장음표시 사용
151쪽
menque haec res amorem magis conciliat , illa uirtutis
defensio charitatem : plusq; proficit, si proponitur stes
utilitatis futurae,quam praeteriti beneficii commemorartio. Enitendum est, ut ostendas in ea re, quam defenαdus, aut dignitatem ines e, aut utilitatem, eum s , cui concilies hune amorem , ignisces nihil ad utilitatem suam retulisse , ac nihil omnino fecisse causa siva. inauidetur enim commodis hominum ipserat m,studiis duαtem eorum caeteris commodandi fauetur. Videndumsboc loco est, ne, quos ob benefacta diligi uolemns, eo αrum laudem atque gloriam,cui maxime inuideri solet, nimis efferre videamur. Atque isdem bis ex locis πodium in alios struere disicemus, er a nobis ac nostris dimouere : eademq; haec genera tractanda sunt in seducundia uel excitanda, uel sidanda. Nam si, quod ipsis, qui audiunt,perniciosum aut inutile sit, id factum auae geas,odium creatur: se εαod aut in bonos uiros, aut in eos,quos qκ que minime debaeri aut in remp. tum excitatur si non tam acerbum odium, tamen alit indiuidiae, aut odij non dissimilis ofensio. Item timor inucutitur aut ex ipsorum perlatilis, aut ex communis s. interior est ille proprius, sted hic quoque communis ad eandem similitudinem est perducendus. Par atque una ratio est si ei, letitiae, molestiae. Sed haud sciam an acervrimus longe sit omnium motus inhidiae,nec minus uiriuopus sit in ea comprimenda, quam in excitanda. Inuident antem homines maxime paribus aut inferioraribus , cum se relictos sientiunt , illos autem dolenteuolasse : sied etiam superioribus inuidetur sive uehemmenter, Cy eo magis , si intolerantius se iactant, e
152쪽
DE:ORATORE aequabilitatem communis iuris , praestantia dignitatis aut fortlinae suae transiunt. quae si infamanda sunt, maxime dicendum est non esse virtute parta, deinde etiam viiijs atque peccatis. tum si erunt honestiora atruque grauiora, tamen non esse tanti ulla merita, quandita insolentia hominis, quantum s fastidium. Ad perdandum autem, magno illa labore magnis periculis esisse parta,nec ad sinum commodum , sed ad aliorum esse collata, si es, si quam gloriam peperisse uideatur , tametsi ea non sit iniqua merces periculi, tamen ea nodelectari, totamq; abiicere atque deponere: omninos perficiendum est, quoniam plerique sunt inuidi, maxiαmes est hoc commune uitium peruagatum: inniα detur autem praestanti florentis fortunae ut haec opiαnio minuatur, er illa excellens opinione fortuna cum laboribus π mserijs permixta ese uideatur. Iam miα sericordia mouetur, si is,qui audi adduci potest, ut ilola quae de altero deplorentur,ad sinas res reuocet, quas
aut tulerit acerbas, aut timeat; ut intuens alium cretabro ad se ipsum reuertatur. Ita cum singuli casus buα manarum mi Feriarum grauiter accipiuntur , si dicunmtur dolentesitum afflicta π postrata uirtus maxime luctuosa est. π ut illa altera pars orationis, quae proxbitatis commendatione boni uiri debet steciem tueri, se
nis,ut sepe iam dixi,aηκe summissa; sic haec, quae μα
ρ itur ab oratore ad commutandos animos, atque OGmni ratione pediendos,intenta ac uehemens esse debet.
