장음표시 사용
431쪽
g8o De condensatione=rarefactione. Cap. XXVII.
malam : ita quantitas materiae complete concepta totam rationem quantitatis eiusdem uno confuso conceptu complecti tur , mox vero in duos conceptus in adaequatos dc incompleatos divissitur. Quorum prior quicquid quantitatis materiae perpetuum est ad tuas partes rapit, & audit qnantitas inter minata : posterior quicquid quantitatis ejusdem mutabile est ad suum conceptum proprium abstrahit, & dicitur quantitas terminata, de actualis extensito seu actualis dimensio. Dices, hanc non esse inadaequatum conceptum. Sed profecto est. Nam dupliciter accipi potest : vel quatenus includit quantitatem interminatam, quam complet & terminat , ae sic est quantitas completa, nec recte dicitur conceptus inadaequatus: vel quatenus abstrahit ab eadem , & sic eli tantum pars totius quantitatis, & consequenter est inadsequatus ejusdem conceptus ; quo sensu hie sumitur. Nec quenquam turbare debet, quod interminatum & terminatum videantur consistere non posse. Nam ut quaelibet pars includit negatio. nem cujusvis alterius , interimque optime cum iis omnibus incompositione totius consentit: illi interminatum includit negationem terminati, & versi vice , nihilominus conjunci a conficiunt totum completum & terminatum. Dices, si extensio actualis sit actus complens quantitatem interminatam, hanc meram potentiam esse, & reipsa nihil. Respondeo, non esse puram potentiam, sed includere exsistentiam primam sibi proportionatam ; quemadmodum etiam materia prima habet exsistentiam primam suae entitati conformem : sed privari exsistentia completi seu secundi, & eatenus esse in potentia, ac potentialem dici posse : ita tamen ut vel hoc respectu actu includat-alicujus actualis extensionis. Materia enim prima semper aliquam individuam & determinatam extensionem, quanquam non praecise hanc vel illam, sibi vindicat. Sed nondum satis explicuimus quomodo haec interminata quantitas distinguit siubstantiam materiae ab ea Angelorum. Verbo itaque dicaem, nimirum, molem materiae perpetuo & necessario hanc interminatam quantitatem ma- ori m=.F. xoxialem in se producere, quae nulli spiritui communicabi-riculam Mn lis est. eue perpe- d. Paulo aliter autem Suarius, in responso suo ad hoc No minalium fundamentum, n'. ao. hanc secundam disserentiam
432쪽
Cap. XXVII. De condensatione O rarefactove.
iii in inter materiam & Angelos priorem enim non agno se it ) proponit. Concedit esse in materia partes evitialitiodi liuctas per seipsas, quod i ta sinquit) ostendam. Concedit etiam eas partes p ge locis didungi, etiamsi tutelligantur esse isequantitate distincta realiter per Divinam potentiam et ficui etiam duo substantia Angelieae possunt locii separari, Nego tamen rem esse quantam ex hoc praecise, qued partes ejus fini in dimacti, sp iiij paritalibus , sed ex hoc, upd necessario postulent ex se talem exussio em inspatio. Aliud est enim, esse posse in diversae spatiij,
ubd duabus rebus etiam incorporeis conbenit , aliud Nero est, naturaliter esse non posse nisi in diverss spatiis, quod duobus Angeli,
ba ivesp. Igitur illud prius non requirit quantitatem, O ideo eo benire posset partibus materia, etiam 1 quantitate privarentur ebas vero posterius omnino requirit quantitatem. Reete Suarius materiae largitur suas partes entitativas , recte quoque ait eas posse loco disjungi, etiamsi sine quantitate per Divinam potentiam conserventur , necnon reae negat eas esse quantas praecise ex eo, quod partes sint in distinctis spatiis partialibus, sed ex eo, quod partes necessario aliquam certam extensionem obtineant: ubi vero subjungit eas non posse nisi in di- versis spatiis esse, falsae interpretationi facile subjicitur. II tu pote aliud est, postulare aliquam eRtensionem , aliud. omnem partem necessario postulare situm diversum ab omnibus aliis. Quaelibet enim pars substantialis aliquem, situm vel intra alias partes, vel extra eas, requirit , non autem quaelibet sibi situm peculiarem, dc plan distinctum ia situ omnium