장음표시 사용
141쪽
LIBER II. TICatulus, quae diss)ositio argumentorum : in qua tu
mihi siemper deus uideri soles. Vide quam sim in isto
genere, inquit, Catule deus: non mehercule mihi nisi admonito uenisset in mentem: ut possis existimare me in ea,in quibus non nInquam aliquid efficere uideor, vj solere in dicendo,uel casu potius incurrere. Ac res quidem ista, quam ego, quia no noram , sic tanquam ignotum hominem praeteribam,tatum potest in dicendido,ut ad uincedum nulla plus posit . Sed tamen mibi uideris ante tempus a me rationem ordinis, distoαnendarum rerum reqliisisse . Nam si ego omnem uim oratoris in argumentis,π in re ipsa pir sie comprobanda posuissem,tempus esset iam de ordine argumetorv, π de collocutione aliquid dicere : sed cum tria sint a me proposita,de uno dictum,ca de duobus reliquis dixero,tu erit denique de distonenda tota oratione quaerendum . Valet igitur multum ad uincendum,probarri mores,instituta,π facta, uitam eoru,qui agent causas, Sy eorum ro quibus ;stitem improbari adrauersariorum,animosq; eorrim,apud quos agi ur, conciliari quammaxime ad beneuolentiam cum erga ora: torem,tum erga illum,pro quo dicet oratori conciliantur autem animi dignitate hominifrebus gestis,existiαmatione uitae : quae facilius ornari possunt , si modos in quam fui, si nulla sunt. Sed haec adiureant in oratore enitas uocis,uultus, pudoris significatio,verborum comitas. Si qκ id persequare acrius,ut inutilis et coactus facere uideare, facilitatis, liber usitatis, manα suetudinis,pietatis, Irati animi, non appetentis, non
auidi signa proferri perutile est eas omnis, qκα pro
142쪽
DE ORATOR Eborum demissorum, onacriummon pertinarium,non litigiosorum,no acerborum sunt,ualde beneκolentiocinconciliant,abalienantq; ab iis n quibus haec non sunt. itaque eadem sunt in adliersarios ex contrario confectvenda. Sed genus hoc totum orationis in iijs causis exaeeellet, in quibus minus potest inflammari animus iudicis acri uehementi quadam incitatione . non enim
semper fortis oratio q aeritur il saepe placitisummi
s lenis,quae maxime commendat reos . reos autem appello non eos modo,qui arguuntur,sed omnes, liorum de re disceptatur . sic enim olim loquebantur. Horum igitur exprimere mores oratione, iustos integros, reliragiosos,timidosterferentes iniuriaru, miru quidda uam let: hoe uel in principijs,uel in re narranda, uel in peroranda tantam habet nim, si est suaviter cum sensu tractatum,ut sepe plus,quam causa, aleat. Tam tum autem efficitur siensiu quodam de ratione dicedi, ut quasi mores oratoris effingat oratio. genere enim quodam siententiarum, genere uerborum, adhibita
etiam aestione leni facultateq; significandi efficitur,ut
probi,ut bene morati,ut boni uiri esse videantlir. Huic autem est illa distar adiundia ratio orationis, quae alio quodam genere mentes iudicum permovet imupellitq; , ut aut oderint,aut diligant, aut invideant, aliis tuum uelint , aut metnant, aut stemant; aut eupiant, aut abhorreant; alit laetentur, aut moeresant; alit misereantur, aut punire uelint ; aut ad eos
motus adducantur, si qui finitimi sunt π propinqM
his ac taliuem animi perturbationibus. Atque illud optandum est oratori, ut aliquam permotionem animoα
143쪽
rum sua stante ipsi afferamit ad causam iudices, ad id,
ei:ιod utilitas oratoris feret, accommodatum . facilius est. n. curretem ut aiunt incitare,s comouere tinguentem . sin id aut non erit,aut erit obscuriκs: sicut mea dico diligenti prius quam conetur aetro adhibere medicinam,non solu morbus eius,cui mederi volet, sed etiaeon'etudo ualentis, natura corporis cognscendas ; sic equidem cum aggredior ancipitem causam, grauem ad animos iudicum pere andos, omni mente in ea cogitatione curas uerso ut odorer qua ἴανα
cisi me possim,quid sientiant,quid existiment, quid ex
