장음표시 사용
531쪽
ditatem asiarentes,quae prauae sum: non est igitur voluptas bonum. haec quoque ratio adtrobanduin Voluptatem non esse bonum,adduci consecuit. E Te enim vitas iucundas non onas argumento sunt puerorum Uitae,qui semper voluptate assiciuntur ae laetantur. cum tamen vita illorum bona non sit. nam ita viuere oc sepere ut pueri,expeteret nemo.i nemo puerorum voluptate perfrui vellet. ille enim puerorum voluptate cupit obiecitari.qui sis
cui puer sapitui sapere pueros dicendum est. Id uic rationi nullam responsionem s iupit propterea quod manifestum sit,ea non prauam esse voluptatem sed diuersas esse eius in
Vel turpe aliquid agendo ita gaudere, ut nullum unquam dolorem perr
cepturus sit. U. H oc quoque asserebant,ut malam esse vOIuptatem constituerent. Qiiod autem inquit, huiusmodi est. bonorum consequutionem non uno quodam modo adipisci studemus,alio uero minime: sed omnia inquirimus, quibus nobis bona comparari posse speramus. nem mus hoc modo , aut hac actione tantum bona esse acquirenda, alia autem ratione non ei te: bed omni modo,& omni actione, ct operatione, qua id fieri potest, consequi ho/num conamur. non enim exempli causi si victoria contra hostes bona sit,possimusq; eam non aperto marte,sed dolo aliquo consequi:id repudiamus: Molum usque potius in aper tum praelium descendere: sed econtrario praelio omisib vulpinas fraudes subire non ver mur. si item dolis non Iicet: bello aperto tentemus.si viris p vincendi sipes nobis est utram aggredimur. ita quoque si voluptas esset bonum: siue ex turpissimis quihusui acrionibu ει vituperatioe dignis,sive ex honestis,ci laudabilibus acquiri a nobis posset,omnia pro/miscue ageremus: nihilq3 prorsus Vereremur .at obvoluptatem turpissinia non animus: cum tamen ex turpibus rebus, i ex honestis re Iaude dignis actionibus percipere voluptatem facilius sit: voluptas igitur bonum non est. nisi ei let,indictum est: ex qualibet re ius
Et circa multa studium adhiberemus, etianis' nul Iam amrrent uoIuptast tem: ut uidere,meminisse, cognoscere,uirtutes habere. Φ si haec uoluptates necessari o consequuntur,nihil refert. expeteremus nanque ea nihilo minus, Iicet etiam nulla inde uoluptas exoriretur.
Cum modo adducta si perius ratio,si voluptas esset bonum, ex omni re comparaturos nos esse ipsam, ostenderit: quippe cum bonum non debeat ex hac re acquiri,& non aliuis ex qualibet,unde consequendi eius facultas nobis offeratur: nunc haec subiungit, quisbus opinionem hanc refellat,ac reprobet ratque inquit in hanc sententiam sicut non om/nia fugimus, quae oblectationem, re voluptatem non asserunt: ita non omnia sectamur, atque amplectimur, ex quibus voluptas consequitur. quis enim est, qui videre, vel audire non vesit etiam ii id voluptatem non exhibeat. Sed si quisquam hoc non approbat,sed invidendo re audiendo semper inesse voluptatem asserit, virtutum certe acquisitionem esse laboriosam, re difficilem negare non poterit. sciunt enim qui experti sunt.angusta is quidem, ut rerum omnium dominus inquuet, atque arctauia est, quae ad uitam deducit. cc tame per eam voluptatibus carentem beatissimus omnium sinctorum coetus toto vitae curriculo ingressus est Meminisse item volumus, etiamsi recordationes uoluptatem nullam asserant. quod siquis dicat dum videmus, oc recordamur,via que virtutis incedimus, cersario voluptatem nos percipere: nihil inquit, resertaquippe cum eadem haec expeteremus, etiam si voluptates nullae sequeretur. cuius res argumentum id est,quia qui in caliginosis carceribus conclusi sunt: quamuis tenebras uidere non oblectentur,quae uoluptate omni cirent,videre tamen expetunt.
Voluptatem igitur neve esse ipsum persebonum: neque omnem esse ex
petendam: nonnullas j esse per se expetibiles,quae disserant aut specie,auths
532쪽
d quibus eueniunt: planum uidetur. Ac de iis quidem qine deuoluptate et dolore seruntur,satis didium sit.
Disputationem de uoluptate n qua bom ne ea esset,nec ne agebatur,hic concludit, ac finit:atque inquit perspicuum este neque summum bonum esse uoluptat meque omnes esse expetensas voluptates. Sed esse manca oratio uidetur: ita enim integra lententia ellet,li uerba laaec adiungeremus. licet affectiones quoque quae exprobrosis operationibus in no=his existunt, uoluptates esse concederemus: non omnem uoluptatem este bonum, neque omnem esse expetendam, sed diuersas esse specie uoluptates perspicuum est. MDamsit uoluptas er quo modo operationem perficiat. Cap. IIII.
