장음표시 사용
71쪽
6 4 Tract. XII. H Peccatis. Di p. II H PGratis is particulari.
ea, qua sunt ad fruem, seu media , quidquid sit , quod
peccatum veniale immediate attingat ultimum finem, re peccatum moriale attingat immediate media ' Quod altius potest explicati dicenso , quod actus non plenheseliberatus , lichi materialiter versetur immediate circa Ditimum finem , secus vero sor maliter : quia finis ut finis prςsettim ultimus non cognoscitur nisi per cognitionem perlictam , & propterea deorclinatio circa illum exim .peri et a cognitione sequuta , proprie loquendo , citra
tinem sistit. item actus versantes circa media quandoque habent per se convexionem cum fine , quatenus conducunt per se ad ejus consequi ionem , vel ab ejus consequii e totaliter avertunt: & hoc modo non ponunt in numero cum altibus versantibus immediate circa
ipsum ς & propterea deordinatio eirca media coincidit cum deordinatione circa finem. Aliquando non habsiat ver se connexionem cum fine , & tunc missi esse deor. Einatio circa media, & non circa suem . Et in hoc sin suaecipiendum est discrimen supra allatum, quos peccatum mortale est deordinatio ab ultimo fine,& venialea mediis.16s Supponindum est quarto , peccatum mortale distiugui etiam a veniali in hoc, quod mortale est conis ita legem, & veniale praei et legem. Ita Thomistae mi in
suo Angεlico Maris . plui ibus in locis, & passim alii Ait
tho eq. I S ci aliqui impugnant ex eo, quod datur lex prohibens mendacium olficiosum v. g. alias esset actus Maiis tens secundum suam specie ira ergo etiam pecca- etiam veniale est contra legem . Adde: Nam alias actus inclissetentes ex objelio, ut cantare , de ambulare, ridere dic essent peccata venialia , quia secundum se sunt prae .eter legem. Iste tamen scrupulus facile evanescit , si motis, quoi peccatum veniale esse praeter legem , non ita
accipiendum eli, quasi nulla lex uetur, quae illud prohibeat, sed quia est conita legem quae est talis secundum quid ; vel quia est secundum quid contra legem,
que est talis simpliciter. Duo enim teqnituntur, ut ali. quis actus sit contra legem simplici: ere primum est,quod sit simpliciter nec il alius au finem ultimum alteque cium; secundum , quod a tus si simpliciter contra talem te e m : si autem aliquis istorum uesciat, alius ea contra legem tantum secundum quid, quod est idem pro nunc, ae isse pretier legem. Ex primo cap te distinata intur a peccato mortali actus illi, qui dicuntur peccata venialia ei genere: cc ex secundo actus , qui vel non sunt pleiah deliberati, vel versantur circa parvam materiam ;& ex vitroque distinguuntur ab actibus eu se inuisserentibus. Ex praeuieiis capitibus oriuntur alia discrimina inater peccatum mortale, & veniale. Primo enim si qui.
Eiit , piccatum mortale esse offensam Dei glaυ m; At ve- Diale tantum levem . Secundo, peccatum mortale inducere reatum poenae aeternae, secus vero veniale. Tertio, peccatum mortale in lucere in anima maculam simpli. citer; veniale vero tantum secundum quid. Quarto, Ieccatum mortale causare deoruinationεm irreparabi em, non veto veniale. In his omnes conveniunt.
Ultra haec addit Scotus in a. dist. et . lit. B. aliud dis.ctimeu confitens in eo, quod peccatum ira itale est con .era praeceptum ; & veniale contra consili viri. Sed communiter impugnatur a Thiologis reκ eo quoci nut. Ius timoratae conscientiae arbitratur se peccare, dum plura consilia non adimplet. Maximε , quia mei acium olfciosum est tmecatum veniale,& non tantum .it contra consilium , sed etiam contra praeceptum. s Haec callentes discipitii Scoti conantur ad dehitum sensum suum subtilem Doctorem adducere , asserentesque conss.lium non accipi ibi a Scoto pro consito, quod est tale simpliciter , seu quod est totasti et liberum a lεgis obli. ratione . sed pro consilio, quos habet sciam aliquam legem obligantem ad aliquid saltem utile ad finem legis a
quo pacto habet quandam proportionem cum consilio in sua propria acceptione, quia sicut siue obseruatione conii liorum potest quis salvari, ita cum peccatis venialibus poten conservare ius ad gloriam . dii ergo consilium ad hunc sensum trahatur nullum et it dissidium inter Scotum , At alios Theologos nis tantum de voce
Hi, suppositis, tota difficultas huius dubii reduci tui ad duo capita. μιmtim es , Quae si prima, & sor.
malis distentia inter utrumque mecatum Et occasio. δεε isti ux oportet assignare differentiam radicalem . Se
eundum est, An peccatum veniale secundum totam suam latitudinem disserat ex natura sua, & essentialiter a me-cato mortali. Diximus Ied in tam torum suam tuti iam , propter peccata venialia, quae sitit talia ob parvitateminateriae, vel ex desectu es liberationis quia omnino cet-
tum est, peccata venialia ex genere distingui essetitialitera inccato mortali, ut mendacium a perjurio, a furto gravi &c. s. II. Prima osseditio pro disserentia primaria foemati. I66 Icendum est primo, primatiam sermalem
vi differentiam, per quam peccatum mortalea veniali disti guttur , consistere in eo, quod mortale est smpliciter contra legem , & veniale solo .n secundum quies, in sensu explicato num. ios. Ita plures Thominae, ut Medina, AlvareE, G egor. Martinea, Gonet NN Sal. mant. in praes dila i9. num. II. Et probatur ratione . nam illa est primaria , & ess stitialis differentia utriusque peC. cati , quae prius & immediatius advenit generi, in quo ultimo conveniunt; sed di si tentia assignata est huiusmodi te spectu generis, in quo ultimo conusnit utrumque peC- Catum . ergo P ccatum veniale distitinuitur a mortali tanquam per uiuerentiam essentialem ,& primatiam per hoc, quod mortale εst contra i gem simpliciter ;& veniale contra legem secundum quid. Minor probaturenam genus, aut quas genus, in quo ultimate conveuiunt peccatum veniale, & moriale , est esse contra legem: p t hoe enim destinitur essenii aliter peccatum in commu-Di, prout praescindit a mortali & veniali: sed huic ratio. ni primatio&per se aduenit esse contra legem smplici. ter, uti tantum secundum quid i ergo esse contra h gem
simplicitet, vel secundum quid est , quod primo & per
se advenit rati nai communi, in qua coci ueniunt Peccatum veniale, & moti ale. Minor probatur: iram rationi
communi essendi contra legem nihil inam diutius illi au- venit p r modum differentiae , quam talis, vel talis modus essendi contra ligem: sicut quia ens secuntium rationem communem destinitur per hoc, quod est in , cui competit esse, nihil prius ei advenit, quam talis, vel talismo ius habeti si elli: hieo pariter rationi communi essendi contra legem, prius & magis per se ad. uit modus
essendi contra testem simpliciter, & modus essendi contia illam secundum quia .
