장음표시 사용
221쪽
LIBER III. IIIrim lis, essem alictorem public onsilij, regendciuitatis ducem,.sententiae atque eloquentiae princi, pem in sinatu in populo , in causiis publicis esse uoluimus: nec ulla tamen ei philosophiae siet iniuria a noubis non enim repelletur inde,quo Vlredi cupiet,sed in bortulis quiescet suis,ubi uul ubi etiά recubAmotiliter et delicate,nos aliocri 2 ro h is,i iκdictis,a curia, is ortasse sapienter, ac praefertim 2 re8. Verum ego non i
tori coniuncta maxime. Quare istos sine ulla contu melia dimittamus, sunt enim π boni uiri,π,qκonM
sibi ita Midentu beate tantAms eos admoneamus,ut
iuud,etiam si est ueri im lim, tacitum tamen tu quam mysteritam tenean quod negant uestri in rep.esse sipientis. Num si hoc nobis atqκe optimo cuique persuaserint,non poterunt ipsi esse,id quod maxime cupiui,
otiosi. Stoicos alitem, quos minime improbo, dimitto tamen, nec eos iratos uereor, quoniam omnino ira insiunt: atque hanc sis habeo gratiam, quod soli ex omnisus eloquentiam uirtutem ac sapientiam esse dia. xerunt: sed utrunque est in bis,quod ab hoc,qκem inostruimus,oratorem ualde abhorreat: uel qκod omnes,iqκi sapientes non sint, seruos, latrones, hostes, insanos, esse dicunt,neque tamen qκenquam esse sapientem ualde autem est ab urdκm,ei cocionem,aκt senatum iaκt ullum coetum hominum committere, cui nemo italorum,qui adsint, sanus,nemo ciuis, nemo liber esse uideatlir. Accedit quod orationis etiam genus habent fortasse 'btile, certe acutum, ed,ut in oratore,exiis,inusitatam, abhorrens ab avribas unlgi, obsturam
222쪽
DE ORATORE inane,ieiunilim,attvnen et Asimodi, quo uti ad uulgils nullo modo possis. alia enim π bona er mala uidentatur Stoicis, π caeteris ciuibus,uel potius gentibus: aliae vis honoris, nominiae,praemij, supplicij uere an secus,
nihil ad hoc tempus: sed ea si seqκamur,nulla unquarem dicendo expedire possiimus. Reliquisiunt Peripateratici π Acsdemici, quanquam Academicorum nomen est unum, sententia duae . nam Speusippus Platonis sororis filius, Xenocrates, qκi Platonem audierat, σqui Xenocratem Polemo, π Crantor, nihil ab Aristoes' tele,qui una audierat Platonem,magnopere dissensit, copia fortasse π uarietate dicendi pares no suerlint. Arcesilas primu,qκi Polemone audierat, ex uarijs Plazionis libris, sermonibusq; Socraticis hoc maxime arri
Pit,nihil esse certi,quod aut sensibus,aut animo pertiripi posit: qκem ferunt eximio quodam usium lepore. dicendi, bernatum esse omne animi sensus iudicia, primum . in tit isse quanquam id fuit Socraticu mi aime non quid ipsi sentiret ostendere, sed contra id ,:q dd quisque sie sentire dixisset,dili utare. Hinc haec roeentior Academia emanallit,in qua extitit diuina quidam celeritate ingenii dicediq; copia Carneades ' cliins. ego etsi miatos auditores cognoui Athenis, tamen auxesores certi imos laκdare possum, Cr socerum meum Scaeuolam,qui eum Romae audiuit adolesiens, Metellum L. F. familiarem mea, clarisimum uirum, qui illum a se adolestente Athenis,lam affectum senectute,multos dies auditum esse dicebat. Haec a:ltem, ut ex Apennino fluminum , sic ex communi sapienα
ti m iugo sunt doctrinarum facta diuortia, ut phil
223쪽
sopbi tanquam in superum mare Ionium defluerent, Graecam qMiddim , aer portuo ιm ; oratores autem in inferum hoc Thu cum Barbarum, scopuloαpim, atque infestum laberentur, in quo etiam ipse Virises errasset. Quare si hac eloquentia , atque hoe oratore contenti μmus, qui sciat aut negare oportere
qκοἱ argκsre,aut id non possis,tum ostendere quod is fecerit, qκi insim letur, aκt recte factum , alit alaterius ealpa, aut iniuria, aut ex lege, aut non conotri legem , sκt imprudentis, aut necessario,alit non eo nomine usurpan qum quo arguatur,aut no ita ali,
ut debuerit ac licuerit; er si μus esse putatis,ea, quae
