장음표시 사용
521쪽
Voluptatem maxime expetendam inquit, eo quod si alicui expetendae rei adiungatur,
expetendam magis eam reddatiusta enim actio , ct temperans, si cum voluptate fiat,exspetenda ni is ei tequam si sine voluptate essiciatur contemplatio item cum voluptate exspetibilior escio uim ea quae voluptate careat.Omnis demum actio, omniaeque effectio cum voluptate exiitetis,quam sine voluptate longe melior est.Nam esse magis expetenda quae cum oluptate fiunt i e perspicuum est, . quae cum ea fiunt,incrementum accipere coim sileuerunt.disciplinae enim quae cum voluptate Percipiuntur,ciuus proficiunt at augetur: si qus vel sine voluptate,vel cum dolore aliquo comparantur.operationes item ex virtute, ac demum omnia si voluptatem habeant adiunctam,facere progressiones maiores solent.
io Augeri igitur inquit bonum ipsum se ipso.i Bono,quae est voluptas.lamet id clarius dixisset si proneipso ipsa possitisset iaminino genere hoc modo: augeriq; bonum ipsiam ipsa id est voluptate. Adtiertendum item bonum ipsum hic, id est αγαθον αυτὰ non persebonuintelligi, sed in .i. ipsum idem hic significare,quod omne. ut omne bonum ipsa voluptate
incrementii suscipere intelligamus.
Sed haec quidem ratio uidetur ex bonis esse ipsem ostendere, nihilo tamentagis, qua ira aliud quippiam, omne enim bonum lcualtero magis expeten= ρ a. quod
Ratio laquit,quae ait voluptatem adiunctam bono alicui, verbi causa temperantiae, ma peteta estos expetendam ipsam reddere, usi sine voluptate esset: non id quod vult colligit, ac confisecit. non enim voluptatem esse ipsum per se bonum probat, sed esse ex bonis. ixisse unum et ipsam ex iis quae bona natura sunt: non autem speciem,& sontem, re centrum bonoru omnium,id quod demdstrare propossierat. quodimet enim bonum si cum altero iungatur,magis ea etendum est, u si solum remaneat. vel in altera sanctior lectio habet.omnetam bonum quod cum altero ma sexpetendum est,u solum: huiusmodi minime est: id est bona omne,quodcito illud suetir,quod alteri bono adiunctum maius id ec melius,magis: erapetendum facit:huiusmodi minime est. i. ipsum persebonum non est. exempli caui Mia sors titudini quae bonum est, adiuncta prudentia, quae etiam ipsa est bonum, totum id quod ex virili existit,maius bonum reddat si si sola fortitudo sinprudentia ipsum persebona non
erit,sed num quoddam e numero aliorum . simili modo si voluptas adiuncta prudentiae,
vel fortitudini maius bonum efficit id quod vel ex voluptate 5c prudelia,vel ex voluptate et fortitudine simul coniuncta compositu est, u si singuis per se illae virtutes ei sent: uoluptas visum persebonum esse non potetnam si dicamus voluptatem ipsum persebonum cum sit, Piunctam alteri bono,totum id maius reddere ac praestanti us,u prius erat: perinde est aesi uniuersam terram una cum omnibus quae in ipsa sunt, montibus,ssuminibus,maribus,syi Dis millesimae parti miliacei grani adiunctam,totum id quod ex minima illa milii portiunicula re tota terra effectum est, Rauius redderet quispiam asserat. quam enim ratione viai uersa terra ad minima milh portauculam habet: eandem ipsum per se honum ad aliquod ex caeteris bonis,ut prudentiam,sapientiam,oc reliqua huiusmodi habet.immo si verum dice. re velimus,ipsius per se boni excellentia,si comparetur prudentiae, infinite propemodu masM ior est,uterrae uniuersae grauitas ad minima milii portiuncula: ut nulla inter haec esse pro/portio militi Sicuti situr ridiculum insidicamus grauitatem minimae I a portiunculae adiuncta sibi uniuersae terrae grauitate,hrauiorem Paci a prius erauita magis deridendum videtur,si prudentiam dicat qui fiam dii umpto summo bono,quae sit voluptas, maius hosnum reddi. At assumpta voluptate maius bonum redditur prudentiarcum voluptate enim quam sine voluptate melior est. Voluptas igitur ipsum per se bonum non est, sed unum
Atque huiusmodi senet ratione P Iato quoque uoluptatem ipsum persebonum esse destruit: iucundam enim uitam cum prudentia a sine prudelia esses' magis expetendam. . si mistum est praestantius: ipsit in persebonum volu piarem non esse: quippe cum ipsiam persebonum nulla re ipsi adiuncta mapgis expetendum essetatur. Qua ratio colligebat Eudoxus uoluptatem ipsum persebonum ess hac eadem Pl
522쪽
4 3 EusTRATII IN MORALI vM ARIST. to Vsus Voluptatem non esse summum bonum conficiebat. quare Eudoxus no esse bonum ipsum voluptatem, sed quoddani bonum esse tantummodo probauit.Ratio fn hunc moduconcluditur: voluptas cuicuno bono adiumsta fuerit,id quod resultat ex Vtris', magis με Petendum reddit: summum bonum nulli bono additum, quod resultat ex vitisse magis e Petendum reddit: voluptas igitur summum bonum non est . ac sumptionem quidem illam quae inquit voluptas cuicu* bono adiuncta suerit Occ. Isionificat cum altiiucundam Uitam cum prudentia a line ea elie expetibiliorem./quod idem est, ac si dicamus:vitam ex Vol Ptate oc prudentia traductam magis esse expetendam, u eam quae ex Pla prudentia deintur. alteram Uero,id est summum bonum nulli ex bonis adiuehum totum expetibilius res
dere ex eo intelligit, quod inquit:/quippe cum ipsum per se bonum nulla reipii adiuncta io magis expetendum efficiatur./S i igitur voluptati.ita enim quoque dicendum est,adians hubonum aliquod, quod ex viris p mimam est,expetibilius reddit: summo vero bono adiu ei una quippiam aliud,totum id non reddit expetibilius: voluptas summum bonum n' est. siue autem ipsi persebono aliquod ex aliis bonis: siue ipsum persebonum alicui exat is as ungi dicamus,idem est.Propterea Ariuoteles cum deberet dicere, ipsum persebina nullati adiunctum, totum reddit expetibilius:econtrario dixit: nulla re sibi adiuncta bona ipsum expetibilius eitici. i nullo modo fit, ut si aliquod ex aliis bonis concurrat,& copuletur cum ipso persebono.i.summo bono,ipsum magis expetendum efiiciat sicut enim si grauitas minimae milii portiunculae uniueris terrae grauitati accei Ierit totum quod ex viris p existit, grauius non facit:ita neq; si ipsi persebono, qui superessentialis honorum omniulatu est, ΣΟ aliquod ex iis adiungatur,quae participatione eius bona sunt, quod ex viris p resultarit,mMΚis expetendum reddet.at si Woluptati adiunctium quoddam ex bonis sit,meliorent ea res dit: voluptas igitur ipsum per se bonum non est. propositionem tamen illam qua ait quip/Pe cum ipsum persebonum nulla re occ. paulo obscurius exposuitaqus ita clari us explicas
da est,ato intelligenda:quippe cum ipsium per se bonum nulla re ex aliis bonis ipsi persebo/no adiuncta magis expetendum,magisq; bonum efiiciatur.