Et confii matur eu exclusone aliarum differenti rum, quae vel non sunt essenitales, vel non sunt omnino primat: nam quod peccarum mortale destruat gratiam, secus vero veniale, originem trahit ex eo, quoa ptimum
est cotitia legem simpliciter ;& secundum contra illam
tantum secuiauum quid . Ex hae etiam radice oritur, quos mortale deoruinet voluntatem usque ad perversionem ordinis in ultimum finem, secus uero veniale, ut satis colligitur eκ explicatione allata num. iso. Da aliisci isset iis supra allignatis hoc evidentiu patet siqui-clem sunt effectus utriusque p ccati secundum propriam uitilitari:is ust malitia,proindoque supponunt proprias, α essentiatis differetilias, ut cuilibet recogitanti coii: tabit. iis obiicies tamen primor Nam prima, & sor malis uicerentia debet uestimi ab eo, quod p r se primo respicit; seu peccatum per se prius respicit objectuin,
quam legem rergo eius prima clifferentia debet desumipet ordinem ad di .et sum odie tum . ' secutitor Peccatum mortale per suam primatiam rationem opponit ut statiae, & charitati : ergo haec oppositio est prima ratio, pcr quam uistinguitur a veniali. Ad primam objectionem respondetur, quod pecca.
tum non est tale mr ordinem au objectum utcumque M.
talium , sed per ordinem au illud prout stat sib lege.
Uocle esse contra legem non ponit in numero cum recpectu ad objectum , sed ille a ius, qui tendit simpliciter ad odietium lege simpliciter prohibitum , eodem indivisibili respectu tenuit directe ais oh, tum ,& indirectEcon: ra i gem; n-e actus esset peccatum , nisi tenderet
ad obit tum, prout stat sub lege: hacque ratione optimhexplicatur disserentia primaria peccati per hoc , quoast tali , vel tali modo contra legem. ' Ad secundum
respondetur , alius esse , quod peccatum mortale Persuam rationem primariam opportat ut Elatiae, dc Charitati: alius vero, quod haec opposito sit ratio primaria. Primum est verum I at secundum falsum e scut ratio
72쪽
Dtis. V sitiae is primar. O formal ae ferent. pereas dentit a mortia, cyc. 6s
est conceptus secundatius caloris otium ducens ex alio conceptu priniaticitior, Sed inquites, qualis si differentia radicalis in. t et virumque peccatum Ad quod aliter respondeni eum est pro peccatis venialibus ex parvitate mate. tiae, & pro peccatis ex impet secta deliberatione , ac pro peccatis ex genere. Si quisem clifferentia radicatis, qua peccata venialia ex imperfecta ueliberati e clistinguun. aut a mortalibus, solum est ipsa impet secta deliberatior quia haec est radix, cur actus non possit hahere ullami malitiam gravem. Similitet differentia radicatis, qua peccata venialia ex parvitate materiae distinguuntur at morialibus , est ipse parvitast materiae r nam eo ipse, a quos res sit parva attentis omnibus circunstantiis, ne.
quit praecipi, aut pcohiberi simpliciter, seu per legem
simpliciter. Diximus, atraneis omnHω ciretineantiis e nama potest accidere, quod res secundum se parva possit oti peciale aliquod motivum graue stare sub lege simplici. a ter, ut conligit primis parentibus, quibus Deus sub prae a cepto gravi prohibuit esum pomi, quamvis esset malestia revis. Quando autem materia hie de nune sit gravisam 1 levis, noa est nostri instituti, sed ad Theologos motales, spectat declarare. Maloe dissicultas est in assistia da dissetentia radi.
cali pro peccatis venialibus ex genere. Circa quod om-ι nes convenire uehent in eo, quo' integra materia huiusmodi peccatorum, quae secundum se est levis, est tmta ratio radicatis, cur distinguantur amotialibus. Supe, rest tamen investigare caput, cur materia. integra m extorum venialium ex genere sit secundilm se levis. Quot recth declarat D Thom in a. dist qa. quaest. I. art.
dus b, ne societatis, tiaue es peccasum mortale ex genere :'.
Metis patet , qaod non potes homo debile Deo esse Ahbeestis ,s Deo non eredar. sue ei Medrar, o triti modθ. Simiaiter etiam Aretas 5 and Dite servari non porset, vis tinuus sis ritur, qtisu suum es o ideo finitim, o es enecae s De. Iustitia nisi peccata moriatia ex genere , ct fimititeν en in ovi fius ahis . Ea xκνὰ, sue qti sitis feletas otimana sereari posse, non faciant peccatum esse mortati ex gevere , qtiamiserum deformis actus M.' stat si stitia iudias , o a quati M. 1u mias, o alia dicentum Devialia ea getiere. Ex quibus comsat , is esse peccatum mortale ex genere , quoci comitariatur charitati Dei , dc proximi r quae vero non orponuntur directe charitati Uri , aut proximi censenda Lnt venialia ex genere . Et ratio hujus est: quia charitas Dei, de proximi .st finis legit, ut testatur Apost. ad Roman. 13. Ac i. aut Timoth. I. cum ergo peccatum moetale distiuguainta
veniali per hoc , quod illud est contra legem smpli citet, fle istud contra illam secundum quid, plane in sertur , quod peccatum mortale ex genere ut illud , quod contrariatur directὸ fini principali ipsius legis, qui est dilectio Dei , de proximi, de peccatum veniale ear genere sit illud, quod praeuicto fini non coortariatur rhaec emci est clissetentia raaicalis inter unum, de aliud peccatum ex genere. s Nec ex hoc inseras, quoci op , pcilitio peccati mortalis cum eliaritate non est ratio dis , latentialis secundaria Noa , inquam, inlitas: Nam aliuda est , quod peccarum mortale excluciat esuritatem ; aliud, i. et a versetur circa materiam, quae secu4iatim se radiat caliter opponitur charitati. Hoc ultimum constituit, distentiam radicalem peccati mortalis a veniali , deprimum est εffectus peccati mottalis secundum suam, primariam disseten I iam formalem.