aliarum paristium, requirit , nimirum pars qua substantialis hoc non requirit. Verum postquam totum sibi ascivit determinatam extensionem , durante ea, ab omni alia parte similiter extensia impenetrabile est : nihilominus mutata extensione praesenti, nihil prohibet quin una pars substantiae aliam subeat, de novam dimensionem acquirat , aut una pars sub communi dimensione cum aliis latitans sese explicet, & propriam dimensionem sibi asserat. Hanc fuisse mentem Suarii, ex verbis ejus sequentibus liquet: Dnde s partes materiae fine quantitate essent, indisserenier esse possent tiel in eodem Dbi, vel in diserss. Ouod ergosni ita dispositae ut necessario requira ut ex natura rei situs diversios, id protienire ex quantitate. verum ut quod res est falcar,difficile est Suario ostendere essentialem differentiam inter
433쪽
substantiam materiae, ( si ea per Divinam potentiam absque quantitate conservetur,) & substantiam spiritus. Ait enim illam indifferenter esse posse vel in eodem ubi, vel in diversis. Quid aliud de hac dici potest Sunt enim spiritus in aliquo ubi, dc aeqvh ac corpora possunt esse vel in eodem ubi, vel indiversis. Videntur ergo ex hac sententia corpora & spiritus quoad substantiam ab omni accidente separatam non diis ferre, discriminari autem solummodo ex adventu quantita, tis interminatae. Quae sententia nullo modo sustineri potest. Nam proculdubio nec spiritus in materiam, nec materia in spiritum transmutari queata quod fieri contingeret, si solo acia cessu accidentis distinguerentur. Non dubium est quin Clarissi Metaphysicus hanc dissicultatem praesenserit. Sibi enim cavet
in loco Disip. o. f. a. n'. ai. Secundo enim Nominalium fundamento respondet, concedendo, partes substantiae materiae a Deo sine quantitate accidentali conservari posse, ut ratio Nominalium facta probate: Sed, inquit, hae omnia non sufficiuni ui subantia fit quanta, uis babeat hane molem corpoream,raii Mee eulus ct aliis corporibus repugnat in eodem situ, ct paries ejus si erunt naturaliter ab eadem spatio , quod κon haberet illa substantia quantitate privata: nam a u. possit eum aliis eorpori,
his penetrari in eadem situ ac substaκtia Angeliea, O paries ejus indisserenter esse pollini in eadem Dbi ct in didiersae, ut dictum est. Dices, Ergo non disserret tune tali substantia a substantia Angeli. Respondetur, disserre quamplurimum. Nam substantia illa, ut
dixi, compo ta est ex partibus non ianthm essentialibus, sed Omaterialibus dii integrantibus substantialiter, ratione quarum Peli capax, O natura sua postulat eorpoream quantitatis molem , Ange Ziea vero substantia est indiuisibilis, O ineapax quantitatis. Vide quam parum abest ab agnitione nostrae molis materialis: inter substantiama materiae & eam Angeli solam ponit differentiam, illam postulare quantitatis molem, hanc non. Eo duntaRat nobis refragatur, quod ignoravit substantialem hujus molis rationem, & ejus loco accidentalem substituit. Putavit enim differentiam inter materiam & spiritum esse, qud illius substantia ex partibus integrantibus componatur, lirajui vero minimae Quin de hoc ipso videntur etiam Scholastici gcetneraliter errasse, differentiam inter materialem dc spiritualem substantiam esse compositionem, di carentiam compositioni
434쪽
Cap. XXVII. De condensatione O rarefactioire. 83
ex partibus. Verum enimvero ubi Suarius ex professo cona. iiii spiritualem Angelorum entitatem vindicare, i. g. de Angelis, cap. a. id tantum agit, ut probet Angelos non esse corporeos: quod contra sententiam nostram nihil facit. Dicimus enim Angelos esse incorporeos,& in sua entitate nullam eorpulentiam aut substantialem molem includere,adeoque per ipsam suam substantiam incorpoream a corporibus clare disse tingui. Caeterlim Metaphysici, hanc molem substantialem n scientes, alias differentias, quas humanus intellectus vix ullo modo capit, excogitarunt: substantiam spiritualem & materialem eo disti egui, quod haec ex partibus integrantibus, illa non ex iis, componatur. Certum est