Perspicuum autem est ipsum per se bonum neque aliud quicquam esse posse,quod cum alio ex iis quae per se sint bona, magis expetendum fit. quod dam igitur est eiusmodi,cuius etiam nos participes semus. tale enim est quod
quaeritur. Sicut Voluptatem,inquit Plato, summum bonum esse negamus,propterea et si alicui ex aliis boni sadiungatur,quod ex viri is constat,expetibilius reddite nc neque aliud quippia
erit summum bonuni,quod cum alio aliquo coniunctum,totum parte magis expetendum efficit.sed bonum quidem erit,quoddam tame bonuni, ac tale, ius nos participes sumi rcitiusmodi bonum Uirtutes,& scientiae sunt. omnis enim mentia re virtus cum Voluptate magis est expetenda, usi ea careat.tale.nhonum est,quod quaeritur: id est, de talibus bonis quorum nos sumus participes,inquisitio nunc est. an aliquid horum videlicet sit voluptas, Imperantia ne, an prudentia,an sortitudo,an aliqua ex scient ijs.
Nam qui id bonum esse negant,quod omnes appetunt: nihil dicula Uaod
enim omnibus uidetur,id esse assirmamus.qui uero hanc fidem tollit: is non admodum probabiliora dicturus est.nam si mente carentia haec appeterent,
esset senet aliquid ,quod dicitur: at si etiam quae prudentia sent praedita, quomodo dicere aliquid possunt:
C um duae propositiones rationis huius sint, minor,qus ait, voIuptatem omnia appetere maior, quae summum bonum esse affirmat id,quod omnia appetunt i huic nonnulli aduerssantur: negantq; id bonum minime esse, quod omnia appetant', si bonii non est,multo minus summum bonum erit. si aduersantur,inquit,huic maiori propositioni,veram ipsam is este negant: nihil quicquam dicunt. i.praeter id quod omnibus videtur, ac salsium dicunt quod enim fit sum est,non est: taut quod est verum , est quare qui salsum dicit,quod non est,ec nihil dicit. quomodo enim veru diceret,vel probabiliora hac fide,id est hae orati
ne quae asteris bonum esse quod omnia appetunt:qui1αverius eo esse poliquod tam stul
523쪽
LIBRUM DECIMUM. 43νtis 4 sapietibus hominibus, in philosophi claris videtur nam si mropositio quae ait,
quod omnia appetunt id bonum no est verior ellet, a ea, qua bomi este id alterimus quod omnia appetulata ita res eiie omnibus videretur,uniuertiq; laoc uno consensu affirmaret.sed quod ola appetivit no ei Ie bonu,Vnus at* alter tantu affirmat. quare qui id dicit,salsum dicit. Praeterea si voluptate mente carentia.i.rationis expertia animalia tantummodo appetereudicerent Laiae aliquid,qui propositioni huic repugilante non enim in omnibus,sed inra tione solum praeditis dest hominibus vera esset. cum autem non tam bruta aeratione vas cantia,quam ea quae prudentia sunt praedita quom animaliaa. homines eam appetant: qui fieri sebi,ut verum qui casu quod illidicinit
1 o Fortat se uero in prauis quoque naturale quoddam bonum est praestanatius et ipsa per se sint,quod proprium bonum appetit.
S i ad prauos homines,intemperantiaeq; deditos, libidinis ipsorum spectantes no esse honum id dicunt quod omnia appetunt: ac propterea non esse bonum voluptatem: nihil et hoc ad rem facit: quippe cum in intemperantibus quo* naturale quoddam bonu insit,intelle 'us videlicet oc mens insorum quae naturali quadam incitatione eam quae proprie voluptas est,quae est bonum,sectatur. mens.n. omnis, sicut dictum est, proprium bonum per sesquitur,idq3 auguratur quidem dc coniectat: sed ex praua tameniaucatione,& quae ipsam
necessiario consequitur,Uerae voluptatis ignoratione,homines in animalium prauas voluptates incurrunt, quae nessi proprie sunt voluptates.Uerarum. n.voluptatum iudicem nae tem obscuratam,ac propemodum excaecatam habet. ac propterea sicut is qui oculis corportis est captus, frequeiuatam ac calcatam semitam ab obmue a,ec spinis obsita nequit ormnino discernere: silc qui male dc praue institutus est,quae nam sit vera re proprie voluptas, quae bonum est,re quae sit ea quae dicitur quidem, sed re Uera tame non est Voluptas:distinguere nullo modo pol. A tm hic quidem horum verborum sensius erit, si velimus de prauis hominibus intelligere. Si vero praua pro brutis animalibus accipiamus,quae mente caren/tia prius appellauit: ut ad praestantiam rationalis vitae re*icientes praua ipsa vocata esse concedamus: haec crit sententia: si bruta etiam ratiotusq; expertia animalia tantummodo Volu/Ptatem appeterentsolaq; eam sectarentur: neque ita illud falsum esset pronunciatum,quod ait, num illud esse quod omnia appetunt. in omnibus entam illis alijs magis,al as minus diuinum quid inest, mentisq; illustratio quaedam,qua natura proprium bonum , id est finem proprium quaerunt,atcpinueniunt. omnia. n.naturae instinetu eum at uuntur. quare etiavoluptatem Utpote ad proprii boni consequutionem conducentem asse stant,atque amplectuntur.qua enim alia de causa fit,ut noxia fugiam, re repellant,utilia vero admittant Plura de his assi eodem hoc Philosopho in libris de animalibus dicta sunt:quae inde petere ειυdiosus lector facile poterit.