QVidnam autem sit uoluptas, aut qualis, larius fiet, si disputationem a
Cum hucusque rationes,quae uoluptatem non esse bonum aiebant, excusserit,ac repro/barita nunc quaenam eius natura, atque essentia sit,inquirit: quippe cum ex hoc bonum ne ea an malum sit,cognituri simus sic enim etiam cum de tempore ageret.ubi quid esset inurastigauit, quale esset einde inuenit. Vel igitur ita hoc intelligendum est: primum oporatet nos quidnam sit uoluptas,considerare: id est,quae nam eius natura sit,ibrma,que eeius essentia: deinde ita qualis sit, bona ne uidelicet,an mala, postea indagare. antedictae enim rationes nihilo magis bonam eam quam malam esse demonstrarunt. Uel quid iit,
qualis sit uoluptas, alio modo est accipiendum. Quid sit,hoc est,sic ne ex simplicibus, exarris quae per se intelliguntur:cuiusmodi est uisus,Wolfactus:aut potius sicut est album ocnigrum. Salis sit, id est siciae ex iis quae cum aliis necessario intelligunt ut sunt ea Q
in certis ac definitis stabieetis insunt , cuiusmodi est simitas,imparitas,indiuisibilitas per I titudinem. album enim sine ullo certo subiecto intelligere eossumus: at simitas sine narisbus: imparitas sine numero: indivisibilitas per latitudinem sine linea intellisi nullo modo Potest. Q iaerendum igitur deuoluptate, si ne ex iis quae in indefinitis subiectis habent essentiam: an ex iis quae in certis aliquibus subiectis insunt. Esse autem ipsem ex qs quae subiecti im certum habet, declarabit.operatio enim animae subiectum eius est: quippe cum simul cum Operati imbuti sce indiam naturam adsit, re non adsit aut iccircineratio quo2 esse uideatur: propterea quod simul cum operationibus 5c ad esse re abesse consueuit. αquemadmodum unaquae* ex operationibus in unaquaque uel indivisibili temporis parivicula tota ait integra est,ut cogitoscemus: ita etiam uoluptas esse deprehenditur.
Visio enim quocunque tempore esse persecta uidetur . nulla enim re deoficit, quae postea succedens speciem eius perficiat. huic similis quoque uoluoptas est.totum siquidem quoddam est: ne ν ullo in tempore statuere aliquis uoluptatem posset cuius,si longiore fieret tempore,species perficeretur.
Indiuisibilem particulam temporis, id est nunc,tempus hic appellat, eo quod pars eius est. in unoquoque enim nunc, visio ipsa persecta atque integra est, operauoi que exist non enim in tempore aliquo aliquid cernimus, sed in unaquaque temporis Urre,oc in sola insecabili nunc, prorsus videmus . neque admittit quippiam uisio in posteriore nunc, quod in priore minime habuerit: tota enim atque integra simul fit: esse que esus impers ctum non est.Sicut igitur est uisio: ita etia uoluptas. neque enim est uoluptas coace 'tio quaedam,& congestio multarum uoluptatum: neque fit ut manente priore secunda succo dat, ac deinceps altera praecedentes que & sequentes partes habeat: non secus ac lii quae protrahitur, cuius prioribus partibus manentibus secundae adiiciuntur:sed in omnibus tem ris momentis persectissima est. qualis enim in primo momento fuit, talis in secundo, tertio, ac sequentibus caeteris omnibus una atque eadem est. Sed haec ad clarioremorum so quae dicentur, identiam dicta sunt. Colligere autem hinc vult uoluptatem non esse gene/rationem. uoluptas enim operatio quodam modo est, propterea quod in merationibus existit: operatio autem non est generatio: uoluptas igitur generatio non eu. sed unde com
533쪽
nitur fit, imperfecta est operario vero singulis momentis tota ac persecta. neque enimeest quippiam visioni in ulla temporis particula , quod postea ipsi adiuncitum persectani eam reddat: sed idem simili modo nunc percipit,quod prius: quippe cum persecta semper ac tota subsistat. eodem pacto volupta id quod perspicuum est qs qui alia stionem haiae
diIigenter obta uan quare voluptas Operatio est,non generatis,aut motio.
Iccirco neque motio est . in tempore enim fit omnis motus, &cuiusdam etiam fims est . ut aedificatio tunc persecta est, cum feeit id quod appetit, uel in omni uidelicet tempore,uel in hoc nam in partibus temporis impersediga o omnes, & a tota,& inter se sint specie diuersata lapidum siquidem composiotio diuersa a columnae uirgatione: atque hae utraeque a templi extructione disserunt. templi enim estectio,cum nulla re deficiat ad propositum, perfecita
est: sundamenti uero ,&triglyphi Lbrica est imperfecta: quippe cu utrassipartis sit. Specie igitur disserunt. neque fieri potest ut in quocunt tempore
motionem specie persectam sumamus,nisi in toto.
O mnis generatio dc motio in tempore est: atque ex imperfectione ad persectionem progreditur . non enim quod iter Thebis Athenas secimus, idem rursus in praesentia fasae, cimus: sed aliud est quod praeterqt,aliud quod nunc proficiscimur. neque una est tota lis
mul Thebis Athenas prolectio: sia alia atque alia,quae ex gariis constat partibus . tales.n. amperfectae omnes motiolies sunt, quae videlicet ad finem alique progrediuntur. Vniueri se enim aedificationis qua aedes aliqua extructa est, partes imperfectae sunt: tota ipsa vesro est persecta. nam sicut partes domus si ad totam domum comparentur, imperfectaesunnita sui amenti, re parietis structura ,-unaquaeque alia pars imperfecta habetur. prae uniuersa fabrica,qua tota domus absoluta est, em que est consequuta. Querae GEpartes, ut inquit, specie ei inter se, rea tota fabrica disserunt. quemadmodum enim fundamentum a pariete diuersum specie est,& utraque haec a tota domo: ita quoque funda. menti Peneratio a parietis generatione, re utraeque hae a totius domus generatione di
uersae sunt. Virgationem autem columnae erectionem eius appellat.rectam que colloca tionem: quae tunc fit,cum ad angulos rectos cori Ritiaitiar tiglypha vero tigriorum capis
ta in aedificiis sunt tripartito sculpta: a plerisque mutili etiam vocari consueuerunt. sed ho/xum etiam generatio re motio,id est effectio,a structura tota distat, qua totum templa absolutum est,quae integra est,re persecta.