primo, tam Angelos quam corpora esse substantias finitas, & esse reales entitates. Quod ergo realiter in natura eXsistant, hoc habent commune, quod reduci nequeant ad punctum mathematicum , dc quod sint finita, non posse in immensam magnitudinem elitendi. Sunt ergo in aliquo intermediom inter punctum mathematicum de extensionem infinitam. Quicquid autem sic limita-iur, necessario ad aliquam extensionem inter punsium & immensitatem determinatur. Habent ergo omnes substantiae finitae hoc sibi necessario ad haerens,quod sunt extense bat cum hac differentia,spiritus extensionem tantum praesentialem seu spiritualem, corpora mole substantiali, farctam, sibi postulare. . Secundo, quod dicunt de spiritibus, eos esse ibios iis toto, An spiritui O totos in qualibet. parte , de substantia finita intelligibile. : non est. Quid enim est esse totum substantiale finitum p Non rest esse punistum mathematicum , s hoc enim non est esse per bellaritast, sed esse terminum alterius: imb nec est esse in puncto mathematico et, hoc enim non est esse in reali ubi. Siquidem punctum in se nihil est nisi negatio , quanquam respectu lineae
dicatur modus aut terminus, incipiens, connectens, aut finiens. Terminus enim incipiens tantum dicit lineam non anthincipere , connectens, priorem partem lineae non ultr1 pro, duci, posteriorem non anth incipere ; finiens, lineam non ul-it1 protendi. Ita ut punctum nihil addit lineae praeter negationes, non antp, non ultra. Quicquid enim praeter has fingitur, ad partes lineae revera spectat. Quare punctum non est sussiciens, in quo totum substantiale comprehendatur Dicit enim Suarius, ct efficaciter probat, Di*.si. L. 3. n .et 3
435쪽
g8 De condensatione Srarefactione. Cap. XXVII.
in .substantia finita immateriali dari proprium di intrinsevis
Dbi ei proportionatum. Quaero, quo modo punestum sit iubitantiae finitae proportionatum : aut quo modo ea iubstantia sub sistere aut operari potest, quae sola negatione essendi, ( ne inpenon ante, non ultra, o absque ulla assirmatione essendi hue usque, comprehendatur.,Linea quidem reducit punctum adentitatem inhaerentiae dc t ei minationis, eam produci huc uisque, & non ultra : at vero substantia finita absque aliqua extensione nequit sustinere punctum. Hoc enim lineam, quam terminet, cuique inhaereat, quaerit. Quocirca neque potest punctum esse subitantiae finitae proportionatum Dbnati l ,. 8. I cxtio, substantiam spiritualem suppono posse praesen
stes; hae a b c d. Si totus spiritus sit id
pqnitur. tus in tota sphaera, & totus in a, totus in totus ine, & d; nonne est in iis quadrantibus multiplicando suas totalitates, ut singulis sit praesens y Si mentem meam minus capias, supposuero hanc sphaeram in majore contineri, Putemus itaque spiritum esse primo praesentem soli interiori sphaerae a b ed, velle autem se ampliare in efgh. Nonne necessse est ut multiplicet suas totalitates,ut sit simul in fghy Cum enim totus supponatur esse primo in interiore sphaera, & deinde se diffundere in exteriorem, non autem in hanc irrumpere sive partes suas eaetendendo, sive illam deserendo rum alius modus non superest quo illuc totalem suam praesentiam transferat, qu in multiplicando se in istis respectivis locis,e, f, g, Quaero jam, utrum durius sit dictu, spiritum multiplicare suas totalitates in hoc motu, an, e tendere suas par tes spirituales ad majorem praesentiam. Certo scio hoc facilius quam illud a nobis concipi posse. Nam cum partes spirituales possint absque omni rei istentia corpora penetrare,
quid prohibet quo miniis in exteriorem sphaeram se pro arbitrio extendant 3 Illud vero, ut mihi videtur, non est intel ligibile, aliquid posse pro arbitrio multiplicare suas totalitates. Prim8 enim, ipsa ratio entis qui unum exigit ne sit divisium a se ) cavet ne ens fit multiplex,neve sit simul totum Me, & totum illie. Secundo, cuilibet enti finito conceditur
certum P de ullum ubi, ut Suarius fuse probat loco citato,
436쪽
cap. XXVII. De eondensitione O rarefactisve. 38s