pectent,quid uelint,quo deduci oratione facillime posse uideatκr. Si se dant,et,ut ante dixi, si a stote, quo impellimus, inclinant, atque propendent : accipio quod datur, ad id,unde aliquis status ostenditur, Meld do . Sin est integer quietuis iudex , plus est opeαris . sunt enim omnia dicendo excitanda, nihil ades tuli ante natura. Sed tantam uim habet illa, quae reacte a bono poeta dicta est flexanima, atque omnium regina rerum oratio,ut non modo inclinantem erigetare, aut stantem inclinare, sed etiam aduersantem σrepugnantem,ut Imperator bonus ac forti capere possit. Haec sunt illa, quae me ludens crassus modo flagiαtaba quae ὰ me diuinitus tractari solere ditaret, inrausa M. A vilii Caiis Norbani, nonussis 3; aliis quasi
praeclare acta laudaret: quae mehercule ego crasse, cua te tractantur in causis,horrere soleo: tanta uispanismi, tantus impetus, tantus dolor, oculis uulti gestu,
digito denique isto tuo significari solet: tantum est sta
men graui imom optimorκms uerboru,tam integrae
144쪽
DE ORATORE sententis,tam uerae,iam nouae, tam sine pigmentis fucos puerili, ut mihi non solum tu, incedere iudicem, sed ipsie ardere uidearis. Neqκe feri potest, ut doleatis,qui audit,ut oderit,ut inuideat, ut pertimesicat alim quid,ut ad fletum misericordiamq; deducatur, nisi ori mnes ij mollis,quos orator adhibere uolet iudici,in ipso
Oratore impressi esse atque inusti uidebuntur. Quod si fictu, aliqui, dolor fuscipiedus esset, si in eiusmodidi genere orationis nihil esset,nisi falsium,atqwe imitatione simulatum ; maior ars aliqua forsitan esset rediquirenda . nκnc ego,quid tibi CrasIe, quid caeteris actacidat,neficio : de me autem , causa nulla est, cur apud homines prκ detissimos,atque amicit mes mentiar: nomehercule unquam apud iudices aut dulorem, aut misericordiam,aut inuidiam, aut odium excitare dicedo
uolui,quin ipsi in commouendis iudicibus, , ipse, sensibus,ad quos illos adducere uellem,permolierer . neqlie enim facile est perficere,ut irascatur cui tu uelis iκdex, si tu ipse id lente ferre uideare; neque ut oderit eum, quem tu Melis,ns te ipsum flagrantem odio ante uiderit: neque ad misericordiam adducetur, nisi ei tu siαgna doloris tui uerbis, sententijs,uoce,uultu, colla γα matione denique ostenderis. Vt enim nulla materies tam facilis ad exardescendu est , quae nisi admoto igni ignem concipere possit: sic nulla mens est tam ad comprehendenda uim oratoris parata,qκα pol sit incendi, nisi inflammatus sie ad eam π ardens accesseris. Ac ne forte hoc magnum,1c mirabile esse uideatur,hominem toties irasci,toties dolere,toties omni animi motu concitari, praesertim in rebus alienis: magna uis est
145쪽
L I B E R II. 73 eurum sententiarlim atque eorum locorum,qRos agas,
tracteues dicendo, ut nihil opus sit simulatione of αlaciis. ipsa enim natura orationis eius, quae fusi itur ad aliorum animos permovendos, oratorem ipsum ma 'gis etiam,quam qzenquam eorum,qui audiunt,permouet. Et ne hoc in causi in ilidiciis, in amicorum perii cuilis,in concursu hominum, in ciuitate, in foro accideare miremur,cum vitur non solum ingenij nostri existimatio, nam id esset levius: quanqaam, cum profes; si s te id posse facere, quod pauci, ne id quidem neαgligendum est) sed aliasiunt maiora multo, fides, offucium,diligentia; quibus rebus adducti,etiam cum alieaenissimos defendimus,tamen eos alienos , si ipsi uiri bonitiolumus haberi,existimare non possumus: fed,ut dixi, ne hoc in nobis mirum esse uideatur,quid potest esse taseia,quam uersius, quam scena,quamfabula ' tamen in hoc genere sepe ipsi uidi,cum ex persona mihi arderre oculi hominis histrionis uiderentur hyondalia illa didi
Segregare abs te ausius, aut sine illo Salamina ingredi, Neque paternum astectum es ueritus qnunquam illam a pedium dicebat, quin mihi Telamo iratus fuere ludia βῆ uideretηr. Vt idem inflexa admisierabilem sonum uoce,
Liberum lacerasti, orbasti,ex inti, neque fratris necis, Neque gnati eius parui, qκi tibi in tutela est traditus: fens ac lugens dicere uidebatur. quae si ille histrio, uotidie tu agere tumen recte agere sine dolore non poterat: quid Pacuuium putatis in
146쪽
