장음표시 사용
161쪽
BER II. 81 perquam diligenter uidendum est: id quod in quarto
loco quaerendi posueramus. nam nec insignis improbitas, scelere Huncta, nec rusus misieria insignis agitata ridetur. facinorosos maiore quadam lii, quam ridiculi, uulnerari uolunt: mistros illudi nolunt, nisi si se forte iactant. Parcendum est autem maxime charitati hominum ; ne temere in eos dicas,qui diliguntur. Haec igitur adhibenda est primum in iocando moderartio . itaque eafacissime luduntur,quae neque odio magno,nec mistricordia maxima digna sunt. Quamobremateries omnis ridiculorum est in istis uiti is, quae siunt
in uita hominum neque charorum, neqM calamitora
somm , neque eorum, qui ob facinus ad puplicium rapiendi videntur: ea s belle agitata ridentur. Est etiadeformitatis π corporis uitiorum satis bella materies
ad iocandum. Sed quaerimus idem,quod in cicteris reobus maxime quaeredum est,quatenus. In quo non moα
do illud praecipitur, ne quid infulse, sed etiam si qκid
perridicκle possis. uitandum est oratori virlinque,ne aut sicurrilis iocus si aut mimicus. quae cui modi' facilius iam intelligemus,cum ad ipsa ridiclilorum genera uenerimus. Duo enim sunt genera facetiamm, quorum alterum re tractatur, alterum dicto . Re, si
quando quid tanqua aliqua fabella narratur,ut olim tu crasse in Memmium,comedisse eum lacertum Lar j, clim esset cum eo Tarracime de amicula rixatus salsa, attamen a te ipso ficta tota narratio. addidi liciaUulam,tota Tarracina tum omnibus in parietibus inscriptas fuisse literas tria L L L,duo Μ Μ :cῆ θουσα
reres id quid esset, senem tibi quendam oppidana dii
162쪽
DE ORATOR Exisse,Lacerat lacertκm Largii mordax Memmius. Perasticitis , hoc genas quam sit facetum , qκam elegans, quam oratorium , siue habeas uere,quod narrare pose si quod tamen est mendaciunculis astergendum, siue gas.s autem haec huius generis uirtus,ut ita facta
demonstres,ut mores eius,de quo narres, ut sermo , urMlilius omnes exprimantur,ut iis,qui audiisn tum geri illa, ferii; uideantur. In re est item ridiculum , quod ex quadam deprauata imitatione fumi solet, ur, idem Crassus,Per tuam nobilitatem,per uestram fami,, liam. Quid aliud fuit in quo concio rideret, nise illa, uκlti s π uocis imitatio ' Per tuasstatuas uero , cum dixit, ν extento brachio pantulum elum de gestu addidit,uehementius risimus. Ex hoc genere est illa Roα, sciana imitatio senis, Tibi ego Antipho bas fero ne L. senium est cum audio. Atque ita est totum hoc ipso Danere ridiculum , ut cautisime tractandum sit. Miamorum est enim ethologorum, si nimia est imitatio, Acut obstoenitas. orator 'rripiat oportet imitationem, ut is,qui aridia cogitet plura, quam uideat, praestetide ingenuitatem π rubore fusi Aerboru turpitudineo raram obscoenitate uitanda. Ergo haec duo genera
sunt eius ridiculi,quod in re positum est: qκae si ni pN pria perpetuarκm facetiaru,in quibus desicribatur hos
minum mores,o ita effinguntur, ut aut re narrata
aliqua,quales sunt,intelliguntur,aut imitatione breκi iniecta in aliquo insigni ad irridendum uitio reperiantur. In dicto autem ridiculu est icquod uerbi aut sienteliae quodam acumine mouetur: sied ut illo superiore genere, set narrationis uel imitationis,uitanda est mis
163쪽
mora ethologorum similitudo,sic in hoc scurrilis orsutori dicacitas magnopere fugicda est. Qui igitur distinguemus a Crasso, a Catulo,ὰ ceteris familiare vestra
Granium, ut Vargulam amicum meum ζ no meheru
cule in mentem mihi quidem venit: sunt enim dicauces: Granio qκide nemo dicacior. hoc opinor primum,ne,quotiescunque potuerit dictum dici,necesse habeatimus dicere. Pullissus testis processi Lice inquit, rogare Philippus Tum quaesitor properans, Modo breniter. Hic ille,Non accusabi perpusillum rogabo. Ridicule. sed sidebat iudex L. Aurife breuior etiam,quam ipse testis: omnis est risius in iudicem conuersus: usum est totum sicurrile iudicia. Ergo haec,quae cadere possunt in quos nolis,quamuissent bella, sunt tamen φρ genere ρκrrilia: ut iste,qui se uult dicacem,m mehercule est,Appius , sed nonnuquam in hoc uitium sicurrile delabitur. Coenabo,inquit,apud te, huic lusio familiari meo C. Sestio : uni.n. locum esse uideo . Est soc scuro rite : ' quod sine causa luesuit; π tamen id di
xit, quod in omnes lusicos conueniret. Ea quia meditata putantur esse , minus ridentur. Illκd egregium Sestij, T ex tempore,Manus lassa,inquit CT coena. Tem αporis igitur ratio, e ipsius dicacitatis moderatio, πtemperantia, o raritas dictorum distinguet oratorea sicurra: CT quod nos cum causis dicimus, non ut ri:
diculi videamursed ut proficiamus aliquid,idi totum diem π sine causa. Quid nest Vargula assecutκ6cis elim candidatus A. Sempronius cum Marco suo fratre complexus esse Puer abige musicas 'Risium quaesiuit:
qiii est mea sententia uel tenuissimlis ingenij fructus.