Sed neque de contrario rei te esse didium uidetur.no enim S dolor est malum conti iluo uoluptatem esse bonum inquiut.oppositum siquidem malunt malo esse aiunt,& utra p ei quod neutrum est.
4o Ratio quae ex contrario voluptatem bonum est e confirmabat, huiusmodi erat: si dolor qui contrarius est voluptati, est malus, botra proculdubio est voluptas. dolorem vero esse , malum ex eo constabat,q, cui ulta eum sumebant ditiae rationi aduersatur Speusippus, non cesse este inquiens,propterea voluptatem esse bonam,quia dolor, qui es contrarius est, malus este demonstretur: quippe cum non omne quod malo est oppositum,bonum sit: a daciae enim quae malum est,opposita est ignauia, quae tamen non ideo bona esse , sed mala censetur: stupiditati item,quod est vitium,intemperantia quae ipsa quoque vitium est,πν ponitur: auaritia etiam prodigalitati aduersatur,at 3 utrael malae sunt. Oppotatur enim, inquit Speusippus,ec malum malo,5c utraque ei quod neutrum est:id est,utram mala bono.neutrumaa. Donum hic appellativirtutes liquidem cum sint mediocritates,neutra extresso morum suntlbrutudo enim neque ignauia est,neq; audacia temperantia neo stupidis ras,nessi intemperantia est:caeterae item virtutes simili modo.
Non inalesane haec dicentes,non tamen ueret si enim utraque essent mala.
sugieda quoque utraqueesse oportebat: si neutua,nciitru aut similiter.Sed
524쪽
43o EvSTRATII IN MORALIUM ARIST.
illum quidem fugere ut malum,hanc expetere ut bonum uidentur. ita igitur
etiam opPonuntur. Speusippus quide partim no male dicit: verilai. est,milum malo esse oppositsi,ae utram
mala bono aduersari: voluptatem autem dolori opponi,ut malum malo, illud vero non resiste dictum est non. dolori opponitur voluptas,ut malum malo: sed ut bonum malo. M si maluellet voluptas, fugienda et set,odiol prosequenda,non secus ac dolor: sed econtra/rio fieri videm .dolorem omnia iugiunt ut malum,atque auersantur, Oluptatem Uero ut bonum persequuntur,ati appetui. licut enim bona omnes se stamur: ita mala simili modo
euitanat omne ac fugimus. quae Uero sunt neutria.necpbona,ne mala,neutro modo er
ga ipsa sumus amedii.ia est,neque iuginius,nem persequimur: vel ii militer,id est ex aequo vel persequimur,vel fugimusareque enim ad coiequutionem eorum,neque ad declinatio/nem & euitationem magis sumus incitati: sed in medio constituti neutram in parrem pros Pendemus. Q iare si ex malis estet voluptas, ipsam proculdubio fugeremus: si neque ex bonis neque ex malis, sed neutris, cp sugeremus,ne persequeremurapsam aute Omnes per sequunt aron est ergo nes ex malos, nessi ex neutris:bona igitur est. Dicentium uoluptatori non esse boni in eonflitatio, tr si non omnis expetibilis fit. Cap. III.
AT enim neque si ex qualitatibus non est uoluptas, propterea neque ex zo
bonis eam esse censendum est.nam neque uirtutis operatiora sunt qualitates,neque felici citas.
Ratio quae voluptatem propterea bonum non esse colligit, quia no est qualitas,in secunda figura huiusmodi euadit: vestiptas non est qualitas:omne bonum est qualitas: voIuptas igitur bonum non est. in qua id assumptum quod omne bonum esse qualitate ait, vel quis lGreprehendit A ristoteles siquidem bona nonnulla sunt, quae nem qualia sint, neque qualis lates: quare quid vetat quo minus voluptas quavis non is qualitas, bona esse ponit: Gaeautem sint bona, licet qualitates non sint, ex operationibus virtutis declarat:quae bonae cum sint,non sunt tamen qualitates . operatio enim eisectivus motus est et motum vero non esse
qualitatem perspicuum est. selicitas quoin cum siroperatio,ut dixit, dicturusq; adhuc est: timili modo non est qualitas: M tamen bonam et Ie eam dubitat nemo.
Dicunt etiam bonum definitum esse, uoluptatem uero indefinitam, prostpterea quo d admittit, ut magis 8c minus fieri possit.at si ex uoluptatis susce, ptione id iudicant: idem&iniustitia , & in reliquis uirtutibus eueniet, ex quibus euidenter magis & minus eiusmodi homines esse assirmant: iusti. n. et sortes magis stini: fit e t, ut & iuste & temperanter magis & minus agamus.
