장음표시 사용
81쪽
si meo si stat ed hibere a lituuinem ut in eas A ti eiusmodi sectio non nisi posito mi , ib. . t hesia lebis, po eet interi si eatri ac praeter nazuraeord me in ut ita ad naturae au
82쪽
i. LIB. I. CAP. V. EXPLANATIO. 1,
83쪽
sumsen . Priscτι. Q r confrara esse opor Κεφα rei e mans um est a piscis Disserunt inter JOstenili veterum Philosophorum in assignandis contrariis principiis discrepantiam. Nam quidam pro principiis accipiebant priora colatraria, alii posteriora quidam no tiora sensui, alia notiora intellectui S ex priori biis alii calidum frigutii in , alii hia nullum Ie- cum ex posterioribus alii numeros, parem Mimparem, ridelicet Pythagorici, alii litem lami ei-tiam nimiriim Empedocles S eius e etatores
WV eisdem: quo mora tue Fuit inter priscae Philosophaae auctores , circa principio
rum contrarietatem, drisidium ionalenientia.D1nidrum quia alii alia cc iuraria posuere. Conue nientia, quia omnia contraria ab eis tradita proportionein habent interies id i multas ob causas. videlicet quia e contrariorum serie niuersa desumuntur cillat ea, qtra communiora sunt, ut exuperantia Mefectio, continent si se alia verbi gratia, calida in Fr sdum: CEnimuero omnia comitaria ad priuationem labitum, exuperantiam Mefectionem , quodammodo pertinent, prout unum perfectione dignitate aliud exuperat, ut docet Aristoteles libro Io Met.iphysicae, eas in text. 6. Postremo, qu raomara priora sunt, alla secundum ensam alia secundum intellectu in
VTRVM PRINCIPIA RECTE ab Aristotele de in ira snt,
PRAENO TANTUR VAEDAM, AD explicandam puncipiorum do
principia definit Principia sani, ouae nec zX fele, nec ex aliis, sed omnia ex ipsis sinat. Vt auten ii Husce definitionix intelligentia illustrior euadat, animaduertendum impii mis erit, Prm-cipium varias habere apud Theologos illi Iosophos notione , quas tracti D. Damascenus in . aduersus Manichaeos, Aristoteles lib. quineo de Gener ammat capite .urb. POezrcag c. 6. lib. . Metaph. cap. I. tex. I.&c. . huius lib. text. 2. Carceris vero in pr:esenta onari ις, de hama, Qua huius instituti propria est, dissere suus. Sciendum velo principium, si proprie sum aduri latrus patere, quam causam quia ad rationem principii sat est si ex e ,ranquam ex primo aliaqtri iniit, fiat, aut cognoscatur ut vero causa di carur opus est ut ab illo accrpia esse, ab eoque dependeat. Vnde locus, equo quisl proficiscitur, principium est,aar, non tamen causa viae; prmatio est principium generiuronis , noni amo generationis causa. Rurnis atriem, quia nihil nisi a diuerso pei de re proprie dicitur, fit ut omne, quod respectu alicuius rationem causa obtinet, necessario ab illo, Messentii virtute differat ita videlicet, Vt aut Omnino extra est retiam eius sit quo pacto se habent finis Messiciens comparatio ne sui effectus aut altem non sit tota eius cstentia, sicuti materia Torma es pectu com politi etiam simul sumptara nitar, si totum ab illis etiam ita constitutis distino uatur, quod magis probauimus. Atque Iare ratio est, ut an notauit D. Thomas I paria quaestio 33 a tic. I. cur Pater in diuinis principium Filii dicatur, P.APra Filaus princrini uiri Spiritus Sancti, non tamen cari P qura alimrum ita Filius a Patre Sprritus Sanctus abicioqite procedit, ut nihil ominus
84쪽
Nec obstat, quod Graeci Qctores, ut D. Chlysostomus, Theodoretus in Commentani Epistolae ad Hebraeos, D. Damalcenus libro r. Fidei orthodoxae capite o. in lib. a. uersus Mani clueos Q D. Athanalici in Actis Nicena synodi, Patrem caussim Filii; M. Ba- filius Patrem Spiritus sancta cauu .im appellat.