sed est quaedam in his duobus generibus, quorum alteαrum lene, alterum uehemens esse uolumus, difficilis ad distinguendum similitudo . nam ex illa lenita u
153쪽
te,qua conciliamur ijsiqui audiunt, ad hanc uim acerurimam,qua eodem excitamus niluat oportet aliquid, ex hac ut nonnunquam animi aliquid influendum est illi lenitati. neque est ulla temperatior oratio, quamissa, in ilia asteritas contentionis oratoris ipsius humaπnitate conditur: remissio autem lenitatis quadam ζωπuitate contentione frmatur. In utroque autem genere dicendi, illo,in quo uis atque contentio qκας ritur hoc, quod ad uitam mores accommodaα
tu π principia tardasiunt, ore exitus tamen stisi πproducti esse debent. nam neque assiliendum flatim est ad illud genus orationis: abest enim totum a cauo
sa homines prius ipsium illud, quod proprium sui
iudicii est,audire desiderat , nec, cum in eam rationem ingressMs sis,celeriter disicedendum est. non enim , sicut argumentum, simul atque positum est, rripitAr, alteαrκms'tertium possitur ; ita misericordiam , aut inuidiam,aut iracundiam, simul atque Intuleris,posis comouere.argumentum enim ratio ipsa confirmat: quae simul atque emissa est, adhaerescit. iilud autem genus orationis non cognitionem iudicissed mugis perturbautionem requirit: quam consiqui nisi multa, π uaria, copiosi oratione,'simili contentione actionis nermo potest . quare qui aut breuiter, aut 'mmisse dii clini,docere iudicem possunt, commouere non possηnt, in quo sunt omnia . Iam illud persticuum est,omnium rerum in contrarias partes facultatem ex isdem 'pipeditari locis. Sed argumento resistendum est, aut ijs, quae comprobandi eius cauld sium utur, reprehendendis,
aut demonstrando id, quod concludere illi uplint, non
154쪽
DE ORATORE effici ex propositis, nec esse consequens: aut , si ita non refellas,oferendam est in contrariam partem, quod sitaAt gralitus,aut aeqΗe grave. Illa autem, quae aut conraciliationis causi leuiter, aut permotionis uehementer aguntur,contrariis commotionibκs inferenda siunt , ut odio beneuolentia , misericordia inuidia tollatur. Suaae vis autem est , uehementer sepe utilis iocus, πlμα cetiae. quae etiam si alia omnia tradi arte possunt, naturarae punt propria certe, neque ullam artem desiderant. in quibus tu longe alijs mea sententia Caesar excellis.
quo magis mihi etiam testis esse potes, aut nullam esse artem Alis,ali si qua est,eam nos tu potissimum doceα sis. Ego uero,inquit caesa omni de re facetius puto posse ab homine no inurbano,quum de ipsis face's,dilbum tari. itaque cum quosdam Graecos inscriptos libros esse uidissem de ridiculis,nonnullam in stem ueneram pos se me aliquid ex istis disicere,inueni autem ridicula
salsa multa Graecidrum : nam π Siculi in eo genere, Rhodij, Bγzaniij, praeter caeteros Attici exceniunt: sed qui eius rei rationem quandam conati sunt αrtems tradere, sic insulsi extitertit, ut nihil aliud eois rum,nisi ipsa inpulptas, ideatur. quare mihi nullo ure detur modo doctrina ista res posse tradi. fitenim cum duo genera sint facetiarum , aeterum aequabiliter in odimni sermone fusium,alterum peracutum, breue: illa
a ueteribus sit perior cauillatio,haec altera dicacitas nodi minata est. lelie nomen babet utraqzeres : quippe:
leue enim est totum hoc,risium mouere. NerAtamen, ut
dicis Antoni, nullum in causis persepe lepore π ficentque profici uidi. Sed cum in illo genere perpetuae testia
155쪽
LIBER ll. 78uitatis ars non desideretur ; natura enim finiit homianes cra creat imitatores π narratores facetos, unitu adiuuante π uoce, π ipso genere sermonis: tum
uero in hoc altero dicacitatis quid habet ars loci, cum ante illudfacetum dictum emissum haerere debea qua cogitari potuisse uideatur Quid enim hic meus frater ab arte adiuuari potuit, cum a Philippo interrogatus quid latraret, Furem si uidere restondit quid in orimni oratione Crassus uel apud Centumuiros contra Scaevolam, Mel contra accusatorem Brutum , cum pro