si eigh spiritus, ubicunque est, definiti vh sit in eo ubi, nequit esse simul in alio , & consequenter, spiritus qui totus est definitivh in a, nequit esse simul definitive in b, aut e, aut L At ( ex hac sententia ) spiritus totus est in a. Quare a est totius definitivum ubi et & consequenter, idem spiritus totus
praeterea esse potest. Dices, a non esse solati ubi istius
spiritus. Sed si sit totius ubi, non video qui non sit totale ubi tibi enim non est quid extrinsecum, sed intrinsecum spiritui. Si ergo sit partiale, eo est partiale, quod parti subjecti inhaereat. Si enim toti inhaereat, quo sano sensu dicatur partiale Etenim habet ab entitate subjecti quod sit sive totale, sive partiale. Quare nisi sit in parte subjem, nequit esse partiale. Aliqui inepth distinguunt totum spiritum a toto spiritus: quasi aliquid spiritus esset extra se totum. Imo vero haec sententia non solum talem distinctionem, utcunque parum intelligibilem, exigit, verum etiam obscuriorem. utpote quae non tantum aliquid totius extra totum quaerit, sed & ipsium totum extra seipsum. Totus enim spiritus qui est inii, est extra eundem totum qui est in , , dc sic de caeteris. Alii di tinguunt totum in totaliter, & partialiter sumptum. Verum totum partialiter sumptum in toto quod caret partibus apertam implicat contradictionem. Nam sumere totum pro parte, cum nec sit pars, nec ex ea sententia esse possit, est velle verbis (cum re fieri nequeato conciliare contradictoria. Quicquid sit, apparet hos authores non posse concipere cois
extensionem spirituum cum corporibus absque relatione ad partes, ita ut totum totaliter sumptum per totalitates partialiter sumptas alias extra alias extendatur. Quid hoc aliud est qu m commutare nomina partium ac totius, & omnia confundere id enim differt totum partialiter sumptuma parte eandem naturam habente cum toto, quemadmodum dicimus de partibus similaribus Si autem eo sensiudicunt spiritus totos esse in toto, & totos in qualibet parte, ab iis minime dissideo. Non enim puto spiritus esse substantias organicas, sed uniformes & sibi similes per totam substantiam. Verum ex die is constat eos esse extensos, quanquam spirituali modo , bc differentiam inter materiam & spiritus non sumendam esse ab extensione, dc carentia extensionis, scd
mole substantiali,ec carentia istius molis.
437쪽
De eondensatione S rarefactione. Cap. XXvII.
p. Quarto, qui negant e Xtensionem spirituum, saltem con cedunt dari coeXtensionem eorum cum corporibus. Verum ubi aliae substantiae per partes extra partes extenduntur, di cunt spiritus multiplicando suam totalitatem coextendi 8, it ut cuilibet parti corporis extra aliam partem exsistenti ad sistat totus spiritus extra seipsum totum in alia parte prae sentem. Hoc qui capere potest, capiat , meus intellectus nullo modo capit. Etenim in substantia finita, qui fieri potest ut eadem numerica substantia quae est in sit in b, simulque in e atque d y Substantia enim finita stricta negatione ad hi,
ct uuae limitatur : ita ut si sit hie & nune in ii,non simul secundum eandem entitatem est in aut e, aut d. Neque distinctio extensionis & coextensionis ad hunc nodum solvendum ali quid momenti adfert. Si enim spiritus nequeat extendi extra suum ubi, neque potest extra idem eoextendi. Oportet enim ipsa substantia alioquin neque potest. Nequit enim per eandem praecise entitatem esse hie,3c istie. Quare spiritus, si coextendatur sph perae aberi non per eandementitatem numericam qui est in iet, est in b, &c. sed per diversam sui partem. Si enim a sit ubi spiritus quatenus est in nequit notium ubi acquirere, nisi prius illud deserat. Nam hoc commune est spiritibus & corporibus, non esse simul in diseriis ubi. Si ergo spiritus simul sit in a & per unam sui partem est in & per aliam in b. Quare in finitis tam coextendi quam extendi supponit partes extra partes. Sicut co- exsistere supponit exsistere, ita coextendi involvit extendi. Siquidem coextensiv spiritus aeque substantialis est ac extensio materialis, si