Simili modo quoque in ingressione, di caeteris . nam si delatio est mitio quae alicunde aliquo fit: eius disterentiae sunt secundum speciem, uola tus, ingressus,& saltus,atque huiusmodi. neque tantum hoc modo, uerum etiam in ingressione ipsa di entia est: nam alicunde & aliquo non idem in stadio& in parte eius est, & in alia, atque alia parte: neque percurrere. lineam hanc, & ill m.non solum enim lineam, sed in loco constitutam per transit: in diuerso autem haesiquim illa est. Sed accuratius de motu alibi iam
diximus. Delationem, sicut in libro de animalium incessu fecit, in voIatum, ingressum,& sabrum diuidit: inqui que non solum diuersam esse ingressionem a volatu, sta in ingressio ne quoque ipsi aifferentiam esse. aliam enim atque aliam unamquanque eius partem hine declarat . quae enim in tertia parte stadii fit, diuersa ab ea est, quae in dimidia: haec , ab ea quae in duabus tertiis partibus iar atque hae omnes diuersae simiae separatim ab ea ,, , mi AE totum stadium pertransiuit. Pari modo quoque ingrestio stipra lineam quae est in theatro ab ea distat, quae supra lineam in agro fit. Sed de motu exacte se alibi dixi Ose ait: id est in sexto,septimo,& octauo naturalis disputationis. Sciendum autem motio num diuerentias aediuersitates ex partium quibus movemur,ssisterentia sumpsisse et expedibus-alis ingressiim ,-volatum: ex modo ipsius motus silium generationesve
534쪽
ro absolute a partium ae totius differentia. Dixit autem haec disserre non IVoluptates quoque ex operationibu operationes ex operamibus di re oItenderet. αsicut aedificatio a re aedificata separari non potest i sed simul ambo existunt:non enim neci potest, ut aedificatum quippia sit,aedificatio non sit: ita simul cum operatione naturali abi impedimento laeta esse voluptatem,& simul cum voluptate naturalem operationem inis pamento vacantem esse declararet.
Videtur autem non in omni tempore motio esse persecta: sed pleraeque imperfectae,& specie disserentes: siquidem alicunde aliquo speciem earum efficit.at uoluptatis in quolibet tempore persed a species est. perspicirum igi- i citur est,& diuersas has inter se esse:-uoluptatem quippiam ex 's esse, quae integra ac perfecta sunt.
Pleraeque adiunctum est ob circulares motiones, quae in fine semper sunt, atque ideo persectae, qua de re in primo libro de coelo dictum iam est. sed illae qim in r-teruntur, in omni tempore persectae minimae sunt: sed partes earum specie a toto diuerunt,suncque imperfectae: inter se etiam diuersae sunt et principium enim vitae impetum a rapit res quae mouetur, a fine . n quo quiescit,sine dubio diuertiquila si initium re mis atra sirunt: perspicuum est, partem quoque initio viciniorem ab ea esse diuersam,quae ncut a principio abest Iongius, ita fini proxima est. Cum autem partes motionis diueriae nocmodo sint: efficitur,ut antequam partes omnes abistinae fuerint, motus imperiectus iat. at Voluptatis, sicut 1 ctum est,persecta in omnibus tenmoris partibus species eli rei ilex iis.non quae ex successione partium aliam atque aliam subinde speciem et periectionem acquirunt: led quae integra e tota,& perfecta sunt. Cum vero inquit, ciuerias eas inter se esse: de voluptate remotionestu generatione intelligiti voluptatem. na mouonibus generationibus diuersam esse constat. .
Hoc autem ex eo etiam uideretur, quod moueri nisi in tempore quip=Piam non potest: uoluptate autem assici potest . quod enim in ipso nunc risitorum quoddam est. Ex his autem manifestum est, non recte dicere eos qui
Voluptatem esse motionem, lael serierationem asserunt. non enim omnium
haec dicuntur: sed partibilium, re eorum quae tota minime sunt. nam neque uisionis generatio est, neque puncti,nem unitatis. neque enim horum quiPPiam motio aut generatio est. igitur nec uoluptatis quot erit: quippe cum totum quoddam sit.
Temporis indivisibilem partem/n sic appellat demonstratum que est in sexto libro naturalis disiputationis in ipso indivisibili &insecabili nunc neque nioueri, neque quiesce re quicquam posse, neque generari, aut corrumpi. iacia si in indivisibili nunc capere luptatem valemus, aisue in eo persecta esse voluptas potest: moueri autem vel gener ri quippiam nonpotest: voluptas neque motio, neque generatio est. nam si faciamus in una integra hora in qua aliquid signatur, in laetitia ac voluptate quempiam esse constis tutum:in sit lis partibus, ungulisq; nunc ipsius horae quod gignitur, erit imperie una rvoluptas persecta atque integra erit. volimras igitur mouis vel generatio minime est. Cum vero inquit non enim omnium haec dicuntur deest praepositio κατα et ut sit καταπάσων,hoc cit,non enim de omnibus haee,id est generatio re motio dicuntur aton enim de omnibus motio & generatio denuncupatur, sed de partibilibus,dc non integris . pars tibilia autem re non tota ea sunt, quae ex imperfectione ad persectionem per generatio'nem progrediuntur: neque in insecabili particula temporis totum suum esse habent. es
igitur voluptas in tempore fit, sicut domus: neque visio, que punictus, sed in ipso nila m sosvintad quod demonstratum quoq; alibi est,ubi de motu ages atur.Neque horum qum
piam .i. Φ punctus,ne unita motus aut generatio est: hoc est,nessi per motum aut geonerationem ex eo Q inon sunt,ad id procedunt, ut sint.
