장음표시 사용
131쪽
LIBER II. 66 licebit: neque enim ipsi auxilium suum sepe a uiris bonis frustra implorari patietur: ne lie id. aequo ani mo feret ciuitas: qκae si uoce L. Crassi carebit , orna: mento qκodam si e stoliatam putabit. Nam hercle,inquit Antonius,si haec uere a Catulo dicta sun tibi mecum in eodem est pi bino Crasse uiuendum , Gr istam
citantem π dormitantem sapientiam causarum, CT caeteror a beatoru otio cocedamus. Arrisit hic Crasis 's leuiter,et,Pertexe modo,inquit,Antoni, quod exorsus es: me tamen illa oscitans sapientia atque ad eam confugero,in libertatem uindicabit. Huius qκidem loci,quem modo sum exorsus, hic est finis, inquit
Antonius: quoniam intelligitur non in hominem intanumerabilibus personis, neqκe in in ita tempori uarietate, sid in generam causis atque naturis omnia fita esse, quae in dubium uocaretκr ; genera autem esse definita non solam numero, sied etiam paucitate ; ut eam materie orationis,quae cuiusique esset generis, laradis qui essent dicen homnibus locis descriptam , inα
structam, ornatamq; comprehenderent, rebus dico πβntentijs. Ea ui sua uerba parient: quae semper satis ornata mihi quidem uideri solent,si ei modi sunt, ut ea res ipse peperisse uideatur. Ac si uerκm quaeritis, quod mihi quidem uideatur': nihil enim aliud affirmare post m,nisi sententia er opinionc meam boc instrumentκm causarum,πgenersi uniuersorum in Dam deferre debemus,neque, ut quaeq; res delata ad nos eri tu denis simiari locos, ex quibus arxumisa eruamgs: quae quidem omnibus, qui ea mediocriter modo
co derarint, studio adhibito, π usu,pertractata esse, i
132쪽
DE ORATORE possunt. sid tamen animus referendus est ad ea capiuta, ad illos, quos sepe iam appellaui, locos, ex quiα.bus omnia ad omnem orationem inlienta ducuntur.
Atqκe hoc totum est sine artis , silie animaduersionis, siue consuetudinis, nosse regiones ntra quas uenere ut perus es , quod quaeras. Vbi eum locum omnem cogitationi sepseris, si modo usum rarium percallueris, nihil te effugiet atque omne,quod erit in re,occurret, atque incidet. Et sic cum ad inueniendum in dicendo tria sivit,acumen,deinde ratio,quam licet,si uolumus, . appellemus artem genium diligentia; no possum equidem non ingenio primas concedere, sed tamen ipsum ingenium diligentia etiam ex tarditate incitat. Diligetis,inquam, clim omnibus in reuelis, tum in causis dem fendendis plurimum ualet. haec praecipue colenda est
nobis, haec siemper adhibenda, haec nihil est quod non
assequatκr . causa ut penitus, quod initio dixi, nota sit, diligentia est . ut aduersaritim attente audiamus, atque ut ellis non sola siententius, sed etiam uerba odimnia excipiamus, lius denique persticiam κs omnes,
qμiρηsius animi plerunque indicant, diligentia est. id tamen dissimulanter facere,ne sibi ille aliquid projicere uideatur,prudentia est. Deinde ut in is, locis, quos proponam paulo postlerκoluatur animus,ut se peniαtus in uet in causam, ut sit cura Cr cogitatione inratentus, diligentia est . ut his rebus adhibeat,tanquam
lumen aliquod emoriamini uocem,ut uires hac magna fiunt. Inter ingenium qκidem diligentia perα paululum loci reliquum est drii. ars demonstrat tunditum ubi quaeras atque ubi sit illud,quod studeas inue:
133쪽
nire.reliqua sunt in cura irentione cnimi, cogitatiosne,uigilantia, siduitate, labore,complectar uno uerabo,quo sepe iam usi sumus,diligentis,qua una uirtuae
te omnes uirilites reliquae continentur. Nam oratiora
.nis quidem copia videmus ut nundet philosophi, qui ut opinor, sed tu haec catule melius) nulla dant praeae tu dicendi, nec idcirco minus, quaecunque res prora posita est, 'sicipiunt , de qua copiosie π abundanter loquantur.' Tum Catulus, Est,inquit,ut dicis, Antora .nt,ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dice:di, π babeunt paratum tamen quid de quaque re dicant. Sed Ari toteles s,quem maxime ergo admiror, proposuit quodam locos, ex quibus omnis argumeta tio non modo ad pbilosophora distulationem, sed etiaad hanc,qua in causis utimur,inuenireturia quo qri; dem homine ianduda Antoni non abest oratio ilia
siue tu similitudine illi:m diuini ingenii in edde incura ris vestigia: siue etiam illa ipsa legisti atque didicisti:
quod quide mihi magis verisimile uidetEr: pilis enim te operae Graecis dedisse rebus uideo, et putaram. a umisse , Verum,inqui ex me audies Catule . semper ego existimaui iucundiorem et probabiliorem huic populo oratorem fore,qui primum quamminima artificii alicuius, deinde nullam Graecarum rerum signi atione daret. atqAe ego idem existimaui pecudis esse renbοα minis, cum tanta res Graeci si ciperent, prosterenα tu agerent, sese uiuendi res obsicarissimas, πbene uiuendi,'copiost dicendi rationem hominibus Liliros pollicerentur, non admouere aurem ; , si palam audire eos non auderes, ne minueres apud tuos
134쪽
DE ORATOR Eriues auctoritatem tuam,suba cultando tamen excitapere uoces eorum,et procul,quid narraren attendere et itaq; feci catule,'istorκm omnium summatim castra
sis, genera ipsa gustaui. Valde hercule, inquit Catulus, timide, tanquam ad aliquem libidinis scopulum, sic tua mentem ad philosophiam appulisti: quam baec
ciuitas astemata nunquam est. nam referta quondam Italia Pythagoreorum fuit,tum, cum erat in bacgente magna Graecia, ex quo etiam quidam Numam
Popilium regem nostrum fuisse Pythagoreum ferunt, qui annis permultis ante tuit, quam ipse Pythagoras ;quo etiam maior uir habendus est, cum illam sapienti iam constituendae ciuitatis duobus prope seculis ante cognouit, quam eam Graeci natam esse sensierunt: orarcerte no tulit ullos haec ciuitas aut gloria clariores, aut auctoritate grauiores,aut siremanitate politiores P. Masticano,C. Laelio,L. Furio, qui secum eruditissimos hοα mines ex Graecia passum semper tabuerunt. Atque ego ex istis sepe audini,cum dicerent,pe ratum Atheniensis'sibi fecisse, o multis principibus ciuitatis, qκod, cum ad senatum legatos de suis maximis rebus mitterent, tres illius aetatis nobilissimos philosophos misissen Carneadem, Er Critolaum,π Diogenem : itaxque eos,dκm Romae essent, a sie, et ab alijs frequenter auditos. quos tu cum haberes auctores Antoni iror e r philosophiae, sicut Zethus ille Pacuvianus,prorape bellum indixeris. Minime,inquit Antonius: ac
sile decreui philo subari potius, ut Neoptolemus vlid inniκm, paucis . nam, omnino , haud placet. Sed tamen haec est mea sententia, quam uidebar expositis;
135쪽
LIBER II. 68α se : ego ista studia non improbo, moderata modo sint: la opinionem istorum studiorum ,.susticionem artifu cij apud eos, qκi res iudicent, oratori aduersariam a esse arbitror: imminuit enim oratoris auctoritate, a orationis fidem . Sed ut eo reuocetur, unde hueb declinauit oratio; ex tribus istis clarismis philosophis, a quos Romam uenisse dixisti,uides ne Diogenem fuisse, k qui diceret, artem se tradere bene disserendi, uerat, ac falsa dijudicandi , quam uerbo Graeco διαλε τι oba Vpedaret In hac arte, si modo est haec ars, nulluma est praeceptum quo modo utrηm inaeniatur, sied tunis, rum est quo modo iudicetur. nam' omne,quod eloti, quimur, sic ut aut esse dicamus id, aut non esse ;
, si simpliciter diritum sit, suscipiunt dialectici,ut iudie, cent uerum ne sit an falsum ;j si coniuncte sit elaα, tum , π adiunctasint alia, iudicent recte ne adiunu, cta sint, uera ne summa sit uniustulusique rationis: i et ad extremum ipsi se compungunt His acuminibus,
, o multa quaerendo reperiunt,non modo ea,quae iami ηρη possint ipsi dissoluere, sied etiam quibus ante exori se, potius detexta prope retexantur. Hic nos igia i tur Stoicus iste nihil adiuuat,quont.t, quemadmodum, in enim,quid dica non docet .atque idem et i; imei pedit,q od π mκlta reperi quae neget ullo modo pos. si dissolui ; π genus siermonis assere non liquidu,non fusum ac prostuens, sed exile , aridum,concipum , ac minutum:quod si qκis probabit,ita probabit ut oratoαri tamen aptum non esse fateatur. haec enim nostra oratio multitudinis est auribus accomodada,ad oblecta dos animos ad impellendos, ad ea probanda, qua none I iiij
136쪽
