장음표시 사용
111쪽
LIBER II. Fb dentur. quod enim ipsi experti non sunt,id docent caeteros: sed hoc minus fortasse errant, quod non te, ut Annibalem, sed pueros , aut adolescentulos docere cotinantur. Erras catule, inquit Antoniκs. nam Coaemet in multos iam Phormiones incidi. quis enim esti torum Graecornm, qκi quenquam nostra qκidquam intelligere arbitretur' ac mihi quidem non ita molesti sunt. facile omnes perpetior perfero . nam ant His
quid afferunt,quod mihi no diti liceat aut efficiat, ut
me no didicisse minus poeniteat. dimitto autem eos notam contumeliosi,quam philosophum illum Annibal: eo fortasse plus habeo etiam negotij. sed tamen est eorum doctrina,quisum ego iudicare possum, perridienti. Diuidunt enim totam rem in duas parteis, in
cause controuersiam, in quaestionis. Causam appetilant rem positά indisceptatione reru, controuersia: Q uaestione autem rem posita in infinita dubitatione. De causi praecepta dant. De altera parte escendi miurum sidentium. Denique quinque faciunt quasi mem αbra eloquentiae: inuenire, quid dicas: inuenta dis ounere : deinde ornare uerbis: post memoriae mandare :tum ad extremum agere, ac pronunciare. rem sane
non reconditam. quis enim hoc non sua stonte uideo rit,neminem posse apte dicere,nisi, quid dicerat quibus uerbis, 3κο ordine dicere haberet,et ea meminisset Atque haec ego non reprehendo, sed ante oculos posita esse dico,ut eas ite qnatuor, quinque, sex uepartris,uel etiam septem, qκoniam aliter ab alijs digeratur in qκas est ab his omnis oratis di bibula.Iubent enim exordiri ita,ut ea,qui audiat, beneuolum nobis
112쪽
DE ORATORE faciamus, docilem,or attentum : Deinde rem naris rare ita,ut uerisimilis narratio sit,ut aperta,ut breuis: Post autem diuidere causam ut proponere.nostra cἴα firmare argumentis, ac rationibus, deinde contraria refutare. Tum alitem alij conclusionem orationis, et quasi perorationem collocat.ali' iubent, ante quam peroratur,ornandi,alit augendi causa δgredi, deinde cancludere , ac perorare . ne haec quidem reprehendo:
sunt enim concinne diphributa, sed tamen,id quod netaeesse fuit hominibus expertibus ueritatis,non perite. Quae enim praecepta principiorum , π narrationum esse uoluerunt,ea in totis orationibus sunt construanti dic Nam π ego mihi beneuolum iudicem facilius Descere possum, cnm sum in cursu orationis, quam cum omnia sunt inaudita : docilem autem non cum polliciceor me demonstraturκm, sed tΗm,clim doceo, ex mplano attentum uero crebro tota actione excitandis mentibus iudicum, non prima denunciatione efficere possumκs. Iam uero narrationem quod iubent uerisitimilem esse,π apertum, obreliem : recte nos admotinent. quod haec narrationis magis putant esse propria, quam totius orationis: valde mihi uidentur errare :omninoq; in hoc omnis est error,quod existimant artificium esse hoc qκodia non disimile caeterorum cudii modi de ipso iure ciliati hesterno die Crassus componi posse dicebat: ut genera rerum primum exponereditur ; in quo uitiμ est, si genκs ullum praetermittatur:
deinde singlitorum generum partes; in quo π deesse
aliqκam partem, Jperare, mendo*m est: tu ueruborum omnium definitiones i in quibus neque abesse quidquam
113쪽
LIBER II. STquddi decet,neque redudare. Sed hoc si in iure ciuili, si etia in paruis , aut mediocribus rebus doctores assequi possunt no Mesentio tanta hac in re,tamq; immensa posse fieri. sin a tem qui arbitrantur, ducendi sunt ad eos,qui haec docent omnia iam explicata, perpolita assequenturi sunt. n. innumerabiles de his rebus lis bri,neque abditi,neque obsecuri. sied uideant, quid neolint,ad ludendum ne,an ad pugnanda arma sint siumpturi. aliud.n pligna, acies, aliud ludus, camplissnoster desiderau. attamen ars ipsa ludicra armorlim
gladiatori , militi prodest aliquid: sed animus
acer, praesens, acutus idem, atque Mersutus inuis ctos uiros efficit non difficilius arte coniuncta. Quare