Sed senses cuiuslibesi in circa sensibilem rem operaniri
535쪽
i Sensis quuem ipse, ita est vivo cum visibilis rei perceptio sit,simul cum tempore proν
trahitur . non statim ubi ridimus quippiam, a videndo desistimus: sed interdum aliquai ιν diu videre petseueramus id, quod primo in indivisibili nunc vidimus. atque ita quatenus fit, i per temporis quoddam sparium Videre pergamus: eatenus in tempore re motu este vilionem dicendum est. sensus enim cuiustibet, cum circa rem sensibilem operatur, te spiis& motus intelligitur: licet ipsa visio in singulis temporis partibus persecta sit.S ed fortasse loquutio hare per desectum ilia elligenda est: vi quod dixit de voluptate , de sensu
quoque dictum esse accipiamus,hoc modo: igitur neque voluptatis motio erit,aut gen ratio: sed neque sensus cuiuslibet , cum circa rem sensibilem operatur, generatio aut mosio tio erit. subintelligendum erum est,totum hoc: neque generatio aut motio erit equippe cum neque voluptatis , ut dictum est,sit motio, neque persensionis cum in operatione sp
fa & actu est. Possumus quoque aliam huiusce loci explanationem subiungere caeteris sortalse meliorem: ut quod de Lensu hic inquit,in hunc modum intelligamus. Sensus ciis iussi bet, non qui in habitu consideratur, sed qui in operatione iam est, re circa proprium sensibile iam operatur:propria quaedam voluptas est. hoc enim totum est subaudiendum. vel, voluptas totum quoddam est: omni enim sensit qui in operatione est, ct secundum naturam circa propriam rem sensibilem sine impedimento operatur: propria quaedam ii luptas annexa est i alia quae videndo: alia suae olfaciendo: alia quae gustando percipitur. lyco tamen .si, id est sedi particulae is i id est itaqueierit legendum: visententia huiusmo/m di euadat: patet itaque ex antedictis, omni sensui qui actu ipi sine impedimento oper tur, quandam voluptatem esse annexam.quia enim in singulis temporis partibus, silagustis que nune, visio integra oc perserita est , resimili modo voluptas reodem modo sensium qui operatione is, cum ipsa voluptate existere, neque ab ea separatum esse manis Rum est . at si voluptati inseparabili ratione acciditidubium non est, quin cuiuilibet sei fias cum circa propriam rem sensibissem operatur, propriam quandam voluptatem est concedendum sit videtur que haec expIanatio consentire magis cum ijs quae deinceps suis
Persedie autem eius qui bene est asellius circa pulcherrimum ex iis quae in sensiti subiiciuntur.tale enim quid maxime esie persecta operatio uidetur.
Non omnia insiti exposita o aequo pulchra stanc: neque in omnibus pulchritudo una, splendor* elucet. Neque enim mundi ipsius ac coeli fabrica undique tornata, atque ona ni cum mensura re ordine elaborata perinde est pulchra, ut aureus, aut ligneus globus.
Neque solis illuminatrix vis quae omnia illustrat, proprio que implet fulgore, similem decorem habet, atque illa lux quae Eluna procedit. Patro item Sc graculus diuersa praesditi pulchritudine sunt. Neque similis gratia inestae elegantia in oratione quae simplis v modo profertur, re in voce musicorum interuallorum,quae in omnibus modulationishus 5 numerisconsideratur. Hoc in iis quoque quae gustu,quae olfactu,quae tactu perscipiuntur, inuenire Iicet. Qiuodsi ita est, sentabiles res non simili modo omnes attrahere o fc allicere sensus eos que oblectare re exhilarare, dubium non est,neque enim eadem licitia afficitur qui iam cum corpus intuetur omiu partium inter se aequabilitate,ac conuenientia disipositum,coloris sue nitore insignirum: & cum contrario modo amictum inspiscit: sed ex pulcherrimis visus iei iis rebus maxima: ex non ita pulchris non magna vo/limias euenire consueuit. idem in auditui expositis fit. Quod igitur hic inquit, huiusmodi est: omnem sensum qui operatione est: operatione autem ille est qui circa propriam rem sensibilem operatur: id est qui vel iam videt visibilem,vel gustabilem iam gustat, re citeri huiusmodi: voluptas consequitutiommaeque sensus cum propriam reni sensibile perscipit, laetitia ac voluptate assicitur. qui vero perfecte operatur: id autem facit, qui ne est affectus: bene affectus vero est ille cuius iiistrumentum valet, sanum que est: is igitur so qui nersecte, sine que ullo impedimento secundum naturam operationem suam exercet, perfecte etiam laetatur: 5c praecipue cum pulcherrima ex proprijs rebus sensibilibus comprehendit ac percipit. nam siue res quae obiicitur pulcherrima quidem sit,sensita vero ipse non bene nec sine impedimento percipiat, sed aegrotet: siue sensius bene assectus sit & v lealires autem ipsa non sit pulcherrima meutro modo persecta contingere voluptas pote/εI Eustrat. ii iii
536쪽
rit.Persectum autem sensum appellat,eum qui intendi, incrementuraeque si uere ullo pacto nequit: sicut pcrfecte calidum id dicitur, quod summe calidum est:id est ignis, quo calidius quippi1 excositare aliquis non potuic ecta voluptas intelligenda eli ea, qua nullam velae mentiorem inueti ire licet, quae maiorem oblectationem talaetitiam queat. Cum vero inquit tale esse videri persectam operationem: si incare vult perIecta operationem iucunditi mam omnium videri, neque videri tantumm-o,verum eua elicinam impersee ae iucunditatem quidem habent in se,non ita tamen 't iucunditum s oc sint, ec videantur.est tamen etiam in ipsis quicquid ines Hoc operationias,& 'oluptatis,quae ei annexa est, in singulis temporis illius partibus totum quoddam, ac persectum.Sicut enim ex minore habitu maior inicitur:& utrique tam maior quam minor habitus ec di tur, toec siintc atque meoi sunt habitus,sunt persecti:ita re minor 6c maior voluptas talia integrae utrael e perseerae,quo retimore ipsis afficimur,considerantur. .
