장음표시 사용
161쪽
2. Cone Ggati on debet, clari in rebus forti nam siror tu Ana sum a cur ut est caiisa per accidens in iis quae Coc sic ob ali item finem ex electione operantur. Haec conclusio comprobata fuit ab Arist. cap. s. huius lib. nec opus est pluribus eam argementis stabilire tametsi non defuerunt ex posterioribus
Phadosophis quidam aetate Magi Alberti, ut'
dem hoc in loco, tract. 2. cap. I . nam morat,
qui contra senserint assiriami in H; non dari Llo modo calum aut tori Tam.
Secunda conclusio Respectu De Opt. Max Bnali: lcasu aut miti lito Cuznire potest. Haec tr ditur ἱD AD CD st. lib., de Trinit cap hisce verb:s Nihil in ista totius creaturcio amplissima quadam immen aque Repub cla, quod non de interior atq in te lagitii bi aula tatim Imperator S, aurai beatur, tirpe Iniitta tr. Astruitur
vero ab eodem in lib. 83. Quaest. q. 34. hunc in modum : Quicqti id cali fit, te ivere fit quid-quui te mei essit,sine prouide:ui ait:sed nihil extra diu 1riar prouidentra regulam accidit ergo respectu illius nihil temere aut vice Ortiaria po- teli ac cratere. Dcundo idem ualeturi citia liquid comparatione Dei posset tuito contingere poliet Deus olle carita per accliaeni, alicu- au S: qucd repugnat primui in quia omnis causa per accidens habet aliam nobili rem, ad quam reuCcet deinde quia id quod est causa per ac .ciden , inscienter inci irrit per effectum quod De neutiquam conuesari, de quo recte scripsit
' si αλrtunae cognatum est in dam se
tum in an nomen sine res lenitivunt Alii ita fati lcgistis addixere omnia ut, urniat: arbitriit ri tollex rip aietatos fatum esse indeclinabilem rerum seriet catenam pC a Pernae consequentia ordines semetipsam mplicantetur li-ife urru alesii cinecessari a rerum cou sequentiani. ii praeterea fari Ordinem ac prouidentiam ad species, non .vcro ad singui .arra , .sstem
rinam ei reiectis qui longe deuium a veri-
conuemat, ut a tum impedrat, vel e medio tot Iat, modum agendi par Licularium causarum qitarum aliae ex libertate , aliae Olynatura iri petu, alia contingenter, al. est amo erue e suopte ingenio operantur. P a sertim cum hae in agendo varietas, ad Pulchritudinem Morna tum uniuersi magnopere conducar quamquartiundo adimunt, similesiis sunt, qui epictura colorum differentiam , C musica vocum varietatem e tragoediaizrsianarum inuitatu linem
tollunt.1 apud eos qui recte sentiunt. ,γου ii inhaerens reb is mobilibus , Est igitur Dium,
immobilis dat politro, per quam diuina prout dentia svis quaeqile nectit ad imbus. v delinit Boetius lib. s. de Coni lat. pios. o. Sive et ordo causatum secandarum , diuina mi ouidentiain exequentium. ' an priorem definitionem hinc intelliges. Cum Deus per caulas medias pleraq etfecta ex habeat, potest ei utimodi causarum ordinatio bifariam conliderari: uno do, prout in ipso Deo est; sicq vocatur a uidentiain definiturr itio idinis rei iam Indi ui Qx Is ..na naen te existens Alicro,pacati est in c. lii Or dentia.dinatis directisq; a Deo adit ecl. pro lucenda: at i ita praedicta ordinatio ad ratronem ob tinet, dicituri dispositio, cu ordo rebus imo bilibus inhaerens: mCbobus liiqiiani. 'ma causae lecundariae, in quit his fatum Ieperitur , in se spociatae, mutationi unt obnoxrae; in hane vel illam partem caderes ilunt. Appe . iatur ni-bi ominus dem ordo immobilis , quia stabilis est ac firmus, non an se vel ab sollites, sed relatus
ad diurna ni pro dentiam cum fonte descendit. D citur post Icm pri uidentia diu 1na, per eiusmodi ordinem cunct. nectere quia qui Deus facienda apud ita ruit. Ill Ius interuentu
tu conseq:i: itio, qu a cra . eli elota, relatio autean nullam citi cael di lia PQ filii et . Secunis D. Aug in I an Prata. 37. iii, e Cmitate O M., Dei e .ip. . ocri Hrb. de Diacirma Christiana, allat i in I Ccri, Attios ei flet Co qu tat in ali- q. id est putant. It rii: D. Gregorrus in H mil. IC. Eprpharaiae mos et ne se id latum esse exasti me mas agitur satum naimicis. Ad primunt hori a d condum : si fatum ex D iat s sua formal ratione si cie tur esto relationem ill .asar ordinas, nec eo incito ad causam e ricientena polline Ieri sed Hi Itaxat uni pro causis ipsis ramatis accipitur. Ad secun dum cum Di t. Patrum a ictoritas fatum dari inat, satum sumere pro ineuitabili illa neces, late rerum contin- Senti una, Larbicratib'rtatem adimente quam, ura di i ii ii ἰ, nonnulli salso ducebat ri
162쪽
C APITIS SEPTIMI 'L A NATIO. Ta coeroca in J Quoniati tam varios caiisari in molios recensuit, nequis inite tortas occatio G rob
ne a capiat existimarici I pli ira E si caritaria genera, quam quatuor hunc ora firmat nutiae uim o e V 1 arem en .en S, ne phira . nec pauciora esse, argumentaturq ii hunc modum : Tot sunt genera causerum, μυών -- cilliu L .i qua quaeruntur hac aurem Quatuor sunt Igitur causaritin genera sumesci a tuor, Maiorem mer ca