Agnis secumda extitiam nudiana distinnioris utrivi que peccati.
I P motialis, Ac malitiam peccati venialis ess essentia litet, di specie divelsas , proindeque diuisionem
Peccati mortalis in communi, de peccati venialis in com. muni εile εssentialem, si in ratione peccati , di mali m talis considerentur. Ita Cajetan. Greg. Martinea, Alva ter, Araiaxo, quos reserunt, de sequuntur NH. Sal
loco supra relato, Ganet, de alii. Et noti obse ure colligitor ex doctrina D. Thomae: nam in ptae squaest. 83. Tom. III. Paul. TMesu. Sala. art. I. ait , quod non potest fieri de peccato veniali mora tale , nis per aliquid quod mutet speciem : iuem docet
a. a. quaeli. HO. art. 4. ad s. Item art. o. sequenti dicet, quod quando peccatum mortale ex genere fit veniale ex defectu plenae deliberationis, solvitur species, hoc est, non manet species malitiae, quae esset in conis sensu deliberato; sed haec duo arguunt clistinetionem essentialem , inter peccatum mortale , Ac veniale I erno juxta D. Τhom. pectatum mortale tu communi distia. guttur essentialiter a peccato veniali in communi. Et probatur primo a posteriori: nam ea, quae habent proprietates specie diversas , etiam distinguuntur specie ; sed peccatum mortale in communi, de peccatum veniale in communi habent proprietates O cie cliversas Pergo distinguuntur specie. Major constat; alias nullum esticax argumentum possit efformari a polietiora, hoe est, a proprietatibus au ess utias . Minor ver prodatur enam propcietates peccati mortalis sunt privatici aerarita. eis, & gratiae . reatus poenae aeternae, oc damni, mac
sa, quae eonsistit in privatione gratiae, offensa gravis, Et infinita, dc aliae hujus Dodi; feci proprietates peccati venialis non sunt hae, sed aliae ualdae diversae: ergo habent proprietates specie diversas. IIo Probatur secutiuo eadem assertio, de a priori: nam ea, quae distinguuntur per disserentias per se acive nientes geneti, distinguuntur essentialiter, de specie a ted peccatum mortale, & veniale distinguuntur per huiusmodi disserentias i ergo distinguuntur specie eiIentiali . Minor prohatur nam peccatum mortale distinguitura veniali per hoe, quos istus est praeter legem , seu comtra legem secundum quis, de illud contra lenem simpli. citet ; sed hae differentii sunt dissetentiae per se divisi.
vae peccati, ut ex dictis num too. constat: ergo pecea
tum mortale, Ae veniale distinguunt ut per ei serentias per se advenientes generi. Et confirmatur nam ea, quae habent per se obiecta formaliter diversa , nequeunt non essentialiter , de specie clistingui ; atqui ιν ccatum veniale secundum rationem communem peccati venialis, At peccatum moris tale secundum suam etiam ration ira communem ha dent diecta sor maliter di .ertio ergo disting.inntut specie ensentiali. Minor prohatur e nam peccata illa, quae ita ala tingunt idem Φεcie objectum materiale, quoa attinga, tillud sub diversa ratione formali, habent odiecta sol maialiter diversa; sed ita se habent peccatum veniale in communi , At peccatum mortale in communi e ergo respiciunt per se objecta sormaliter diversa. Minor probatur: nam Peccatum mortale per sedeoeclinat voluntatem usque ad perversionem oruinis ad ultimum suem, peccatum vero veniale citra talem perversionem, servato praedicto Ordine, vel aliis terminis Meeatum mortale attingit Perse suum objectum ut contrarium de repugnans ultim
fini, secus veto veniale; sed hoe est attingere ob telum sub diversa ratione formali ergo respiciunt sua obseeta sub diversa ratione sotmali. Major supponitur. Et mi. nor proh tur: nam lex praecipi eas aliquia ut quid e nn xum , dc necessarium ad astiquit te inultimi suis, sub cliversa ratione formali attingit suum obiectum, ac lex
non habens connexionem cum eiu amqntione, aliis lex
simplex, de leti secuticium quia non distinguerent ut essentialiter ergo pariter peccatum ait ingens per se suum odijectum ut contrarium ultimo fini, iub cliversa rati ne formali attingit suum ob ectum , ac peccatum quod non attingit hoc modo suum odiectum . Confirmatur secundo : Nam malitia peccati mori
talis, Et malitia peccati venialis se habent per se, sicut
id, quod est per se ad finem, Et id , quod est per se auea quae non sunt per se ad finem, sed tantum ad media sine connexione cum fine et sed hoe est habere obiecta formaliter diversa ergo vel aliis termitiis: sorma. de dispositio ad formam habent per se objecta formaliter diversa; sed peccatum mortale, de veniale sunt huius.
Ira Respondet Labat. disp. 6. dub. s. quod pecca. tum veniale, de mortale ita respiciunt idem objectum in es rei, quod legem, de finem tantilm attingant in. directe, seu remote. Unde diversitas penes legem sm. pliciter attactam, aut secundum quid, di penes finem
attactum remote , aut non attactum non est sufficiens
ad hoc, ut obiectum proximὸ attactum sit formaliterdiuersum .