ego tibi oratorem sic iam institia, si potuero, ut,quid efficere possit ante persticiam . Sit enim mihi tinctus literis: audierit aliquid legerit: ista ipsa praecepta acceperiti tentabo,qli id deceat; quid uoce,qurd uiribus,
quid stirim,quid lingua efficere possit. Si intelligam
posse adsium mos peruenire: no solum hortabo ut elaboret, sed etiam, si uir quoque mihi bonas uidebitur,
obsiecrabo . t itum ego in excellente oratore, eodem viro bono pono esse omamenti uniuerse ciuitassi. Sinuidebitκ cum omnia summa fecerit,tamen ad mediocreis oratores esse uenturus: permittam ipsi, qli id uea lit , molestus magnopere non ero. Sin plane abhorrerabit, Z erit ab*rdus: ut si contineat,aut ad aliud indiκm transfera admonebo. nam neque i qui optime potes deserendus ullo modo est a cohortatione nostra:
neque is,qui aliquid potest, deterrendus. quod alterudiuinitatis mihi cuiusdam uidetur .alterum uel non se
114쪽
DE ORATOR Ecere,quod non optime possis, uel facere,quod no pesse me faciti, humanitatis. tertium uero illia, clamare contra quam deceat, qram pos hominis est,ut tu Catule de quod i declamatore dixisti, tultitiae suae qu.t plurimos testeis domestico praeconio colligentis. De hoc igitur, qui erit tests,ut cohortiidus, adiuuandusq; sit, ita loquamur,ut ei tradamus ea dutaxat,quae nos usius docuit , ut nobis ducibas ueniat eo, quo sine duce ipsi peruenimus ; quoniam meliora docere non possumus. Atque ut a familiari nostro exordiar: hunc exo Catule Sulpitium primum in causa paruula adolescentuluaudiui,voce, forma,υ motu corporis,et reliquis relus aptum ad hoc munus,de quo quaerimRs ; oratione autem celeri,π concitat quod erat ingenij, ueribis effervescentibus, paulo nimium redundantibus, quod erat aetatis . non sium ternatus: uolo enim se efferat in adolescente Decunditas: nam facilius, sicut in uitibus, reuocantur ea, qliae siesie nimium profuderarunt,quam, si nihil udet materies,noua sarmenta cultrixa excitantur: ita uolo esse in adolocente, unde aliquid amputem : non enim potest in eo esse 'ccus diis
. turnκs,quod nimis celeriter est maturitatem assecutu.
uidi statim indolem ; neqκe dimisi templis; π eum sum cohortatus,ut fora si di ludum putaret esse ad diriscendum,magistrum aritem,quem Nesset,eligeret, me
quidem si audiret, L. Crassum. 3κod isse arripuit; πita sest factum confirmauit ,atque etia addidi gratiae scilicet causa,me quoque sibi magi lan futuris. Vix annus intercesserat ab hoc sermone'cobortationis mea cui V dccusauit C. Norbanlim defendente me. non est
115쪽
LIBER II. 3 8 eredibile, quid interesse mihi sit usum inter eum,quitum erat, lii anno ante fuerat. omnino in illud genus eum crassi magniscum atque praeclarum natuira ipsa ducebat: sed ea non satis proficere potuisset,
nisi eodem studio atque imitatione intendisset, atque ita dicere confluesset, ut tota mente Crassum atque oramni animo intueretκr. Ergo hoc sit primum in praecertis meis, ut demo emus qκem imitemur,atque ita,rit,quae maxime excelUt in eo que imitabitur,ea disiugeti sime persiquatκr: tu accedat exercitatis,qua illu, quem ante delegerit,imi do effinga atque ita exprima no ut m littos imitatores saepe cognoui,qui aut ea,
quae facilia sunt,aut etia illa, quae insignia ac pene uitiosi, consiectaentur imitando. nihil est facilius,quam amictum imitari alicuius, i statu, aut motu. si uero etiam uitiosi aliquid est; id sumere in in eo uitiosium esse,non magnum est, ut ille, qui nunc etiam amissa uoce furit in rep. Fusius neruos in dicendo C. Fimbriae, quos tame habuit ille,non assequitur,oris praΗitatem, uerborum latitudinem imitatur: sed tume ille nee deligere sciui cuius potissimum similis esset; π in eo ipso,que delegera imitari etiam uitia uoluit. Qui aut ita faciet Et oportet,primu uigilet necesse est in delige do deinde, quem probauit, in eo qua maxime excetilen ea diligentissime persequatur. quid enim causae censitis esse,cur aetates extulerint singula singula proupe genera dicedi q*od non ta facile in nostiris oratos ribas possumus iudicare,quia scripta, ex quibus iam rium feri posse non multa sane reliquem quam in si cis, ex qμom scriptis cuiusique aetatis 3κae dicendi