Namque nomen Graecum, mκ. quod caussam si 'nificat, non eandem apud Graecos, quam a- id Latinos energram habet significato enim iocis, Causa, ut etiam aduertit D. Thomas ita aest. I . de Pot arti c. I. respondet ex aduerso
apud Latinos Effectus, qui, ut diximus, diue sim a sua caussi essent an obtinet. Apud Graeco vero significato nominis Ata respode ab alio procedens , quod latius patet, quam effe- ctas, ut sperspicuum est. Itaque Doctores citati nomen cauila non ad aliquam dependentiam, sed ad solam originem significandam usurparunt. Quod ii quis obiiciat, etiam Latinos caul se nomine in ruinas uti siquidem D. Augultinus . de Trinitate, capite . Min lib. 83 qua st. Is scribit Deum suae saprentia causiam eis : D. Hieronymus ad caput 3 Epistolae ad Ephesios asserit Patrem sui originem esse, lac quecaullam sub Lantiae. OccurreL. In erit, horum
Patrum dicta interpretanda est in sensu negante; quasi dixerint, Dei scientiam subdian-namq; non aliunde pendere. sicut rerum creatarum sul,stantia scientiaque dependet. Secundo aduertendum est, principium duobus modis sumi posse: via denominative 'deii, prore, cui relatio principii aduenit verbi
A ac postremum dignitatis locum sortiatur.
Tertio neque ilia dignorandum est, Aristo Eua telem in desilit ono principiorum non Irino, di ι rear sed sola rerum naturalium principia de qua ba sic t Op disterebat complexu fuisse filiol icto nomen evire m. principi quadam ex parte minus late manat, quam caullae cum non omnes caussas, ed O-lam materiam Eormam comprehendat ex altera vero latius funditur; siquidem complectitur etiam priuationem, quae non est caussa. mee obit. it, quod Aristoteles libro I 2. et 2- physica , cap. 2 text. D. priuationem causiam vocat: usurpat enim eo loco nomen caussa non
philosophice, proprie sed ad senium, consuetudinem vulgi, appellantis caussam, quidquid ad aliud quoquo modo requiritur, siue id ab eo dependeat, ut ab Impertiente aliquod L se, siue non.
PARTICULATIM NODATUR prinιipiorum Unatio.
oratia, raro materia altero forni aliter, hoc est atque ita non elisint prima , nec principii viris ita explicatis, ut ad ipsam principiorum
definit onem veniamus are in ea conditiones ex seimuntur. Prima principia non sint ex sese mutuo secunda ne lint ex aliis te tia ut excipiis sint, hoc est, constent, aut fiant Omnia. Prima x eo suade ui quia principia lint prima conararis haec autem ita se habent, ut unum ex altero si non possit quod in progressu planum siet. Secunda inde probatur: quia sipi incipia essent ex aliis, essent ex priora bus, ted
pro ipsi relatione principia ad plancipiat ii quae relatio in commune silmpta initioca se non potest cum comprehendat sub se quasdam relationes reales cuius odi est relatio principii, quae licitur de Patre respectu Filii talia rationis, qualis est ea quae conuenit priuationi, specta generationas haec enim realis esse non
potest, cum non it inter extrema utrinq realia. Qui etiam nee principium denominata esumptum nivo cana laabet rationem siqua mens moesens,in unam eandemq corvi munem naturam couenire nequeunt: at maioria ma sunt vera x possiti ira essentia: Principio vero TOItrm. an propter recte annotauit Magnus Albertus ex uerr eis Aut en ira, ration Imprincipii competere his tr1bus. secundiam prius
posterius primum quidem dici de forma, utpote qua iis scipua pes s quia ditatis rei geni-rae: secundo de materin, quia cum sit pura pomtenti. - Πaruetae dignitate Min ratione principianda minus praestatis cli, qua forma irae lantior tamen, quam priuatio, quae neque in re ge- ira manet,ne n ullum entis graduum obtanet. Q fit, ut priuatio inter princi pza tertiri: uprincipiat haberent rationem ut scr1psit Plato in 1 maeo Tertia Ostonditur, qui cu in principiata ex semetipsis esse neque t utiq, ne cella