isti scriptores artis docent,disicere, quae multo tamen ornatius,quam ab illis dici ntur, π liberius explicatuit Antonius: sed si bis contenti estis,atque iis etiam quae dici uolui tis a me , ex ingenti quodam oratore , immensoq; campo in exigvlim sine gyrum compelliutis. Sin ueterem illκm Periclem , aut hunc etiam ,
qui familiarior nobis propter scriptorum multitudine est, Demosthenem sequi uultis, si illam praeclaram, eximiam steciem oratoris perfecti, pulchritudinem adamastis: aut uobis haec Carneadia, dκt illa Aristotelia uis comprehendenda est. Nunque ut ante dixi) ueteres illi usique ad Socratem omne omnium rerlim, quae ad mores hominum , quae ad uitam, quae ad uirtute,quae ad remp.pertinebant,cognitionem πscientiam cum dicendi ratione iungebant: postea diso sociati ut exposivi a Socrate,dfertia doctis, dein uceps a Socraticis item omnibus, philosophi eloquentiadestexerunt, oratores sipientiam: neque qκidquam
224쪽
DE ORATORE ex alterius parte tetigerut,nisi quod illi ab his, aut ab illis hi mutuarentur, ex quo promisicue haurirent, si manere in pristina communione uolκissent. Sed ut Pontilices ueteres propter sacrificiorum multitudinem tres uiros epulones esse volueru cum essent ipsi a Numa, ut etiam illud ludornm epulare sacrificium faceαrent,instituti: sic Socratici 2 sie causarum adfores a comuni philosophiae nomine separauerunt, cu ueteres dicendi intelligendi mirificam societatem esse uoluissent. Quae cum ita sint, pantulum equidem de me deuprecabor, π petam i uobis,ut ea,quae dicam non de memet ipse assed de oratore dicere putetis. Ego enim
sum is qui cum summo studio patris in pueritia doctus essem,π in forκm ingenii tantum quantκm ipsi sentio,non tantum qEantum ipse forsita uobis uidear, detulissem,non possum dicere me haec,quae nunc complectore erinde,ut dicam discenda esse,didicisse ; quippeqni omnia maturrime ad publicas causis accesserim, annosq; natus unum cor uiginti nobilisimu hominemo eloquentisimum in iudicium uocarim, cui disciplina fuerit fomlm,magister usus, π leges, instituta
populi R. mosq; maiorum. Paulum liens istarum aratium, de qκibus loquor, gustaui Quaestor in Asia,climessem aequalem fere meu ex Academia rhetorem noeius Metrodorum illlim,de cuius memoria comemo uit Antonius o inde decedens, Athenis: tibi ego diuotiκs essem moratus,nisi Atheniensibus, qκod m leris non referrent, ad qκae biduo serilis ueneram, succenα fuissem. Quare hoc,quod complector tantam scienti
. nimi; doctrinae,non modo non pro me, sed contra me
225쪽
est potius: non enim,quid ego, sed quid orator possit,
disti uto,atque hos omnes qui artes rhetoricas eVonlit, perridiculos. Scribunt enim de litium genere , de principiis, de narrationibus: illa uis autem eloquetitiae lata est,ut omnium rerum,uirtutum, officiorzm, omnisq; naturae,quae mores hominis,lVae animos, Maetitiam continet,Origin'dim,mlitationesq; teneat; ea
de mores,leges,iura describat,remp.regat, omnia, quae ad quancuqnerem pertinerent,ornate copioses dicat. In quo genere nos quidem Nersam lir tanti , quantum ossum με, quantum ingenio, qEantum mediocri douctrina,quantum σιμ valemus: neque tamen istis, qui
in una philosiopbia quasi tabernaculum uitae suae collocarunt,multum sine in distulatione cocedimus. Quid enim meus familiaris C. Velleius afferre potest,quaobs rem uoluptas sit summum bonum,quod ego no copio: sius possim uel tutari, si uelim,uel refellere ex illis loticis,quos exposivit Antonius,hac dicedi exercitatione,in
qua Velleius est rudis,unusiquisque nostrum uersitus' Quid est, quod aut Sex Pompeius alit duo Balbi, aut
meus amicus, qui cum Panaetio uixit, M. Visellius ,
de uirtute homines Stoici possint dicere,qua in disti ratione ego his debeam, ut uestrum quisquam concesdere ' non est philosophia similis artium reliquarum . nam quid faciet in geometria, qui non didicerit quin in missicis aut taceat oportebit, aut ne sanus quidem iudicetur. Haec uero , quae sunt in philoμα phia, ingeni s eruuntκr ad id, quod in quoque uerissimile est,eliciendum acutis atque acribus,eaq; exerci tata oratione poliuntur. Hic hic noster uulgaris ora P
