장음표시 사용
191쪽
est,aut ex criminatione atqze fama, aut res si di si cet ut si est in aliquo motu puae clipiditatis, aut meritus multitudo: hisq; quatuor causis totidem medicinae opponlintur. Tum obiurgatio, si est auctoritas,tu adumonitio quasi lenior obiurgatio,tu promissos audiearint probaturos,tu deprecatio,qκod est infirmu, sed nonunquam utile . Nullo autem loco plus facetiae prora sun π celeritas, breue aliquod dictum nee sine dignitate π cum lepore . Nihil enim tam facile,quam multitudo a tristitia π sepe acerbitate, commode ac breuiter , er acκte hilare dicto deducitur. Exposivi fere , ut potui, uobis, in istroque genere causirlim quae seqgi solerem , qηα fugere,quae stectare, qua oαmnino in causis ratione uersari. Nec illud tertilim
laudationEm genus est difficite: quod ego initio quasia praeceptis nostris secreuera : sid Ο quia multa sunt
orationum genera, πgralitora, maioris copiae, de
quibus nemo ferer praeciperet , quod nos laudatioαnibus non ita multum uti soleremus , totum hunc sedi gregabam locum . Ipsi enim Graeci legendi. qui magis aut delectationis,aut hominis alicuius ornandi, quam utilitati, huius forensis causa laudationes scriptitaueo runt: quorum sunt libri, quibus Themistocles, Ariustides, Agesilaus, Spaminondas, Philippus, Alexanoder,alijq; lauduntur. Nostrae laudationes, quibus in foro utimur, aut testimonii breuitatem habent nudi dum atque inornatam , aut scribuntur ad funebrem concionem , quae ad orationis laudem minime accommmodata est. Sed tamen, qκoniam est utendum aliquanda tonn-qκam etiam scribendum nelut Q. Tubeu
192쪽
DE ORATOR Erant Africanum duunculum laudanti sicripsit C. Laetalius: uel ut nosmet ipsi ornandi causa Graecorum modire, si quos uelimns audare posimus: sit i nobis quotaque tractatus hic locus. Perlyicuum est igitur alia esse in homine optanda,esia laudanda. Genus, forma , uires,opes,diuitiae, caeteraq; quae fortuna det alit exta trinsecus,aut corpori,non habet in se ueram laudem , quae deberi uirtuti uni putatur: sied tamen,' ipsa uiri
tus in earum rerum usu ac moderatione maxume cerae
nitur,tractanda etiam in laudationibus haec sunt naesturae fortunae bona in quibus est summa laus non extulisse se in potestat non fuisse insolentem in pecudinia,non sie praetulisse alijs propicr abundantiam fortis
nae,ut opes'copiae non superbiae videantur ac libidiaeni, sed bonitati ac moderationi facultatem sor materariam dedisse. Virtus autem,quae est per se ipsa laudari bilis, sine qua nihil laudari potest,tamen habet plures partes,quaru alia est alia ad laudationem aptior. Sunt enim aliae uirtutes,quae uidentur in moribus hominum, euadam comitate ac beniscentia positae :adiae,5 in ingenij aliqua facultate aut animi magnitudine ac robore. nam clementia, ilistitia, benignitas, ides, fortitudo in periculis communibus,tucκnda est auditu in laudaetionibus. omnes enim hae uirtutes non tam ipsis,qui eas in se habent,3κam generi hominum fructuosae putantur: sapientia π magnitudo animi, qκa omnes res humanae tenues π pro nihilo putatur, T in excogitando uis quaedam ingenii ,. ipsa elos quentia admirationis habet non minus, iucunditatis minas. ipsos enim magis uidetur,quos laudamus,qua
193쪽
LIBER II. 9 Tillos,apud quos laudamus,omare ac tueri: sed tamen in laudando iungenda sunt etiam haec genera uirtutu. ferunt enim aures hominum,cum illa,quae iucunda,et grata,tu etiam illa,quae mirabilia sunt, in uirtute lauesari. Et quoniam singularum uirtutum siunt certa quaedam officia ac munera sua cuique uirtuti laus
propria debetur: erit explicandum in laude iustitiae , quid cum fide,quid cum aequabilitate,quid cum elusemodi aliquo os icio is, qui laudabitur, fecerit.items