modo haec absque quantitate consideretur. Non possumus enim coextensionem accidentalem absque subjecto substantiali in quo sustentetur concipere. Ut ergo in extensione substantiali aliquid substantiae est extra aliud ejussdem , it in coextensione aliquid necessario est extra aliud ejusdem, dc id substantiae quod est extra aliud est ens per se,& per suam entitatem distinguitur ab omni alia entitate emtra se. Dices, pari ratione infinitum dici posse extendi. Respondeo, infinitum in infinitum absque omni limite extendi,& similiter absque omni limite coextensioni finitae passim revspondere. Hoc enim in infinito quod it est facile est conceptu. Verum in finitis aliter se res habet, quod totum ti
438쪽
Cap. XXvII. De eondensatiovem rarefactione. 38
mitetur ad sphaeram finitam , atque adeo quod ejus coextenditur cum alia re finita, cum ea similiter limitatur. Dices ergo, spiritum esse quantum. Nego, quia substantialis ex tensio non ponit quantitatem, sed solum spiritualem praesen
tiam substantiae extensae. Dices, ut materia, praeter extensio
nem substantialem, includit quoque, eR mea sententia, accidentalem & mutabilem , illi spiritus, praeter substantialem, includere mutabilem, & consequenter accidentalem. Respondeo, extensionem materiae mutabilem propri3 appellari quantitatem : coextensionem vero spiritus ( quanquam accidentalis sit, & ad majorem vel minorem sphaeram extendatur, ) non vocari quantitatem, sed solummodo immaterialem & accidentalem praesentiam , & essentialiter quoque . quantitate discrepare, quod haec materialis, illa spiritualis sit. Sublata itaque illa differentii substantiali inter extensionem materiae & extensionem spiritus, nulla alia superest praeter molem substantialem, ut supra explicuimus. Atque haec de veris
disserentiis inter materiam de spiritum.1 o. Verum Suarii sententia de quantitate accidentali materiae plenilis exprimitur Disp. eidem, L. q. n'. I s. ubi, men- quantitartem suam distinguendo, triplicem extensionem apertius ex- intermina.plicat. Dua, inquit, est entitativa, quae non pertinet ad essectum
quantitatis, ut dictum est, sed pote' inter partes substanti, O qualitatis reperiri sine quantitate. Alia dici potest extenso Ioealis, seu fiualis in actu. Et hae s pserior quantitate. Alia denique est extenso quantitativa, qua diei potest flualis aptitudine : O in
hae ponimus rationem formalem quantitatis. Se deelaratur inter duas materias seu duo eorpora: nam quod materia hujus eorporis substantialiter ae realiter si distincta a materia illius, non habet a quantitate, ut argumenta supra facta probant, sed a sua propria entilate. Quod sero illa duae materia ita sint assectae, ut neeegario debeant extendi seu separari lueo, id provenit Formaliter aquantitate. ad ergo in diverses corporibus seu materiis quasi totalibus eans cimus, etiam es in partibus ejusdem corporis seu
materiae inter se uniti . Triplex haec Suarii extensio videtur in genere cum nostra sententia coincidere, quanquam in modo explicationis plurimum discrepet. Ejus enim extensio entitativa materiae, in re nihil aliud esse potest nisi moles ma-xcriae substantialis, prout nobis exponitur: ejus extensio
439쪽
quantitativa aptitudine situalis, in re nihil aliud est nisi Avet
tois 3c nostra quantitas interminata : ejus extensio situalis actu est nostra quantitas terminata,seu extensio aut dimensio actualis. Verum primo, differimus quoad expositionem extensionis entitativae. Ille nolit hanc substantialem extensio.nem vocari materiae molem, veritus fortasse ne videatur Nominalium sententiae ulla ex parte favere. Veruntamen nihil opus erat cur hoc vereretur. Nominales enim non proponunt suam molem substantialem per modum crassismenti aut corpulentiae ; sed dicunt materiam consistere ex partibus entitativis quarum quaelibet est extra omnem aliam. Nos,cum Suario,concedimus materiam consistere ex partibus entitativis quarum una non est alia: sed negamus quamlibet unam esse necessario extra omnem aliam,at posse esse vel extra vel intra aliam.Jam