226쪽
DE ORATOREtor, si minus erit doctus,attamen in dicendo exercit tus lac ipsi exercitatione communi, istos quidem noαstros uerberabit, neque se ab ijs contemni ac destici stanet. Sin aliquis extiterit aliqv.ido, qui Aristotelio more de omnibκs rebus in utranque sententiam pupuctcere,oin omni calisa duas contrarias orationes praediceptis illius cognitis explicare, aut hoc Arcesila modo et carneadis cίtra omne,quod propositκm si disserat qais ad eam rationem adiungat hunc rhetoricam usum,morems, exercitationemq; dicendi issit uerus, is perfectus, is solus orator. Nam neque sine forensi bus nerti is satis uehemes grauis, nec sine uarietate doctrinae satis politus, π sipiens esse orator potest. Quare Coracem istum uestrum patiamur nos quidem pulloi suos excludere in nido, qlli euolent clamatores odiosi ac molesti, Pamphilumq; nescio quem sinamus in infulis tantam rem tanquam pueriles delicias aliuqwas depingere : nosq; ipsi hac tam exigua distulaestione hesterni Er hodierni diei tollim oratoris munus explicemus, dummodo issa res tanta sit, ut omnibus philosopborum libris, quos nemo oratorum istorum unquam attigit, comprehenss.esse uideatur. Tum Catulus, Haudquaquam hercle, inquit, Crasse miαrandum est, esse in te tantam dicendi uel uim, uel suauitatem, uel copiam : quem quidem antea natu: rarebar ita dicere, ut mihi non solum orator sum:
mus , sed etiam sapientissimus homo uiderere: nunc intelligo illa te semper etiam potiora duxisse, qκue ad sapientiam stediarent, atque ex his banc dicendi coepiam βμxisse: sed tamen cum omneis gradus aetatis
227쪽
: L I B E R III. II recordor illae , cumq; uitam tuam ac stadia considero, neque,qlio tempore ista didiceris,uideo,nec magnopedire te istis studijs,hominibus .ibris intelligo deditu neq; tame poικm stituere,utrum magis mirer,te illa,quae mihi per juades maxima esse adiumeta,potuisse in tuis tantis occupationibus perdisicere, an, sit non potueris, posse isto modo dicere . Hic Crassus, Hoc tibi,inqκit, catale primum persuadeas uelim, me non multo sedicus facere, clim de oratore distutem , ac facerem , si
esset mihi de histrione dicedum : negarem enim posse eum satisfacere ingestu , nisi pulastram , nisi saltare mdidicisset: neque,ea cum dicerem , me esse histrionem
necesse esset, sed fortasse non 'dium alieni artificij
existimatorem . Similiter nunc de oratore, uestro im αρκ μ loquor, summo sicilicet. Semper enim, q:cacvnαqne de arte, aut facultate qκueritur, de absoluta perfecta quaeri solet. Q uare si iam me nullis esse ora torem, si etiam sat bonum, Mi bonum denique,non revi pugnabo : quid enim nune sim ineptus f ita me exies stimari scio ) quod si ita est, summus tamen certe non sum. neque enim apud homines res est ulla difficilio
neqRe maior, neqκe quae plura adiumenta doctrinae desideret. Attamen,qκoniam de oratore nobis disturitandum est, de summo oratore dicam necesse est. Vis enim sor natura rei, nisi perfecta ante oculos
ponitur, qκalis π quanta sit, intelligi non potest. Me autem Catule fateor neque hodie in istis libris, o cum istis hominibus uiuere: nec uero,id quod tu recte commeministi,ussu unquam bubuisse sepositu templis addiscendum, ac tantum tribliisse doctrinae tepοα
228쪽
ris,quantum mihi puerilis aetas, forensis feriae concesserint. At si quaeris catule, de doctrina ista quid ego sentiam : non tantum ingeniosio homini et,qui foαrum,qκi curiam,qui causas,qui remp. 