Pr 3positu trem libriculi mi. ,1e in cibictione comprobat. stirpauit autem verba illa propter quid Dr . τι , . 2 41isi significatio ire, qtio modo causis omnibus accorum O. antiret, alioqui I Iali diri et Iacas. -Ψάformis tamme bilibus lixempla cause formalis circit reperiri in immi bili bi s. id est in iis, qua absq: materia nai, tuq co ali derantur, quales sunt res Metaphyi caed Mathematica, idque nMatu e laticis priuatim ostendit, ubi qua re a tibiis propter qutila liqui ci ita se habeat cie niti nem. quae solam tormam conas,rehendit, reddimus , in ea mo ultimo Explicationem cora troia Critaeo Cloiulinus Vt i quis Matheniatico petat, cur linea aliqua recta it Z e spora debit; quia ex a quo sua interiacet puncta seu quia linearum a puncto ad punctum tendentium minima est quae eit 1 ne araec qile initio. Si petatur cur aliqui angulus lectus sit escet quia linea resta super reci alia ad perpen-d culani caueus at elos tecto, Licit. Siligetur cur aliquae mea sint mensuratae re pondebat. quia kλbent oti iuncin aliquam ira nitaram 'ira est commensuratarum linearum derim tio. sa/dauc dyPOiai exena pla aliarum caussari ina, quae tem redduntur, cuni disquirimus quam mobrem aliquid ita ut quani bre in Phocentibus Thebani de lum Intulerunt redditur causa mouens, se eniciens; quia Phocenses eorum Teni pluim spoliarunt. Qirai in bie in Re Persarum Graecia: be lam Uὶ tulit i eda: tu Lars quia Graeciae volebat imperare. Quamobrem putruit lectris P redditur W-teriai 2Iliaco natabat ex lagno, CM-
163쪽
un in coire scilicet formas rei generantis genuae atq etiam finem tametsi non odem' orsuo
ique' torma rei genitae stat idem numero inter se; non tamen idem umeto sed 'ecretantum, cum forina generantis. Quod videre est iu procreatione hominis, de aliorum sit Ilum,' .lae cum moueari, naOuentur talia enim sunt,qua Physicam notionemessici ut .Ait autem it, plerunq heri, qui an semper ita res habet. Nam in Generata Oltibus , qua aequauocasu ominant ut cui a Sol ex putrescen te materia murem generat,iarma generantis specie drueli a torma rei Venitae. M Aotat secundo,cum malint mouentium genera, scit immobilia, h.e. Deus Scintella n-,baliam teritus expertra, id ei celestia corpora: mobilia interitui obnoxia, nempe caeter re es: unuquodq; ex ris sita tractatione exposcere licet duo postera Ora ad eunde artifice: Dieit, tiar mobil
rreant. Nam mansitio inest Metaphylici secunditis texta Physici Ac de primo disseruit Misi in libro prima Philotophia de secundo In labro de Coelo de tertio in carieris operib. sua Phulos Ophiae. ECAM . ita Primit iam, omnes quatuor causas pertiuiere a Phyiicci criti delatio a C. N.im eiu deindiscapima est generata one causas seir erat
tura luco nil deIale pertur obir&eius cati fas cognoscere Porio aute iuuenirI in qualibet genetari Oue caulas omnes,inde coitat: qiua Niuem tu ii prim uel Gratia cuius erifcles operatur I. e. Iulia dctorma pla, Illae it ducatur incit ea patitur Grinamq; ec P tit. e. materia, ac deniq; eniciens , quod re agnit
i a fodi mouen- euat natural Te aturaliter ira
non esie Nunc quia posset id quispiani in dubium vocare, propterea quod omnia emitia naturaliter, hoc est, vi ac facultate propria macurae moueant, quaecunq moi euvulentur cadere sub contei aptationem Phylicam occitarit, non quae quoiris modora l 1 t. pertinere ad Physicium, ea quae habent in se princrpium motronis quo ipsa creantur quod abel a primo mouente, hoc est, Deo, in quo nulla prorsus mutatio tui eti iri votest
Vese esse noJ Forma quatenus ratione sui obtrnet, unum est ex immobilibus cma finis ni uet, nullum in se motu iri subeundo pertinet tam C eius consideratio ad Phycunici quin cum natura
propriis ad nos acce iat aut plerumque, Ut ex eo quod genito bipes sit, prolem, uiam: me -
i se propter' in Docet, Physic. in per Omnia causa nim genera demonstrare Nam rcausam etfacientem demonstrat, rem quampiam exr 1 aut nece stat o ut ire i dies lonuiore cui ad O propius ad nos accellat arat plerumque, Ut ex eo quod genito bipes sit, prolem, tu iam b1 uerni Per causa a materialem ut mi Ita dissoluI, quia constant x quatuor elementas Per formam ut nominem e Re de apessendas discipimas, qua est particeps rationis Per finem ut ente: aduerto acutos este, quia dantur a natura ad diurciendum cibum. Iur ex se J Causam em cientem indicat allis verbis, Ex hoc illud materiale illis Ut exit polivionibu conclusio est enim talis conclusio, quia conitat, tanquam ex materia, talibus terminnas, In maior minora propositione depositis. Ormalem Iliis, Qua haec essentia est nam soritia est pocipua ratio quid litatis Demq; finalem illis, iam ii praestat n. in ex fine, ta nouam ex men-
Iura, umitu ratio conue mentiae uti octrios debere elle in capite, quia ita speculatotibus conuenit tem Proculusq; essentia, quia finis una cuique Pioprius est illi Optimum quid spectata eiu qua V tan alias alia est, ita dia ius finia. A lilii aumateria, q
TRVM CAUSA RECTE A 'Halosophis definiatur, an non Θ
TRADUNTUR PARIA CArSI Edemitionis e quibus maxime
. Utur ut te ausis disseramur, quaram tractatino praecipia momentim Polysiolis et est: non solum qua caiisa sunt quasi rontes ala quiperennes ac redim dantes, fide existunt Onan Ia, quaecunq; natura rerum eapse continet sed Ctra,quaa exearu gnorat Ione&effecLuoru noti Ila, admaratio exr11It,4 quo sicuti teste Arist. I.