scribendo leni animo ac remisso fuisse s fieri nullo moudo potuit saepe enim audiui, poetam bonum neminem, id quod a Democrito π Platone in scriptis relinum esse dicunt ine inflammatione animorum existere posαρ, fine qηodam afflat quasi furoris. quare nolite existimare,me ipsiκm,qni non heroum ueteres casus foetoues luctus κellem imitari,atque adumbrare dicendo, neq; actor essem alienae personae, sid auditor meae ; cum mihi M.Aquilius in ciuitate retinendus esse quae in il la causa peroranda fecerim, sine magno dolore fecissi. quem enim ego conssulem fuisse, Imperatorem oranarum a s nat ovantem in Capitolium ascendisse mea minisse,hunc cum afflictum, debilitatκm, maerentem, in summum discrimen adductum uiderem, non prius
sum conatus mi ericordiam alique commovere,quam miα
sericordia se m ipsi captus. siensi equidem tum magno pere moueri iudices,cum excitatii moestum ac sordidautκm sinem , π cum ista feci ,3κue in Crasse laudis, non arte , de qua qκid loquar nescio, sed motu magno
animi ac dolore, ut discinderem tunicam, ut cicatrices ostenderem; cum C. Marius moerorem orationis meae
praesens ac sedens multum lacomis fuis adiuuaret; cumq; ego illum crebro appellans,collegam ei Hucomα mendarem , atque ipsium aduocatum ad commlinem Imperatorum fortunam defendendam inuocarem. non
fuit haec sine meis lacomis, non sine dolore magno mistratio, omniumq; deorum, Er hominum, ci*Mium , π sociorum imploratio. quibus omnibus uerαbis, quae,a me tum punt habita, si dolor abfuisset meus, non modo non mistrabilis, ped etiam irridenda
147쪽
LIBER I l. 7 fuisset oratio mea. Quamobrem hoc uos doceo Sulpiuti,bonus ego uidelicet atque eruditus magister, ut in dicendo irasii, ut dolore, ut fere positis. quanquam te quidem quid hoc doceam, qui in accusando sodali ex
QMestore meo tantum incendium non oratione solum, sed multo etiam magis ut, π dolore, π ardore animi concitaras, ut ego ad id restinguendum uix conarer acti cedere t habueras enim tum omnia in causa Auperiοαra: vim , fuam, lapidationem, crudelitatem Tribuunitiam in caepionis graui mistrabilis casu, in iudicium uocabas : deinde principem ex senatus π ciuitatis M. Aemilium lapide percussum e se constabat: ut puti
sium ex templo L. Cottam π T. Didium, cum inα tercedere uellent rogationi, nemo poterat negare.
Accedebat, ut haec tu adolescens pro rep. queri summa cum dignitate existimarere; ego homo censorius Mix satis honeste uiderer sieditiosium ciuem in hominis conpularis calamitate crudelem posse defendere. Erant optimi ciues iudices,bonorum uirorum plenum forum; uix ut mihi tenuis quaedam uenia daretur excusatioαnis, quod tamen eum defenderem, qui mihi in stor fuisset. Hic ego quid dicam me artem aliquam actiobuisse ' quid fecerim, narrabo :si placuerit, uos meam defensionem in aliquo artis loco reponetis. Omnium seditionum genera,viti pericula coilegi, eamq; orationnem ex omni re . no ae temporii κarietate repetivi; concilisiq; ita,ut dicerem, etsi omnes molestae siemper studitiones fuissent, iustas tamen fuisse nonnussas, πprope necessarias. Tum illa. quae modo crassus come morabat, egi, neque reges ex hac cillitate exigi, neque
148쪽
DE'ORATORE Tribunos pl. creari, neqwe plebiscitis toties consitilarem potestatem minui, neque prouocationem patronam inlum ciuitatis ac uindicem libertatis populi R. dari sine
nobilium dissensione potuisse: ac si illae sieditiones saluti
huic ciuitatifuissent, non continlio, si qκis motκs po puli fictus esset,id C. Norbano in nefario crimine, atq; in fraude capitali esse ponendum . quod si linqwam populo Rom. concessum esset,ut iure cocitatus uideretur,
id quod docebam saepe esse concessum: nullam illa caκα
fam iustiorem fuisse. Tum omnem orationem traduxi 'r conuerti in increpandam Caepionis fugam , in deo plorandum interitum exercitus: sic eorum dolo αrem,qκi ingebant suos,oratione refricabam, animos Equitum Romanorum , apud quos tum iudices causearebatur,ad Q Caepionis odium, a quo erant ipsi prompter iudicia abaeienati enovabam, atque reuocabam.
