones.
Logici in tractatione Pia . dicamentOIu.
137쪽
in qualitate; quia, quod est substantiale, diuersa ratione
Qualitate, ea qualitas, & substantia dici potest. Quantum vero ad quali uti ε - ό elementorum , hae tripliciter numerari debuerunt. Prizi debue i. mo fuerunt ponendae simul cum alijs in substantia,tanquam partes definitionis elementorum Secundo fuerunt ponet dsm qualitate , ut qualitates substantiales; quia sicut disse rentia substantialis, prout est pars definitionis , dicitur substantia,sic prout rem substantialiter denominat, dicitur qualitas. Tertio fuerunt ponends, ut passiones; quia non omnia plbus modis accepis sunt differentiae constituentes, & substan tiam determinantes,sed aliquo modo sollim; ut supra est d stum, alio Vero modo sunt tantum passiones . Pro qua do-
ctrina oportet meminisse , quod Aristoteles dicebat in Pro a ' Qualitatis: Si est alius modus qualitatis. Vbi duo habentur . Primum quod alijs etiam modis dicitur, quali- ltas, praeterquam illis, qui sunt ibi commemorati ; quod po- stea illud est,quod in Metaphysicis ponitur. Alterum, quan ido ait, qui dicuntur, quod nobis significat, in Praedicamen tis positos fuisse modos famosos , quia ibi ennoematice res agebatur. Enumerantur igitur hae qualitates, etiam ut pas- lisiones ; quia prout singulς accipiuntur sunt passiones: Intel- liguntur autem , prout sunt tales differentis, & differentiae clementa formantes, simul cum alijs, in prima enumeratio-
ostendunt, has qualitates non posse esse elo lmentis substantiales, quia sunt in mistis accidentia . Auctor rationis videtur fuisse Aue roes : de confirmat eam. Quia si quod uni est
&bstantia, iteri esset accidens equeretur aliquid in uno es
138쪽
sede uno Praedicamento, in altero de alio; quod postea aluminus Oculati ita in uertunt, sequeretur aiunt) substantiam esse accidenso Accipiunt autem propositionem eXteX. 27. primi Physicorum , ubi habetur: Uuod verὸ es nulli accidit. Et ex tex. 3 o. eiusdem libri, ubi habetur: Sed quod vere ea ali id, sit accίdens nulli . Quando istis obijcitur, quod intelle ci io in Deo est substantia, in homine est accidens, limitant propositionis veritatem in uni uocis; quae tamen propositio, si ab Aristotele est prolata his locis,simpliciter, de imi uersaliter est prolata. Hsc igitur isti. Nos autem totum oppositu videmur statuisse, cum posuerimus easde qualitates uni esse substantiales, alteri accidentales. Pro qua nostra determinatione esse id potest, vel ex ipso Auerroe, quod figura circularis Coelo est substantialis; qus tamen ligneo globo est a cidentalis. Verba Auer. sunt a. de Coelo coni. 79: Et iam δε- claratam est, qMd figura es de rebus essentialibus in corporibus GPlectibus; quiasunt animata. Quod quidem, si etiam non dicat Auer. facile ita potest comprobari. Figura circularis in Coelo, aut est accidens, aut proprium, aut differentia essentialis, quae de Coelo praedicetur in primo modo dicendi per se. Non est profecto accidens, aut separabile,aut inseparabile; quia subiectum talium accidentium potest esse sine illis; iCoelum vero neutiq; erit sine figura circulari. Qia od proba tur ex Arist. a. de Coelo tex. et et .vbi ita scribit: Necesseeo, Caelum habere hanc figuram. Arguo ego sic. Quod necesse est esse, est impossibile non esse, quare impossibile est Coelum esse sine figura circulari, atque ideo non potest figura circularis esse Coelo accidens, aut separabile, aut inseparabile. Non est etiam proprium; quia proprium sumit in sui definitionesubiectum: Figura circularis non sumit in sui desinitione Coelum. Pisterea proprium potest separari cognitione ab eo cuius est proprium: Figura circularis a Coelo nequit etiam intellectu separari. etenim, si animo Coelii concipias, quod sit quinta substantia, ut Arist. tenet, nec sit circulare , concipies mente Coelum, quod non erit Coelum. Relinqui- Ρ a tur
sitionem. Auer. .de locomm. FR.