73쪽
Cootia est primo: Nam plerumque duae electiones
in ratione talium attingentes idem objectum materiale differunt sprete per hoc, quod pertingant ad diverso; fi nes ; & tamen electio in ratione talis tantum attingit re mole finem in ratione finis: ergo esto peccatum mortale attingat remoth usque ad perversionem ordinis ad ulti. mum snem, poterit attingere suum Objectum sub ratio. ne formaliter diversa, ac peceatum veniale , quod sub hac ratione non attingit idem obiectum materiale . ' Secti imoo. Motus deorsum, & motus sursum tensunt ad eundem terminum ad quem materialiter; & tamen sunt spe. cie diverit, eo praecise quia inspiciunt tantum in lire te tremi nos 4 quihus valde cliversos erao peccatum veni a.
re, & peccatum mortale debent specie uis inqui per hoc
praecish, quod indirecte tendunt contra te em simpli. citer, & le 'm secundum quid. v Tertio. Nam divet. sci modo distinguuntur duae de ordinationes, quarum una pertingit usque ad finem, & alia citra finem , ae ducaeordinatione , quarum utraque uel est usque ad finem , vel utraque sistit ei tra finem; sed deordination s polle-riotis generis sunt praeci Esecundum magis, Ac miniit intra eandem speciem . ergo ueordinationes primi genetis distinguuntur sp cie. A, tur hoe: si distingueremur penes magis, aut minus intra eandem speciem , magis ui ninguerentur sui tum in quantitate v. g. ut viginti, &furtum in quantitate v. g. ut centum, quam furtum inquantitate v. q. ut duo, & sultum in quantitate v. g. ut quatuor, si h esum ait ad peccatum mortale, Ac non
illa; hoc autem nullus concedet: ergo illa distinctio non est mere penes magis,& minus, seu etiam specisca. 37 a Inquires, an divisio Deccati in veniale, & mori tale sit generis in spretest Respondetur negati vh, quia est analogi in analogata. Ita colligitur ex D. Thom. inu. dist. 42. quaest. r. art. ubi comparat divisionem peccati in mortale , & veniale cum divitione entis insurus antiam, re accidens ς constat autem diuisionem entis in substantia ira & accidens esse analogi in analogata, &ron genetis in species ergo idem dicendum est de divi. ione peccati in mortale , & veniale. Et probatur eius ratione: Nam ui .isio illa est ana toga, in qua ratio superior, ut talis inaequaliter parti. opitur ah inserioribus; sed ratio peccati, prout prae. scindit a mortali, & veniali, inaequaliter participatur ab assis ergo est analoga. Minor probatur: nam ratio mocati ut se destinitur per hoc, quod est contra legem p sed haec ratio convenit secundum quid peccato veniali , &simpliciter peccato mortali, ut supra demonstratum est: ergo ratio communis peccχti in et qualiter participatur ab utroque prccato. Adue: Ita se hibent malitia p ccati mortalis, & militia peccati venialis, frui bovitas finis, re honitas medii Inam malitia peccati venialis est talis per ordinem ad media,& malitia peccati mortalis per ordinem ad finem iuxta modum supra explicatum ; sed
di .iso honi in bonum finis, & in honum metiti est ana
respectu hruti, & hominis, quia perseere, & absolutem dicat ut de eis, tametsi detur aliqua iudi qualitas ex parte differentiarum; sed ratio communis p ccati non praedicatur absolute & smpliciter de peccato veniali, sed tantum de peccato mortali, sicut nec ratio commuislsis entis praedicatur absolute , & simpliciter de acci. denti : ergo ratio communis peccati non est univoca, sed analoga respectu venialis, & mortalis.
73 Sed obiicies: Pereatum veniale absolute ,& simia pliciter dicitur pectu tim apud Scripturam , & Ss. PRergo convenit uni voce eum mortali. v Et confirma tue : In his , quae analogicε conveniunt , unum dicitur per attributionem ad aliud ; sed peccatum venia. te non dicit ut tecea iam per attributionem ad mortale, quia potest dari veniale, esto non detur mortale . ergo. Aude: Quia peceatum veniale opponitur simpliciter cum virtute, quae convenit uni v δ cum virtutibus, quibus opponuntur mortalia: ergo etiam ipsa peccata conve
Ad obiectionem respondetur, quod licet meratum veniale absolute, & sine ullo audito dicatur motum, non propterea est simpliciter p ccatum: sicut de ouan. titate absolui h dicitur , qsod est ei ς, α tamen est ensseeundi im quide quia ad veritatem primae praedicatio. ois sitis est, quoa in quantitate repetiatur intrinsece um
ra ratio entis, & in peccato veniali vera ratio preeati; seu au uetitatem secundae requiritur , quod quantitas comparative ad sibilani iam ut etiam ens simpliciter,& peccatum veniale comparative ad mortale sit etiam
simpliciter p-ceatum, quod est falsum. Ad constamationem respocidetur, permittendo maiorem; & negando minorem: quia ei te contra testem secundum quis non potest intelligi, nisi picintellecto esse contra legem simpliciter , sicut neque album secundum quid sine alis b, simpliciter, & sicut nec infirmitas curabilis sine in curabili, qualis est mortalis. Γ Ad additamentum tenpo tuetur cum Ciletano, reddendo rationem , cur virtutes , quibus opponuntur venialia precata, conveniant uni. oeh eum aliis uirtutibuet quibus opponulatur moris talia , secus vero ipsa peccata nam cum virtut sit degenere bovi, non resistat Disi ex integra causi,&prointerea nulla est virtut , quae non sit talis smplicitet et cui poten adversari multipl8κ opponendi modus, ne
ire secundum quid , & simplicitet ob oppositam rationem .