DE ORATORE artificis tera, sed qκadam populari trutina ex miae nantur . quare istam artem totam dimittamus, quae in excogitandis argumentis muta nimium est,in iudiis candis nimium loquax. Critolaum istum,quem simul cum Diogene uenisse commemorastuto plus ἡκic sturadio nostro prodesse potuisse'. erat enim ab isto Aristo aetele, a cuius inuentis tibi ego uideor non longe aberrare . atque inter hunc Aristotelem , cuius illum legi librum,in quo exposuit dicendi artes omnium superiorum, er illos,in qκibus ipse sua quaedam de ediem arte dixit,et hos germanos huius artis magist os boe mitabi uisum est interesse,' ille eadem acie mentis,qua rectrum omniu uim naturamq; uiderat, haec quoqηe aspexi quae ad dicedi artem,quam ille desticiebat,pertinebant: illi autem,qui hoc sola colendum duceban hactbitarat in hac una ratione tractanda,non eadem prum
dentia,qua ille, sed usu in hoc uno genere studioq; ma ore. Carneadis uero uis incredibilis illa dicendi, re uarietas perquam esset optanda nobis ; qui nullam An quam in illis suis disti lationibus rem defendit, quam non probarit ; nullam oppugnauit, quam non euerterit. Sed hoc maius est quiddam, quam ab iis, qui haec tradunt docent, postulandum sit. Ego autem , si
quem nlinc plane rudem institui ad dicendum uelim, bis potius tradam assiduis uno opere eadem incudem die noctems tundentibus,qui omnes tenuissimas pιλticulas, atque omnia minima mansia, ut nutrices inufantibus pueris, in os inserant. Sin sit i qui π douctrina mihi liberaliter institutus, aliquo iam imα. batus usu, π satis acri ingenio esse uideatur: iduc eu
137쪽
rapiam , ubi non seclusa aliqua aqvula teneatur, sed tinde uniuersum flumen erumpat ; ut tyr sede π ωα quam domicilia omnium argumentoram comonDre,er ea breuiter illustrem,uerbi, q; definiam. quid enim est,in quo haereat, qui uiderit,omne,3Mod sumatur in oratione aut ad probandum,aut ad refellendum, aut
ex sua sumi ni atque nai Ara,aut assumi foris Ex fuaui,cu au res qlia sit tota, Maeritur,alit pars eius, aut uocabulum quod habeat,aut quippiam rem illa quod ditingat: extrinsicus alitem um ea , quae sunt foris, neque haerent in rei natura, colliguntur. Si res tota quaeritur,donitione uniuersa uis explicanda est, sic: si maiestas est amplitudo ac dignitas ciuitatis, is eam minuit,qui exercitum hostibus populi R. tradidit,non
qui eum,qui id fecisset,populi R.potestati tradidit. Sin pars,partitione, hoc modo : Aut senatui parendum de salute reip. fuit,aut aliud considium instituenda, aut sua stonte faciendum : aliκd considium superbum , suum arrogans: utendum igitur fuit consilio senatus. ω Sinex uocabrio, ut Carbo: Si Consul est, qui consiκα, sit patriae: quid aliud fecit Opimius f Sin ab eo ,quod rem attingat plures punt argumentorum sedes ac lo α
tes generibus subiectas, similitudines, dissimilitudines, contraria, consiquentia,eν consentanea, π q asi praecurrentia,Cr repugnantia, π causas rex rum uestigabimus: er ea,quae ex causis orta sunt, πmaiora,paria , minora qui aeremus. in coniunctis sic argumenta ducuntur: Si pietati summa tribuenda laus est,debetis moueri,cum Q Metellum tam pie luα
138쪽
DE ORATOR Egere uidearis. Ex genere autem: Si magistratus in pompuli R potestate esse debent; quid Norbanum accusas , cuius Tribunatus uoluntati paruit ciuitatis i Ex parte autem ea,quae est subiecta generi: Si omnes,qui res. to Uulun chari nobis esse debent, certe in primis I mperatores,quorum consiliis,κirtute,periculis retinemus et
nostiam salutemin imperii dignitatem . Ex similitura dine autem : Si ferae partus Hos diligunt, qua nos ira liberos nostros indulgentia esse debemus' At ex dissimilitudine: Si barbarorum est in diem uiuere,nostra considiasi iremum tempus 'ectare debent. Atque utroraque in genere er similitudinis er dissimilitudinis, exepta sunt ex aliorum sedit aut dictis,aut eκeniisse ' sictae narrationes saepe ponendae. Iam ex contrario : Si Gracchus norie , praeclare Opimius. Ex consequentibus. Si serro interfectus isse, er tu inimicus eius csi gladio cruento comprehensus es in illo ipso loco, π nemo praeter te ibi uisus est, er causa nemini in tu siemper audax , quid est , quod de facinore dubitare possemus f in consentaneis, ora praeclinentibus, o repura, gnatibus,ut olim Crassus adolescens: Non , si Opimisi, desendisti carbo dcirco te isti bonum ciuem putulit:
, simulasse te , er aliud qκid quaesisse perstic lim est,
, quod TLGracchi mortem sepe in concionibus deploraα, fli,quod P. Africani necis socius fuisti, quod ea legem, in Tribunatu tulisti, quod siemper a bonis dissensisti.