Aleraph. .et post piat in Theae t. initium di it Philosophia ita tune absoluta cense lux cum admiratione pia deposita perfectam causerum notitiam amplexa est unde Hesiodus in libro, qui insccbatur Opera dies, eum selacem, vocat, qui Utuit rerum recognosce; causas. Vt igitur, quid causa sit, primum scrutemur,1 Oen cluest, c. ivsar nome multifariam usurpari Donnunqua admodum ample aliquando nurais presse, interdum medio quodamodo Admod a DPle,&more popular1 duua sumitur ut cum mensarie B i anzrpio reciprocetur; quo pacto caule nomen Amri raccepri Arist.is. lib. Mel. 2. Iz. duin priuati nem causam vocavit Nimis presse, cum causa spectatur prout habet Ginem ad effectunt, effectus quatefius ab atticiendo dicitur: sic enim solam Ventem aiisam complectitur. rq inlio senti ait D. Aug. lib. 8 r. inaes . q. 28 omllem causam efncaeniem ei te: ta Plato ait Hippia MA-iorc
164쪽
te essi eiens Me aulam nihil oninino differre. Medio quodammodo, cum omnia ac sola quatuor vulgata causarum genera comprehendit. Quae propria est, MI Piiii pa sim usurpata cause notio Datq; In eo sensu erat a nobis de causa hoc in loco disputadum. Porro causae detinuionem nulli bi expresse tradit Amit sed ex ias, quae proximo superiora c. i. g. docuit,hanc Ini Tlx teseliciunt Causa est id, Quod Ieddamus. cum pro
pter quid res quaeque ira se habeat, inqurratur. Quo in loco vel o im, propter quid quod si pior e famatur, adca usam finalem d.ira taxat pertinet)fusa sigmficatione usurpati it Idas III O nines cacis astat at Piud vero I. I. de placitis Phil. c. II ex veteium decretis ita causam demnit C. usa eii. per Mam aliquid coutingit Aui-cenna in sua Mer traci 6 c. I. Causa iii censet esse id qui, d tribuit ii rei Boetius m CpI cIS, D. Th. aliiq. Petipatetaci, hanc de Diit IOIdem crebro usurpant qu a me lib. de cisti et citam
volu ut Catula est iii ad quod aliud sequatur Intellii Et aurem smum aliud ita, ut i inio esse ac-c Nanaque ex facultate ad illa um et
est cui acium agamu9. In ud a tui. a ducimUS, particulam ei se poni ait Iecii uendas causa spe accidens , ut musicum respectu aedificii:&eas qua appellant condationes ii:ie quiti nonneuiusmodi si intre viam Occasiones, Iocus te. Π-pus, aliaque id gemas, sine quibus actio no procedit cum tamen sieci. non perie Maecto,b illis pendeδnt.
qtiae non sunt causae, aquabus tamen aliqua per se dependent quaedam irem sunt caulae, quibus non pendetu per se alia igitur desinitio causae, nec soli nec tota definuo convenat. Prior antecedentis pars osten ditur. Nam unum rela tum pendet per se ab alio eum relatorum pri ,-prietas sit, si se mutuo in rei si natura ponere
tollere. Item oneratio pede per se a priuatione siquide priuatio est per se principium illius.
Item 'honio pendet pcr ne ab animali rat oua sparticIpricuandoquet denicilirus essenti hae eli. Plaeterea hirnianitas litasti pellet per se a Ver-
terius causa eii cum anabo sint simul natura, ut in relationis categoria docet Arist. neq; priua tio est causa generationis, ut ex supcmoria: b. patet neque animal particeps rationis est causa hominis,li veru est quod al Ibi diximus, ontinet τὶ causam distingui es leti a suo ei sectu neq; item
Verbum druimim, quatenus termina numan 'tatis dependentia .podest elle causa quia curadix eo litatis auitas erga creaturas litio ei 'tia diuina quae est eadem Lia tribus p rsonis iat Omnes tres per sola terminaretit dependetiam humanitatis, atque a eo omnes illi est En via tae: quod decretas fidei repugnet t. Ergo,&c. Dei nil posterior pars antecedentis ita sua Suadet, detur Comula Philosophoruin ei fatum est, id poster . , quod cii primu in unoquoq; genere,elle causam pars. Leci uotu. taliae aliqua datur an generib prima a quibus non pendent reliqua ergo aliquid ei caula, a quo alui dicata per se pendet. Probatur assumptio quia candor et primus In gene-TE colorum, ni pIima Inter omnes qualida tes quae sub sensum cadunt: Stamen neque cairitore alat colores , neque a luce omne qualitates sensibiles pendend.