Huius quoq; rationis conclusio in secunda figura fit, in hunc modum: voluptas est inde finita: num omne definitum est:voluptas igirur non est bona. huius eam propositionem brefellit,quae ait,rem indefinitam esse volUtatem: atque inquit,si ex perceptione voluptatis 'quae indefinita est: alij enium maiorem, alii minorem voluptatem percipitinia nonnulli lente, quidam celeriter ad eam incitantur: si igitur ex hoc ψ magis Uel minus laetantur homines, voluptateqa assiciuntur,quod saneindefinitum est,uoluptatem quoque ipsam indefinitam esse arbitrantur:aperte falluntur dem araele virtutibus,& suu tate,& scientiis, quae sine constroumia bori sunt,dicendum ipsis erit: quippe cum in his quom eadem iuncitassetq; indes terminatio conspiciatur,ij. α magis sani fiant,ec magis grammatici,& temperantes,& sortes, magis virtutum reliquarum,& habitu a,sciscientiarum sunt participes. alii minus. ut hac ratione re virtutes, re scientiae,& sanitas, magis Ac minus existere etia ipsae possim quatenus alii magis tu minus earum sunt participes secundumsta eas operat .attit ita imiaefinitae etiam Uis,ac propterea malae censendae sivit.
Sin autem in uolaptatibus ipsis hoc sitituunt: uideant ne non dicant cauo
sam huiusceres,si aliae missione onualuacensitiust aliae sint. Quid prohibet
525쪽
s autem quia sicut sanitas, quaecum definita sit, admittit tamen,ut esse magis 'ac minus possit: ita quoque este uoIuptatem dicamuscnon enim contemperatura eadem in omnibus: neque unaquaedam semper in eodem est: sed remita
xitur. atque aliquandiu perdurat: eoi dissei sio magis,& minus inest. Taleiginar quippiam inuoluptate quoque esse potest.
C stertim si non voluptatis perceptionem,sed ipsam voluptatem indefinitam rem esse dicunt,ita quoque manifestum mendacium estat Linspecies, ct es lentia ipsi sanitatis unum quoddam sc idem est,ae definitum, quod neq; intenditur,ne remittitur: unumquodqῖ. n. in eo Q est,nessi magis,neq; minus ut sit, admitti ut sortitudo,temperantia, caeteraeq3 virtu es, oc scientiae:sed in iis plus di minus conspicitur,qui ab ipsis ex earum participatioe denominantur: sic speciem quoipvolimtatis re essentiam intentione oc remissione omita carere existimandum est: atm ita esse delinitam,ac propterea bonum. Mistione vacantes volupta ξων.
tes ipsam per se intelle, tam sine ulla subiecta re voluptatis speciem appellat: atque absolu te qualibet aliam speciem,ut albedinem,nigredinem,sanitatem. stas vocat,quae in subiecto aliquo sunt: ut eas quae in m et te, se quibusvis at is infinit. quae sane misiae cum in romissione re intentione consistant, infiiutatis re indeterminationis sunt plenae . at ipsae s s, ut sanitas,re voluptas, ec relicitiae,sicut dictum est, neque intendi neo; remitti ullo modo
possunt. nam sanitatis in singulis tantum indeterminationem essse, ut sere percipi nequeat, ε . temperaturae,comori si constitutiones declarant.K n.talis quaedam elementorum temperatura in nobis est sanitas: temperaturae autem variae sunt, re indefinitae: quae ex his cons 'uuntur,sanitates indefinitas quoque esse perticuum est. sed quid omnium temperaturas dico cum unius ec eiusdem,ut Socratis, qualibet hora,sere intendatur,ac remittatur.
Praeterea cum persectum ipsum persebonum, motiones uero Sc genera. tiones imperfectas esse statuat: uoluptatem motionem esse & generationem conantur demonstrare. Sed non re ste dicere id uidentur . neque motionem eam esse uerum est. motioni enim omni propria esse tarditas & celeritas uide/' tur:& si non per seipsam,ut motui mundi,at ad aliud. uoluptati uero neutrii horum inest . fieri. n.potui cito quispiain uoluptatem perceperit, sicut ut ira, tussit: ut autem percipiat,minime: neque ad alterum. ut ambulet uero,& creo scat,atque omnia huiusmodi potest .
H aec quoque ratio ad probandum voluptatem non esse summum bonum c5ficiebatur, in prima figura n lissc ni uum: voluptas motio re generatio est omnis motio vel gener tio est impersectarvolistas igitur impersecta est deinde sumpto eo quod conclusum fuit, voluptatem videlicet esse imperiis fiam, adiuncta altera propositione,nihil impet sectum summum bonum esse:voluptatem postremo non esse summum bonum colligebat. Nihilao impersedium esse summum bonum ex eo confirmabant, Psiummum bonum dest ipsum persebonum, perseeium esse statuebant.ῆα ipsum persebonum est persectum, quod est imperfecitum,summum bonum no est. Sed Aristoteles primum propositionem illam re/fellit, qua voluptatem esse motione,asierebancialiqvomnis motio velocior ac tardior est: ambulat siquidem unusquisi Ueloci us aliquado,interdum vero tardius: moueturq; citius constans ac non errans orbis coelestis: tardius reliqui errai .v si in motioevesocius inest, re tardius,voluptas vero Voluptate celerior,ac tardior nulla est ἰ voluptas motio non est
fieri.mpor,inquit,ut oc celerius laetatus sit quispia,voluptatem assectus, retardius: id est, aliqn celerius,aliqn tardius laetari,voluptatem assici unusquis* desistit: ipsa vero voluptas
celerior,aut tardior nulla est. Dicere etia hoc modo possumus:cum ambulat aliquis ex albao quo loco in alterum, vel currit,omnes ambulationis, aut cursionis eius partes celeritatem aequalem minime habenti sed aliae celeriores,tardiores aliae sunt. partes aute voluptatis omones a principio ad finem us*,si partes appellandae stanta una enim est tota atque eadem fimisti s sibi voluptas: nihilo altera ualtera citatiores,aut lentiores et Ieconspiciuntur: sed a principio usque ad finem aequalis tota, ut diximus, i ipsi est,nulum eo tempore quo laeti. . Disiti sed by Oolo
526쪽
gar EUSTRATII IN MORALIUM ARIs T. voluptatemq3 percipimus,intentionem,aut remissionem admittens. QMod vero inquit in principio horum verborum/voluptatem motionem di generatione esse conantur demonostrareridem est ac si dixisset, non elle ipsum bonum voluptatem demonstrare conantur. votivitatem. inesse generationem re motionem, voluptatem non esse summum bonum,ideeIt. Postea ubi dixit,omni motui propriam esse celeritatem S tarditatem jubiungit:/α si non per se ipsam,ut motioni ipsius mundi,saltem ad aliud quod itaintelligendum est: licet omnis motus ipse per seipsum celeritatem non adnuitar,ut qui mundi est. i.supremi ceci stis orbis non erratici. huncar.mundum hic appellat: qui quoniam aequaliter mouetur,cel ritateni re tarditatem nullam admittit,ut in liuris de coelo demonstratum est: siquis tamen ad alios orbes erraticarum stellarum compararit,longe celeriorem caeteris este inueniet. 1 bAc mutari quidem in uoluptatem cito et tarde licet: operari autem ex ipsa, id est uoluptate affici, cito,non licet.