xi erunt ex allu: non ex principraris ergo ex principias Arq ait Co ioci principia dicuntur, ex quibus omnia sunt Oniata inquam, ni a nata alia, quia primo ac simpliciter . Mat. sane ver a particula E L, dristi maen ponit inter principia rerum naturalium.&m ter caullas externas, quae sunt finis, effici ias Mexemplar
Nec enim ex his, si proprie ac philosophice lo-
qaiamur, v la res costar aut fit sed et iciens est. quo finis, propter quem exemplar ad cuius imitationem rece: ficitur. At principium et id, ex quo res constat, vel oritur. Porro autem, per primani de imitionis particulam excludantur qua ilia vulgat Aemonia, alia composita, quae ex se vicinii fieri so lenes per secundam sta quae licet non ex se mutuo fiant, aut constent conficiuntur tamen ipsa ex aliis , ut corpora coelestia ex maiori forma prestertiam substantiae separatae, i- menta, accidentiaque omnia, Muniuersim ea, ex quibus nullum com 1itum naturale ori-
85쪽
tur aut coalescit se haec disputatione proxi- Α princapta dicuntur nec e se , nec ex aliis os inre sequent: a t culi clarior euadent importari habitud Inem an taxat partis ocii '
Ianuvi contra ea , cilia nunc asseri limus, unc in modum liccb tibucereri Cum ex rincipus est Onan ra icuntur , vel particula, Ex igii lacat habitudinem erit: in a quo, vel habu tu amem Pa tis Um pCrientis. II ramum, falso igitur principia dicuntur non ex se este; nam i qua principia sint ptim a contrarza, lugi tande ex se in arcem , ut ex termino fieri ue- Dciit Sa corduim , sequitur piluatroneni non clie principium ciam prauatio nouit pars com- rosit r. Ques cloa recte ea par ircula videtur ad lita. CSecim do Oini aequi fit ex materii liquia 'cui destillus pCtentia excitatur sit iten ex uil Inlatio p. t. n generatio fit progressio a pri-U. t One OIniae aci Grmam fago principia
De in deci Materia dorma citra in species quaedani, habent istum genus Vitterentiam, ex qua biis coapoisitione metapl.ysica constititi iliatur. Ergo ali ita principia .unt ex altis. Pla tei Ca Ccirpora celestia non Oriuntur e t14bbi illis principiisci non igitur Ornnia ex ipsi nunt. Proi tui sumptum; quia In corpora C cstra non cadat priuatio, neqtre coelestis
dei luctu sola principia insulat a. si diecu
PIi: cipa in Crum ne ui iacta : satur nulla principia in ca definiuntur. Pr obatur antece drias cir Oad 'iorem partem quia si gularia nota cadiit uti scientiam Suadetur ite ni Quo- pii eric rem quia letin Ilio rea conaria uni Oris, secundaria saltem ratione conuenire debetur; gula bus at haec singularibus princi prisn G11 cola uenit; siquidem ex princapris Socr tis, o Platonis, non si mi omnia, ut luce clarius es. ARTICVLVS IV.
On erit tamen dimelle haec diis luere Aeciti Od ad prialium attinet, d11EGItina si inter expotat re, qui pacto in desinit one princiriorum particula Er: ab Clic cole accipia tur. N uia ilia plic uS Ph:loponus S mirria ushoc loco, uemq; as reoliis libro a.diit. 2. art. 3. rutant Irimo S. ccundo loco, cum ictu cetponentio cum vero ad litur,led ex piis uni milia, exprimi habitudinem tam p. eis com ponenti S, quma termini a quo Alu vir ob id ulrationen partis componenti de: iguari in quiunt. Verum neutra azum tripti in ianum nobis placet. Non Piama, quia .ci uultis Artistotelem inis deti utItane Una .ra vocabulum in alia alia significatione τοῦ irpatie, quoci nisi cogente neces tates filiae ii ii len nulla est ab que vitio nota it. Non recunda, quia
Dieendunt ii igitur cum Egidi, alU non Para Onullis, particulam, Ex, leni pzzz adem ni odo ac is capien 1am cite ita id elicet ut ignificet liabitu linem vel partas componentas, ei terminii quin virtunque enim coinpio Uzur Q. bum it finiis lud Sunt cum principia icuntur, ex qua bus r. 8ei, Pliant innia, id eli,cO 1..in , aut Lutat nulla ra his 1Te principia, siue Ontiaria sint, siue non, modo abstracte una anc: r. iromodo hic ab