116쪽
DE ORATOR Erasio uolnntasq; fuerit, intelligi potest. Antiquissimi
fere siunt,qκονκm quidem scripta constent,Pericles craque Alcibiades, ex eadem aetate Thucydides, subtiles, acuti, eues, sitntentuis magis quam uerbis ablidantes. non potuisset accidere,ut unum esset omnium genzs, nisi aliquem sibi proponerent ad imitandum.Consecκα ti sunt hos Critias, Theramenes, LUG. multa Lysiae scripta μnt, non nulla Critiae, de Theramene audiuidimus. omnes etiam tum retinebant illum Periclis sucucum, sed erant paulo uberiore flo. Ecce tibi exortus est Isocrates, magister istorum omnium : cuius e ludo tanquam ex equo Troiano innumeri principes exieαrunt : sed eorum partim in pompa, partim in acie talustres esse uoluerunt. itaque idi Theopompi, hori,Pbγlisti, aucratae,multiq; alij naturis differunt,uoluntate autem similes sunt inter sese : magistri, et ij,qri se ad causas cotulerunt,ne Demosthenes, Hyperides,Lycurgus,Aeschines, Dynarchus, alijs complures, etsi inter se pares non fuerat, tamen siunt omnes in eodem uesitatis imitandae genere uersati quorum quandiu mansit imitatio, tandiu genus illud dicendi, stundium s uixit. posteaqMam extinctis his, omnis eorum memoria sensim obsiκrata est cir evanuit, alia quaeαdam dicendi molliora ac remissiora genera viguerui. inde Demochares, quem aiunt sororis filium fuisse Demostheni tum Phalereus ille Demetrius, omnium istorum measententia politissimus, alijq; eorum simis bes extiterunt. qκae si volemus usique ad hoc tempus persequi, intelligemus, ut hodie Alabandensem illum Meneclem,o eius fratrem Hieroclem,qlios ego audio
117쪽
ui, tota imitetur Asia ,sic semper fuisse aliquem, cusius si similesplerique esse uellent. banc igitur similitudinem qui imitatione assequi uolet,lum exercitationibus crebris atqκe magnis,tum Aribendo maxime persequatur. quod si noster Sulpitius faceret, multo eius Oratio esset pressior: in qua nunc initiaum, ut in herbis rustici solent dicere,in siumma ubertate inest luxurries quaedam,quae Dio depascenda est. Hic Sulpitius, Me quidem,inqκi recte mones, idq; mihi gratum est: sed ne te quidem Antoni multum scriptitasse arbitror. Tum ille, inrasi uero,inqui non eam praecipium aliis, quae mihi ipsi defiunt. sed tamen ne tabulas quidem conficere expimor: uerum o in hoc ex re familiari mea, in illo ex eo, quod dico, quantulum id cunae 3κe est, quid faciam iudicari potest. Atque esse tamen multos videmus, qui neminem imitentur, o suapte natura, quod uelint, sine cui quam similitudine cοα sequantur. 3κod π in uobis animaduerti recte potest Cesar o Cotta: quorum alter inusitatum quidem nostris oratoribκs leporem quendam'siliem, alter
acutissimum subtilissimum dicendi genus est consecutus. Neque uero suster aequaeis Curio, patre mea
sententia vel eloquentissimo temporibus illis, quenqua mihi magnopere uidetur imitari; qlii tamen uerbos rum graMitate, π elegantis, copia suam qκαηαdam expressit quasi formam figuramq; dicendi: quod
ego maxime potui iudicare in ea ecus quam ille eona tra me apud Centumviros pro fratribus Cossis dixit.
in qua nihil illi defuit, quod non modo copiosius, sideriam sipiens orator habere deberet. Veru ut aliqua
118쪽
DE ORATOR Edo ad causas deducamus illum quem constitκim libeas qμidem,in quibus plussculum negoti j est, iudicior atque litium, risierit aliquis fortasse hoc praeceptu: est
enim non tam acutu,quam necessarium, magiis mo*nitoris non fatui,quam eruditi magistri) hoc enim primi m praecipiemus, quasilinqlle causas erit acturin,lit eas diligenter penitusq; cognoscat. hoc in ludo no prae; cipitur: facilis enim cause ad pueros deferuntur. Leπperegrinlim uetat in murum ascendere: ascendit, bοα
fles repulit, accusatur . nihil est negotist huiusmodi cassam cognostere. recte igitur de caisa disicenda praeciαpiunt. haec est enim in ludo causarum fere formula.