Utrum autem ipsem senuam,an id in quo ipse est,operari dicamus, nihil intersit.in unoquoque enim optima eius est operatio,quod optime asse Rum
est erga praestantillimum ex iis quae ipsi subiiciuntur. Atque haec persectius
Quoniam sensus qui operatione fit,& voluptas quae simili modo in operatioe exilii nos sumus qui sentimus , voluptate que afficimur:& ipse sensum dixerat operari cic laeta'ri: nihil referre inquit, siue tenuim ipsum operari re oblectarisue animal dicamus in quo Eo sensiis inest. cum enim ille qui videt,hoc sensu bene est assiectus,oc circa pischerrimas res visibiles operatur:tunc perlecte operatur, reperiacte voluptatem percipit et quippe cum operationes quae ex perlectissimis habitibus existunt,fiuntq; circa pulcherrima ex iis quae ipsis subiiciuntur, persectissimae stat,oc iucundissimae. in Unoquoque icitur eorum quae sentiunt, cum re ipsum id quod sentit bene assectum est, Ec optimum sentitura Optima quoque operatio evadit. quae sane operatio optima,etiam perrecti Hima eli: Miucundillima quoque eritiquod enim est optimum, id ec persecti illimum quoque-iuμcundissimum est. Persectissimi igitur habitus:is autem est supremus,aim abist uti tumus, cuius nulla esse exuperatio polr huius inquam operatio, cum fit circa pulcherrimum m/rum quaei siablinuntiu . perseetissima estae iucundissima.qua vero ex Perre onaui= scitu prodit,iucunda quidem est.etiam ipsi, sed iion i adsissima.Persectum autem habitum appellat eum qui nondum ad ultimam di persectissimam speciem deuenit: sed cum tus ob id vocetur quia habetur,perinde atque unaquael species:ad perfectilliinium hab
In omni enim sensit uoluptas est: in omni item simili modo intellectione& contemplatione. iucundissima autem ea est,que persectissima: at persediissima eius est,quod bene assedium est erga optimum eoru quae ipsi subiiciuntur. Operationem uero uoluptas perficit. Sicut in sensibus ta in intellectione quoque-contemplatione fit intelIectionem a tem, id est ιριι νειαν vocat scientiarum cognitionem 'contemplationem intellectuale vi/tam, re operationem appellatatam in his etiam magis ae minus qui miam fit. nonnulliat. in his habitibus persecti sumi ,nonnulli non ita, sed minus fiunt perseeti, inserioriq; loco habentur.vnde pro excellentia εc desectione ita quoque operationem exercent. alio sane modo ille qui abiectis humi sensibus 8c relicitisin seipsum collectus se totum intellectualibus rebus contemplandis intendit:alio,qui extrinsecus distrahitur, sensibusq; sensibilia percrpere conaturetalio item qui ex propositis ad conclusionis collectionem progreditur. ut M t diuerse modo operantur et diuersae quoque voli'tates eorum sint,oc non eaedem. E Riginir intellectualis vita persectissima, oc iucundissima: caeterae persectae quidem etiam ipsae ec iucundae,non tamen iucundissimae: voluptas. naest,quae operatione perficit, sotaureta Non eodem tamen modo & uoluptas perficit,&sensibile, f& sensus, cubona sunt. Sensibila oc sensuspro eodem isa sum Aristotest enim sicut artificialia artes,itas δ
537쪽
sosIosibilia sensus appellare mos est subintelligenda autem est sensumtut loquinis intrara hu/iusmodi si ista rem modo voltiptas operationem perseu,re sensibile ec sensuaensum ipsium. nisi fortalite loco sensus sensium legendum sitata enim ec nihil deesset, re clarior euaderet oratiomon eodem modo ec Operationem voluptas, re sensibile sensiim perficit.Sed quo modo sensibile sensum perii it dum videlicet ex potestate in acqum dc o rationem sensum deduciti efficiti ipsum operatio m,qui antequam sensibilem rem perciperet testate erat sensus enim qui operatione est, ut in libris de anima fuit declaratum , idem est eum sensibili quod operatione sensibile est: idem videlicet cum sernia illa quae in materia est. sensiva enim anima pote quaedam est, qua fit, ut id quod ipsam hant sensibilibus rebus alii mulatum quadam alteratione ex operatione inducta, ipsus diiudicet. ec sicut ab uix famitas alimento indiget,ut Feretur: operatio enim eius circa alimentum versatur: ita siensiua facultas sensibilibus rebus indiget, circa quas eius operatio est: has enim percis pit,ae iudicauquapropter nisi hae adsint,operari nonpotest: sed est potestate tantum mol
do sensus: simitu hs est qui scientia quadam praediti ex . non ope niuri simu 'e'
Me eum qui liabet sensum,oc iron operatur,sed potestate est sensium,operatione Quometo sensit ni reddere,ac perficere. Miseni me persectio potestatis aequasi tornia, operatio est ob operationes enim a summo opifice potestates ae facultates nobis tradite Piat:quo videlicet ex ipsis operemur.Sensibile praeterea extra ipsum sentientem ec operantem est, priusq; eit , quam sensus: voluptas vero ad operationem non ita sese habet:quippe cum neque ipsi extrinsecus 'ueniat, neque prius ipsa sit,sed simul vel sit vel no sit,separari, ab ea nullo modo possit. Perficere autem operationem voluptas ob id dicitur,quia ipsem a . in . voluptas enim quae ex geometria percipiturigeometricas operationes:quae ex citharizando euenisicithara canendi operationes augere consueuit.
