장음표시 사용
201쪽
M. TVLLII CICERONDE ORATORE LIBER III. Io II S. . LV NSTITUENT I mihi Quinis frater eum sermonem referre maiI dare ἡκὰ tertio libro, quem post Anutonij distulatione crassus habuisset,
acerba sine record alio ueterem aniami curam molestiams renouauit. nam illud immore
talitate dignum ingenium, illa humanitas, illa virtus L. Crasi morte extincta subita est, uix diebus decem post eum diem,qui hoc.Aperiore libro continetur.
ut enim Romam rediit extremo Scenicorum ludorum die,uehementer commotus ea oratione, ferebatur
habita esse in concione a Philippo,quem dixisse costas bat, uidendum sibi aliud esse considium, illo sienatu sieremp. gerere non posse : mane Idibus Septembris ille, senatus frequens vocatu Drusi in curia uenit. ibi cum Drusius multa de Philippo questus esset,retulit ad sinatum de illo ipso, quod COUM in eum ordinem tam graκiter in concione esset inuectus. hic, ut sepe inter homines sapientissimos constare vidi,quanquam hoc Crasso,cum aliquid accuratius dixisset, semper fere ςontigisset,ut nunqssam dixisse melius putaretur: tamen omnium consiensiu sic esse tum iudicatκm,caetexros a Crasso semper omnes,illo autem die etiam ipsium a me superatκm. deplorauit enim casum atque orbistatem senatus, cuilis ordinis a consue, qκi quasi p
202쪽
DE ORATOR Erens bonus aut tutor fidelis esse deberet , tanquam is aliquo nefario praedone diriperetur patrimonium EAgnitatis: neque uero esse mirandum, sit,cum suis consisque remp. profligasset, consiliκm senatus a rep.reptum diaret. hic cum homini uehementi, diserto, Cr
in primis forti ad resistedum Philippo quasi quasdam
uerborum faces admouisse non tulit ille, grauiter exarsit, pignoribusq; ablatis Crassum i litis coercere a quo quide ipso in loco multa a Crasso diuinitas dicitae efferebantur,cumsibi illum Gosulem esse negaret, cui senator ipsi non esset. An t cum omnem audioritaetem uniuersi ordinis pro pignore putaris, eamq; inconstretu populi R.eoncideris, me his pignoribus extustimas posse terreri non tibi illa sunt cedenda , si Crassium uis coercere: haec tibi est excidenda lingua, qua uel evulsa stiritu ipso libidinem tu; libirtus mea refutabit. Permulta ilim uehemetissima contentione animi,ingenii, uirium ab eo dicta esse constabat sienurentiamq; ea, qκam sinatus frequens secutus est ornatissimis π grauissimis uerbis, ut populo R. satisferet, nunquam senatus neque conjilium re . nec idem deo fuisse,ab eo dictam;'eundem,id quod in auctoritatibus perscriptis exta scribendo luisse. Illa tanquam cunea fuit diuini bominis uox oratio,quam qRasi
expediantes post eius interitum ueniebamus in curia,
ut uestigium illud ipsium,in quo ille postrema institisset, contuerem κr. nanque tum latus ei dicenti conudol isse, sudorems multum consecretum esse audies bamus: ex quo cum cohorruisset, cum febri domum redhi, dies septimo est lateris dolore. consumptus .
203쪽
LIBER III. Iodici fallacem hominum stem , fragilemq; fortunam,
inanes nostras contentiones, quae in medio statio sepe franguntur'corrnunt , ore ante in ipso cursu obruuntκr,quam portum consticere potuerlint. nam
qua diu crassi fuit ambitionis labore vita districta,tadiis priuatis magis offictis cr ingenu laude florait,
frustu amplitudinis aut reip. dignitate . qui autem elannus primus ab honora perfunctione aditu omnium concessu ad summum auctoritatem dabat, is eius o munem stem,atque omnia uitae consilia morte peruertit.