164쪽
DE ORATORE Tempus igitκr dicendi prudentia π grauitate moderarabimur: quarum utinam arte aliquam haberemus, sed domina natura est. Nunc exponamusgenera ipse summatim,quae ripam maxime moueant. igitur
sit prima partitio : quod facete dicatur, id alias in re
habere,alias in uerbo facetias ; maxime autem homiα ne, delectaris quando risius coniuncte re uerbos moueatur. Sed hoc mementote, quoscunque locos attinragam, unde ridicula ducantur,ex isdem locis fere etiarraues sententias posse duci tantum interest,quod gravitas honestis in rebus seuere, iocus in invicissis, Crquasi deformibus ponitur: uelut in iisdem uerbis σlaudare frugi sierun possumus,etsi est nequam,iocari. Ridiculum est illud Neronianum Metus in furace semuo,Solum esse cui domi nihil sit nec obsignatκm , nec occlusium: quod idem in bono sieruo dici solet, sed hoc
isdem etiam uerbis. in iisdem autem locis omnia natiscuntκr. Nam quod Sp. Carvilio grauiter claudicanti ex uulnere ob remp. accepto ob eam causim Ne recundati in publicum prodire , mater dixit, Minprodis mi Spuri, ut, quotiescunque gradum facies,to ties tibi tuarum uirtutum ueniat in mentem: praeclara Υκm ς π graue est. Quod Caluino Glaucia claudicanuthVbi est uetus illud f num claudicat ut hic clodicat. hoc ridiculum est: er utrunqκe ex eo,quod in claκῶαcatione animadκerti potuit, est ductum. Quid hoc Naenio ignavius f seuere Scipio, at in male olentem , Video me a te circuinueniri. subridicule Philippus. At virlinqκe genus cotinet uerbi ad literam immutati siumilitudo . Ex ambiguo dicta, uel argutisima pistanα
165쪽
LIBER II. 83tur ed no semper in iocosepe etiam ingrati itate uersentur. Africano illi maiori coronam sibi in conuiuio ad caput accommodanti, cum ea sepins rumpere tu P. Licinius Varris,Noli mirari nquit , si non conurienit: caput enim magnum est Maudabile it 'bonee stlim . At ex eodem genere est. Caluus sitis est: quod dicit parum . ne multa; nullum genus est ioci,quo noex eodem seuera grauia sumantur. Atque hoc etiaanimaduertendum,no esse omnia ridicula faceta. quid enim potest tam ridiculum,quam Sannio est i sed ore, uultu,imitudis moribus,tioce, denti e corpore ridetur ipso salum hunc possum dicere,atque ita, non ut eiusmodi oratorem esse uelim , sed rit mimrim. Q re primum genris hoc,quod ripum vel maxime mouet io est
nostrum,morosium,superstitiosium fusticiosum, gloriossum, stultum. naturae ridentzr ipse,qArs personas agrarare solemus non si linere. Alterum genus est imitautione admodum ridiculumsed nobis tantum licet furarim i quando π cursim: aliter enim minime est libeaerale. Tertiκm,oris deprauatio non digna nobis. Quaratum Obscoenitus,non solum non foro digna, sed uix
conuiuio liberorum . Detractis igitur tot rebus ex hoc oratorio loco , faceti e reliquae sunt, Hae dat in re,ut ante diuisitositae uidentur esse,alit in uerbo. naquod,quibustuque uerbis dixeris aceta tamen est, re continetur quod mutatis uerbis salem amittit, in uerbis habet lepore omnem. Ambigua fiunt in primis acumta,atque in uerbo posita io in re : ρd no sepe magnis risium mouent,maiis ut belle er literate dictu &κdautur: at illud in Titium qui cum studiose pila ludere
166쪽
DE ORATOR Eo idem signa sacra noctu frangere putaretκ' gregaraless,cwr in campum non uenisset requirerent,excusarauit Vesta Terentius,quod eum brachiam fregisse diceret. Vt illud Africani, quod est apud Lucilium, Quid Decius Nuculam, an confixum uis facere, inraquit Ut tuus amicus Crasse Granius,non esse siexα tantis. Et si quaeritis,is,qui appellatur dicax,hoc geranere maxime excessit,sid risius mouent Mia maiores.