Subetiora obiecta, quae ad confirmandum pinotem antecedetis paIte Ulata suere, paruo neo tio cosa tabit qui dixerit. nihil per se ab aliquo pendercs.la ten prout pendere hoc loco , nobis uni turjnisi ab eo accipiat esse: quo pacto uolunt affecta, aut unu elata coparatione alterius,aut gene Iati respectu priuationis. Ite, it ependentia proprie sumptam no versari ni ex ea quae estentia non dari erunt: sicq inominem, i proprie ἐκ philosophice', quendum it,no pendere ab animali rationali. Quod vero attinet ad dependentiam humazitatis a diuino Verbo quod altioris negotii est rei podemus humanitate pendere ab illo, ut a puro termino no vi acolarete per se primo aliquod esse naturae: proindeq; exbam diuina non proprie lium anitatis causa melle, habere tamen mod4 quendam soranalis causae respecta illius : quatenus eam supra omnem nati trae modum perficit suam ei subsistentium Se per nautatem attribuen. o. Circa id quod postremo obiectist ibit, aduerte in nimis statum illud Primum in unoquoque genere est causa reliquorum non in uenari in a.
ntin loco tantum docet Aristi Lein per allud et te magis tale, propter quod unam quodq; tale est. Deinde, quod auaeras in te diget jam spe crat, non parum inter te auctore drisident ut videre est
165쪽
genere causalitatis quomodo piimum e scies ei causa omnium et scientium, d ultimus finis, φri est ultimiis&priirca palas in pn re finium, causa finalis atroru Primum vero, siue praest rius m genere praedicamentali, voces . intor si scies alicui categorra cui inodi est candor inter colores lux inter sentiles quaelitates No hoater esie aliorum cautio, si causa propa te fumatur. Addimus tamen id quod ita priarnum est polle utcunq; vocari aulam exepta rota aliorum, quatenus est volati me sura, cuius Dra ori minori vi propinquitate eoi saepe fectio aestimat secutruum quam considetationem alio quoquo na otio ab illa pedere dicentia sunt. Vnde patet nihil superioribus argumenti fulsis conclirsum contra caiisa dei 1tio irem 2 cuius ni ulto uberior cit histrior explicatio tradita est a Fonteca l. i. Metaph. cap. T. q.I. secr. S.
QUAESTIO M. UTRUMNE CAUSARZM GENERA
sortio satis conlutit Nonni illi enim , quibus causarum turba displicuit, sola in materia cau-Ia ncmaine digna habriele, similesiis, qui pus aliquod Hiiii a aut Praxa telis imi eates Iolum
o recentioribus philoi uitis, ut octo caularu in genera mola minus in tu se Ea Era quam unt, quae Arast positit, numeIanda uis carint. Veia lataien est Ai Ist. lentetla, alle Icntis' tra tuo elie dantaxat causarum senes an scit cauiam ex icientem finem, Ormata, a Iarci iam. Quem ille nuruerum e varietare qua litoriam,
utribiis propter quill aliquet iit,qua Illux, cap. T. iiiiiij ita comprobauri. Nam cum caula sitis tio duae fiertur at oua stroiaem ex placandam; qHU . . Tr genera quaestionum tot eiulat caus Iam riua lilianum autela quatuo liant Seragra. At iram quaerimus , cuius gratia Ali illi Q Indi, incivis Daci tritio fit, e est emciu,: aut ex quo, c cit materii aut per urci Sili Orma. Id pliim quoq alii, Latio nib. confarinarunt, Albertus Mag. hoc loco tra 2.2 c T. 3. Me t. c. 3. D. Tlo Opusc. 3 i. Avicenna in sua oler. irael. 6. c. I. Simplicius hoc in lib. ad i. 6 F. Si ira creta me ira cina ratio : Composita staturalia non furit extruili C; quia per nati iram ex nilnio ni lit: hem igitur ex aliquo pia: exiit et ei quod cuiri non sit totum compotirualia Italii iam re λα-
te ortum suum existereo oportebit fieri sities eae ala uenuo accedet te, quod rem compleat absoluatque:at quod praee 'stit ei iuxa poten
tia, seu materra: qtro absoluti Unem alteri .est, cluc seu forma agmi Umnia com Olira natural 1 constant ex Qiipi si causa m terna ut ii cet materia deforma. Rurs S pr. ter has qui, mi lia se plo estici pG Cii, requirant ca .lsam es ficientem , a qua producantur ei fi pus aut eius non temere iii , id i a te ag. t. necesi est . et ob aliquem finem operet i 1 EIuntia turct uualibet rei naturali qua utar ca ita: d a: ut eram materia scri acet irina, z. ter irae duae, vinc, te efficiens linIS Ud si res ..tuIains, Luat omnium Maxime Uni post . fiunt, at tu ai: eo a plurrbus dependent, plures causas tan ex gunt plane sequitiir, aut mi ἰ , . nacriim ampliorem est neutiqua in Dolles, ii de Serier aliistius Ciusandi modi loquam tr.
166쪽
LIB. II CAP. VII. QUAEST. III.
3ici A. RTICVLVS ILLDILUTIO OBIECTORUM. A primum norum respondet Autoponus
iocis . t. 27. instrum i ta reduci ad caris amniater alem: Ednota re die sontat. mmum, uia η- sola caulae resciens proprie in i ructa n talia uet. Dema qu a Instrum et insta iri active ineia sectana , una agentis actionem exrquuntur, quod rateriali causa non conuenit Q are 1-cendam potius, instrumenta perta Here ad causa in efficrente ita, esto iliis traa; ta cauti efficientis desinitio non competat qui an mirum non Oinne causa estseetentes ea, dennii iiii,sed prae cipua tan mi qua dignae habentuc, quibus estecta impliciter attribu possint. Ad ecundum dic Obiecta,conaparat ione achium , quibus speciem tribuunt, non pertanei a re re ad causam finalena ut i I Ubat argumentum, ' is, sed ad formalemmoqii idem internam, sed ex ternam duntaxat ut, occim Thom in prima
istas secunilae U. I. art. . Est enim proprium causar si a foriri alis c ri specie litata Iebus iidermqucida, im actibus praestant Obiecta mon' rudem eos in-- tam sece iam ponendo, sed exterius mens ando. Nec Olficet ouod liis nota cause formal Is, quam Acitot hoc in b. cap. 3. 8 allignauit, limpliciter Uia acc mmodetur non enim Co
Ioei causa formalis in icta frae 1 ignificatiosa Is a litudine definita est.