at uero inforo tabulae,testimoni lacta,conssent sti*pulationes,cognationes,affinitates,decreta,restonsa, vita deniqMe eorum,qui in ca a uersantur, tota cognoscenda est: quarum rerum negligentia plera*κe cass*sas, π maxime priuatas, funt enim multo saepe ob*scuriores videmus amitti . ita nonnulli,dum operam suam multi aestimari uolunt,ut toto foro volitare,et scausa ad causam ire uideantur,causas dicunt incogni*ras. In qκo est illa quidem magna offensio, uel negli*gentiae sceptis rebus,uel perfidiae, receptis; sed etiam
illa maior opinione,3κod nemo potest de ea re, q im non noui non ilirpissime dicere . ita dum inertiae utratu erationem,quae maior est,contemnunt, assequatκη
etiam illam,quam magis ipsi fugiunt arditatis. Equi dem soleo dare verum, ut de sua quisque re me φρdoceat ,π ut ne quis Eius adsi quo liberius loquatum, et agere aduersarii causam,ut ille agat suam,et q id qκid desua re cogitarit, in medium proferat . ituisse
119쪽
cum isse disic sit , tres personas ungue sustineo summa
amimi Aitate , meam,aduersa j, iudicis. qui locus est talis,ut plus habeat adiumenti, quam incommodi, hunc iudico esse dicendum . ubi plκs mali, qliam boni reperio, id totum abiudico atque reiicio . ita assequor,tit alio tempore cogitem quid dicam, alio dica: quae
duo plerique ingenio freti simul faciunt; sid certe ij de illi melius aliquanto dicerent, si aliud sumendum sibi
tempus ad cogitandum, aliud ad dicendum putarent. Cum rem penitus causamq; cognoui, statim occurrit animo quae sit causa ambigui. nihil est enim,quod intiter homines ambigatur, siue ex crimine causa constet, ut facinoris ', siue ea controuersia, ut baereditatis ; fune ex deliberatione, ut belli ; siue ex persoua, ut laudis; siue ex distulatione, ut de ratione uiuendi; in
quo non , aut quid faetum sit, aut fiat, futurumve
sit, quaeratκr, asst qMale sit, aut qAid uocetisr. Aenostrae fere causae, quae quidem μnt criminum, pleαrκnque in alione defendlintur . nam π de pecurriss repetundis, quae maximae fiunt, neganda fere siunt omnia: fide ambitu raro illud datur, ut posis libeαralitatem ac benignitatem ab ambitu atque largitione seiungere : de sicariis,de ueneficijs,de peculatu in Plauri necesse est. Id est igitur genus primum causarum in rudicijs, ex controuersia facili; in deliberationibus pleανκnque ex futuri, tio eti.ι ex instatis,aut facti. Saepe αμ res no sit nec ne, sed qualis si quaeritur:ut cum L. Opimij causam defendebat apud populum audiete me C. Carbo Consiui,nihil de C. Gracchi nece negabat, sidid iure pro salute patriae factum esse dicebat: ut elabi iiij
120쪽
DE ORATOR Edem carboni Tribuno pIalia tum menteremp. capese senti P. Africanus de Ti. Graccho interroganti restonαderat,iure caesium uideri. Iure autem omnia defendata tκ quae sunt eius generis,ut aut oportuerit,aut licwec
rit,aut necesse fuerit,aut imprudentia, aut casu facta esse uideantur. Iam quid uocellir quaeritur, cum,quo uerbo quid appellandum sit,contenditur: ut mihi ipsi cum hoc Sulpitio fuit in Norbani causa summa conmtentio: pleraque enim de ijs,quae ab isto ossiciebantur,
cum confiterer, tamen ab illo maiestatem imminutam negabam , ex quo uerbo lege Apuleia tota illa causa pendebat. Atque in hoc genere causarum nonnulli
praecipiunt,ut uerbum illud,quod causam facit, lucide breuiter uterque definiat. quod mihi quidem perquai puerile uideri solet. alia est enim,cum inter doctos hodimines de iis ipsis rebus,quae uersintur in artibus,disyutatur, uerborum definitio : ut cum quaeritur qκid sitari,quid sit lex,quid sit ciuitas. In quibus hoc praecipit ratio atque doctrina,ut uis eius rei,quam donias, sic exprimatur,ut neque absit quidquam,neqκe Jpersit. quod quidem in illa causa neque Sulpitius feci neque
ego facere conatus sum . nam quantum uterque norastrum potuit, omni copia dicendi dilatauit, quid esset
maiestatem minuere. Etenim definitio primum repreαbenso uerbo uno, aut addito, aut dempto sepe extor: Petur e manibus: deinde genere ipse doctrina redorlet, exercitationemq; pene pMerilem : tum N in sinα sum in mentem iudicis intrare non potest : ante enim praeterlabitur, quam percepta est. Sed in eo geαnere, in quo, quale sit qκid, ambigitur,existit etiam