etriadmodum neque sanitas 5c medicus simili modo in causa sunt, utro iani simus. in unoquoque autem sense uoluptatem fieri perspicui im est: quippe cum Scuisiones, oc auditiones esse iucundas dscamus. Patet enim proseo
cto eas ueI quam maxime esse, si 8c sensius praestatissimus sit,& circa tale quippiam operetur. nam si huiusmodi sunt 8c quod sentitur, Sc quod sentit: sem. Per existet uoluptas modo adsit quod agat,& quod assidianiri
Sanitas ae medicus mus e sunt ut sanum animal sit: sci medicus extra eum est, qui va/let: prior que eo est,quatenus est medicus. quippe cum quando aegrotabat ille qui unus essectus est et medicus iam esset qui cimederetur, ipse autem sanus ondum. N at si is Iair pars quaedam ut habitus . in aequabilis non extrinsecus est,sed in eo qui valet nest quam tale enim re conuenientia humorum consistiuin ea que inseparabili ratione si est ad sanus unusquisque est . sic voluptas simul cum operatione est,e
- - ' --, α qua existit, donee salua
est operatio,ac durat. Sicut igitur alio modo medicus, alio modo sanitas caua est,ut sis mimanimal sit cille enim ut superueniat animali has:li eo secundum naturam ' ec isne impedimento operetur,eme ille separatus est ab eo qui valetaliaee ut habitus quidam eius,aut sorma simul cum eo est: quippe cum ianitas sani quatenus sanus est,sorma silaion .secus atque albi albedo, in eo qu6dest albus. neque enim albus sine albedine esse albus, sque ianus sine sanitate esse unus potest . sicut igitur sanitas ae medicus dii rumita sensibis te re voluptas non simili modo sensim perficiunt: sed sensibile cum extrinsecus sit, ecptius operatione quae circa ipsum exercetur,extrahendo,atque e potestate in operationem edacendo sensium perficit,ita ut percipere rem ipum posti ec iudicare. at voIuptas augendore conseruando, dc quasi,ut perseueret,alli ciendo re suadendo operationi persectionem unoquoque autem sensu, m secundum naturam, re circa optimum ex iis qup Bbqciuntur,operatur,existere voluptatem ignorat nemo. quoniam item sensibile resectus ita opponuntur,ut ea ira sunt ad aliquid:& sensus assicitur, sensibile assicit atque . Eustrat. ii iiij
538쪽
so4 EusTRATII IN MORALIUM ARIIT.agst: constat necesse esse,ut cum simul suerint,sterum agat,atque assiciar iter assciatura est,ta optima ac suauissima operatio existat. quod alticitur praeterea elle duplex, ait rum quod corrumpit unalterum quod in persectionem quandam oc formam,di ex po/testate in operationem actum deducitur: quorum prius illud quod e natura propria exturbat, perdit, molestumhoc suaue dc iucundum saepius dictum iam eit,oc nomini obscurum esse arbitror.
Perficit autem operationem uoluptas, non ut habitus quidam qui inest . sed ut finis superexoriens: perinde atque uenustas iis qui in flore aetatis conostituti sent . quousque autem sensibile uel intelligibile, dc id quod iudicat, io uel contemplatur tale fuerit, quale essse debet: in operatione inerit uoluptas. cum enim id Sc quod ut afficiatur, dc quod ut efiiciat idoneu est similia sunt,& inter se eodem modo sese habent: idem fieri natura consileuit.
Sive operationem, siue operantem dicamus, nihil interest.dietum enim iam est scienotiam,ec sensum, oc aedificatoriam,metuem elie,ec sentientem,& aedificatorem: simili modo quoque scientiam in operatione, ec sensum, reaedificatoriam esse eum qui iam sciat, resentiat,ec aedificet.Inquit autem non eodem modo sanitatem sanum, oc geometriam geometram,ec demum habitus quoslibet eos perficere qui habitibus praediti sinu: sicut volt Ptas operationem. nam habitus cum ris qui eos suscipiunt prius exilientibus superueniant, zoin ijs insunt,ut sorinae ec persectiones: atque essiciunt ut quod potestate erat, operatione fiat , operarim secundum eos possit. citharizandi enim ars ei qui potestate erat culiari comparata,eum operatione,ec actu citharisiam reddidit, ec ut ex ea operetur,effecit. pMri modo quoque geometria geometram e potestate in operationem deducit. sensus item in animalium formatione humoribus qui potestate sunt sensiui superueniens,quod ex ipsis constitutum est,operatione ec actu sensivum effecit.habitus igitur, cum illi quiWcitharistae,5 geometrae,ct niuiui potestate erant prius subsisterent, subiectiq; essent,supervonientes,ut sormae in materia,eos persecerunt,in operationem que redegerunt. I ii voluptale autem non ita contingit.neque enim prius est operatio, ec deinde ipsi uoluptas accedit: id est potestare prius est iucunda operatio,& deinde iucuda dc voluptuosa reipsa re actu soessicitur: sed stimul cum ipsi existit ociluptas. I ui enim id est aedificator,citharista,ec se, si uus alteratione, re mutatione,ec generatione ex eo quod erat potestate, in operationem ecachum deducti sunt: quippe cum habitus perinde ac sormae res sibi subiectas ut malestias disponant lagant, dic perficiant. at voluptas tanquam superexoriens finis operationem perficit: non tanquam forma quae materiae antea paratae aduentvsed tanquam finis qui operationi superexoritur,id est simul cum operatione emersit,atque existit: eam que in om/nibus temporis partibus semper nutatur. si ut enim nori aetatis venustas: ea est coeα υτ s,quae tempestiua est pulchritudo,superexoritur: ita operationi voluptas.siciatq; illa iucundiora ac luauiora florentium corpora Onge que amabiliora reddereconsueuit: ita voluptas operationem magis expetibilem facit I vc magis in ea perseuerare, magis que es iscumbere studeamus. Quousaue igitur ec intelligibilia re sensibilia,& intellectio oc sen,
sis inter se eodem modo sese habuerint: id est optima similiter fuerint, atque expetendar in operationibus ineisse voluptatem necesse est, quemadmodum enim pulchritudo re vonustas,quoad partium re membrorum re inter se & cum toto corpore conuenientia seravitur,in corporibus quasi lux quaedam,oc flos, elucet auxesitorestit:eodem modo volu pias in operatione,quoad optima est & praestantissima emper existit.