V turia ab eo a pecti larem attingit dii Ficul talem de caula exemplari, qua sepa IatImano his excutietida est.
EXODATUR EXEMPLARIS, seu Idea de senilio.
I maritim cognitionem non solum ad sapi n-t a studium necessariam , ted ad naorum disciplinam perutilem esse, constat ex iis, quar crapsit D. Atigi si lib. 83 quaritionum, quaest.
5. rare: is Alexandrinus libr. 4. Stromat Ille iam , esita 1bsque ideis quenquam sapien- rem est e rolle hac affirmat, eum oui diui- ras ide. contemplatus fuerit victurum quasi Dedm l biu hi mines: quod nimirum altissima plumarriri res let e sublunares volent velut m- e porri nos lio loco de exemplari, iue 'dea differemus, ii d hoc unum sit e generi ba c. tantum, ut mox patebit de quo tamen A: litoteles aut nihil, aut prope nihil disputa uir. I: inos ergo quod ad naturam definiti Ue t iacinque ut eae spectat, varia de Iliaci rere isCn- vae v leger est apud Euseb um C mari ensem contr.i Philotimphos crap. q. . Alci an unx
in lib. de clostr in a Platonas ca. a.d PIut cibum lib. de P acitas, cap. 3Sed iis omissis placet ea definitio, Quae colliugitur ex D August. lib. I 2. de Ciari. Der, c. p. 2 ea ae πί- traditurqueam Thoma de Veritate qu.'. ar P. r. U. videlicet Idea est torma, qua aliquid mitatur, TTI- ex intentione agentis, determinatis ibi finem 'sero a at ut in re ligatur, aduertendum est sormana formaru in quod ad rem presentem attinet. tripartato diu: ..tr etAr di si ilicet in tormam aqua,ex qua Madquam B Forma a qua et ea, qua effectus, ut ab agendi principio , egreditur. Orma ex qua est tua . equa res co stat. Vtriusque exempluara cibani Daus hominis, a quo intelligendi actio manat, ex quo simul cum matera homo com non I-tur Forma vero ad quam est, ad cuius limilitudinem aliqti id fit. Igitur in 1 oposita definition locu generi EAEAE Ieamur flabit. Forma proiit hanc triplicem formarum Giea desisse varietaten comprestendit. Verba illa, i in a. t o. liquid imitatur excludii axat iisne exemplaris formas quas aliae non amitantur, ut forma humara ann comparatione forma Ignas. Deinde illa, Ex tentro ne agenti S remouent formas quas et cla casu exprimunt quo pacto 1 Apel le ,mhri ad Platonem respIcieri suas eum lineament rue fortuit effingerer, non dicetur Plato
illius imaginis expmplar. Additur, Deterni in ara tis ibi maena, ut reiactantur Ornae agellum naturalium : vellit forma ignis altu i nem gene antis meque enim alla ignas genita ex i. rpla Tore
propiae dicitur quia cum ignis per intellectum ti m n tris volt intatem nequaquam Operetur finem ii rialium non bi praestituere nequit; quod anten in iis, quae junt dea . proprie ad exemplar sunt nece vi requ141-tur. Vnde D. Thomas ait. 3. quaestionis proxime citatae, admonet. nec ipsam diuinam essentiam, qua sientia est, se ritia intellecta, cieae babel erationem. Quare probanda non erit eo u sententra qui allerunt, Feci iratur. alia habere ideam siue exemplar tur, in aula proxima nitisori exemplaris nomen laxa Cit u nificato arpent
EXEMPLAR NO 2 ESSE RATIO. nem formalem sed obtectιuam.
Porro cum multa in quodlibet artilice reperiantur ut ars,lpecies intelligibiliς conceptus tum formalis, id est imago ex preil ι
rei arte facie tum obiectivus, hoc sc re apta arte facta, Cuam 13ente concipit Clitae 1 et ali
quis, ecquod biorum exesistis artis habeat atronem Cominu ni Philosopliorum, Theologorii muta sertentia pii exemplar siue r. eal: si proprie sumatur iste emta
Nam quod neque ars neq; secies sit iligibilis aeniplar esse ση c
sit, ex eo ni an tellum est quia Laec sunt sena trμm.
167쪽
celeb ariat. Controuersia tamen non parua est, ter conce.
plus exemplar sit alii namque Ormalerii, alii obiecituum ellea ibi Nantur. Priores si in sentei ἰtiani de comprobant: quia oportet exeii 1 Iar explenia si e Ilerer, qua
ex textus efformatur in exprimere non razioni
obieci tuae, sed forniali conuenit. Deinde quia ideae sunt principia coonos cenili ratio autem Obiectiva non principium e r. led terminus iuquis erus cognatio. Tettio quia si deae est ent
Lationes brectruae hoc est arte tacta mente concepta vel 14ent eadem ii 'gillaria qua exterius e imanda sunt, veIalia. Non ea de tum
quia idem sibi is si c. usa esset tum quia sin il laris di Terentia futuri ite facti peii et a cocu si
circuitati auriarum quae nondum existili z, atque
a leo necuit attifex certam illius habere pia notionem. Sed neq potest eis e alia liingulare:
cui aitu ex aluid ibi imit adum saltem per se, non proponat igitu alte factum menti biectum non continet rationem deae. Postremo, idciri ex eo conii matur quia idear in Deo non videntur es e rationes Chreci u C. sed formales. Paula una, quia ex commina circiti si ram sententia; disi irrctu, de ussi est pilio Ora Uium,quae in Deo ae spectu cieaturarum inuenitura prior vero est distincta rati Cirum formatium quam Obiectivam m. bscundo, quia i creaturae a Deo CoΠcertae, ut homo, leo,a liii a essent deae sit inciet Deus a cieaturis rationem perandi nec
per se si ad agendum sui ficeret, quCd nullo pacto admittendum est.