in caeteris res gestae ad cuiusque uirtutis genus' nimet nomen accommodabuntur. gratissima autem lauseoram factorum habetur, quae siu Aepta uidentur a naris fortibus sine emolumento ac praemio quae uero etiacum labore π periculo ipsorum,haec habent uberrima copiam ad laudandum, quod dici ornatissime posisun Cr audiri facillime . ea enim denique uirtus esse uidetur praestantis uiri,quae est fructMosa alijs psi auutem laboriosa,aut periculosa,aut certe grailitia. Maragna etiam illa laus admirabilis uideri solet, tulisse casius sapienter aduersos ion fractnm esse fortuna, reutinuisse in rebus asteris dignitatem. Neque tamen illa non ornant, habiti honores, decreta uirtutis praemia, res gestae iudiciis hominum comprobatae: in quibus etiam felicitatem ipsam deorum immortalium iudicio
tribui,laudationis est. Sumendae autem res erunt aut
magnitudine praestabiles,aut nouitate primae,aut genere ipse singusires: neque enim parisae teque usitatae, neque uulgares,admiratione aut omnino laude dignae uideri solent. Est etiam cum caeteris praestantibus uiris comparatio inlaudatione praeclara. De quo genere lis N
194쪽
bitum est mibi paulo plura, quam ostenderam,dicere, non tam propter usium forensem,qui est a me in omni
hoc sermone tractatus,quam ut hoc uidereti si laudationes essent in oratoris officio, quod nemo nega oram tori uirtutum omnilim cognitionem ine qua laudatio
effici non possit,esse necessariam. Iam vituperandi praecepta contrari js ex viiijs Jmenia esse persticuum est . simul est illud ante oculos rec bonum uirum prora prie er copiose laudari ne uirtutum, nec improbtim notari ac uituperari, sitne uitioru cognitione, satis insigniter atque astere posse. Atque his locis er laudanaedi er uituperandi sepe nobis est utendum in omni genere causirum . Habetis de inueniendis rebus disto nendisq; quid sientiam: adiungam etiam de memoria, ut labore Crassum leue,neque ei qκidquam aliud , de κο disserat,relinqua,nisi ea, quibus haec exornentur. Perge vero,inquit Crassus: libenter enim te cognitum iam artificem, aliquandoq; euolutum illis integumetis dissimulationis tuae, nudatums persticio : ex misthi nihil,sut quod non multum relinquis,percommode facis,ests mihi gratum . Iam istκc quantum tibi ego reliquerim, inqκit Antonius, erit in tua potestate . si enim uere agere uolueris,omnia tibi relinquo : sin dissimulare,in quemadmodum bis satisfacias,uideris. Sed
ut ad rem redeam,non sium tanto ego,inqui ingenio,
quanto Themistocles fuit, ut obliuionis artem quam memoriae malim gratiamq; habeo Simonidi illi chio , qκem primum ferunt artem memoriae protulisse. Diacunt enim, cum coenaret Cranone in Thessalia Simois
nides apud Scopam fortunat bominem, tar nobilem,
195쪽
L I B E R II. 98 cecinissetq; id carmen, quod in eum scripsisset,in quo
multa ornandi causa poetaru more in colorem scriαpta π Pollucem fuissent,nimis illum fordide Simoniis di dixisse , se dimidium eius et,quod pactus esset pro
illo carmine,daturum : reliquum a suis Tγndaridis,qisos aeque laudasset, peteret, si ei uideretur . Paulo post esse ferunt nunciatum Simonidi, ut prodiret, iumuenes stare ad ianuam duos quosdam, qui eu magnorapere enocarent: surrexisse illum ipsum,prodisse, uidisese neminem. hoc interim statio conclane illud, ubi epularetκr Scopas, concidisse, ea raina ipsum oppressμm cum His interisse : quos cum humare uellent 'i, neraque possent obtritos internoscere ullo modo,Simonides dicitur ex eo,quod memini et, quo eorum loco qRisiscubuisset,demonstrator uni: cuiusque sepeliedi fuisse.
