장음표시 사용
211쪽
LIBER III. Iosinus hoc qκod sit Antonii forte, Nehemens, comorum , in agedoeram linit sm, et ex omni parte cause septu,
honeste cedens, acriter insiquens, terrem, sipplicans, summa orationis uarietate,nulla nostiraru aurium μὰ cietate. Nos autem,quicaque in dicendo sumus, qκoania esse aliquo in nκ mero uobis uidem Ar certe tameab huius multκm genere distimus quod quale fit,non
est meum dicere; propterea quod minime sibi qκi siqne notus est, er dist icillime de se qui que sentit: sed tua
men dissimilitudo intelligi potest ex mollis mei mediocritate, π ex eo,quod quibus uestigiis primu instisti,inis' fere soleo perorare , qκod aliquanto me m ior in uerbis, in sententique et edis,quam eum labos clira torquet,lierentemine, si paulo obsoletior f'eurit oratio,non digna expectatione sidentio fuisse nideatur Quod si in nobis,qui adpunius,tantae dissimilio
tudines. tam certa res cAiusque propriae , in ea varirier te fere meliκs a deteriore facultate magis,qua genere distinguitur, atque omne laudatur,qκod in Rogenere perfectκm est: quid censetis, si omnes,qui ubiuq e fiunt aut fuerunt oratores, amplecti uoluerimus,n ne fore,lit qκot oratores,totidem pene reperian
mr genera dicendi Ex qua mea distulatione forsita occurrat illud,si pene innumerabiles set quasi forni figuraeq; dicendi, sterie distares, enere laudabiles,non posse ea, Aue inter se discrepat, isdem praeceptis atque in una institutione formari. Quod non est ita, dilidii gentissimes hoc est eis,qui instituut aliquos atque em signi,hidendis, quo sua qκenq; e natura minime fer
212쪽
DE ORATORE re Ardeatur. Etenim uidem κs ex eode quasi ludo fium morum in Ao cuiusiquegenere artisicum Cr maristro
r ni exisse disii pulos dis miles intersie, aereame a
ndos, cum adcurusique naturam institutio doctoris accommodaretur. Cuius est tui maxime insime illia exemptum ut caeteras artes omittamus quod dicebat
tra me in Neopompos nis uti solere: aciem enim uer m avita reprimen rem cunctantem π quasi uerecundantem incitabat. Neque est similes ejecit inter si sid tanta ueteri linxit, is a tera i alii in Q conformaret in utros,quod utravi e nat ra pateretur. Haec eo mibi P descenti De r ni, se non omni Τηae proponerentur i me ad oαm Mm Asr m 'κ rum,o' ad genκs id, quod qui se uestrum in dicendo probare adhaeresceret,id a me rnus e rimi sientiretis,quod maxime mibi i si probaretur . ergo haec re agenda sunt ab oratore, quae exstites cauit Antonius, dicenda quodam modo. inaim tur dicendi est motas melior nam de actione postulero) qμam ut Latine, ut plane,lit ornate, ut ad id 'dcκnque agetur,ut congrumterq; dicamus' At qκe eorum quidem,quae dκo prima dixi, rationem nό arbitror expectari a me puri dilucidis ρrmonismet enim conamur docere esi dicere,qui loqκi nemat; nec
sterare,i i Latine non possit, hunc ornate esse dictκα-m; neqκe uero qui no dirat quod intelligamus,huc 8 Gi od admiremur,sicerc. Linquamus i Dκr haec quae cognitionem babent facilem,usium nec Varium :nim alterum traditur literis doctrinas Perili: alte
213쪽
LIBER HI. IOTrum adhibetur ob eum causam , ut intelligatur, quidquisique dicat: quod videmus ita esse nece urium, ut tamen eo minus nihil esse possit. Sed omnis loquendi
elegantia, quanquam expolitur silentia literarum a men augetur legendis oratoribus π poetis: sunt enim illi ueteres,qui ornare nondrim poterant ea quae diceae
bant, omnes prope' praeclare locliti: quorum sermone assuefacti qui erunt,ne cupientes quidem poterunt loqui nisi Latine. Neque tamen erit utedum uerbis ijs, quibus iam consuetudo nostra non utitur, nisi quando
ornandi causa parce, quod ostendam , sed usitaris ita
poterit uti lectissimis, ut utatur is,sin ueteribus erit scriptis tudiose π multum uolutatus.Atque ut Latiae ne loquamur,non solum uidendum est, ut Merba efferamlis ea, qκα nemo rure reprehendat: ea sic Cr casibus, Er temporibus, genere, nlimero cono feruemus,ut ne quid pertκnatu ac disicrepas,aut praeα