Ambiguum per si ipsium,probatur id quidem, ut ante dixi,uel maxime,ingeniosi enim uidetur uim uerbi in aliud,atque caeteri accipiant,posse ducere; sed admirationem magis,quam risum moliet: nisi si qrando incididit in diliud genM ridiculi. Quae genera percuria equidem; sed sicitis esse notissimnm ridiculi genus,cu aliud expellamus,aliud dicitur. hic nobisimet ipsis noster error ripam mouet: quod, si admixtum est etiam ambitagκum,' salsius: ut apud Naeuium uidetur esse miρα ricors ille,qui iudicatum duci uidet,percunctatur ita , Quanti addictus ' mille nummum. Si addidisset tunitummodo, Ducas licet ; esset illud genus ridiculi praeα ter expedi tionem: sed quia addidit,Nihil addo,ducas. Iicet ; addito ambiguo altero genere ridiculi, 'it, ut
mihi quidem uidetur, salsissimus.Hoc tu est uenustispmum,cum in altercatione arripitur ab aduersario uerbum,et ex eo,ut a Catulo in Philippum,in eum ip*m
aliquid, qui lacessivit,infigitur. Sed cum plura simiambigui genera, de quibus est doctrina quaedam subtilior ; attendere π aucupari uerba oportebit: in quo, ut ea quae simi frigidiora, vitemus, etenim cauendum est,ne arcessitκm dieium putetur permulta tame acus
167쪽
fmmutationem quod in litera positu Graeci uocant παρανομασiα. . ut Nobiliore mobiliore Cato : aut ut ide,
inm cuidam dixisset,Eamus deabulatu m,et ille, Quid opus fuit Imo uero,inquit,quid opus fuit te aut eiusdem restonsio illa,Si tu et aduersus auersus impudicus es. Etiam interpretatio nominis habet acume, cum ad ridiculum conuertas, quamobrem ita quis uoαcetur,ut ego n er Nummium diuisorem,ut Neoptolemum ad Troiam , sic illum in campo Martio nome inuenisse. Atque haec omnia uerbo continentur. Saepe
etiam uersus facete interponitur,uel ut est,uel pauluαla immutatus, aut Eiqua pars uersus,ut socius Scauro stomachantiqex quo sunt nonnudi qui inam legem de ciuitate natam crasse dicant: Si,tacete,quid hoc clamoris est qvibus nec pater, nee matersit,
Tota considentia estis duferte istam enim superbissi Nam in Caelio sine etiά ad causim utile suit tuu illud Ακtoni,cum ille a sie pecuni i profectam diceret testis, haberet filium delicatiorem,abeunte iam illo , Sentin sinem esse tactum triginta minis In hoc genus coniiciuntur prouerbia: ut illud Scipioαnis,cum Uessus omnelsprouincias stipendia merentem si peragrasse gloriaretur, Agas Asillum . π caetera .
Quare ea quoque,quoniai mutatis uerbis no possunt retinere eandem uenustate. na in re , sed in uerbis posita ducantur. Est etiam in uerbo positu non insulsum Παnus ex eo,cu ad uerbu,non ad sentetiam rem accipe uideare. ex ilio uno τenere totus est tutor mimlis uellis
168쪽
DE ORA ΤΟ RE oppido ridiculus. Sed ab eo a mimis tantu genus huius ridiculi insigni aliqua π nota re notari uolo . Fit auratem ex hoc genere illucquod tu Crasse nuper ei, qui
te rogasset,num tibi molestus esset futurus,si ad te berine ante luce uenisset: Tu uero,inquisti, molestus nomeris. Iubebis igitur te,inquit usicituri tu,Certe negirus te molestum futurum. Ex eodem hoc uetus illud est, quod aiunt Maluginensim illum M. Scipionem, cum ex centuria sua renunciaret Accidinum conssule ;praecos dixisset,Dic de L. Manlio : Virum bonum, inmqAi egregiumq; ciuem esse arbitror. Ridicule etiam illud L. Porcius Nasica Censori Catoni, cum ille,Ex tui animi sententia tu uxore habes' Non hercule,inquit, ex animi tui sententis. Haec aut frigida sunt,aut tum salsa, cum aliud est expectatum . natura enim nos ut ante dixi) noster delectat error, ex quo cum quasi decepti 'mus expectatione, ridemus. In uerbis etiam illa sunt,quae aut ex immut tu oratione duclitur, aut ex unius uerbi translatione, aut ex inversione uerbodirum. Ex immutatione,ut olim Rusica cum legem ferαret annalem, dissuaser M. Seruilius 'la mibi, inquit, M. Pinnari,num, si contra te dixero,mihi male dictaurus es,ut caeteris fecisti Vt sementem feceris, ita m tes,inquit. Ex translatione autem , ut cum Scipio ille maior Corinthiis statuam pollicentibus eo loco,ubi aliorum essent I mperatorum, turmilles dixit dil=licere.