Alia censent, exempla es reconceptum ti bye tuum , quod ita probant. Esro artri ex nullii mconceptum formare r. bla cosnitica sat cli t. vi
rem intellectam exterius en no eret Dali rest rpc tenea empla sine coceptu tormata. Antecedens siemti soletis beatis citavi minani naturam ritu lates non Crmat vel Dum, ut est cCmpi Errum Theologorum opinio δε tamento
sunt nonnulla ectum.qna in ea apprchendunt, exleano pereemcere, nos alicinam ternam imas ne imitando sed res obiectas exprimeniti, Secundo ria arcu intentantii C: Exemplar est id, ad Quod ait: te cantu di ,Opi IaTI Ic. tur a ictu artifex dum Operatur, non tuetur suum inceptum rmalem; nec necessi eis exi flexi-oT YtI, 'grtur conceptus Oa mali CScit ea emplar ait ilicas. Itio Causalitas exempla 11 ἰὰO- istit in quadam miratione pasgua: sed aviarices non inarta itur c Cnceptu. cuin allunt opCre OrieXprimant, sed rem coincet tu epiae elataram: ergo ea pDraus exuplar est Quarto Platonici, qui ex ovanabus apta ivitati, Phalosophos maxi-ra e Id as e lGraiunt appella bant eas aes in psas a materiaeconi Dei cres singillarium ccncretia ne abiunctas. Item Boetius lib. .de colis latici ellillosophiae nacti Os loquens dei Lundo archetypo, nὶuruli nomen cimiau. Tu luctuat, pulcherrimus ipse mundum mente Eerens. Deia
fanitatem fieri a sanitate, quae est in mente. quo loco per sanitatem quae est in mente, haud dubie intellexit exemplar sanitati .cuod in medici animo insidet hoc aute non sa, talis imaginem vi cauit sed sanitatem ipsam menti ob -ctam. Quare videntur hi auctores rationem exemplatas in conc pii , bie 2:uo collocaste Haec posterior opinio veris mili Cr utetur 'ra;
plari qm commune est expressi tum D id ς' - ου. ρή ratiuum rei sedissse id quod aliis es intueatur; sen/Ei, L. imitando exprimat. Quanquamin illud dici
potest, etiam conceptum cibi clivunt expiim re rem, vel quatenus est quid ex 'molat iter imitabiIe:vel rat cine conceptus , in qIO Pst praesentatur. Peculiariter tamen Luinis deis ait bui quo isti 'tur exprimere res ipsis iura es Di a di in a. ad a d ια. suae obtinet rationem cie . Guatenu cobno res o scituri Deo ut in tabulis a et Ituris emine ter evr m in continet horiarnem verbi oratia cuius et idea.r tota ab illo est imi si inrtiterque res caetera rastri tecti libris 1 espra sentat. Ex hac solution ' habetur secuntii argumen Dilutis tit explicatio. Eodem enim ri illo, quia cc.nc dimus velit amus. exemplar ei te exrrectivum Iei conceii ctiam vel nec ari orbet esse ali nem OgNoscendi Ad 3. 'spondemus . adeam, iuris, siue ex implar artu icis creati non eli aliud-mo lingulare arte accum, quod se ipsa ni Oilia turri nec aliud xtra mentem constiteras adia quod oculos et erat quasi id per se , aut cellario retii Dratur ded esse arte faciti . iii id confii sum qu. ii reum, quod mente arprehendit ae ac cuius uialtatronem extranuia opus Cinngit. Ad . quod ad pilorem eius partem attinet D GDσε. respondemus ratione sibi ectruas. id est cica Disco e tiata . pii H diu O c anceptui cu , caulitur po G conu steriores si vat ovibus tor . ita ili, is , nonda meνt men ei lentiam diuinam , ut eidem co: cei tui, de m. repraesentatur, seciundum lationes inutabitis, tis. Adj si rior em partem eius dela ars cic INUS , In nostra sententia diuinas ideas nota esse creatura ii,sas ara eo cosmiis , tamen euerationes Obie illas adiit ipsam iuuinam pia senta ara concepetam a Deo, prout a rebus crea tis It uilitabitis Ita aue ex si . ni utilis, duratinam o creatam deam patiam inici se conu Tite. pa ita iniferae C in uera Te quod utraque sit latio baccisia iniuriae, circ. archit Milumnata rea acn sibi es, qua LitauucciculiDIιι 1 Guinam ta
168쪽
scuti de creat at si eis. Cuius discriminis ea
inaeque Aeceue est. v Dous in quo uas opere sacru iri principaliter respiciat eandem que a maria ratione imate: r. iam Ece vero
e ahatilo, cuius ye s amitii a juntve alibi di