H uculi voluptatem non esie motum ostendit: nunc comprobationem etiam illorsire prehendit.ita.n.illi voluptatem esse motum probabant:si motio mobilis rei persectio est in eo Q est mobilis,ut in tertio naturalium disputationum dicitur talum e potestate in aetiam re operationem res ipsa reducitur: qui autem voluptate afficitur,exeo Q poterat oblecta ri,in operationem ipsam oblectationis re voluptatis transit: voluptatem quom persectio/hem esse eius qui oblectari pol,quatenus est eiusmodi,perspicuum est.quod si es voluptatem esse motionem patet.S ed hoc quod de voluptate dicunt isti,non est idem inquit Aris Eissoteles, quod id quod accidit in re quae mouetur. cumm. id quod mouetur,a potestate re aptitudine in illud transit,in quod transire pol, aptumi est: adhuc in ipso potestas ipsa rermanet.verbi causa,quod potestate est album,dunia potestate in actum transit: tantiiser dicitur motam,quoad potestatem albedinis consequendae in te habuerit: ubi vero potestas iam abiit .actu vero di operatione tantummodo album euasit,cum n5 amplius in eo quicqeius sit,uircle transmutari inceperata non amplius mouetur:neque amplius motionem in eo
esse concedendum est. non.n.amplius in motu est, ibi in statu. uin albedine ipsa quae non fit amplius,stis iam est. quoad. n.albesit: aliquid nigredinis semper in eo inest,liquide e nigredine inalbedinem sit transmutatior quoad vero nigredinis quippiam in eo ineu:potestare est album, ec mouetur,si ut dictum est in eo vero quod voluptate afficitur,nem iniucunditar . otis quippiam remanet e qua ad voluptatem trans urneque ad finem aliquem dis ut, queas modum id quod albescebat, in album. restat igitur,ut voluptas motio nullo modo sit.
uo pacto item esse generatio potest no enim ex quolibet quodlibet gi gni uidetur,sed in illud ditatui unum quod sp, ex quo generatur.& cuius geo
neratio est uoluptas,dolor eius curruptio erit. Cum dixerit viae progressus Plato voluptatem motionem esse affirmabat, eiusq; ωtionem resutariumne quo argumento idem persuasus eam esse generatione asserat,ostens dii: fc simili modo etiam hac in parie opinionem' eius refellit.est em m voluptas, Ut inquit Plato,non sinis,sed via quaedam re mutatio eorum quae ad finem tendJusicut sanatio ad sis 4. nitatem,oc albiuctio ad albedinem: ita ipsa ad naturalem constitutionem, nanam animi arictionem deducit est. n sensibilem naturam generatio. habitum enim nostru qui pra ter naturam e statu suo elapsus est,in naturalem hilaritatem, ec laetitiam reducit.immo no ipsa est quae reducit,sed per ipsam, quasi per generationem,animalium corpora in naturale habitum redeunt. Oniam igitur voluptas generatio est:generatio autem no est finis, sed ex iis quae ad finem conducunt: fini ad quem tendit,minime erit cognata. nulla enim in unis uersum generatio finibus cognata esse conspicitur: nam ne aedificatio cum domo quam iniit,habet cognationem: neque sanatio cum sanitate quam inert.Sed fines boni sunt: volvo Has ita* eum non fit fini bona non eritasi em m finis est bonus,quod cogi iationem non habet cum fine ,onum non est. Has Platonis rationes validas minime esse re alias ostedihoc sonunc etiam probat: cum inquit, nihil videri ex quolibet gigni et sed ex eo quod potestate id
erat,quod actu ec re ipsa nunc est.ut caro quae re ipsa nunc caro est,nsi ex lapide, aut ligno, ut alia quavis re procreata est sed ex eo quod potestate erat carorid autem erat sanguis naliguum quos Potestate esses caro,ex ligno quoq; caro gigni posset propterea fit, ut non ex Iuno
527쪽
LIBRUM DECIMUM. 4'sex Iigno sed ex anguine caro gignatur, quia sanguis potestate caro est . at sanguis ex pane
qui potestate est sanguis, in consueuit. praeterea unumquodi quod generatur, ex eo gi nitur in quod per corruptionem,quae contraria est generationi, potest blui.ut plantae,ocirpes, teracla omnia ex elementi S gignuntur,in quae per corruptionem resoluuntur. Si igitur voluptas quoque et Iet generatio: via ciusdam oc mutatio ex aliquo in aliquod esset: ut nigresactio ex albo in nigrum,et aegrotatio seu morbificatio ex fallitate in morbum: sed in voluptate neque a quo,ne in quod transitus fiat,reperiripsit: nihil. n. est quod Vel ali retur atin immutetur ex voluptate, Vel finis sit,in quem Voluptas desinat: sicut sanatio in s nitatem, re calefactio in calidum: n5 est turgeneratio Voluptas, sta operatio,is demon/i o strabit.operationes autem fines ipsi,non via ad nnes sunt inem vero esse voluptatem,& no generatione,inde sacile cognosceremus,ψ in generationibus risi simul