Sertentia secunda obsertiori adrirsans etim suis
fundamentis.1 A D versus secundam , & praecipuam asse
I A tione in sentiunt plures Auctores tam e tra, quam laira scholam D. Thom: Suareet, Salas Lo ea, Curiel, L imel, Montes. GMoy disp. 25. num. 29. Labat. loco supra relato. & alii. Arguitur primo ex D. Tho m. supra quaest. Ta art.
antitare non divers irae Dee in pecearid ergo juxta Div. Thom. peccatum veniale, & mortale in communi nocio istinguuntur specie essentiali. Ad primum testimonium respondetur, D. Thom vel loqui de convenientia peccati mortalis , Ac venialigio eadem specie materialiter sumpta, quatenus tendunt
ad materias eiusdem speciei. Cum quo recte cohaeret, quoa tendat ad illam diverso mouo p't se, qui latis uad uillinctionem spret seam formaliter sumptam . vel loqui de convenientia illorum in eadem specie, qnat nus peccatum veniale propter sui incompletionem reclusive tantum pertinet ad speciem peccati mortalis; quae autem se conveniunt, vere, & propith non perintinent ad eandem speci in . v Al secundum testim
nitim respondetur , magnum, parvum nora importlliare disserentiam emtitialem, quantici habent eundem positionis modum ad rationem, seu legem; quod tu contingit , quando sunt intra quantitatem sufficientem ad mortale peccatum, vel non pertingunt aes materiam
sufficientem ad inccatum mortale. Et in hoc sensu acicipiendus est D Thom. At piccatum veniale , dc moris tale habent per se diversim oppositionis modum ad legem propter rarioaem supra trauitam, ideoque debent
73 Arguitur secundo, & a priorio peccatom s lum ex imperfecta deliberatione, vel ob parvitatem materiae non respicit objectum form1liter diversum in genere motis ab objecto peccati mortalis e ergo non esisti,guuntur essentiali specie in genere moris. Consequentia est legitima. Et antecedens probatur multipliciter Primo, nam res aliena, quae est obiectum futti, ejusdem speciei est, sive in parva, sive in magna quantitate, sicut eiusdem speciei est adhue in esse m)νi, live in ma gna , sive in gravissima quantitate: ergo peccatum veniale Oh parvitatem materiae non respicit obiectum sor- maliter diversum in genere moris ab objecto peccati mortalis. Roboratur lime probatio: Nam juxta Arist. in Praedicam. magnum, & parvum non disserunt specie eergo nee distinguuntur in ratione ebbem. Seeundo. Actut bonus deliberatus, & indeliberatus possunt versari circa idem obi erum formaliter: ergo etiam actus malus v. g. infidelitatis d liberatus ,&inum liberatus respiciunt iciem obiectum formaliter. Roboratum : Nam actus charitatis rogulatus per emnitionem s-
dei habet idem formaliter objectum, ae actus regulatu pet
74쪽
Dub. V. Quasi primar. O formal ae serent. pereat ventil. a mort c . 6
per cognitionem claram , ergo pariter actus regulatus me cognitionem impersectam , ct pellectam habent idem --hter odiectum , quoties tendunt ad idem objectum
Tertio. Nam praedicti actus habent idem formali ter obiectum in esse physicor ergo etiam habent idem formaliter obiectum in ebe moris. ' Adde : Peccatum mortale ,& .eniale solum disserunt vel penes aversionem
ab ultimo fine, quam importat peccatum mortale, nota autem veniale, vel penes reatus pomae aeternae, & tem. Potalis . vel penes exclusorem gratiae, quam causat Peccatum mortale, non autem veniale: sed omnia h:ec
distinctiva sunt secundatia, & supponunt tendentiam politivam ad objectum dissocium rationi, quod est idem
specie r ergo. Ad hoc argumentum respondetur, nega neci anteis
cedens . Et ad primam prohationem dicendum est , quod furtum grave, At leue eodem modo se habent inesse rei, ac furtum grave,& gravissimum; secus vero in se α,m. Et rat io uiscriminis est quia in esse res, seu physico solum thnuunt ad objectum physice sum iniim , quoa non disset tur formaliter, sive tit in parua, sive in manna, sive in gravissima quantitate. Caeterum iu egema a, diverso modo se hahent: nam furtum rei parvae tendit per se ati illam prout non contrariam ultim scit, & surtum rei gravis, & gravissimae conveniunt in eo, quos tendunt ad talem materiam, ut e trariam Ollimo fini. Et hoc lassicit, ut furtum grave, & gra. vissimum sint eiusdem speciei in esse mora, ,habeantque in hae luim idεm objectum se aliter, secus vero iuriatum gi ave, & leve. Per qnod conliat ad robur illud depromptum ex aut titate Aristotc quia tantum liquitur in linea physica. Ad secundam probationem potest responderi pii mo nega o ant cedens, & Llsitas illius pothn eolligi εκ eo, quoti actus virtuosi indeliberatus noci potenmoducere virtutem, ut recte tradunt NN Salmant. inhoe tractu disp. . num. 6. st ut nec actus deliberatus versans circa parvam materiam, ut docent ipsi PP. num. Io. Unde actus ueliberatus hocans .& indeliberatus Iactushoom deliberatus vertim circa materiam levem , de grauem distinguuntur fieis habitus, & dispositio, quae ex natura sua distinguuntur specie . Vel potest responderi secundo permittendo antecedens, dc negando con. sequentiam: Quia actus honus cle liberatus, de indelibe ratus in materia v. g. iustitiae Conveniunt ex una parte in hoe, quod tendunt ad idem objectnm, eu alia ne noeuot distin ut per hoc, et Od actim hocius deliber tus tendit per se ad ultimum finem, quia ab hoc Ordi. ne praestinuit. Cceterum actus malus deliberatus per se tendit ad objectum , ut contrarium ultimo fini latre aliter ut tali, non autem in Iiberatus, & ob hane rationem habent obiecta formaliter diversa. Ad robur hujus probitionis respondetur, quod cognitio fidei propociit eandem honitatem sub eadem ratiocie Atmali. sub qua proponit visio Clara ,& propter i actus charitatis viae, α patriae sunt ei aciem speciei. Cognitio serta imperis. et a. seu non deliberata nequit promtiere ratiotiem talia timi fiuis, & auersionem ab illo, NM vero cognitio deliberata. Et propter hanc rationem actus malus exeo,uitione deliberata, & actus malus ex indeliberata habent obncta formaliter diuersa. Ad tertiam probationem satis constat ex supra dictit. Nam ita esse physico actus maestiolunt ab eo , quod tendant ad obiectum ut contrarium ultimo fini, de propterea noti clistinguuntur specie in linea physica . Atati es moris acti ix deliberatus -lus, & habens mate. riam grauem respicit illam per se, in coclitariam ultimo filii, noti autem actus indeliberatus, aut actus d
liberatus non tangens materiam grauem.' & propter
hanc ration m recte statuitne tintinctio specifica... Ad auditamentum respondetur , quoa peccatum veniale & mortale non soli1 in differntit ex ea pili ho ibi assignati , quae sunt in eas testimonium distinctionis Decificae, set etiam ex eo, quod per se tendunt diueris o modo ad tale Miectum, & hoc disti lactivum est pii marium. & essentiale. Diximus, otia si es ingens timdes, fitauris spreolae. Nam scut iustiticatio impii .& An gelorum sunt diuersae speciei, quamnis tendam aes eam cem gratiam specifice, quia una te clit ad illam ut de struentem P ccatum, & noti alias; ita possumus dke. Tom. III. Pauc T . Seta re de peccato mortali, & ueniali, quatenus illod ten dit ad obiectum contrarium ultimo fini, & uestruenet
Ost considerationem peccatornm tam in remis muni, quam in particulari, cui in uua hos dis putationibus praecedenti s Cperam dedimus rectus ordo pollulat ut de poenis eis debitis sit monem instituamus. Circa quas nonnullae & salis uiis.ciles quaestiones excitari solent, quas suo ordine exami.