Quo modo igitur sit,ut nemo assidue uoluptate assiciatur an defatigaν turi omnia enim humana ad assidue operandu imbecillia suiu. quocirca nessi
uoluptas assidue euenit: operationem enim consequituri soVbi interrogauit, rassidue voluptate non assiciatur quispiam statim responsionem subiungit, cum inquit: in defitigatur c propterea enim ait idue non Sicimur voluptate, quia desitigamur,α laboramus laoc etiam voluptatem ex naturalibus operationibus eueiure demonstraritum situ vacationibus voluptate non assicimur a operationibus auton
539쪽
LIBRUM DECIMUM. so assicimimex operationibus quae secundum iraturam fiunt,euenire voluptate manifestum est.Sed quid cum ex lassitudine quae ex operatione nobis contigerat,ad non operandum convertimur, re ociandum nonne voluptatem quandam percipimusrnam id negare prs/ter sensum nostrum est: voluptatem enim in Vacatione operationis,oc remissione procul
dubio sentire consuevimus. inrocirca dicendum est quiescere quoque nihil aliud esse uoperari nam si quiescendo vivimus,uita vero operatio est: vi in superiori libro demostratum est: quies quoque operatio erit. in quiete igitur cum ab operando defatigati desistismus,non eam voluptatem capimus,quae ex operatioe sensuum proficiscitur, sed eam,qus ex repentino in naturam reditu consequitur.non enim distrahenda ae diuellenda Aristote o Iis dicta sunt: sed ita ut connectuntur,intelligendar de ea voluptate siquidem hic loquitur, quae expersensionum,& intellectionum operatione euenit. Doniam igitur ex operatio nibus Voluptates eueniunt: ea assidue voluptate afficientur,quae operari se er assidue poterunt: cuiusmodi sunt intellectuales naturae. quorum autem operatio alii dua non est, sed interruptareorum interruptam quoque esse voluptatem necesse erit. non percipimus igitur assidue voluptatem , quia assidue non operamur: assidue non operamur, quia delatigamur:desatigamur vero , propterea quod, cum sensus nostri in operationibus soras ad
1entibilia deserantur it,ut multum animalium ψirituum exinaniatur. Vis enim sensua spiritu qui ob id animalis voratur,quasi vehiculo delata a principio originis suae & in totum
corpus distribuitur,& seras emittitur. quocirca cum multum huius spiritus ex nostri opeao ratione emuxerit: defatigatur animal, neque operari amplius poties fluit autem huiusmodi spiritus dum legimus,dum audimus,dum videmus,dum currimus, dii ambulam , dramum dum quodlibet agimus,atque opermetur.