uit, ex aliis feri clicen. . sunt, cum nesciant quinde in te i bla singularia pei se existen ria, atque
1 actiora C si zysaca, te qua hic agitur,cuaqua in /iati . In erus pro diaetion e seruetur eliatum , lua D losopho tim, ientium, acrior es terna mari ad suppositat est uidem anima ii in ana est ori a
86쪽
iri Quod non proprie uino non era exvi α&ai leno, H ex termano aur ut e par- bus re ipsi componentibus, quomodo princis
zzi dimito elligenda est sed ut C Us a
Z lem recidit materiam, torma in hao Ie zem Mia principia, non physica, eo me m
y Ad duartum Amstotelem non πης det te omnes physicas ex illis tribus princtas
stiri sed eas tantum, quae generatronem Min
sed eorum duntaxat duo maternam vade cC Psormam. Quo sit, ut si de principaus 'r' 'ς ei. constituentibus loquamur, omia ui re
Q quid alii velint, contem latesta principis rerum, quae gignantur,' iit eunt: dit ab eos 1le hoc mro Quo fa- ne resellii tum pia princip'orum aeni V
pr no piis tam gene1at2On Is, ni ouarii nilibet rerum naturalIam , et m lestium accommodatur, tum Arthoteli doctrinae serios ac methodus promisiexat qa
goncipia ab se tradita esse sed ita ut simul e epta inueniri in rebus generalibus: Glue
adeo 1m, quam assis nauit principἰorum deh-
, xhori omnium Gium physicarum princi H ah sitiitione principiorum
definiri primo commum principia secuticiaria vero ratrone principia singula ira: sed cibaidis 1 ipsis sunt omma pax triaue accipienda esse, ut intellistamus, numquodq: en natura te fieri ex suis iue ex sing 1lis tribus Itaq; ut de finitio principiis Socrati accdulo dedur, arsit, ex ipsis constare gagmve Socratem. I autem se , in m definitio non modo ungulis trinbus principiis conuenrat sed viaicuaq; eorum, im teriae vel formae sepa atam accepti, Respondemus, conuenire; Γ tamen mutentia ea, quae collectione in significant, dicamus pIm- c um est id 'liod non ex alio sed ex apio est Tuid, i , cst per se constat aut Signit r. vae lex seruari consuevit, cium de timiἰonest diantur in numero plurali nec distributauetantum , sed distributive inui S co leta
ue sumuntur, ut in Ie pro FU I ta accidit. m. Priam . Ormam , praeter-
QUAESTIO ILVTRVM PRIMA CONTRARIA sint rerum natur liΗm principia, at non ARTl CVLVS LARGI MENTA AER PARTE
negativa. Eodem capite textu et . asseruit, probaui
que Aristoteles,prima contrarIa esse erumnes uxalaum Pili pia . Verum quod longe aliter res habeat conabitur quas hunc in modum uaderes: Quatuor primariae qualitates , quae ubsensum cadum videlicet calor, frigus, humor.
o aliartim qualitatum permis bone tamen non sunt princip a rerum natiar alium It ex iis, quae superias disputata sunt , liqui lo constat. Er o prima coluralia non sunt prino pra Spcundo. In quolibet genere , tam substantiae, quam accide trifum, ut allerit Aristoteles hoc in libro, tex. C.& 6 datur una prima tali trar eras, atque adeo aliqua ni in contraria: Ntamen accidentia non possunt ei terertim naturalii in prinopia. Ergo prama coiitram C. t 1 qilam inter principia raraer.ia 1 poliunt. Tertio a recipia nec ex ses, ncc ex alias Mnt, id c1t On1tant, uti nimi prima contIaria hunt ex sese et go prima contraria non sua princ pia. Maior patet ex ipsa pratacissi ruri II OLI , ne Minor ostendatur qua quicquid sit, ex suo contrario fit ut hoc in libro, Ioc a citato comprobauit iistoteles Quarto. Si qua prima contraria scirent prancipia, maxime ment forma substantiatio eius piauatio sed haec non sunt prima contIaria ergo nia Ia. Probatur allumptio Nam si hec essent prima non darent. Quia apsi pa oras ir jamen falsum eli inde patet quia si ima in con
etiam in commune acceptae Iustri a quam forma substantialis C Iu pCllacio. cum ominia superiora inferioribus quae sub se continenti pr ora int, ut patet C m, quae tra Ut Aristoteles in Categoriis, cap. de Udl, I IOIr,.