'ectet, pus esse arbitror temporis,quantum sibi ij sumpserunt,quos discentes uita defecit. omnes enim artes aliter ab iis tractantur, qui eas ad ullim transferunt; aliter ab iis, qui ipsarem artium tractatu delectati, nihil in uita sunt aliud acturi. Magister hic Samnitium summa iam fenectute est 'quotidie commentatur: nihil enim curat aliud,atque uelociuspuer addidicerat. sed quod erat aptus ad illκd, tollims cognorat, fuit, ut est apud Lucilium, Quamuis bonus irae Samnis,in ludo ac rudibus cuiuis satis astenmus verae foro tribuebat,amicis,rei familiari. V lerius quotidie cantabat: erat enim genicus. quid faceret aliud ' At Numerius Furius noster familiaris,cum est comodam,cantat: est enim paterfamilias,est Eqκes Romanus, puer didicit, quod disicendum. Eudem raditio est harum artium maximarum: dies noctes ururum summa uirtute π prudentia uidebamus philosopho cum operam duret Q Erliberonem: at eius aulinucκlum uix intelligeres id agere, cum ageret tame, ricanum'. Ista dicuntur facile, si tantum sumas, quantum vns sit, o habeas qui docere fideliter pos sit, er sitas etiam ipse disicere. Sed si tota uita nihil velis aliud agere psi tractatio π quaestio quotidie ex se gignit aliquid, quod cum desidiosi delectatione ue piges: itas ut agitatione rerum sit in inita cognitio,
229쪽
LIBER III. IIS 1acilis usus doctrinam confirmet, mediocris opera tria buatur, memoriastudium s permaneat. libet aurem
semper distere,ut si uelim ego talis optime ludere, aut
pilae studio tenear tum fortasse si assequi no possim : 'at alij quia praeclare faciunt,uehementius, quam caκαμ postulat delectantur, ut Titius pii Brulla talis. Quare nihil est, quod qui quam magnillidinem artiuex eo, nod senes disiun pertimescat: nanque aut ρα nes ad eas accesserunt,aut usique ad Fenecitntem in sindijs detinentur,aut siunt tardissimi. Res quidem siemea sentetia sic habe ut nisi quod quisque cito potuerit, nunquam omnino post perdiscere. Iam iam,ina quit catκlus, intelligo Crasse quid dicas, π hercule assentior: satis uideo tibi homini ad perdisicedum acerrimo , ad ea cognoscend quae dicis, fuisse temporis. Pergis ne riuit Crassus,me,quae dicam, de me non de re putare dicere ' sed iam si placet ad instituta redeuumus. Mihi uero,Catulus inquit,placet. Tum crassus, Quorsum igitur haec stectat, inqnit, tam longe, eurtam alte repetita oratio ς bae duae partes, qκα mibi μα persunt, illustrandae orationis,ac totius eloquentiae cumulanda, quarum altera dici postulat ornate, altera apte,hanc habent vim, ut sit quammaxime iucunda, quammaxime in siensius eorum, qui audiκnt Urat, quamplκrimis sit rebus instructa . In rumentum autem hoc forense, litigiosum,acre, tractum ex uulgi opinioniblis,exiguum sane atque mendicum est: illud
rusus ipsium,quod tradunt isti, qui profitentur se dicedi magistros,non multo est maius, quam illud nustare ac forense. Apparatu nobis oplis est, s reuelis eaqηυp i l
230쪽
DE ORATOR gstis undique, collectis,arcessitis,comportatis,ut tibi Cesar facienda est ad annum, ut ego in Aedilitate lauboraui, quod quotidianis π vernaculis rebus satisfarcere me posse huic populo non pretabum . Verboru elidigendorum, collocandorum, concludendorum facilis est uel ratio,uel sine ratione ipsa exercitatio. Reruest silua magna,quam cum Graeci iam non tenerent, ob eamq; causam iuuentus nostra dedisceret pene discedo,etiam Latini, si dijs placet,hoc biennio magistri discendi extiterunt, qκos ego censor edicto meo sustuleαram , non quo ut nescio quos dicere diebant acui ingenia adolescentium nollem, sed contra ingenia obtudi nolui, corroborari impudentium . nam apud Graedicos, cuicuimodi essent,uidebam tamen esse,praeter hae exercitationem linguae,doctrinam aliquam, humanitatem dignam scienti hos vero nouos magistros nihil intelligebam posse docere , nisi ut auderent: quod etiam cum bonis rebus coniunctum , per se ipseMm est magnopere fugiendum. hoc cum unum traderetur, c cum impudentiae ludus esset , pntalii esse censioris, ne longius id serperet, prouidere. quanquam no haec ita statuo atque decerno , ut desterem Latine ea , de quibus distulauimus,tradi ac perpoliri: patitur enim lingua nostra , π natura rerum, ueterem illam, excellentems prudeliam Graecora ad nostrum usum , morems transferri: sed hominibus opus est eruditis,
qui adbM in hoc quide genere nostiri nulli fuerui: sinquando extiterint, etiam Graecis erunt anteponendi. Ornatur igitur oratio genere primum, e T quasi co