DUBIUM LQuid sit reinus peremi: Et qualiter a
x Uia reatus mecati, & poenaei debita mutuo sibi eorrespondent, ita ut reatns se habeat ut metitum ς & poena ut terminus, merito de reatu .peciacati quaestionem in hac disp. injungimus, &ab ea imcipimus, quia prior est. Haec autem vox mitiis, quae a iso deducta est , nihil aliud significat nisi metitum, aut ilebitum, quo quis, postquam culpam commisit, poenς, vel sati factioni manet obstrictus, proindeque est quae- clam habitudo, quam peccatum uicit ad poenam per m dum debili.' pio ono nota primo, reatum esse duplicem , & reatum culpae, & reatum poenae. Reatus culpet nihil aliuti est, etiam quaedam sub ictio, qua quis teuetur sub macula habituali , postquam commitit pecca. tum mortale . Reatus vero portiae tu coticlignitas ipsa ad poetiam sustinendam. Nota secundo. in irae condi. guitate ad pae iam duo intelligi posse, v l ordinationem& deputatione ira ad poenam, quae est denominatio ex itinseca proveni δες ab actu voluntatis, aut iustitiae diis uinae: vel condignitatem ipsam proximam ad poenam , quae se tenet ex parte peccati. Et de utroque reatu pro cedit dubium.
ocendum est primo, tratum enim esse ipsum me
eatum habituale secundum suum mimatium con cepium. Et ratio est: nam, at supra diximus, reat aseulpae solum dicit Rhiectionem ,& uetentionem sub ipsa culpa habituali ; sed hoc nihil aliud est, quam ipsa culpa
habitualis secundu in suam primariam ratio. ρm: ergo reatos eos pc est ipsum peccatum habituale secundum suum primarium conceptum. Mia e prohatur: nam te. neti sub culpa idem est , ac in rmati per eam: scuhtεneri aquam sub calore idem est, ac informari per ra.
lorem p seu insor mari a calore nihil alitia est pretiet ipsum
calorem secundum suum conceptum primarium siqnio m dicit ipsam formam communicatam, quς est effectus eius inimarius. & e incidens cum ratione eius es.sentiali: ergo subjectio, & detentio sub culpa habituali est ipsa eulpa habitualis secundum suum concipium
a Dieendum est secundo, reatnm poenae non pertinere ad eo ceptum primarium peccati habitualis, sive alis reatus sumatur pro oedinatione passiva proveniente ab actu soluntatis divitiae, ut vult scotus ἰ sive accipiatur pro condignitate ipsa intrinseca se tenente ex parte Peccati, ut suum Motum explicant plures eius cliscipuli. In hae conspirant omnes Thom istae. Et quoad primam Partem probatur: nam reatus poenae, quatenus dicit oe. clinationem passivam ad poenam ex actu divinae auctitiae desumptam , est de genere honi ; sed peccatum habituale est de genere mali ergo reatus poenae pexuicio modo sumptus non pertinet ad conceptum essentialem pecc-ti
75쪽
63 Tris. XII. H Pereatis. Disp. III. de Poenis peccatorum.
habitualis . Add. t Nam esto Deus non ordinasset pecca. storem ad poenam, adhue peccator haberet peccatum lia. Utuale ergo signiam est, quod reatus patiae non peristinet ad culpam habitualem. Quoad secundam etiam partem ostenditur: nam con dignitas peccati siv- actualis, sive habitualis ad me clameli proprietas illius: ergo non pertinet ad ejus conee p. rum primarium. Antecedens quoad primam partem admittitur ad Adversariis . Quoad secundam probatur: Tum a patitate ipsius peccati actualis . Tum etiam a paritate gratiae: nam condignitas iussi ad glotiam est eon. ceptus secundarius gratiae supponens ejus conceptum primatium, qui est facere hominem sauctum, & par. ticipem naturae divinet ergo idem de peccato hahituali, cuius essentia consistit in privatione gratiae , dicendum est. Vide uiso. praec. dub A. β. I.
quae principalius dicit ut reatus, non esse relationem ali. Quam realem , aut rationis , lichi concipiatur a nobis ad modum relationis ratiouis ad poenam Ita NN. Sal. tuant. in praes disp. t 7 du, i. mim. 6. &Gnaei disp. 8.xum. 57. inicias prima n partem probatur assertio: nam omnit relatio realis debet sunsati in aliquo politiuo ergo cona enitas ad pari in nequit esse aliqua relatio talis. Probatur consequentia: nam condignitas seu rea.
eos ad Menam scindatur tu peccato habituali ; nulla re. alio te, is potεst sunsati iii p ceato habit nati, quia ests, i vatio, & privatio nequit sandare relationem realem: ergo condignitas ad mea am nequit esse relatio realis. Quoad sieuadam etiam partem probatur: nam cicnci. minatio realis nequit provenire ab ente rationis; sed me. cator realiter denominatur condignus paea ergo reatus seu condignitas ad poenam n a est relatio ratio ii Et Oufirmatur: Relationes rationis non sunt tante omne ope. ration in intellenus I seu ante omiem op rationem in εε lectus peccatum habet condiguitatem ad paeaam: ergo talis erindignitas non est relatio rationis. Respondebis com Curiele , non repugnare deno minationem esse realem, quamvis relatio sit rationis:
quia se habet adinstar relationum ratiociis, quibus Deus
cicitur realiter dominus, creator.