Thunc nodum, In quo in ulta friastra I borant , illo luannis , aduertendum
xit, prima contraria bifariam diciaces od nomen contrariorum reo ac
87쪽
Pro . c quo paeto prima quatuor qualitates,
inde cuni liarum diri eientiarum ira alteri 1- Stritate excellat, quia species lint eluti nume CIi cum i onme id, quiad deterius est, priuatio-D ira, vel quasi iurationem nobiliori, in seli
tas ad pii actuam oppositionem, tanquatri ad a qurii communius ac prius, roducatur quod
simplIca rex, ne nape substantiar; altae non simpli Dciter, nimirum accidentia:1ta e primis contrarus priuatiue, quae iam sant prima impliciter, alia non item Pr1ma implaciter sunt, qua in senore subsi estiae et antur, id est for: Da sab-1tandi. IIS, Meiu Spriuatio Piima non simplicis
c lentatia, eique respondens priuatio, ut visu
caecitas. Postremo haec pia prima contraria simpliciter, aut furat contrarias totas, seu perte primo , S non ratione alicuatis partis, ut forma equi, eius priuatio aut sunt contraria ratione altis alicuaus, ut equuS, non equus, non enim hara Interae priata irae opponuncurinis ratione formae, ex qua equus constat, cuius negoti in non equom iudicur. His animaduersis , curia Arritoteles ait, prima contraria esse principia loquetur de pri mis OntraIII priuataue is in geneaee lubitatu quae se totis contra a iant. HOpacto, di ex D lupem orabas Iq. t. i. duo iam iaciti et t. qti in eius 'si ni odi pronunciatum veristimum tit quando 'quidem prima conciaria talumpta re ei pro sit 'candur cum Crina substantiali ea usq; priuati mno; qua ima cauo generat Orri pa incipia. Nec proposita in aduersam partem argumenta, vllam sam haberri rinicu tare in . a minitaruor Solutio Lqualitates primae, i .i contraria, qua ii quoli oeci .ar'. bet genere tam subluantiae, quam accidentium reperiuntur, est sint prIma conta iacia quodam sensu: non tamen sunt prima contraria simpliciter, de quibus hoc loco sermo 1 . Nec Sol t. i. etiam illima contuma a Dpli citer, si intcQΠ traria e totas , qualia lini ola abit iacta, iuste X HII S, curia ab liracta non fiasit. Nec re utque uiaticoveo , quod Orma eius priuatro in comm . DC,quoad praeda catronem L Iec 'proca nil consequentaram, priOIa lint, quam Urma ivbsta tialis , de prauatio ei respondens HGn quam, ob id forma abstantialis uriuatio Id 11Πuntes prima implaciter iii ratione principiandi de qua tota prioritate in hac quaestione agitur: cum ut non Obitet, quominus inna sint, ut nec ex cle, nec ex alus, sed ex ipsi coannia con tent,
88쪽
89쪽
i. .' 'rare, eiad Altera ratio ex Fieri non potest, ut substantia ex non siilistantii, i non substantia sit pili, quam ubitanti, hoc auten accideret, conania princ pia essent coii-ia icum contraim. paleia aliqua in t non substantiae, iam e prancipiuna sit pilus in curus stri in Trium fatendum est agitur, non omnia principia este contuaria. Ex quo sequatur, DOTςn daan is
tiam quandam naturam , ex qua simul cum forma compositum coalescat. I si s Q crunt annue tu nitiam consimat auctoritate veterum in uos aphorum, qui . Vni friccia mune linei eum latuerunt, tametsi eorum nullus verit tein explorate ea ceperit alique io carus plisio ophari, qui medrum aliquod inter elementa, quam qui unum ea eleinentas biectu fecerc. 