posterum sit, sed etiam lingua, stiritus,quocis sonus est ipse moder dus. Nolo exprimi literas putidius, nolo obseurari negligentius: nolo uerba exiliter exanimata exire , nolo inflata π quasi anhelata grauius. nam de Noce non ea dico, quae μnt aditionis, sed hoc, quod mihi cum sermone quasi coniunctκm uidetur, sunt enim certa uitia,qliae nemo est quin effugere cuαpiat,mollis uox, ut muliebris,aut quasi extra modum absona atque absurda. est autem Mitium quod nonElli de industria consectantur. Rustica uox cr agrestis quosdam delecta quo magis antiquitate, si ita sonet, eorum sermo retinere uideatur, ut tuus Catule sodalis
L. Cotta gaudere mihi uidetur grauitate i guae sis
214쪽
nο uocis agresti,π illud quod loquitur, priscum uia
sum iri ρμtat, si plane fuerit rusticanum . Me autem tuus sonus π suauitas ista delectat, omitto uesioru , qηanquam est caput, uerum id affert ratio,docent litaterae,co irmat consuetudo π legendi loquendi: sed hanc dico suavitatem , quae exit ex ore,q a quide Re apud Graecos Atticorκm , sic in Latino sermone huius est urbis maxime propria. Athenis iandiu doctrina ipsorum Atheniensium interiit,domicilium tantum in illa urbe remanet studiorum,quibus uacant ciues,peregrini fruuntur, capti quodam modo nomine urbis σauctoritate: tamen erudit fimos homines Asiaticos quiuis Atheniensis indoctus, non uerbis, sid sono uomcis, nec tam bene quam suauiter loquendo facite superabit. Nostri minκs 'κdent literis quam Latini, tameex illis,quos nostis,urbanis,in qκibus minimum est lite Υarum,nemo est qRin literat limum togatorum omnium Valerium Sorant m lenitate uocis atque ipso
oris pressu π sono facile uincat . in are cum fit quaedam certa uox Romani generis urbisq; propria, in qui
nihil offendi nihil dii licere, nihil animaduerti possit,
nihil sonare aut olere peregrinum,hanc sequamur: neque solum rusticam asteritatem , sed etiam peregrina insolentiam fugere discamus. Equidem cum audio βαerum meam Laeliam facilius enim mulieres incorrumptam antiquitatem construant, quod multoru sermo: nis expertes, ea tenent siemper quae prima didicerunt sed eam sic audio, ut Plautum mihi aut Naevium uidi dear audire: sono ipso uocis ita recto er simplici est, mi nihil ostentationis aut imitationis afferre uideatu
215쪽
LIBER III. IO8 ex quo sic Iocutum esse eius patrem iudico , sic maloeres, non a stere, ut ille quem dixi, non uaslepion ruustice, non hiulce , sed presse, π aequabiliter,co leniater. Quare Cotta noster, cuius tu illa lata Sulpiti nonnunquam imitaris, ut totum literam tollas, o e pleant fimum dicas, non mihi oratores antiquos, sied mese fores uidetur imitari. Hic cum arrisisset ipse Sulpiatius , Sic agam uobiscum, inquit Crassus,ut, noniam me loqui uoluisti aliquid de uestris uitiis audiatis. Vtinam quidem,inquit ille : id enim ipsum uolumus,
idq; si feceri multa ut arbitror hic hodie uitia pοα
nemus. At enim non sine meo periculo , crassus in3κit, possum Sulpiti te reprehendere,quoniam Anstonius mihi te simillimum dixit sibi uideri. Tum itile, Tum cum monuit idem , ut ea , quae in quoq; emaxima essent, imitaremur . ex quo uereor, ne nihil sim tui nisi supplosionem pedis imitatus,qpauca quaedam uerba , π aliquem si forte motum . Ergo ista , inquit crassus, quae habes i me, non reprehenaedo , ne me ipsium irrideam : punt autem mea multo cer plura maiora quam dicis: quae autem sunt aut tua plane , aut imitatione ex aliquo expressa, de ijs te, si qui me forte locus admonuerit, commonebo . Praetereamus igitur praecepta Latine loquendi, qκα puerilis domina traditi, subtilior cognitio ac ratio literarum alit, aut consuetudo sermonis quotidiani ac
domestici,libri confirmant, lectio ueterum oratos rum N poetarum. Neque uero in illo altero diutius comoremur,ut distulemus 3bus rebus asseqai possimus, Mi ea,quae dicamus intelligantu Latine sicilicet dicen
216쪽
DE ORATOR Edo uersis usitatis de proprie demonstiatibus ea quae signiscari ac declarari uolemus ne ambiguo uerbo aut