Hic tum re admonitus inuenisse fertur , ordinem esse maxime,qui memoriae lumen afferret: itaque iis, quibanc partem ingenij exercerent,locos esse capiendos,et ea quae memoria tenere uellent, fingenda animo,at: que in his locis collocanda: sic fore, ut ordinem rerum locorum ordo conseruaret, res autem ipsas rerum effagies notaret,atque,ut locis pro cera, simulacris pro literis uteremur. Qui sit autem oratori memoriae st disss, quanta utilitas, quanta uis, quid me attinet dicere e tenere,quae didiceris in accipienda cansa, qκα ipse cogitaris omnes Das esse in animo sententias, omnem descriptum uerborum apparatum ; ita a Gdire uel eum unde dicas, uel eum cui restondendum sit, ut illi non infundere indures tuas orationem,
sed in animo uideantur insicribere . itaque soli egi
196쪽
do dicturi sint,quid res Oderint,quid supersit: ijdem s
multa ex alique causis a liquando i se acta, multa ab alijs audita meminerunt. Quare confiteor equidem huius boni naturum esse principem, sicut earum rem, de quibus ante locratis sum, omnium: sed haec ars tota dicendi, siue artis imago quaedam π similitudo est,habet hanc vim, non ut totum aliquid, cuiηs in ingeniijs nostris pars nulla sit,pariat π procreet:uerum ut ea,
quae sunt orta iam in nobis Cyprocreat educet atque confirmet. Veruntamen neque tam acri memoria sedire quisquam est,u non distositis notatbs rebus, ordinem uerborum aut siententiarum complectatur: neu que uero tam hebeti,ut nihil hac consuetudine et exercitatione adiuuetur. Vidit enim hoc prudenter siue Simonides, siue alius quis inuenit, ea maxime animis
effingi nostris,quae essent a senseu tradita atque impressa: acerrimum autem ex omnibus nostris siensibus esse sensium uidendi.quare facissime animo teneri posse ea,
quae perciperentur auribus aut cogitationesi etiam octeulorum commendatione animis traderetur,ut res caedi
eas ab astectus iudicio remotus confirmatio quaedaeT imago'figura ita notaret, ut ea,q cogitando eo lecti uix possemus, intuendo q si teneremus. His autem formis atque corporibus,sicut omnibus,qκα sub albinum ueniunt ede opus est: etenim corpus insteilli sine loco non poeest . quare, ne in re nota peruulgata multus insolens sm, locis est utenα dum multis, illuoribus, explicatis, modicis interuasso lisi imaginiblis autem agentibκs, acriblis, insignitis,
197쪽
LIBER II. 99 quae occurrere celeriters percutere animκm possint. Quam facultatem σπ exercitatio dabit, ex qua conssuetudo gignitur, similium uerborum conseruata e immutata casibus,aut tradrecta ex parte adgemιs nostatio,et unius uerbi imagine totius sententiae informatio, pictoris cuiusdam summi ratione π modo , foramarum uarietate locos distinguentis. Sed uerborum memoria, liue minus est nobis necessaria, maiore imauginum uarietate distinguitur. Multa enim sunt ueraba, quae qκasi articuli connediunt membra orationi ,
quae tormari similitudine nulla possunt. eorum insgendae nobis sunt imagines, qκibus siempeτ utamur. Rerum memoris propria est oratoris: eam singulispersonis bene positis notare possum Es,ut sintelias imaginibus,ordinem locis comprehendamus. Neque uernest,quod ab inertibus dicitur, opprimi memoriam ima Dinum pondere, π obscurari etiam id,quod per se natura tenere potuisset.Vidi enim ego 'mmos homines, diuina prope memoria,Athenis Cameadem, in Aαsia,quem uiuere hodie aiunt, Sceptium Metrodorum, quorum uterque,tanquam literis in cera, sic si diebat imaginibus in iis locis,quos habere quae meminisse uellet,perscribere. Quare hac exercitatione non eruens
da memoria est, si est ulla naturalis, sid certe, si latet,
euocanda est. Habetis siermonem bene longum homianis utinam non impudentis,illud quidem certe non nimis uerecundi: qui quidem cum te Catule,tum etiam L. Crasso audiente de dicedi rone tum multa dixerim. nam istora aetas minus me fortasse mouere debuit: ρά
mihi ignossetis pro edios modo,quae causa me ad hae N iis
198쪽