μα άμ f ti an aula: stare non videtur Dei an a meas, proinde iri caeter e emplaria ad gen uscausae , iciencis pertinore. Veriti nullo tamen est Opposita senten ta δ' E Z- lentium exen pia secundum eam caris alita rei eri κεν quam sibi, quatenus exemplar est, ve dicar b c 'en is est,auatenus est torma obiectiva, unde sumitur Imitatio, reton ad caulam enacientona, sed torma is leni spectare. Qix am tuetur Magn. A bertus in I d. 2 O. art. I. Egi. in In theorematis propoli bulensistione 37. Henricus Canda ensis quodli . s. l. I. Darandus in I. . A qu. . Argentinas qua it Matth. r. iVnica ari. 2. Cateranus ad art. . quaest .s. primae a a GaD- parris S ad art. 3. quaest al: que nonnulli, rate ro probaturque in hunc modum. Exemplar 42 2 pG D clictis patet nihil est aliud , quam id, ad quod te piar . spiciens testifex Operatur, quod al imirando e prUnu; at l, La CXeniplar eatenus causa redaci Liar, qua cenusiani a mitati orae certam so
malai di rei arte factae sed in hoc caulandi m docialia apparet vis aut influxus causae ercia cientis. sed itarinatis ex Irmsece dantaxat. Igi durexemplar non ad tricientem sed ad . ,rmalem causam pertinet. s cando detra connirniatii ex T sim viis D. D olos. S. cap. de diuinis Oia ita abus: D. Aa Γιαυσι. gustino libro 83 Boetio libro I. de Tr nitate, ut lini. Proclo, lusciue Plato ilicis, qui ideas diuinas , ei
ipla nomanis etymolog1 a Nainin Iod Graece molor c. δέκ. Latine sorma dicitur. Itaque statuamus exemplar proprie causa imos te comprehendiqne generali Qxmalis causae nomine eu ratione. Nam communis fornae notio in eo consistit ut rei quid ditatem de pectemtr:buar. Ac ea quide in forma que mateNam per se informando id praestat interna est inuet sex solam imitabalitatem, externa, atq; exemplar. Ad ea igitur argum ei ita AE ae steli deIe videbantur exemplar effectricis cauta obtinere, rationem, in hunc modum respondeir dum erit.
Ad prii Dum quidem dicendo formam byii Te os,
caria agentis , itemque Orinam intellectaalei . . tu Arosme partim urie se coia uenire, partim ilia erre: ΟΠ ra a. ur
uenire, quod utra ille sit forma determinanS: Horum cli derri, quod haec per pasta atra iiDltatio:aem; ida per activam suxum determinet o mctque t iactum. Ex quo patet ora Candem elle viri atque rationem causandi. Ad se ciria dum ad inrita mari ri , eius quo cor si ita trone quatenus concludit aliqvid fit litudii iis inueniri inter liguram L exe inplar negara FU da cit a lumptio. Non enim figura sis iii ali concor6equam effectricena 1m habet respectu orimae, e in me .q tam an cera e primit sicut nec eam habet si xNI. qtlantitas cuius modu est figura , ut alibi dixi L . I. Art. b. mus nec Iliam obtineret, idem propterea de exemplari arcenduli foret, cum vi multis 1 nriti udo de Liciat. Ad ultim re poliden d Imest ideas diurnas esse effecti ices erui a causas, non qua ideae sciat sed ratione diu ra artis, ad
169쪽
Ad quam pertinent, ei quatenus re ipsa idem
EXEMPLAR NON REDUCTITIE, sed irecto adformalis cali genus pertinere.
Ure tamen quaesierit aliquis, num exemplar ad causam formalem internam, quasi illius Piatm/e concausa, appendix reuocari debeat Re-σVe iam spondemus noti debere reuocari, sed per se distinctum serinalis catluae genus constituere. Od censuit Plato 1 Timaeo, MPhaedones, alii' eiusdem sectae aluinni, utpote qui in causarum partatione exemplaria ceteris causis prς tulerint . eaque ab illis tum nobilitate tum Cau fandi modo ac nomone distin XCrint. Idem tuentur praeter alios Henricus Gaiadauensi quod lib. s. quaest. Σ. Tonseca lib. l. Metaph. cap. . Quaest. I se a. s. ubi totam hanc controueritam accurrate pertractat, Suadetur vero hae sententia Primum, quia etsi forma informans exempla in genexas formalis causa nota one conuenia lat dri se runt tamen, ut ex d1ctis constat, secundum spe-
V Ar ciale causandi modos. Secundo, quia causali formα λ ta formae intelligibilis suapte natura praeitreta di bilis causalitatem rata informandis meq illa ab AEnreceae hae causandi vim mutu itur cum primis sit area alirAE tisicem opu ipsum terius estormare S intel-σem forma lictibilem formam imitatione passiua ace eL-ν sorem l . a forma exprimi, quam formam externaminiarmare materiam , compositumque ipsum Exuia es con dere Terti, quia exemplar est pro zorypar σε ρ - ratio essentiae re1 cuius ex Cplar est forma, roi diu cra ab agente est principiata quaedam inius similitudo , quae materra in ita Tmando, essentiam complet. Quo paret nou minus praecipuam causalitatem in s ro genere praestare exemplar, quam sormam internam , atq adeo non debere causam exemplarem, quasi appendicem concaasan, ad rmalem reduci, sed utramq proprie, ac per se isti duo mentabra specie d:stancta, stib
no commut11 genere causi tormalis collocam.