fuit hoe luctuo*m suis,acerbum patriae , graue bonis omnibus: Ad ij tamen remp. casus secuti sunt,ut mihi non erepta L. Crasso a diis immortalibus uita, sed dou nata mors esse uideatur . non uidit flagrantem bello Italiam , non ardentem inuidia sinatum, non Aeleris nefar' principes ciuitatis reos, non Iuctκm filiae, non exilium generi,non acerbissimam C. Marij fugam, noillam post reditum eius caedem omnium crudelissima, non denique in omni genere deformatam eam ciuitarem,in qκa ipse florentissima mκltum omnibus gloria praestitisset. sed qκοniam attigi cogitatione nim Naarietatems forinnae, non uagabitur oratio mea Iona με, atque eis ipsis definietur uiris, qui hoc siermone,
quem referre coepimus, continetκ r. quis enim nonrκre beatam L. Crassi mortem illam , qrea si multis sepe defleta,dixerit,cκm borum ipsorum sit, qui t mcum illo postrem κm fere collocuti sunt,euetum recordatus ' tenemus enim memoria, c catulum,uir momni laude praestantem,cu sibi non incolκmem fori unam, sed exiliκm π fugam deprecaretκr, esse coactis
204쪽
DE ORΑΤ RE ut uita se ipse priuaret. iam M. Antonii in sis ipsis radistris,in quibus ille remp. constantissime Consiui defendidera quas Censior imperatoriis manlibuis ornarat, positum caput illud fuit, a quo erant multorum ciuium capita struata. neque uero longe ab eo Iulii caput hostilis Hetrusci scelere proditum cum Lauli j fratris capite iacuit .ut ille,qui haec non uidi π uixisse cum rep.pariter, et cum illa simul extinEius esse Mideatur. neqsse enim propinquum suum minimi animi uirum P. Crassum suapte interfectu manu, neque collegae sur Pontificis maximi sanguine simulacrum Vestae res erisum esse uidit: cni,moerori qua mcte ille in parriam fuit) etia c. carboni, inimicissimi hominis eodem illo die mors nefaria fuisset. non uidit eorum ipsorκm,quitum adolescentes Crasso se dicarat,borribiles miserosq; casus. ex quibus C. Cotta, quem ille florentem reliqueαrat, paucis diebus post mortem crassi depulseus per inα
uidiam Τribunatu, no multis ab eo tempore mensibus elaetus est e ciuitate. Sulpitius autem , qui in eadem
inuidiae flamma fuisse quibustu priuatus conluctispume uixerat,bos in Tribunatu stoliare instituit omni dignitate: cui quidem ad summum gloriam eloquentiae floresicenti, ferro erepta uita est, π poena temeritati
non sine magno reip. malo costituta. Ego uero te Crasαρ,cum uitae fore,ilim mortis opportunitate,diuino copilio π ortum, extinctκm esse arbitror. na tibi aut
pro uirtute animi constantias tua ciuilis ferri subeuα da fuit cr delitas, aut, si qua te fortuna ab atrocitate 'mortis uendicasse eadem esse te funerum patriae steα elatorem coegisset: neque solum tibi improborum dos
205쪽
minatus, sed etiam propter admixtam ciuium caedem bonorum,uictoria moerori fuisset. Μibi quidem Quinte frater'eorum casius,de qκibus ante dixi, Crea , quae nomet ipsi ob amorem in remp. incredibilem gκlarem pertulimus,ac sensimus,cogitanti , sentenatia sepe tua uera ac sapiens uideri solet, qμi propterio talos,tamq; praecipites casius clarissimoru hominu ,
atque optimorum uirorum, messemper ab omni contetione ac dimicatione reuocasti. sed quoniam haec iam neque in integro nobis esse possunt, summi labores nostri magna compensati gloria mitigantur: pergaumus ad ea solatia,quae non modo sedatis molestis iucuda, sed etiam haerentibus salutaria nobis esse possunt; sermonems L crassi reliquκm ac pene postrema medimoriae prodamus; atque eLetsi nequaquam parem inlius ingenio, at pro nostro tamen studio meritam graetium debitams referamus. neque enim qui quam noα 'um,cum libros Platonis mirabiliter scriptos legit, in quibus fere Socrates exprimitur , non,quanquam illa
scripta sunt diuinitus,tame maius quiddam de illo, de quo scriptasiunt, fulicatur. 3 od item nos postulae
mus,no a te quidem,qui nobis summa omnia tribuis, sed a caeteris,qui haec in manus fumet, ut maius qκHα dum de L. Crasso, quam quilium a nobis exprimetur ,