veto difficile est Suario, ut dixi, inter hanc materiae substantiam & substantiam spiritus essentialem differentiam assignare. Nuantita. 1i. Secundo, disserimus quoque Suario respectu evol tu ratio tionis quantitatis interminatae. Ille vocat fluatim opiliu-diae. Sed mox contra se objicit, n'. Is . hane extensionem s- , hae Ilim confistere in aptitudine quadam expellendi smilem quantitaressendi a- tem ex eodem loco: hac autem aptitudo non potest esse egenitalitu ratio quantitatis, tum quia quantitas, ut se, est actua is forma dans actu suum essectum Armalem, S non aliquam aptitudinem,
tum etiam quia s aliquam praebet aptitudinem, illa pati.s e'proprietas quaedam quam essentialis ratio, sevi supra dicebamus de ratione mensura,ct de divi bilitate pro apiiiudine sumpta;&idem elide aliis, qua infra numerabimus. Respondetur inprimis , serpnunquam nos posse rerum essentias prout in re sunt explicare, sed per ordinem ad aliquam proprietatem : Dissique stare videmur, quandθ per eam proprietatem quae est prima omnium di proxima essentia rei eam declaramum Deinde, non dicimus essentiam quam sitati convere in aplitudine expellendi aliud eorpus, seI res tendi irin. in idem spatium ingrediatur: nam hae aptitudo formal,
ser sumpta reei. inter proprietates quantitatis numeratur. Sed dicimrum , esse formam dantem rebus eorpoream molem vel extenso'nem, esse essentialem rationem quantitati . Gid sero si habere molem corpoream, declarare non possumus, nisi per ordinem ad bu'qessectum, qui est, expellere smilem molem ab eodem spatio,cte. V tum haec responsio Suarii partim confessio est, entitatem qu n'titatis
440쪽
cap. XXVII. De conde fatique rarefacticve. 3 8s
titatis hujus non consistere in aptitudine , partim ansam impioprie loquendi praebet , partim falsae suppositioni innititur. Primo, confitetur entitatem quantitatis interminatae non consistere in aptitudine ad situm seu extensionem impenetrabilem , sed aptitudinem ipsam esse tantum proprietatem alicujus formae accidentalis quantitativae, qui materia fit apta ad aliquem situm, occ. Verum, nh ludamur ambiguitate verborum, sciendum est, aptitudinem non addere aliquid absolutum suo fundamento, sed solummodo declarare ejus ordinem seu respectum ad ejuslem terminum; ut probavimus Cap. I . Haec autem aptitudo materiae (si quaesit )dicit tantum . relationem ejus transcendentalem ad aliquem situm, non autem ad situm impenetrabilem. utrum vero haec aptitudo fundetur in ipsa substantia materiae, an in aliqua forma accidentali intermedia, hic quaeritur. Asserit Suarius, fundari hanc aptitudinem in forma accident1li quantitatis: sed haec forma Suario occulta quaedam ektitas est, &explicari nequit aliter quam per aptitudinem ad filum. Sic
enim se excusat,nos fere nunquam posse rerum essentias attingere, sed cogi per proprietates eas exponere. Ego vero stuprὲ aperui in qua re antitas actualis istius formae, nempe quantitatis intermina, consistit: nimirum, non esse formam completam, sed esse inadaequatum totius accidentalis elitensionis materiae
conceptum: abstrahere autem ab ista forma totali qu)Gi- salem alicujus actualis extensionis , hoc est, abstrahere quod materia si perpetuo sub aliqua, actuali extensone: atque hanc subulialem esse ipsam formam de qua soliciti sumus. ia. Constat itaque de re, quid sit: superest adhuc secundo relasma loco eventilandus scrupulus de nomine. Suarius primo vo- teri, cat quantitatem aptitudine fluatim. Verum partes materiaeentitativae absque accidentali forma sunt aptitudine fluales, nisi voces ad alium sensum qu m vulgo usurpari solent pervellantur. Sed ille aliter se exponit, & intendit per hanc quantitatem, aptitudinem expellendi aIiud eorpus e Flu suo. An vero haec sit vera explicatio, infra videbimus. Nos potius
retinemus veterum locutionem, qua hanc entitatem quantitatem interminatam nominarunt: quae vox non tantum vetusta
est, sed & in Scholis bene nota. Suarius vero alio quoque nomine eandem rem exprimit. Vocat formam dantem rebus