Cn. Plancio diceret ἰ nam id, qκοά tu mihi tribuis Antatoni , crasso est omnium siententia concedendum . non enim fere quisquam reperietκ praeter hunc,in utroque genere leporis excellens, Cr isto quod in perpetuitate siermonis, hoc quod in celeritate atque dicto est. nabaec perpetua contra Scaevolam curiana defensio, toratu redundauit hilaritate quadam eν ioco, dicta illa breuia non habuit. parcebat enim aduersari' digniurati: in quo ipso struabat siuam : quod est hominibus facetis dicacibus difficillimum, habere hominum rationem π temporum,π ea, qwae occurrant, cum μαsissime dici posse tenere. itaque nonnulli ridiculi hoesmines hoc ipsum non insiuisse interpretantur. dicere enim aiunt Ennium , flammam a sapiente facilius ore in ardente opprimi, quam bona dicta teneat, haec siciliacet bona dicta, quae salsa sint. nam ea dicta appellanutur proprio iam nomine. Sed ut in Scaeuolum contianuit ea crassus; atque illo altero genere, in quo nκlli aculei contumeliarum inerant, causam illam diJuutationemq; lusit: sic in Brutκm,quem oderat, π esse γ
156쪽
DE ORATORE dignum contumelia iudicabat, utroque genere pugna uit . quam multa de balneis, quas nuper ille uendidedira quam multa de amisso patrimonio dixit f atque ilaeta breuia,cum ille diceret sie fine causa sudare, Minime mirum,inquit: modo enim existi de balneis. Innumeαrabilia huiusicemodi fuerunt , sed non minus illa iucunda perpetua. Cum enim Brutus duos lectores excita aes π adter de colonia Narbonensi Crassi orationem tergendam dedisset, alteri de lege Seruilia; π cum conratraria inter siest de repub. capita contulisset: noster hic facetissime tres patris Bruti de iure ciuili libellos tribus legendos dedit . ex libro primo, Forte euenit ut in Primuernati essemus . Brute testificatur pater se tibi Prita Mematem fundum reliquisse. Deinde in libro fecundo, In Albano eramus ego π Marcus filius. Sapiens uiri delicet homo cum primis nostrae ciuitatis norat hunc gurgitem , metuebat,ne, cum is nihil haberet,nihil esse ei relictum putaretur . Tum ex libro tertio , in quosnem scribendi fecit: tot enim,ut audiui Scaevola diueere, siunt ueri Bruti libri In Tiburti forte assedimus ego er Marcus filius. Vbi sunt ij fundi Brute,quos tirabi pater publicis commentarijs consignatos reliquit quod nisi puberem te, inqui iam haberet ,quartum liαbrum composivisset , si etiam in balneis locutum cu
flio scriptum reliquisset. Quis est igitur, qui non μα
reatur hoc lepore,atque his facetiis no minus reflitatum esse Brutum,quam illis tragoedijs,quas egit idem, cum casu in eadem causa efferretur anus Iunia ' pro Dij immortales,quae fuit illa,quanta uis, quum inexpecta*ta,qκam repentina clim coniectis oculis, gestu omni
157쪽
LIBER II. imminenti, summa grauitate'celeritate uerborum,
Brute quid sides ς quid illam anum patri nunciare uis tuo quid illis omnibus, quorum imagines duci uides quid maioribus tuis ρ quid L. Brκto,qui hunc populum dominatu regio liberauit quid te facere ἰ cui rei, cui gloriae, cui uirtuti stadere patrimonio ne augendo dat id non est nobilitatis. sed fac esse : nihil superest: libidines totum dissipauerunt. an iuri ciuili est pateranum . sed dicet te, cum aedes uenderes,ne in rutis quiαdem caesis filium tibi patemum recepisse. an rei militari ' qui unqvim castis uideris. an eloquentiae ἐquae nulla est in te : quidquid est uocis ac linguae, omne in istum turpisimum calumniae quaestum contuαlisti. Tu lucem asticere audes t tu hos intueri ἰ tu in foro,tu in urbe, tu in ciuium esse consteditu stu illam mortuam , tu imagines ipsas non perhorresicis ' quibus non modo imitandis, sed ne collocandis quidem tibi uialum locum reliquisti. Sed haec tragica atque diuina:
faceta autem urbana innκmerabilia ex una conucione meministis: nec enim concio maior unquam fuit,
nec apud populum grauior oratio , quam huius contra collegam in Cessura nuper,neque lepore festiuitarute conditior. Quare tibi Antoni utrunque assentior,
multum facetias in dicendo prodesse sive, π eas arte nullo modo posse tradi illud quidem admiror,
te nobis in eo genere tribκisse tantum, non huiκs rei qκoque palmam,ut caeterarum, crasso detulisse. Tum Antonius, Ego uero ita fecissem, inqui nisi interdum in hoc, Crasso paulum inuiderem . nam esse quamuis
facetκm atque sal*m,non nimis est per se ip*m inuis
158쪽
DE ORATOR Edendum. sed cum omnium sis uenustissimus o urbaαnissimus, omnium grauissimum π seuerissimum uideri,quod isti contigit uni,id mihi uix ferena
dum uidebatur. Hic cum arrisisset ipse Crassus, Attammen,inquit Antonius, cum artem esse facetiarum Iuli negares,aperAisti quiddam, quod praecipiendum uideretur. haberi enim dixisti rationem oportere hominum, rei, temporis, ne quid iocus de grauitate decerperet:
quod quidem in primis a crasso obseruari solet. Sed