fusticentur. nos enim,qui ipsi sermoni non interfκissemus,eT quibus C. Cotta tantummodo locos ae sentenitius huius distulationis tradidisse quo in genere o αtionis utrunque oratorem cognoueramus,id ipsum si mus in eorum siermone adumbrare conati. quod si quis erit,ini duetus opinione uulgi κt Antonium leu
206쪽
iuniorem,aut crassum fuisse pleniorem p κtet, quam
quo modo a nobis uterqsse inductus est; is erit ex ijs , qui aut illos non audierit,aut iudicare non possit. nafuit uterqκe,ut exposui antea,cum studio, atque ingenio,π doctrina praestans omnibus, tum in suo genere perfectus ; ut neque in Antonio deesset hic ornatus octrationis,neque in Crasso redundaret. Ut igitur ante meridiem discesserunt,paululumq; req ierunt in prismis hoc a se Cotta animaduersum esse dicebat, omne illud tempus meridianum Crassum in acerrima atque
attentissima cogitatione posuisse , seseq; , qκi μκltum
eius, cum ei dicendlim esset, obtutumq; oculorum in
cogitando prope nosset, atque in maximis causis sepe vidisset, cum dedita vera quiescentibus alijs in eam exedram uenisset, in qκa cr pus lectulo posito reα cubuisset, cums eum in cogitatione defixum esse sinusisset , statim recessisse , atqκe in eo silentio dreas bo
ras fere esse conpumptus: deinde cum omnes inclia nato iam in postmeridianκm tempus die uenissent ad crassum , Quid est crasse, inquit Iulius, imus ne sessum etsi admonitum uenimus te,non flagitatum. Τum Cralpus , An me tam impudentem esse existiumatis, ut uobis hoc praesiertim munκs putem diutius posse debere Quinam igitur n3llit,ille locus t an in media orua placet ' Est enim is maxime π opacus Irigidus. Sane, inquit crassus: etenim est in eo loco sedes huic nostiro non inopportκna sermoni. cum placuisset idem caeteris in Hi m uenitur, π ibi maαgna cum audiendi expectatione considitur. Tum
Crassus, cum unctoritas atque amicitia vestra, inm
207쪽
Antonii facilitas eripuit, inquit, mihi in optima mea causa libertatem recusendi: quanquam in partienda distulatione nostra, cum sibi de iis, quae dici ab orauiore oporteret , sineret, mihi alitem relinqueret ut explicarem quemadmodum illa ornari oporteret, ea
diuisit, quae seiuncta esse non possunt. Nam cum osmnis ex re atque uerbis constet oratio, neqlie uerba
sedem habere possunt si rem subtraxeris,neque res ludimen si uerba semoueris . Ac mihi quidem ueteres illi maius quiddam animos complexi, plus multo etiam uidisse uidentur, qκam quantum nostiorum ingenio. rism acies intu eri potest: qui omnia haec, quae supra. subter, unum esse,stuna ui, atque una con cfensione naturae constricta esse dixerunt. nullum est enim genus rerum,qAod aut auulpum a caeteris per se ipsium constare, aut qsso caetera si careant, uim suam atque aeternitatem conseruare possint. Sed haec maior esse ratio uidetur, quam ut hominum possit sensin aut
cogitatione comprehendi. est etiam illa Platonis uera,er tibi Catule certe non inaudita uox, Omnem doctctrinam harum ingenuarum π humanarum artium uno qωodam societatis uinclito contineri . tibi enim perstecta uis est rationis eius, qua causae rerum atque exitus cognoscκntur,mirlis quidam omnilim quasi corasiensius doctrinarum concentu,' reperitur. Sed si hoc quoque videtκr esse altius,quam ut id nos humi struisti fusticere possimus,illud certe tamen, quod amplexi sumus,quod profitemur,quod si sivimus,nosse er παnere debemus. Una est enim,quod er ego besterna die dixi, ex aliquot locis antemeridiano sermone signi
208쪽
DE ORATO REeauit Antonius,eloquentia, quasicunque in oras distriαtationis reviones ue delata est. Nam siκe de coeli natu: ra loquitur, siue de terne, sitrae de diuina uisue de ba, mans, siue ex inferiore loco, siue ex aequo, siue ex μα periore, si κe ui impellat homines ue ut doceat, siue ut deterreat, siue ut concitet, siue ut restediat, siue ut incendat, siue ut leniat, siue ad paucos , siue ad mulaetos, siκe inter alienos, siue cum fuis, siue secum, rivis est deducta oratio,non fontibus: π quoiaque ingrζα ditur,eodem est instructu ornatus comitata. Sed quoniam oppressi iam fumus opinionibus no modo uulgi,
verum etiam hominum leuiter eruditorum, qui,quae
cἴplecti tota nequeunt, haec facilius diunt a ore quasi