Nonnulla tamen sunt quae cum noua sunt,oblectant: postea uero non si omili modo, hanc ob causam: quia primum incitatus animus est,in eorum*operatione intentus,quemadmodum in uisu faciunt, qui inspiciunt: postea uero operatio eiusmodi non amplius sit, sed neglecta. unde etiam uoluptas
hebetatur.3o Cum dixerit defatigationem esse in causa ne assidue voluptate asmeremur,eo v OPera
tionem ex qua voluptatem euenire dicebamir ,defulgatio impedirivideretq; nonulla esse
quae etiam defatigatos homines oblectarent: ut iccirco falsum esse dicere quispiam posset quod de defatigatione dictum fuerat: huic obiectioni occurrens haec subiungit. indomus enim nonnullos qui licet defatigatu iam sint, pergam tamen adhuc operari,oc inde voluptatem rcipere non desinant: neque defatigationem impedire eos posse,quo minus ocoperentur,re voluptate quae ex operatione euenit,aisciantur. si igitur huius Operationem interrumpere nequit dentisatior neque alterius cuiuspiam poterit. quocirca nouitate esse in causa infitii ut etiam de tigati interdum operemur. id quod si principium supranatu/talium disputationum consideremus, clarius patebit.ibi enim ita amomnes homines nati εο ra cognoscere appetunt. argumento est sensitium dilectio.Quia si natura cognoscere aps
petimus,& natura li cognoscendi & sciendi appetitio nobis insita est,ut sentiendi, de cogitandi: merito fit,in etiam si defatigare simus, ad rei ignoratae perceptionem re cognitio,
nem consequendam incitemur,ac roboremur.eaera m noua nobis sunt, quae sunt incogni/ta neque antea nobis apparuere: ad quae percipienda cognoscenda natura inducimur. naturalis vero haec eupiditas 5c appetitio delataeationem Omnem nostram emollit,ac mistigat,sensum, eius sere nobis aufertiatque ita Git,ut in operando circa ea noua ne deis stamus. Vidi sane ego nonnullos penitus infirmos ac debiles, alios etiam ex quibusdam actionibus lassitudine admodum consectos,impigre ac iucunde ad leonum ludos spectandos properare.Ptimum igitur,id est cum primum ea noua nobis inparent: incitatur atom allicitur animus noster,ut cogitatio ad coitabilia,sensus ad sensibilia percipieda vehementerintendatur. d inde ubi iam pere tum ac cogni tum aliquid a nobis est remissior ae no e mor operatio euadiu atque ita voluptas quoque hebetatur, ac remittitur: quippe cum
cuiusmodi fuerint operationes, ciusmodi quoque esse voluptates,quae ex ipsis eueniunc
540쪽
Omnes autem uoluptatem appetere propterea unusquisque existimaret,
quia uiuere omnes appetunt. uita uero operatio quaedam est. Q ioniam voluptas absque operatione esse non psit: oc ubi est voliantas, ibi quoque
operatio necet suto est: vita autem est operatio: natura comparatum est, ut voluptatem omnes appetamus,quae secum operationem, id est vitam adducit, atque affert. vitam a tem ei te animam dunttat nemo. nam viuere ea dicimus, quae natura ea praedita sunt,ut ex
sese nutriantur,sibit similia gignant: animalia autem vocamus,quae praeterquam quod ex sese aluntur,gignuntque sibi similia,sensum quoque habet rat seruire & viuere ab anima existit: anima igitur vita est. animam vero,id est vitam esse operatione demonstrare ita qui sepiam posset:illa vivere dicimus quibus adest anima, si ut mortua , dc non viva ea quibus monadest: anima igitur ec vita iciem est . at anima prima persectio corporis naturali sim strumctarii est,quod potestate vitam habet: persectio autem est operatio. vita v tur oporatio est. Ldde quod in ipsa quoque vivendi proprietate quaedam est operatio : quippe cum vita quae ζωὴ graece dicitur, quasi ζεουσα id est seruens quaedam substantia sit, quae vis
tales vires 5 iacultates ebulliendo producit: a qua vi etiam vita appellata est . ferirere autem'ebullire oc producere ab operatione est: ac propterea unicus cp animali propriae sunt oc secundum naturam operationes, quia diuerta viis illis sunt,ex quibus facultates ocoperationes existunt . H inc hominum quaedam operationes sunt viis cc naturae hominis accommodatae: cuiusmodi est, se a' turbatione re aistractione externa intr'rsum conuertere,seq; in seipsum colligere: se praestantioribus naturissimilem eddere: hi quae sempermanent,aeterna que sunt,studium adhibere: intellectuali modo vitam traducere. Similiter quoque equi oserationes sunt quaedam peculiares secundum equi naturam,ut est contente re serociter currerer re canis item pro natura canis, ec reliqua animalia, pro uniuscu/iusque natura conuenientes operationes habent. sed caetera quidem animalia quia secun dum naturam vivunt , e naturalibus operationibus minime exturbantur: cum ad sola ea quae secundum naturam sunt,& ad nihil aliud natura duce tendere consueuerint . at ratio
nostra peruerti ac deprauari interdum solet: quae tamen si incorrupta permaneat, in se, ecsplendorem suum colle sta,uniuscuiusque rei naturam conlepiatur:operationes* pura'
atin egregias exercet. αEt circa ea rariusquisque&us operatur,quae uel maxime placent,ut musist 'eus auditu circa modulationes : viscendi madiosus mente circa contemplaφciones:atque ita singuli ex caeteris.uoluptas uero operationes perficit: S utinuere quo P ipsum,quod appetunt. merito igitur uoluptatem etiam appetur,
quippe quae uiuere ipsum quod expetendum est,perficiat.
Musicum hic appellat eum qui absque ratione mustas utitur instrumentis: cuiusimodi sunt quin in scenam prodeunt: quid; canoris quorundam senorum concentibus oblectatur:
is enim aurium, non rationis iudicio versatur circa has modulationes.Discendi vero stiminosum vocat eum qui harmonicas rationes cogitatione oc mente considerat, aliam , Dum aliam aut παύων esse cognoscens,prout quatuor ut quinque ut 'omnibus vocum interuallis constituuntur. Duplex igitur muta estialter,qui concem tuum rationes cognoscit,& circa disciplinas versatur:alter,qui instrumentis utitur,& aliditu circa ea operatur. Numerarius item, id est arithmeticus in numerorum, eorum que quae numeris accidunt,contemplatione occupatus in t atque omnino unusquisque circa
id operari studet,quo oblectatur. Voluptas vero quae seq-ur, operationem oc vitamquam appetunt, perficit. es enim qui vivere maelae cupit,eiusmodi vitam perficit voluptas quae e musica euenit: sic geometricam, quae e geometriar sic optimam re fel cem, quae ex felici vita proficiscitur. hue enim spectans Aristoteles omnia haec de voluptate diluo ruit: in demum felicem vitam quae operatio est, persci i propria voluptate colligeret. GViuere i tur ipsum quod expetendum est, musici videlicet, vel geometrice, vel Selicis ter, propria cuiusque vitae voluptas perficiuid est auget,ec confirmat,stabilius que ae diuturnius reddit.