Vult figuram, esse Coelo substantiat o
139쪽
tur igitur,m sit differentia substantialis, essentialiter conse queris principia Coeli constitutiva, & sit de Coelo in primo modo dicendi per se; quare alijs existens accid8 talis erit CD io substantialis. Addat insuper aliquis, quod forma est acci
dens materis; quae tamen complet essentiam copositi. Mul ostenditus tipleX autem in horum ratione est error. Primo propositio,
tibi. quam isti proponunt, no est illa,quae scribitur a Philosopho
si hiis . ' '' locis adductis. In illis quippe solum habetur,quod vere ei nulli accidit ; Vere autem ens dicitur substantia de se subsistens. Et est maxime verum,substantiam de se subsistentem nulli accidere; quia est propemodum contradictio de se subsistere,& alteri inherere. Intellectus autem iste illius propositionis est certus, & indubitatus, si aduertatur disputatio
eius loci, qus est contra Parmenident; qui nomine Vere en simplicius. iis, intelligebat ens de se subsistens. Ita eo loco habet Simplici us: I circo oportet supponere, eos dixisse unum ens, quod proprie est, et maxime ens, quod Plato quidem vocaret per se ens,
seu idipsum ens, Aria. quod vere es. Nam apud Aris telem idesignifica proprie ens, se maxime ens, quod sane substantiam esse existimat, velutper se sub lentem. Sed hoc facile cognosci tur legendo Philosophi literam, ubi ponens,quod vere est, subdit, non alteri inexistens. Et quod hoc esset placitum
Pythagoreorum cognoscitur eX tertio Phycor. teX. 3 6. Vbi ipsi ponere dicuntur numeros tanquam per se subsistentes cum velint, ipsos esse rerum principia. Non est autem,quisdisti dicant, vere ens significare formam, iuxta dictum in se- Explicatur lo cundo de Anima tex. 7: Quod proprie es actus est. Siquidem id, eo loco dicitur de forma in comparatione ad materiam. Dicit enim ibi Philosophus, non esse quaerendum,quomodo ex anima,& corpore fiat unum, postquam unu est actus, aliud potentia; quia licet sint duo entia, simul coniuncta,unicum tamen est esse eius, quod ex illis componitur; quia unica est actualitas, a qua primo,&proprie prouenit esse rei, &i esse unum eiusdem. Similiter de materia loquutus est Ar stoteles, qua chin in a. de Anima tex. et .dixisset non esse hoc
140쪽
aliquid, tamen primo Physicorum tex. 6 6. in comparationet ad priuatione dixit esse hoc aliquid. Eo igitur loco id dicitur
comparatiue, hic autem non solum simpliciter res est accu pienda ; sed etiam prout ad Parmenidem pertinet, qui ha
bet eum sensum, quem propusuimus. Secundo deductio, ostendis,non quam isti sumunt, ergo substantia erit accidens, non Valet
Quod uni est siubstantia, alteri est accidens, ergo accides est substantia, non valQt consequelatia . Neque enim id valet, quando in adiuncto est aliqua oppositio, qualis hic est euia 3 idςn dens, Vnius,&alterius. Sicuti non valet: Generatio unius est corruptio alterius ergo generatio est corruptio. Et sicuti novalet: Dominus Sempronij est seruus I iiij, ergo Dominus est seruus. Isti igitur sunt parum oculati, ideo leuiter cadunt. Deductio enim Auer. est, non quod substantia erit accidens simpliciter , sed quod id, quod in uno est de VnΟ ' Praedicamento in alio erit de altero, quare n5 est Averro , t Vt ipsi sunt, contra regulam. Sed quantum ad A uerroem, Ostendituri decipitur &ipse. Nihil enim in conuenit, quod in Uno est de 'propositio uno Predicamento, in alio esse de altero, ut satis supra est ne intelligit. ostensum. Tertio male id dicitur, quod uni est substantia, Ρropositio manam substantia nulli est substantia, sed de se est,& de se sub θς0RRςin x
sistit. Sensus igitur huius propositionis si ullo modo est Qui, possites accipienda iis c propositio) debet esse huiusmodi: Quod uni
est substantiale, alteri non est accidentale. Multum autem latet.
differunt de substantia, & substantiale. Substantiale deno minat,& est in alio. Substati de se subsistit, di iasi est in alio. multam disse Talis aute est lisc differentia, ut obseruaret Plotinus, triangulum esse quantu,triangulare esse quale,quare haec tantam 'Ρ' habent varietate. ut distinguantur Praedica mentis . Accepta
autem hoc pacto propositione qui etiam sensus non vid tur prorsus alienus a sensu Averrois) tunc propositio est fal- sa; quia quod uni est substantiale, potest alteri esse acciden tale, ut supra fuit ostensum. In proposito autem nostro de elementorum qualitatibus, esto vera propositio, ut cuque
isti volunt. Dicimus & vere, de recte dicimus) quod calidia,