et gigiutur quippia. oc est,quando gigni tur: neque enim cum caro gignitur,caro est: nem cum domusnt,ia fit simul oc est.in operationibus vero,ut in videndo,simul ec videt qui iam et indit ἰ sic in Voluptatibus quoque euenest,ut simul quispiam voluptate 5c afficiatur, assectus sit: quare operatio est voluptas,non generatio: si vero operatio: finis quoque,non via di mutatio ad finem est. nulla enim pars temporis est quo quispiam voluptatem percipit,in qua persecta in eo qui assicitur,nct adsit voluptas.quod autem in omnibus temporis partibus persectum atque integrum est id non generatio,sed operatio est. tunc Uero persecta generatio oc estoc dicitur:cum illud quod gignitur persectum fuerit. nam quoad adhuc fit: ec id quod gloxo gnitur,ec generatio ipsa imperfecta est. at voluptas Sc in prima totius temporis,quo quis, piam ea asticitur, parte tota integra ac persecta adest,&in secunda similiter,& in 1equenti, oc in reliquis omnibus deinceps vel minimis temporis portiunculis: non igitur generatio, sed operatio est. Adde Q si esset generati O,mutatio estet alicuius subiectae res,quae potest re illud esset, in quod mutatur: exempli causa,sanguificatio cum sanguinis generatio sit, mutati oest panis,aut alicuius alterius aliment quod potestate sanguis est.in voluptatibus au rem nillil reperitur quod e specie in qua est, mutetur in alteram speciem quae anteu volu/Ptate quispiam assiceretur, actu no erat illa sed potestate,postea vero per voluptatem Rehu alit, sicut in pane fit,qui cum ante generationem, quae sanguificatio est,non esset asstu re peratioe sanguis,sed potestate: postea per sanguificatione sanguis adhu est esseclius. Quid igitur isti qui Moluptatem esse generationem dicunt, his afferre poterunt, quod pani sanguini correspondeat,quoa voluptate inrupict generatione ex eo quod est, in id quod noest,mutetur corpus ne,an animam este id dicent quod pani simile sit,quod praesente volu mate immutetur sed id ridiculum esset vel omnino cogitare. Praeterea si eut finem sanati nis quae est sanitas, aegrotatio seu aegrificatio corrumpit: Sc sanatio econtrario morbu, qui morbificationis finis est:ita quoin in voluptate euenire dicendum esset: vi quod i voluptas te fuisset genitum, a dolore corrumperetur: quod dolor induxisset, id per voluptatem interiret. Dicant igitur isti, quinam hi fines sim,qui oc a voluptate re i dolore gignatur viscissim,& corrumpantur.
Dicunt item dolorem indigentiam eius esse, quod secundum naturam est: ' uoluptatem repletionem. at haec corporis sunt affectiones.si igitur uoIuptas eius quod est secundum naturam repletio est: illud in quo repletio fit,esset id quod uoluptatem perciperet: corpus igitur id esset: sed non uidetur. uoluptas igitur repletio non est. RHac etiam ratione Voluptatem esse generationem, Sc propterea non esse summum bo/num conabantur demonstrare. ita enim dicebant:voluptas repletio est repletio est gener tio: voluptas igitur generatio est. deinde, voluptas est generatio:generatio est mutatio : at
mutatio est imperiae arvoluptas igitur impersee a estat vero est imperseeta , esse summaso bonum,quod perlaetissimum est,nullo modo pot. Sed unde voluptatem esse repletione constat quoniam,inquiunt,dolor quies est oppositus, indigentia est, sani esse repletione patet. nam si album discernit 6c di regata um congregat re concernites dolor est indis
gentia: oluptas repletio est. haec enim contrariorum est lex. Dolorem autem esse indigentiam hoc modo probanusiarumat,inquiunt,dum esurit,ec suit,dolorem percipiuiames oc
528쪽
434 EusTRATII IN MORALIUM ARIST.
sitis dolores sunt: at fames oc sitis naturalis habitus indigetiae oc desectus sunt: dolor igitur
est indigentia. corpus enim ubi sicci ec humidi alimenti indigum est,e naturali c6stitutiosne exturbatur: quod dum sit,dolet, repletionemq3 appetit:atque eam appetendo ad come dendum, re bibendum inducituricomedendo postea oc bibendo repletur. Sed si haec vera sunt: ita enim horum ratio reprobatur: indigentia oc repletio corporis essent assectiones. quare sequeretur, ut corpus esset auod oc voluptatem Sc dolorem perciperet. cum enim ipsium repleatur,ipsum quoque voluptate assici consentaneum est si enim in corpore fit reopletio: repletio autem est voluptas: in corpore quom voluptas proculdubio erit.in quo autem est voluptas, id oblectari,voluptatem: percipere necesse est at corpus non est quod voluptatem percipita voluptas igitur repleti i Onest. Io
Sed unusquisque & uoluptate assici dum fit repletio: & dolorem percipe.