1 rore senis rire lium statuunt magis alienum a COHtrarietate. quale ei se oportet, quinio ne rationi lubsternitur inlaeropter verisimilior est eCIum seu tentia, qui aerem, deinde acua . Iram eo tum qu materiam ponunt quia aeris contra Ciez.ue siue ariectiones, nus in aquae sensu perca unitur , Ἀψtrata quam ignis . propterea quod a r naturabum iduSest , Ita di Lis aquae hum1ditas magis sensum assicit. Item aer calidus est ued calor gni grs sentitur. Denique ignis aquae comparatus vendicat contrarietatem, quae sensum vehementius se icta ab tque maro1 etia. im ad repellendum ex se id quod nouam formam ducere conatur, S quid Iuri arrapuerit absu an t. omni ad c , nditione sibiecti. cilius est pati, quam maxime ab Ilorrent. α'P. - - νιο, ', λι θακί -2- ζημα eου Verum hoc Num contrari. 4mnes Grais πινόειον πυκνα na,i,-eτη , e βρωχον ἡ Πον ser dens raredi raritareu inteAs sn , --, TVRI. n. DCri δὲ 'a ιν Di κ, υπεροχή δηλον. n, ω ἐγει ς, , ne ' a exuper turram: defectionem emχὶ , ea ειρωτω e ui ιν e uix Tinam ἀέλ- άντη no P prius dictum est con ιr. d is x .. Σουε, κόὐαειχη ς Μεις ει ηχω γοῦν videtur ops ni haec Perus rise, Unum ex eran
V tim ksesnum J Suum illus commune sit biectura . contrariorum varietate superiores et loωphia adci nolunt. ut raro denso in horrum maiori minori ve intensione, Quae ad exuperantia di defectionem pertinenc. fu i tamen lanter eo dΤsenlio Nam cum tria potiezen antiquiores. ν- maiia tantiui paria enape materiam duo alia nempe contra 'ria, iitrerre depugnare firmabant: o. erro1 es vero contra tuo pati, num a Scie contendebaut: vellato, qui a .ignum & paruum pro materia posuit, I unam Q Tmam. i is rar,r virus Ostendit, principia non esse plura, qtram tria Praesumit autem , sat eme unum commune subrectum ad patiendum Udeinde ara argumentatur. Non sunt necessaria plura princi pia acimex diam, cuam duo GTria igitur fiant principia Antecedentem' propositionem probat: Nan. si plura iuri contrarin Quam duo vvlbfestitia quatia or duae erunt contra ietates , atque adeo duae Maedia natura . an quana LTun quo r contrRxi Di irrisse arrim agat quod Iperuacaneum est cum ad utiliti que pi gnam lustinendani intriciat unum comtarii ne si1b ectiani. Q sd si praedicta contraria ponantur etse ea usmodI,V an se mutuo agere 'Ueant atque adeo unum tantum Habiectum dero cant cum alterum eorurn par fati erit priaindeque duo tantum erunt contraria. Haec ratio m-t iligenda est de contrariis si plicatex primis . quae innia ad n Em commune genus reuocan ur, ne ecuum plurae genera. dam Possant, ceci ai quae in quaestionc de principiorum contrarierat Ese
90쪽
Vae promim:.duobtis capitibus de rerum naturalium principiis diseruerat Aristoteles, ea/ria
nunc accaratius pertractare aggreditur; praesertim vero id, quoon principiorum numerum eonitItzendum spectat. Ait autem tradaturum se principia generaraonis in commune,ut deinde a articu arra descendat, iam viam rationemq doctrinae, ut quam inaram natura consentaneam. Dcuturum se in prooemio huius operis dixerat, ε saepe alibi commendat. aDιc m cnim rum LVt ad ea, quae in progressi dictara est, ram aperiat docet, primum in ora in generatione posse nos uti terminis tum simplacibus, tum compositis tum ex parte terminia quo. mea parte termini ad quem generat1o tendit SimplicibusquIdem fi ex parte termini a quo sumatur aut sola priuatio,aut tum subiectum Lex parte vero termini ad quem sola Hrma in concreato ut si quis dicat hominem fieri musicum,non musicum fieri musicum. Compositis vero, ex par te termitii acuo sumatur aggregatum ex priuatione re subiecto; ex parte termini ad ciuem , aggregatum ex subiecto SD rma ut siquis dicat nominem non musicum fieri nominem musicum.