disicerpta contrectant; π qui, tanqua ab animo corα pus, sic a sententuss uerba sit Munt; quorsi sine interuritu feri neutrum potest non fusiliam oratione mea plus quam mihi imponitur: tantum signi cabo breiιi, neque uerborum ornatum inueniri posse non partitis expressi s siententijs,neque esse ullam sententiam illustrem sine luce uerborum . Sed prius quam illa conor attingere, qκibus orationem ornari atque illuminari putem , proponam breuiter quid sientiam de uniuerso genere dicedi. Natura nulla est ut mihi uidetκn quaeno habeat in suo genere res complures disimiles inter se,q ae tamen con simili laude dignentur. Nam auuribas m Elta percipimus,quae etsi nos uocibus dekctat, tame ita sunt uaria sepe,ut id,qκod proxima audias, iucundissimum esse uideatur. et oculis cod situr pene
innumeralites uoluptates,quae nos ita capiunt,ut unsi
sensim dissimili genere delectent, π reliquos se
209쪽
LIBER III. Iossus uoluptates oblectet distares, ut sit difficile iudiciuexcellentis maxime suauitatis. At hoc idem, quod est in naturis rerum,transferri potest etiam ad artes. Vna
singendi est ars,in qlia praestantes fuerunt Mγro, Polycletus,Lysippus,qκi omnes inter se dissimiles fuerunt, sed ita tame,ut nemine sui uelis esse disimile. Una est ars ratioq; picturae,dissimillimis tame inter sie Zeos, Aglaophon, Apelles: neque eorum quisquam est, cuiqAidquam in arte sua deesse uideatur. Et si hoc in bis
quasi mutis artibus est mirandum,mtamen uerum ζquanto admirabilius in oratione atqκe in lingua,qliae
cum in isdem sententijs uerbisq; Mersetur, summas babet dissimilitudines,non sic,ut alii uituperandi sintsed ni ij,quos constet esse laudandos in distari tame gene*re laudentur. Atque id primum in poetis cerni licet, qκibus est proxima cognatio cu oratoribκs, quam μι inter sese Ennius,Pacuuius, Acciusq; dissimiles: quam apud Graecos Aesibylus,Sophocles,inripides, quanquaomnibus par pene laus in disimili scribedi genere tribuatur. Albicite nunc eos homines atque intuemini,
quorκm de facultate quaerimus,quid intersit inter oratorum studia atque naturas. si auitatem Isocrates, siubtilitatem I Uas,acu me Hyperides, sonitum Aschines, vim Demosthenes habuit: quis eorum non egregius tramen q is cuiusquam nisi fui similis f Grauitatem Africanus, lenitatem Laelius, asteritatem Galsa,proxpuens quiddam babκit Carbo canorum . quis boαrum non princeps temporibus illis fuit suo tamen q il e in genere princeps. Sed quid ego uetera conαquiram,cum mihi liceat uti praesentibus exulis atllie
210쪽
DE ORATOR Extuli t Quid iκcκdius auribus nostris linquum accidit huius oratione Catuli quae est pura sic, ut Latine lota qui pene selus uideat r: sic αμtem grauis,ut in singulari dignitate omnis tamen adsit humanitas ac lepos. Quid multa istum audiens eq idem sic iudicare μαleo,quidquid aut addideris,aut mntaueris, aut detratixeris,uitiosias π deterius futurκm. Quid noster hie Caesar t non ne nouam quandam rationem attulit octrationis, dicendi genus indκxit prope singulare Quis unquam res praeter buc tragicas pene comice,tri spes remisse, seueras bilare, forensis scenica prope uexnustate tractallit,atque ita, ut neqκe iocus magnitura dine rerum excluderetur,nec grauitas facet s minuerretur Zcce praesentes duo proper aeqliales Sulpitius grCotta. quid tam inter se dissimile t quid tam in suo genere praestans s limatus alter π subtilis, re explicas proprijs aptisq; uerbis,haeret in ca s semper: quid iudici probandκm sit,cum acuti sime uidit, omissis caeteris argumetis in eo metem orationemq; defigit. Suiopitias autem fortissimo quodά animi impetu,plenis:
ma π maxima uoce, summa cotentione corporis, stardignitate motus, uerborum quoqM ea grauitate et copia est, ut unus ad dicedum instructissimus a natura. esse uideatur. Ad n met ipsos iam reuertor quoniasic fuimus siemper comparati, ut hominu sermonibus quasi in aliquod contentionis iudicium uocaremur
quid tam dismile,quam ego in dicedo, Antonius leum ille is sit Orator,ut nihil eo possit esse praestantius;
ego antem,quanquam memet mei paenitet,cu hoc maRime tamen in comparatione coniugar. Videtis neges