Nec quenquam tui bet, quod Aristoteles quatuor taurum causarum genera rcensuri spectauio riim causas in comita ra duntaxat, quas si speciatini perlequi voluillet, non Clitatuor tantuIn , aut etiam uuique addito exemplara , sed in illi optirxe sit merasset ut ex iii gularum causarum tru iton ab , quas . huius libri cap. curra Aristoteles explicauimus, planum cst. νες μα
ci ρω sectu suo nobilior, itemque de
nob titaternate lae Orms est exemplar. vas, quae causa nuncupatur, bifariam quod i ad praesentem displitationem attinet. νε Ectari potest uno modo praecise , prout calliat altero, secundum sis an ablolii tam entitatem: oua conlideratio mistre tui similiter adii r. Potest enim citectus expenda , vel prout causa tur vel simpliciter secundum suam naturam. Hoc posito, iide causia Meffectu priori modo ' mae; lsumptis loquanuu,conclusio fixae: Omnem eau us 8Mό. iam esse nobilior en suo esteo . Probatur,qma ρ. praestat lius ac diuinius est tribuere esse, quam V Q T.. accipere L noli pondere ab alio. qtram pende res at accusare non ost aliud, quam tribuere es se, inane , quod alicui me confert, qua eius c modi, non pendet ab eo culille Impellitur. Si aute in causa Meffectiis secundam posteriorem notionem accipiantur, quid de ui usu, nobilitate sentiendum sit, subiectis 1nfra coa- clusio uibus aperiemus. Si gitur Deunda eon Gclusio materram ei Signobiliore in riti, 'co Npolidi, quor .im causa est. Probatur qui, ut 9. M taph. cap. IO. CXr. 9 Aristoteles docet, aetiis nobilior est, train potentia Dat materia est pura potentia, rnia vero actus. Item quia, Uut constat ex cap. s. Irb. I h Uus pcras text. r. Pol a. t. rma est quid pulchrum diuinum materia Enn 6 a.7.
vero turpe quasi faex qu aedam naturalibiis re segebas subsidens , ac prope nihil Postremo qui forma podiorem eosentiae partem continet, Un- - deiici in lib. cap. 3 text. 28 scatur ratio quid c ditatis. Negata igitur non potest, naateriam mi- nus nobilem elle, quam formam. Ex qtio etiam liquet , eandem deteriorem esse Omyout
cum in hoc ona ipsa includatur.
Si autem forma crura materia comparrtur, quid sentiendi im sit, ex proxin e lictis comstat si vero cui ii ipso compositi, cuius etiam causa est conseratur non conti enit inter Philosophos, utrum eorum altera dignitate ροπι stet Platonici sortiram nobiliorem esse contendunt, quod etiam ex Peripateticis serum Averroesecimnient huius libri, and unus L Metapb qu. 6. Zimara in theorematis pro' positione C. propolit1one 69. aliiqile non nulli. Horum ratio est, qui eo inpositum eani porreet onem capit a torma. Ea re cum propter quod uni iiDqui .lqtie tale, id magis fir
posito Dei, de qui . eoni positum riter 'mam tu et in se materiam, quae sicciti omnium est imperfectionum quasi mater , a
170쪽
.omposito te sectam potius, quam nobilit lea concili Sit tamen tertia cones, si se Formari elie
pei sinum ' taleii non implic: ter, sed in uo in ere S in ratio e subiectivae potentia ut alibi, aiximus . ut, ut ipsa qu ri toti ei te E
malo, ac sumi notum quibo .l .am iitrii petie-ct: 'um qit r. bus at ilico stant: Dus accidia i ,hu M us eas varie mutabiles ante tui ob oxias educi ex alia a nen parte ca Ide in suo modi, ei tac re, dum ob rationem rotalia ea d. Uriai , una piaeterea quia est comini e re ceptaculum, re ivrali fremiain accident: uni, qua bus res corporeae in duo grada Pe .lica indui. quali tutarii ciet ea an perlecta sint, ficta dies
esse effectu suo nobi uisa n, in ei dum a que, aut minus cbiIem. Haec inter Si da est de
Vnde 'σω sec. tia cognita, imitabills. Probatur vero co clusi quia exeniplar creatuita trice Id in ei res aliqua naturalis, ut Alexat ter , quem ni pelles fias coloribus xlineamentis exprimit con stat vero Alexandri imaginem in istoris ea lena u- TV, quλm plum R. xandrianici non nutritu an est alici od arte sariana, ut domus, ad culus t militudinen artifex manum drr gat; leni at vel 1 agnora arte facetani quod exteri u e Engitur, alias pei sectius, alias aeque aut rarius pei te inini e tradere . quam ad quci disic ad iamrrandi impropolitum hirit.
DE FINALIS, ET EFFECTRDcis cause prolantia.
SEquitur ut de finalis causae excellentia dicamuS. Potest cAusa final .s comparari, vel cum agente quod ipsa allIcat, translatrdia moti ne excitati vel cu .a eius operatione, aut mediis, ouae ad obtinendam ii rem applicantur. N inc
tione abe His quae visae gre ilia p. uebar, pilus
Mi quinta coii clusio ae ansam finalem in te dum ei te Tectu nobilicis em, Interdum ora Haec quoad priorem partem ritu et tum atra ii r
bis tum in Puta ita ua dicitatae natara conremplatione quae est nostra rana chaonum ii iis, O longe praeniantior, ac diuinior. Q ad poste
vel bi causa cuni quis gratia Pec nisi i so phatur i una tanae a Misophiae si auum po '
qu ita, cauit sexta con usio Nullam e sim ei ncientem p 'cipa em eii , , biliorem uoetiectu i robat ii Nam veteriecta id OOlimpi iam caulam :gnitare vi ceret a se p. Oh b re et vela causa. a se, et patet, cum hil, pi et ei Deo a abeat a se lib. No a caua quia nihil roburtii quod non habet; 'incquia etias ciuia ea sa ccii fertur, prae exii iiii caula Vel cxcellenti modo, vel aeque perrecta O. Q re fieri non potest ut caiisa principat ii oe tecti l . Cene . deterior iit. I eo vero conclusionem c pra DcI Pros tori
palem caulam restrinximiis , qui apta iuni si ci Vere mminiis praecipua causas in enumero pii ω Th. q. . s. natu ας Mihi aiores esse, ut semen compa