Inuertuntur autem uerba, ut Crassus apud M. Pere pennam iudicem pro Acκleone cu diceret . aderat contra Aculeonem Gratidiano L. Elius Lamia deformis,
ut nostis :qκi cum interpellaret odiose, Audiamus nα
169쪽
LIBERI l. 8S qui pulchellu pueris,crassus. Cum esset arripum, Nopotui mihi, inquit Lamia , formam ipsi fuere Mesnium potui. Ttim hic,Audiamus,inquit, disienum :multo etiam arripum est uehementius. Sunt etiam itula uenusta,ut in grauibus sententque, sic in facetijs. Diuxi enim dudum materiam alium esse ioci,aliam seueαritatis,grauium clitem π iocorum unum esse ratiounem . Ornant igitur in primis orationem uerba relasta contrarie: quod idem genus sepe est etiam facetu: ut Seruius isse Galba,cum iudices L. Scribonio Tribuuno ρι ferret familiares suos, dixisset Libo, Q uando
tandem Galba de triclinio tuo exibis ' Cum tu,inquit, de cubiculo alieno.ά quo genere ne illud quidem plaximum distat,Glaucia Metello,Villam in Tγburte hauses,cortem in Passatio . Ac nerborum quidem genera , quae essent faceta,dixisse me puto : rerum plura sunt, eaq; magis ut dixi ante ridentur,in quibus est narrastis.res sane difficilis. exprimeda enim sunt, et ponenda ante oculos ea,quae uideantur π uerisimilis, quod est proprium narrationis, quae sint, quod ridiculi prosprium est,subturpia cuius exemplum,ut breues simus, sit sane illi riquod ante posivi, crassii de Memmio . Et
ad hoc genus cribamus etiam narrationes apologoaerum. Trahitur etiam aliquid ex historia ut cu Sexi Titius se Cassandram esse diceret,Μultos,inquit Antonius,possum tuos Aiaces Oileos nomi re. Est etiam ex similitudine,quae aut collatione habet, alitia quam imaginem : Collationem : ut ille Gallus olim testis in Pisonem,cu innumerabilem Magio praefecto pecuniam
dixisset datum,ids Scaurus tenuitate vigij redargue
170쪽
DE . ORATOR Eret,Erras inquit, Scaure : ego enim Magium non conmseruasse dico ed,tanquam nudus nuces legere in uentrem abstuliste. Vt illud M. Cicero senex,huius viri optimi nostri familiaris pater,nostros bomines similes esse
Syrorum uenalium, ut quisque optime Graece sciret, ita esse nequisim v. Valde autem ridentur etiam imagines,quae fere' in deformitatem, aut in aliquod uitiucorporis ducuntur cum similitudine turpioris: ut mea illud in Helmium Manciam,Iam ostendam cuilio odisiis: cum ille, ende,quaeso,demostraui digito pictum Gallum in Mariano ficulo Cimbrico sub Nouis, distoretum,eiecta lingus,buccis fluentibus: risius est comotus: nihil tam Manciae simile usum est . ut cum Sestio Pemnario mentum in dicendo intorquenti, tum ut dicere
si quid uellet, si nucem fregisset . Etiam illa, quae miαnuendi aut augendi causi ad incredibile admiratioEnem efferuntur,uelut tu Crasse in concione, ita ibi ip , sum magnum uideri Memmium,ut in forum desienudens caput ad fornicem Fabiij demitteret. Ea quo Παnere etiam illucquod Scipio apud Numantiam, cum stomacharetur cum c. Metello dixisse dicitur. Si quinditum pareret mater eius, asinum fuisse parituram. Arguta etiam signiscatio est,cum parκa re, π sepe uerαbo res obsecura π latens illustratur: ut cum C. Fabrietio P. Cornelius homo,ut existimabatur,auarus μαrax, sied egregie fortis π bonus Imperator,gratias agere quod se homo inimicus Cosulem fecisse bello praeufertim magno e Igraui ; Nihil est, quo mihi gratias agas,inquit, si malui compilamquam uenire. Vt Asitilo Africanus obiicienti lustru illud infelix Noli inquit,