Ex causis autem rerum sic: Auaritiam si tollere nutitis , mater eius est tollenda luxuries. Ex ijs autem,quae sunt orta de causis: Si aerari j copiis ad belli adiuumenta, ad ornamentapacis utimur,uectigalibus ser
139쪽
LIBER II. 7ciniamus. Maiora autem minora,π paria copardabimus sic. in maiore: Si bona existimatio diuiti js praeista et pecunia iatvere expetituri, quIto gloria magis est expetenda ' Ex minore sic mu paruae cosuetudinis Causi huius mortem fert tam familiariter: Quid, si ipse amasset quid mihi hic faciet patri in pari sie: 0 eiusdem π eripere contra remp. πlargiri pecunias. Foris autem assκm ntur ea, quae non sua ui, sied extranea subleuantur, ut hae: Hoeuerum est, dixit enim MLutatilis: Hoc falpum est, haesita enim quaestio est: Hoc siqui necesse est, recito enim tabulas.de quo genere toto paulo ante dixi. Haec ut breuissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt. ut
enim s aurum cni,quod esset multifariam defossum, commonstrare uellem , satis esse deberet, si signa o
notas ostenderem locorum, quibus e nitis ille sibi iraefoderet, π id,quod uellet,paruulo labore, nullo errore inueniret: sic has ego argumentorum noui notas,quae illa mihi quaerenti demonstrant ubi sint: reliqua curae
π cogitatione emuntur. Quod autem argumentorsigenκs cuique causarum generi maxime conueniat, noest artis exquisitae prascribere, fed est mediocris ingenii
iudicare. neque enim nκnc id agimus, ut artem alivi
quam dicendi explicemus, sed ut dohissimis homianibus usus nostri quasi quaedam monita tradamus. His igitur locis in mente cogitatione defixis , π in omni re ad dicendum posita excitatis, nihil erit, quod oratorem effugere possit, non modo in furensibus disceptationibκs, sed omnino in ullo genere dicendi. si uero asseqsetμr, ut talis uideatli qκalem
140쪽
se uideri uelit , π animos eoru ita afficia apud quos aget,ut eos,qliocriue uelit,uel trahere, uel rapere possit: nihil profecto praeterea ad dicendum requiret. Iam illud nidemus nequaqua satis esse, reperire quid dica nisi id inuentum tractare possis .i Tractatio effuditem uaria esse debet, ne aut cognosicat artem qui ακα dia aut deserigetur similitudinis sitietate. Proponi o pone quid afferas, π,id quare ita sit,ostendere , CT ex isdem illis locis interdum concludere ; relinquerealia ,alios transire, sepe non proponere, ac ratione
ipsa asserenda,quid proponendum fuerit,d eclaram, si cui quid simile dicas,prius ut simile coormes,deinde,
quod agitur,adiungas, pundita argumentorum pleris: que ut occulas, ne quis ea numerare possit,ut re distinguantur,uerbis confusa esse uideantur. Haec ut et prora perans, π apud docitos, o simidoctus ipsi percurro , ut aliquando ad illa maiora ueniamus. Nihil est enim in dicendo Catule maiκs, quam ut 'ueat oratori is,q i audiet, utq; ipse sic moueatur, ut impetu quodaanimi perturbatione magis, quam iudicio aut consilio regatur. Plura enim multo homines iudicant odidio,aut amore,autcupiditate,aut iracudia, alit dolo re,aut latitis,aut si haut timore, aut errore, aut aliα qua permotione mentis,sueritate,aut prascripto, aist
iuris norma aliqua,aut iudicii formula, aut legibus. quare,nisi quid uobis aliud placet, ad illa pergamus. Paulum,inquit Catulus, etiam nunc deesse uidetur iijs rebus Antoni,quas exposuisti quod sit tibi ante expliα candum,quam illuc proscisicare,quo te dicis intendeα . Quidnam, inquit Qui ordo tibi placet, inquit