Contra εst. Nam implicat in terminis, quo sa forma
rationis,culi scumque generis si, proveniat formiliter denominatio realis e si ut implicat in terminis , quod
effectus formalis sit reali , & ante omariti opstation-m iothllectus, & sorma ipsa non sit realis, seu dependens ab operatione intellectus. D nominatio vero, qui Deus
dicitur dominus, aut creator, non provenit ab ipsa rela
tione dominii, aut creatorix , sed a fundamento ipsius relationis rationis, quod est quia reale.
oal tertiam partem probatur: Nam tunc con. cipimus privationes, aut negationes ad modum relatio. his rationis, quando nequeunt concipi sine manexione, aut connotatione ad aliquam formam , aut terminum:
hine enim provenit, quod eum in se sint denominatio. nes reales. & propter suum non esse nequeant fundare relationem realem , eoncipsamus illas ad instar euiusdam relatio. sis; sed conti ignitas aes poenam, quae in privatione
fundatur, nequir concipi sine connexione, aut connota.
aione ad illam: ergo concipitur a nobis adinstar tela.
Ex qui sintelligi, ualent aliqna scripturae loca,
in quibus peccatum reartis nominatur , ni Ex d. 32. In essi Dominus sepia rima reatu vituli. Et Deuter. I i. Et is ejerar ab eas revitata saneutris. Nam vεrificantur de pec.
eato habituali secvaclum reatum culpae qui est ejus ecfictus primarius, vel de condignitate illius ad poenam, rudi ost effectus secundatius ipli ut peccati. Vel ut ait
ides momen medium ira miων ad eri remum, ut istodiam ipsa culpa, ωι etiam paea dicatis reatus .
Observa tamen , quod dum inter probandam secvn. eam assertionem diximus, condignitatem, seu reatum ad poenam esse effectiim secundatium ipsus peccati, si cui dignitatem gratiae ad gloriam, ac proind/ εsse in distinctum lealiter. hoe intelligensum est de reata noenetaei e triae, quia a culpa mortali nequit separari. Aliterdicondum est de reatu preno temporalis, qui: remanet post te missionem culpa insula gratia, quolaunque fiat
inlesta latis iactio, vel in hac vita per menitentiam, vel in alia per ignem Purgatorii . Nam edm iste reas trest paretur a culpa mortali, ut ex se liquet, nequit no
realiter ab ea uistingui, cujus signum est ipsa separatiotealis.
Sed inquires. a qua sorma denominetur homo reus eira temporatis a lublata culpa habituali per gratiam v Respondetur esse ordinationem pass vana ort. in a jure , quod habet divina iustitia destinans hominem ad praedociam panam , quousque soluatur , aut condone inr. Idem cum proportioae dicendum est de reatu peccati senialis, si ex illo non relinquitur macula habitualis, vel si au- sttur absque adaeqitata satisfactione . Sed contra secundam assertionem obiicies ex Augustino, saeph asserente concupiscentiam in non haptieta iatis esse originale peccatum , non ratione sui, sed rationes reatus, & idem esse tolli reatum, ac tolli psccatum originale, quo circa, quia in renatis tollitur reatus, no
remanet peccatum originale, esto maneat eou piscentiat ergo juxta Auguit. essentia peccati originalis conis sistit in reatu, seu condignitate ad stoenam. ergo idem asserendum est dossentia peccati habitualis, ac proindhsalsum est, prae sanam condignitatem esse munus seeum
Respondetur, Augustinum nomine reatus vel non intellexisse reatum metin , sed eulpae: vel si in reatu paenet aliquando essentiam peccati originalis constituit , non siisse loquutum de eo formaliter sumpto , quo pacto importat debitum ad poenam, sed de eo radicaliter a c-pto. Et hoc modo in ellectus Augustinus longe distata sententia Pelagii aut Pigli, & Catharini, ut uult VaΣ-qnet cum dedecoce tanti Doctoris.
An peccatum fecundum malitiam possit bibere rationem paenae P
s C Upponimus primo , quod nihil potest habereo rationem poenae, nisi si malum, & discon ve niens iii biecto illius. Et mat o oste quia poena est de genere mali, & propterea D. Thom. i. pari. quaest. 43. art. s. malum Creature rationalis dividit adaequale in culpam ,& poenam. Et coli firmatur: Nam de ratione paenae est , quos sit reparativa culpae per modum Q.
plicii a sed hoe nequit esse unctequaque honum s alias
potius esset praemium , quam supticium: ergo, ut ali quid habbat rationem poenae , omnino requiritur , ut
sit malu ti & disconveniens si diecto illius. Roboratu rNim si paeaa esset undequaque hona , & conveniens illius subjecto, homo potius alliceretur ratione illius ad
culpam. quam arceretur ab ea, proindeque non posset ex se esse reparativa culpae, quinimo Judex illam taxans non tam vindicem , quam amatorem culpr se exhiberet; hoc est maximum inconveniens, utpote adversans iustitiae vindicativae: ergo . ' Haec cliximus, ut inde inseras, omnia ea, quae nihil mali habent eo ipso excludi a ratione poenae & omnia ea, quae aliquid mali, aut dic convenientis important homini , sive quantum ad animam, sive quantum ad corpus, sive quantum ad hon exteriora, posse habere rationem poenae, ad quam coa.ducere valet ipsa discon .enientia rei,& solum d sidera tur ordinatio Iudicis. Qua doctrina movetur D. Thom. ad asset ε dum quaest. i. de Alal art. q. quo 1 omnia Praecli ta mala homini evenientia esse poenam alicujus peccati saltem originalis. Supponimus secundo, peccatum posse habere ratio.