sermone,non nimis longa continAatione uerboru, non
ualde productis ijs,quae similitudinis causa ex aliis retabus transferuntur,non discerptis siententiis, non pmpo peris temporibus,non conflisis personis, no perturbato ordine . quid multa tam facilis est fota res, ut mihi permirum sepe uideatur, cum difficilius intelligatur quid patronus uelit dicere,quam si ipsie i ste,qui patrornum adhibet,de re siua diceret. Isti enim,qui ad nos
causas deferunt , ita nos plerunque ipsi docent,rit non desideres planius dici. Eodem res autem simulac F:ια sus,aut uester aequalis Pomponius agere coepit, non aeque , quid dicant, nisi admodum attendi, intelligo et ita eo usa est,oratio,ita perturbata,nihil visit primu , nihil ut sicundum : tantas insolentia ac turba uerborum,ut oratio,quae lumen adhibere rebus debet, ea obscuritatem o tenebras affera atque ut quodam morado ipsisibi in dicendo obstrepere uideantur. Verum si placet, quoniam haec satis stero , uobis quidem certe maioribus natu, molesta π putida uideri, ad reliqua uides, inquit
te inuiti aurdiamus, qui adduci possumus , de me enim convcio, relictis ut rebus omnibus te sectemur,te audiamus ita de horridis rebus nitida, de ieiunis plena, deperass&gatis noua quaedam est oratio tua. Faciles enim , indiqκi Antoni partes eae sterni duae, quas modo Icucurrari,uel potius pene praeterii, Latine loquendi, planes dicendi: reliquae sunt magnae, implicatae,uariae, gra*aliquanto odiosiora pergamus. Atqui
Antonius, quam alias res agamlis,qua
217쪽
LIBER III. IO'ses,quibus omnis admiratio ingenij,omnis laus eloquetia continetur. Nemo enim unquam est oratorem, quod Latine loqueretur,admiratus: si est aliter , irridi dent: neque eum oratorem tanta modo ed hominem non putant. nemo extulit eum uerbis,qui ita dixisset,ut,qui adessent,intelligerent quid diceret, sed contemdipsit eum qui minκs id facere potuisset. In quo igitur homines exhorrescunt quem stupefacti dicentem indituentur in qκo exclamant ζῆ quem deum , ut ita diu cam,inter homines putant i qui distincte, qui explicaore,qui abundante qui illuminate π rebus π uerbis dicunt, O in ipsa oratione quasi quendam numerum stersum s casciunt,id est quod dico ornate . Qui idem ita moderantur, ut rerum , ut personarum dignitates ferat,iij fiunt in eo genere laudandi laudis,quod ego aiptum congruens nominem. qui ita dicerent,eos neragauit adhuc se uidisse Antonius , er ijs hoc nomen dioxit eloquentiae solis esse tribuessum. Quare omnes istos me auctore deridete,atque contemnite,qui se horum , qui nunc ita appellantur, rhetorum praeceptis omnem oratora vim complexos esse arbitratur, neqκe adblic , quam personam teneant,aut quid prositeantur,intelligere potRerunt. Verum enim oratori, quae sunt in bominum uita, quandoquidem in ea uersatur orator, atque ea est ei subiecta materies, omnia quaesita,alidita,lecta,distulata , tra fata, ituta esse debent. vi enim eloquentia tina q: dum de summis uirtutibus, quanqrιam sunt omnes uirtutes aequales π pares, sed
tamen est hyecies alia magis alia formosa π ill 'ris , sicut haec uis , quae scientiam complexa rernm , fensa
218쪽
DE ORATOR Ementis et consilia sic uerbis explicat,ut eos,qui audiat, quocunque inclibuerit,possit impellere: quae quo ma αior est uis,hoc est magis probitate iungenda pummas frudentia.quarum uirtutum expertibus si dicendi cois iam tradiderim: s, non eos quidem oratores effecerim mus, sedfurentibus quaedam arma dederimus. Hanc inquam cogitandi pronunciandis rationem,uims dicendi ueteres Graeci sapientiam nominabant: bine illi Lycurgi,hinc Pittaci,hinc Solones, atque ab hac similitudine Coruncanii nostiri, Fabricu, Catones, Scipiones
fuerunt, non tam fortasse docti, sed impetu mentissimili-uoluntate. Eadem autem alii prudentia, sed consilio ad uitae studia distari, quietem atque otium