- . Quod ubi siensi me in possessione iudicis ac defensionis meae constitisse; quod ex populi beneuolentiam mihi
conciliaram,cuius ius etiam eum seditionis coniunctiomne defenderam , π iudicum animos totos uel calamitarate ciuitatis,uel luctu ac desiderio propinq Or m, uel odio proprio in caepionem ad causam nostram conlie teram.tunc admiscere huic generi orationis uehemenαti atque atroci genus illud alterum, de qκo ante disturutaui,lenituis π mansuetudinis coepi ; me pro Meoso; dati, qui mihi in liberum loco more maiorum esse deberet,'pro mea omni fama prope fortunisq; decerneαre ; nihil mihi ad existimationem turpius, nihil ad dou lorem acerbiws accidere posse, qκam si is,qκi saepe altemnissimis a me , sed meis tamen ciuibus saluti existimam
149쪽
rerfuisse, sodali meo auxilium ferre non potuissem.
Petebam a iudicibus, ut illud aetati meae, ut honoribus, sit rebus gestis, si iusto , si pio dolore me esse assectum uideren concederent 7 praesiertim si in alijs causis inte&lexissent,omnia me semper pro amicorum periculis, nidibit unquam pro me ipso deprecatum. Sic in illa omni defensione atque causa,quod esse in arte positum uiderbatur,ut de lege Apuleia dicerem,n quid esset minueα re maiestatem,explicarem,perquam breuiter per inxiatque attigi. His duabus partibus orationis, quarum altera concitationem habet, altera commendationem , quae minime praeceptis artiam siunt perpolitae,omnis est a me illa causa tractata; ut acerrimus in Caepionis inuidia renovanda, in meis moribus erga meos ne cessarios declarandis mansiuetissimus Miderer . ita madigis assectis animis iκdicum,quam doctis, tua Sulpiti est a nobis tum accusatio uicta. Hic SElpitius, Vere hericlite,inqAit, Antoni ista commemoras. nam ego nihil unquam uidi, qκod inm e manibus elaberetur, qκam
mihi tum est elapsis illa causa. Cum enim , quemadα modum dixisti, tibi ego non iudicium, sed incendium tradidissem, quod tua principium dij immortales fuit
qui timor ῆ quae dubitatio ' quanta haesitatio trahasq. Aerborum Ut illud initio,quod tibi unum ad ignoscendum homines dabunt,tenuisti,te pro homine perneces; sario Quaestore tuo dicere 'quam tibi primum munisti ad te audiendum uiambi Ecce alitem , cum te nihil aliud profecisse arbitrarer, nisi ut homines tibi ciuem improbum defendenti ignoscendum propter necessitμα dinem arbitrarentur ,sivere occulte coepisti nihil dum
150쪽
alsis si sticantibus, me uero iam pertimescente,ut illam non Norbani seditionem , sed populi R. iracunaiam, neque eam iniustam ed meritam ac debitam fuisse deis snderes. deinde qui locus abs te praetermious est in
Caepionem ' ut tu illa omnia odio, inuidia, miseericorα
dia miscuisti l Neque hae solum in destnsione, sed
etiam in Scauro, caeteriss meis testibus; quorum testim monia,non restilendo, bed ad eundem impetum popurali confugiendo, refutasti. Quae cum abs te modo commmemorarentvr, equidem nulla praecepta desiderabam. istam enim ipsam demon Hationem destnsionum tua rarum abs te ipso comemoratam,doditrinam esse non meaediocrem puto. Atqui,si ita placet,inquit Antonius,trarademus etiam,quae nos sequi in dicendo, quaeq; maxime stectare solemus: docuit enim ia nos longa uita, usq;
rerum maximarum, ut, quibus rebus animi hominum mouerentur, teneremus. Equidem primum considerare soleolostulet ne causis: nam neque paruis in rebus adhibendae fiunt hae dicendi faces,neque ita animatis bominibus,ut nihil ad eorum mentes oratione flectendas proficere possimus; ne aut irrisione, aut odio digni putemur aut tragoedias agamus in nugis, aut conuellere adoriamur ea, quae non possint commoueri. Nam quoniam haec fere maxime sunt in iudicum animis , aut quicunqκe illi erunt, apud quos agemus, oratione molienda, or,odium,iracundia, inuidia, missericorridia, stes, laetitia, timor, molestia; sentimus amorem conciliari, si id uelle uideare, quod sit utile ipsis, apud quos agas, desentire ; si aut pro bonis uiris, aut cerrate pro ijs, qui idis boni atque utiles sint, laborare.