Cum voluptatem non esse re letionem ostenderit:nunc quo modo ex repletione essiciatur,declarati voluptate enim assicimur,dum circa esculenta,ec potulenta alimeta intra cor/pus sumpta altrix ficultas line impedimento operatur. Voluptas enim quae indigentiae si peruenit,altricis animae secundum naturam impedimento vacans operati oestita in Universum omnis operatio secundum naturam quae absi impedimento fit,suauissima est,aci cudissima.altricis igitur animae operatio est quae replet,& in naturalem habitum restituit. atque anima est quae voluptatem percipit: voluptas vero ipsius impedimento vacans ope/ toratio est. Appellat autem voluptatem operationem Aristoteles,non Q ex propria ratione operatio sita sed quia ita in operatione et ientiam suam habet,ut separari ab ea no possit. Dicitur ita* voluptas animae operatio impedimento Vacas,propterea . ex libera animae operatione consequitur, eiq; ita adhaeret atq; annexa est,ut auelli nequeat. sicut autem virtulare scientiarum, quae habitus animae sunt, Operatio Scosequitur voluptas: sunt enim iucundae ac voluptuosae: is animae quot altricis operationes,cum sine impὰimento fiunt, sit auissimc elle consueuerunt. est trix animasiue altrix animae ficultas habitus corporis: op rationes vero eius perfectiones quaedam,restituti onesque in naturalem statumquod autem in naturam restituit,est voluptuosum.quare voluptas repletio quidem non est: sius altricis iacultatis,aut animae,aut habitus,aut quo modo quis voluerit appellare,operatioAsa enim , o
habitus hic operatur,repletio,S in naturalem statum restitutio consequitur. Memadmodum enim dum aedificator Operatur. Ldomum extruit,sequitur ut parietes augeantur et erescant: duq; aquam in cisteritam infundimus,euenit ut impleatur cisterna: sic dum habitus
hic nutricatorius circa ea quae alunt corpus, Operatur:corpus repletur .Multum igitur insterest, utrum dicamus Voluptatem este repletionea an ex Voluptate.i.ex altricis animae operatione repletionem sequi est enim altrix anima ut dixi,habitus corporis: voluptas habitus huius operatio circa ea quae corpori ipsi alimentum praestant. quae vero operationem hane
quae est voluptas, repletio consequitur, Seneratio est; quippe cum repleti nihil aliud sit, quam gigni.
Opinio autem I, se ex uoluptatibus & doloribus circa alimentum euenien otibus uidetur extitisse. ubi enim indigi esse sti suerint,ator ob id dolore preoc
cupati: percipere uoluptatem ex repletione aiunt.
Ex doloribus inquit,& voluptatibus circa alimentum in mentem venit ipsis opinari voluptatem esie repletionempropterea enim Φ altricis animae operationem quae oluptuossa est, repletio consequitura voluptatem esse repletione existimarunt,id quod consequitur, esse idem cum eo ex quo consequitur,statuentesas olet enim animal dum indiget:postea vero Q in eo sumpto cibo operari altrix sicultas coeperit: quia repletur,no amplius dolore es, ficituralicunt igitur hi dolore praeoccupatos ex indigentia postea voluptate affici dum roplentur: ac propterea cum simul cum rς letione fiat voluptas,simulo cum ea existat,vola soptatem re repletionem idem esse. sed cum dicunt reoletionem quae ex uoluntate sequitur, esse voluptatem: nihil aliud faciunt, u si umbram esse idem cum eo cuius est umbra asseu rarent.sicut enim deambulantem sub dio ex solis illustratione umbra necessario consequi
viruic operationem altricis anima quae sine impedimento is,quae nihil aliud est,eo modo quo
529쪽
quo declaratum volumnsequitur repletio. At hoc non circa omnes uoluptates accidit. dolore enim uacant tum disci,
plinares: tum ex ijs quae sensus assciunt, illae quae olfactu,quae audituic ui,
Repletionem non esse voluptatem, sed voluptati, vel si placet, operationi ipsi accides re, in qua consistit voluptas:ex alijs voluptatibus declarat,quae tum ex contemplationibua disciplinis eximini: tum ex iis quae sensibus quibusdam percipiuntur: in quibus nulla repletio conspicitur. Nam si, ut isti dicunt,voluptas est repletio, quae dolori ob indigenν 1o tiam exorto super munemo qui non indigeret,ac propterea dolore ei let vacuus: respere voluptatem posset. si enim voluptas oc repletio idem est, ut ipsi hi volunt: atque ob
id qui voluptate afficitur,ae qui repletur simili modo sunt ijdem: qui fieri potest ut volu/,
ptatem percipiat quispiam, si non repleatur e voltintatem autem percipiunt oc maximam, quidem, qui in contemplatione rerum versantur re disciplinisaum qui vel modulationes canoras audiunt,vel odorata olfaciunt, vel pulcherrima aliqua spectacula in iciunt. cum tamen nullam in ipsis repletionem fieri manifestum sit. hos enim non repleri ex eo patet, cum nullus praecellerit dolor,nullaq; indigentia: voluptate assiciuntur . nam quia dolor ex indigentia consequiturrin quibus dolor non est,in iis neque erit indigentia:in quibus vero non est indigentia,in ris neq; repletio est:in quibus non est repletis,si repletio G volupi πο sunt idem,nem esse voluptatem necesse est.
Mulis item recordationes, & spes huiusmodi senti Cuius igitur hae erunti
generationes,cum nullius rei praecesserint indigentiae,cuius repletiones essenae possinte
Ex recordatione re is idem eonfirmatiSed recordati,inquit, volaptate plerunque aseficimur. recordationes vero illae cuius res fiunt generationes c id est cuius res repletiones sunt quia enim repletio est generatio: generationem pro repletione hic sumpsit. Vol luptates autem has quae ex memoria fiunt,non esse repletiones, ex eo perspicuum est,quod nullius res indigentia praecesserat . nullam vero indigentiam praecessisse inde cognoscimus, quia nullus praecessit dolor . honestarum nanque actionum quas vel egerit quispiam, vel expertus suerit , memoriae iucundissimae sunt, ac voluptuosissimae r spes item simi elimodo.
Aduersus eos autem qui probrosas uoluptates producunt, dicere quisopiam posset non esse ea iucunda. non enim si mala afleetis iucunda sunt,iccirco absolute quoque esse ea iucunda existimandum est: sed ipsis illis tantum odo.quemadmodum neque sidubria aut dulcia,aut amara,quae sgrotantibus:
neque alba,qus lippientibus esse huiusmodi uidentur.