hoc praeceptum praetermittendum est facetiarum, qκod bis nihil opus sit: nos autem,quo modo utamur, cum opus sit, qκ erimus; ut in aduersirium, π maxime si eius stultitia poterit agitari; in testem stultum,cupidu, leuem , si facile homines audituri uidebuntur. Omniαno probabiliora punt, quae lacessiti dicimus, quam quae priores . nam ingenii celeritas maior est, quae v αparet in restondendo humanitatis est restonsio. Rideremur enim quieturi fuisse, nisi essemus lacessiti: sit in ista ipsa concione nihil fere dictum est ab hoc , quod quidem facetius dictum uideretur, quod non
prouocatus restonderit . Erat autem tanta grauitas
in Domitio, tanta auctoritas, ut,quod esset ab eo obtemetam,tepore magis eleuandum, quam contentionesta αgendum uideretur. Tum Sulpitius, Quid igitur, inαqκit, patiemμr caesarem , qui quanquam crasso faceαtias concedit, tamen multo in eo studio magis ipsie elautorat, non explicare tota nobis genus hoc iocandi quaαυ sit, e unde deducatur , praesertim crem tantam uim
utilitatem salis urbanitatis esse fateamur Quid Ainquit I ullus, assentior Antonio, dicenti nullam esse
159쪽
LIBER II. 8o artem salis fHic cum Sulpitius reticuisset, Quasi uero, inquit crassus,hora ipseris,de quibus Antonius tandiu loquitur, ars ulla sit: obseruatio quaedam est , ut ipse dixit aru reru,quae indicendo Arient: quae si eloquenotes facere posse quis esset non eloquens quis enim haec Mel non facile, uel certe aliquo modo posset edissere 'sed ego in his praeceptis hanc uim hanc utilitatem esse arbitror, non ut ad reperietam,quid dicamus, arte ducamur, sied ut ea,quae natura, quae studio,quae exerxcitatione consiequimur, aut recita esse confiamus, aut praua intelligamus,cu quo referenda'n didicerimunquare Caesar ego quoque a te hoc peto, ut , si tibi uideratur,di 'ntes de hoc toto iocandigenere quid sientias, nequa forte dicendi pars, 3κoniam ita uoluistis n hoc tali coetu, allie in tam accurato sermone praeterita esse. Mideatur. Ego uero , inqκit ille, quoniam cossediam a conuiua Crasse exigis, non comittam,ut, si defugerim, tibi causam aliquam dem recusandi: quari iam μαleo sepe mirari eorum impudetiam, ut agunt in scena gestu steritante Roscio . quis enim sise comonere potest, cuius ille uitia non uideat f sic ego nunc Crasso aκα
diente primu loquar de facetus in docebo pus ut aiat
oratorem eum,quem cum Catiaus nκper audiiset , foeα num alios aiebat esse oportere. Tum ille ocabatur , inα qui catulus,praesiertim cum ita dicat ipse, ut ambrosia. alendus esse uideatur. uerum te Caesar audiamus, ut ad Antonii reliqua redeamus. Et Antonius , Perpauxca quide mihi restant,inquit: sed tamen d ejus iam labore atque itinere distulationis,requiesca in caesarissiermone,quasi in Hillio peropportAno digersorio . Atqui,
160쪽
D E O RAT ORE inquit Iesius,non nimium liberale hostitium meum dices: n m te in uiam, simul ac perpaululum gustaris, extrκdam er esiciam . Ac ne diutius uos demorer, de omni sto genere quid sentiam, perbreviter exponam. De risu quinq; e sunt quae qκαrantur: un m, quid sit ;a terκm , unde sit ; tertium, sit ne oratoris uelle risium mouere; quartum,qκatenus; quintum,qκα sint generara ridiculi. Atque iilud primum,quid sit ipsi rises quo
paesto concitetur,ubi si qκo modo existat,atque ita rem pente erumpat,ut eum clipientes tenere nequeamlis, quo modo simul latera, os, uenas,uultum,oculos occumpet, uiderit Democritus: neque enim ad hunc sermo αnem hoc pertinet, si pertineret, nescire me tamen id
non pudere quod ne tot qκidem illi sicirent, qui pollita
centur. Locus autem regio quasi ridiculi nam id proxime quaeritκr tκrpitudine ora deformitate quaaedam continetur. haec enim ridentur uel sola, uel maαxime, quae notant π desitInant turpitudinem aliqua non turpiter. Est autem, ut ad illud tertium ueniam, est plane oratoris mouere riseum : uel quod ipsa hilariutus beneuolentiam conciliat et , per quem excitata est: uel quod admirantur omnes Scumen uno saepe in uerubo positκm,maxime restondentis, nonnunquam etiam
lacessentis:uel quod frangit aduersarium , quod impeαdit,quod eleuat,qκod deterret,quod refutat: uel quod ipsium oratorem politκm esse hominem signiscat, qκod eruditum, quod urbanum : maximeq; quod tristitiam ac sieueritatem mitigat, o relaxat, odiosisq; res sepe, quas argumentis dilκi non facile est, ioco risius dissolu