secuti, ut Pythagoras, Democritus, AnaRagoras, ecregendis ciuitatibAs totos sie ad cognitionem rerum tras tulerunt, quae uita propter tranquillitatem, prompter ipsius sicientia suauitatem , qua nihil est hominiae bus iucundius , plures,quam utile fuit rebus publicis, delectauit. Itaque ut ei studio se excellentissimis ingeαnijs homines dediderunt, ex ea summa facultate uas cui ac liberi temporis, multo plura,quam erat necesse, doctissimi homines, otio nimio, ingeniis liberrimis affluentes, curanda sibi esse ac quaerenda inuestiuganda duxerunt. Nam uetus quidem illa doctrina eadem uidetur recte faciendi π bene dicendi magiustra: neque deiiuncti doctores, sid ijdem erunt uiuendidi praeceptores atque dicendi: ut ille apud Homerum Phoenix , qui se a Peleo patre Achilli iuueni comitem esse dat tim dicit ad bellum , ut illum ejiceret oratouaem uerbo ram actorems rerum . Sed ut homines lais
219쪽
BER III. II obore assiduo quotidiano assueti, cum tempestatis causa opere prohibentur, ad pilam se , aut ad talos, alit ad tesseras conferunt, aut etiam nouum sibi ipsi aliquem excogitant in otio ludum : sic illi a negorijs pnblicis, tanquam ab opere , aut temporibus exclusit, alit uoluntate sua feriati, totos se alij ad poetas, alij ad geometras,aliij ad musicos contulerunt, alij et lam ,
tit dialectici , nouum sibi ipsi studium ludum s pepe
rerlint, atque in ks artibus,qκα repertae sunt,ut ξηeαrorum mentes ad humanitatem fingerentur atque uirtutem, omne tempus atque aetates as consumpserui.
Sed quod erant quidam , hq; mκlti, qui aut in repurablica propter ancipitem, quae non potest esse si iuncta, faciendi dic ndiq; sipientiam florerent, ut Themistoαcles, ut Pericles,ut Theramenes, aut qui minκs ipsi inrep uersirentur , sed ut huius tamen eiusdem sapienutiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, i crantes: inuenti sunt, qui cum ipsi doctrina π ingeniis
ablindarent, a re autem ciuili, e .ii negotiis animi quodam indicio abhorrerent, hanc dicendi exercitietionem ex gitarent atque contemnerent: quoru prinπceps Socrates, is, qui omnium eruditorum testim pranio , totiusq; iudicio Graeciae cum prudentia , Crmine, π Renustate , π subtilitate , tum uero eloαquentia, uarietate , copia , quam se cunq;se in pu
rem dedisset, omnium fuit facile princeps j ,33i haec,
qκα nos nunc quaerimus, tractarent, agerent, docerarent, cum nomine appellarentnr Eno,qZod omnis recrκm optimarum cognitio,atque in ks exercitatio philosophia nominaretur, hoc commune nomen eripnit,
220쪽
sapienters sentiendi et ornate dicendi sesentiam re cohaerentes,distilitationibus suis siparauit: cuius ingenia uariosq; sermones immortalitati scriptis suis Plato traudidi cum ipse literam Socrates nullam reliquisset. Hine disidium illud extitit quasi linguae atque cordis, absiurdum sane et inutile π reprehendendum, ut alij nossapere,alii dicere docerent. Nam cum essent plura res orti feret a Socrate, quod ex illius uarijs diuerasis, er in omnem partem diffusis distulationibus alius aliud apprebenderat, prosiminatae sunt quasi familiae dissentientes inter si multum disiuncisa, dista:
res, cum tamen omnes sie piniosophi Socraticos et dici uellent, esse arbitrarentur. Ac primo ab ipso Pla. tone Aristoteles π Xenocrates, quorum alter Per αα teticorum , alter Academiae nomen obtinuit: deinde ab Antistbene, qκi patientiam duritiam in Socra tico sermone maxime adamara Cynici primum, deinde Stoici: tum ab Aristino,quem illae magis uolupta
riae distulationes delectarant, Cγrenaica philosiopbia manavit: quam ille eius posteri simpliciter de fenoderant l, qui nunc uoluptate omnia metiuntur, dum Merecundius id agunt,nec dignitati satisfacilin quam non V emantli nec uoluptatem tuentur, quam amπplexari uolunt. Fuerunt etiam alia genera philosoαpborum , qui se omnes fere Socraticos esse dicebant, Eretricorum,Herillioru, Megaricoru, Pyrrhoneorum :sed ea borum ui et diJutationibus sunt landiu fractam extincta. Ex illis autem,quae remanent, ea philοα sophia,qκae sit cepit patrocinium uoluptatis,etsi clii ueora uideatur,procul abest tamen ab eo uiro quem quae;