DE ORATORE insolitum mihi loquacitatem impulerit, acceperitis. Nos uero nquit Catulus, etenim pro me hoc , CT pro meo fratre res odeo non modo tibi ignoscimus, sed te diligimκs agnamq; tibi habemus gratiam : π cum humanitatem π facilitatem agnoscimus tuam , tum admiramur istam scientiam π copiam. Eqκide etiam hoc me assecutum puto, i magno sum leuatus errore, o illa admiratione liberatus, , multis cum alijs se maper admirari solebam,unde e et illa tanta tua in causis diuinitas: nec enim te ista attigisse arbitraba que
diligentissime cognossem undique collegisse,usus dodium partim correxisse uideo, partim comprobasse. Neque eo minus eloquentiam tuam, ore multo magis
uirtutem diligentiam admiror , py simul gaudeo iudicium animi mei comprobari, quod semper statisi, neminem sapientiae laudem ora eloqκetiae fine summo
studio labore fido trina consiequi pose. Sed taα me quidnam est id,quod dixisti , fore ut tibi ignosceremus,si cognossemus, nae te causa in sermonem impuαlisset Quae est enim alia causa,nisi quod nobis, borum adolesientium studio, qui te attentissime alidi runt,morem gerere uoluistis . Tum ille, Adimere, inaquit,omnem recusationem Crasso uolui,que ego pia ἰο siciebam uel pudetius uel inuitius nolo enim dicere de tam suavi homine fastidiosius ad hoc genus fermoxnis accedere. Quid enim poterit dicere ς Con*larem se esse hominem π Censorium t eadem nostra cansa est. An aetatem asseret triennio minor est . An senescire Rae ego siero, quae cursim arriplii, quae μυα
199쪽
summis doctoribus. Nihil dicam de ingenio, cui par nemo fuit: etenim me icetem qui audierit, nemo unquam tam fui desticie, fuit,quin iberaret aut melius, aut eodem modo se posse dicere : Crasso dicente nemo tam arrogans, qκi similiter se unquam dicturum esse confideret. Quamobrem nefrustra tu tales uiri uetinerint,te aliquando Crasse audiamus. Tum ille, Vt
ita ista esse coceda,inquit,Antoni,qκα sunt loge seclis, quid mihi tκ tadem boilis,aut cuiquam homini, quod dici possit,reliquisti ' Dicam enim vere,amicissimi hodimines,quod sentio : sepe ego dodios homines,qκid dicσs esimo nonnunquam: sepe enim qui potui, qui puer in forum uenerim, neque inde unquam dicitiusquam Q Messor abfuerim j seed tamen audiui, ut heri dicebam , π Athenis cum essem, doctissimos uiros, ' in Asia istum ipsium Sceptium Metrodorum , cum de ius ipsis rebus distularet: neqκe uero mihi qui qnam copiosius uriliam uictus est, neqne subtilius in hoc genere dicendi, quam iste hodie, esse uersatus: quod si esset aliter, o aliquid intelligerem ab Antolanio praetermissum,non essem tam inurbanus ac pene inhumanlis, ut in eo graliarer, quod uos cupere sinatirem. Tum Sulpitius, An ergo , inquit, oblitus es crasse, Antonium ita partitam esse tecum , sit ipse instrumentum oratoris exponeret, tibi eius distine liοαnem atque ornatum relinqueret i Hic ille, Primum
quis Antonio permisit, inquit, ut γ' partes face rei, π utram uellet prior ipsi sumeret f deinde, si
ego recte intellexi, cum ualde libenter audirem,misibi coniuncte est usus de utraque re dicere. Ille ueα
200쪽
DE ORATOR Ero,inquit Coti ornamenta orationis non attigit, nedique eam laudem,ex qua eloquentia nomen ipsum inaeuenit. Verba igitur,inquit Crassus,mihi reliquit Antaroniκs,rem ipsi sumpsit. Tum caesir,Si,3κod diffitacilius est,id tibi reliquit est nobis, inquit, causa,cur te audire cupiamus: sin quod facilius,tibi causa non est, cur recines.ta Catulus, uid quod dixisti,inquit,Crasi se, si hic hodie apud te maneremus, te more nobis es egesturum, nihil ne adis em tuam putas pertinere ςΤum Cotta ridens,Possem tibi,inquit, cras e cocedere, sed uide ne quid Catulus attulerit religionis . opus hoc censiorium est: id autem comittere, uide quam sit homini turpe censorio. Agite uero, ille inquit,ut uuntis: Fed nunc quidem,quoniam id temporis est, si Cendum censeo,π requiscendum: post meridiem, si ita nobis est commodum, loquemur aliqκid: nisi forte in crastinum diser. ferre mauiatis. Omnes se