Qualia sunt ea quae iucunditatem asserunt: tales voluptates sunt quae ab ipsis eueniunt: o nonnulla vero quae iucunditatem asserunt,sunt praua: sunt igitur etiam prauae voluptates: quare voluptas bonum non est. Sed haec ratio non colligit bonum, non esse Voluptatem: sed plures elle voluptatis species,inter sem differetes: quemadmodum etiam res ipsas,quae voluptatem efficiunt. nam sicut iucundae ipse res bonae aliae sunt liae prauae, aliae neutririta quoque voluptates trifariam quoque ipsae diuidendae sunt: n que omnem voluptatem prauam esse censendum est. Ariuolesta vero non ita rationi huic occultit: sed neque esse iucunda prorsus quae praua sunt: neque quae ab ipsis eueniunt,UOIuptates esse ait aron enim vera sint iucunda,quae iucunda esse prauis hominibus videntur: sed ipsis illis iucunda sunt, absolute autem minime si ut enim neque ea qus labricitantibus sunt iaIubria, absolute ompnibus huiusmodi sunt: neque quae morboriri Iaborantibus amara videtur,amara quomso in uniuersum habentur: que quae lippientibus ama, vel nigra apparensitalia esse omnibus absolute existimandum est: sed illis ipsis tantummodor sic neque quae male assectis homonibus iucunda sunt,conti nuo esse iucunda censendum est.Mulieri enim illi quae Libyae dominabatur Lamiae nomine,quae grauidas mulieres disserabat, ex erisq; uteris crudos Deo
tua abli gutiebat,ialis cibiniucundus videbat qui tamen reliquis in uniuersum abhora
530쪽
tendus est,atque iniucundissimus. illi litur haec erant iucunda: IUGIblute, ec vere iucun
An ita quoque dici posset,expetendas quidem esse uoluptates: non tame
ex his.quemadmodum etiam diuitem esse,expetendum est: sed non ex proditione:& sanum esse item: sed non ex cuiuslibet rei esu.
Altera haec responsio est.oportet inquit voluptates eas bonas esse atque expetendas as 'serere,quae ex rebus vere iucundis percipi uiaria cuiusmodi virtutes, scientiae sunt. quae vero ex his, id est probrosis rebus,ac vituperatione dignis eueniunt,ut stant cocubitus cum maribus, atque huiusmodi caetera e non appellare voluptates absistute, sed eiusmodi,vi cu i onon sint, videantur tamen quibusdam esse voluptates. Mut enim ex agri cultura diuitias sibi comparare bonum est, atque expetendum: ex sacrilegio autem,aut patriae proditione diu tem heri pessimum est,ac iugiendum: ita voluptate percipere exijs sius vere iucunda sunt, honestissimum: exprobrosis vero ac vituperabilibus,turpissimum est.
An specie disierunt uoluptates. qus enim ex honestis rebus existunt diuersae ab illis sunt quae ex turpibus percipiuntur. neque fieri potest ut iusti quis, piam uoluptate assiciatur,nisi sit iustus: aut musici, nisi sit musicus: at p in reliquis simili modo.
Vel igitur neque probrosae res iucundae, neque laetitiae quae ex ipsis oriuntur, voluptaν Eotes dicendae sunt: vel si modo consuetudinem,vulgiq; opinionem sequi debemus,5 quae turpia fiant iucunda appellare volumus:distinguendum nobis est: voluptatesque disterre specie dicendum est. diuersae enim Fcie proborum hominum,corum que qui sinuadum naturam vivunt, voluptates ab illis Rant,quilnis praui re intemperantes oblectatitur. quo etenim boni a prauis distant: in eo etiam voluptates quas sequuntur, quibus que afficiun/tur,diuersae inter se sint, necesse est id quod in hoc libro pluribus demonstrabitur. disserare autem voluptates ex eo manifestum est,quod neque iniusti iustorum: neque iusti ininu storum voluptatibus perfrui velint: quippecum rerum diuersarum specie,diuersae quom specie operationes sint. Mare voluptates quoque quae ex operacionibus eueniunt, specie esse diuersas necesse est. 3o Declarare autem uidetur ei iti ainicus ab aduIatore diuersus cum sit,non
esse bonum uoluptatem: aut uoluptates esse specie diuersas .hic enim ad bonuuersari: ille ad uoluptatem uidetur,at y illud probro datur: hoc laudi est : utμPote cum ad alia,aim alia uersentur. Voluptatem non esse bonum ex adulatore quoque conantur ratiocinari, recolligere. . nam si adulator ex iis est quae praua sunt re vituperantur: voluptas que quae ab ipsis profisciscitur est prauar voluptas bonum nunt me est. H uic rationi occurrit A ristoteles: atque ait ex adulatore prauam esse voluptatem minime ostendi: sed quia ab amico dissert,vest Plates quoque quae ab ipsis eueniunt diuersas inter se es ineam videlicet quae est amici, ab ea quam adulator exhibet. Sed quid amicus ab adulatore differt quamplurinium: sicut dictum est, quando de adulatione loquebatur. In eo etiam disserentia ipsorum est, quod amicus non semper cum amico ad voluptatem vel agit, vel loquitur: sed quandoque do/lorem astare etiam non veretur:cum videt fore,ut parua molestia illata,multum prodeste amico possitiat adulator,ut semper i sidus sit, seniperq; uoluptatem exhibeat,studinido est quod maxime omnium coniecitat.iccirco amicus,utpote qui amico eius ipsius causa OPtime uelit,laudatur:adulator vituperio est.id autem non contingeret, ni si diuersi inter sese essent.at si diuersi inter se sunt: diuersae quoque uoluptates sint,necesse est,quae ab ipsis eu niunt. Differunt item amicus oc adulator in eo v adulatoris congressiones ad alia spe stant ac diuersari ipse in animo habeat:cogitat. nalia, oc alia dicit,ec facinamici autem uerba re so
facta cum animi cogitationibus conueniunt.
Nemo praeterea expeteret uel uiuere ita, ut pueri mente praeditus illis
uoluptati , , quam maxime fieri potest, assiceretur, quibus pueri obleo