nem poenae secundum aliquid se habens ad illud, vel an.
tecedenter, vel concomitanter, vel consequenter. Ono.
circa ex antecedentibus habet rationem poenae pρrmissio peccati,& substractio gratiae,& auxiliorum. quia est
homini uisconveniens; non pet modum eulpae, cilm sta Deo. ergo per modum paenae . Ex concomitantibus
asis ictio, mol8stia, & lassitudo, de alia hujusmodi , quae
culpae admisceri solent: quia sunt mala homini.& n important desormitatem inea uti talem a Deo. Deniqu/ex consequentibus, detrimenta invita, honore , divitiis&c. quae ex illo sequenter sequuntur. ' Quibus su positis, difficultas reducitur inter Theologos ad ipsum peccatum secundum rationem malitiae, ec ex consequenti
76쪽
Dub. II. An peccatum feeunaeum massiam myst halere rationem pae Lep 6 s
ad alias foema litates in eo repertas, de quibuς nonnihil
dicemus per modum corollarii. Circa quam duplex mi. litat sententia. Prima amrmat, quam tenent D. Bona . a. dist. 36 ait. r. quaest. i. C. dei l ibid/m quaest. uni art. a. con . I. & et Scotus dist. q7. quaest. uni c. Suarer in hoc tra'. disp I. sect. a. de alii. Secunda negat, quam do. cet D. Thom. in praes quaest. 87. art. a. & cum eo omnes
ejus discipuli, dc plures alii.
I. I. Sententia D. Thema . ε lcendum est, peccatum secundum suam ma litiam non polle habere rationem poenae . Ita Div. Τι in. loco proxime telat. ubi alte Per se quid/mmiati modo rectorum totest esse poena peccati. Et probatur Wimo ratione illius standamentali' Nam de ratione paenae est, quod sit involuntaria, de ratione vero culpae est, quod sit uolucitaria ; sed repugnat, quod aliquia sit uo.
untarium secundum eam rationem, qua est in volunt a rium : erno repugnat, quod peccatum sic nucium ratio
Dem malitiae sit poena. Respondebis cum Scoto, ex praedicta ratione tantum suadeti, quod peccatum sub formalitate timonia non potest habere rationem piae. Cum quo recth cohaeret, quod sub conceptu ia uti possit esse poena . ad eum modum quo pallio Chtisti, prout recipiebatur in ipso, erat poena , & satisfactio pro peccatis nostris, secus vero prout evecliebatur a suis interfectoribus. -itta est primo. Nam peccatum sub conceptu Iasonis, mi est malum moraliter, vel non 8 si dicas se
cundum : ergo non sub conceptu motitia habet rationem panar, proindeque habemus intentum. Si dicatur pri. mum: ergo nequit habere rationem poenae adhuc sub conceptumflavis. Probal ur haec consequentia: nam pae. na dehet elle a Deo; sed peccatum secundum malitiam moralem nequit esse a Duo . ergo si sub conceptu posu-xis est mala moraliter, nequit Irahere rationem poena'. Secundo, & simul detegitur Scoti aequivocatio Nam peccatum sol maliter sumptum est actio immanens, cum sit actus voluntatis ς sea in actibus immanentibus noti
est passio, quc sit aliquid distinctum ab actione , sed ea
dem qualitas, quae, prout egreditur ab agente, est actio,
rout recipitur in eo , & illud informat, est passici : et go
sub munere amouis nequit habere rationem paenae,nte sub munere rasonis.
Explicat ne hoc: Nam per hoc, quod malitia assciat subiectum de illud informet, non clesinit explicare malitiam, aliti sub ratione malitiae tu nullo subjecto rεci. peretur; sed explicat conceptum passoclis , prout afficit ludi ctum , de illud informat: ergo peccatum vel sub
conceptu malitia potest liabere rationem pae,ae, vel sub conceptu Inj x is nequit habere rationem poenae, atqui sub expressio te matitie nequit habere rationem poenae, ut permittit evasio ptaedicta , alias causaretur a Deo rergo idem quod prius. Mue: Nun malitia ipsa, prout recepta in sub ecto, explicat munusi Amti; sed malitia ipsa prout tecepta ici subiecto nequit habere rationem
poenae: ergo nec prout explicat munus insonis. Minoe
probat ut tum ex praedictis. Tum etiam: nam malitia ipsa, prout recepta in subiecto, en effectus soriri liet i l. lius ς sed nou Ilat , quod emetus formis is , & Wimatius formae habeat rationem poenae, & quod ipsa forma non habeat siquidem idem omnino sunt ipsa latina . & eius ε mctus inimatius & scit malis, seu ipsa sorma ut com municata: et . Adde Nam ut actio ipsa recipiatur in subjecto. quo pacto explicat munus tusonis, noci N. tit novum & specialem incluxum, sed in luxus ille, qui lassicit, ut actus immane et egrediatur ah agente, suta ciens etiam est, ut recipiatur in illor ergo si influxus illo est lineo nosus prost terminatus ad actionem , ut
actio est, etiam erit peceaminosus, prout terminatur aleam, ut passici est : ergo si hac ratione non potest habere rationem poenae, prout actio est, neque potest habere ratio em poenae , procli passio est
N e prodest exemplum de passione Christi. Quiata; i, passio, lichi fuerit effectus peccati iudaeorum, non
erat tamen ipsa malitia , seu quid omnino diversum, de in diuerso subiecto receptum , incapaxque recipiendi in itici ech malitiam: quaadoquidem passio erat in corpore Christi, de poccatum in .oluntate iudaeorum :& hae ratione talis passio volita fuit a Deo, sicut plures estinii, extrinseci peccati possunt a Deo causari. At passio, de qua in praesenti, in lon 8 alterius rationis, est enim ei. secius ipse formalis malitiae , ideoque nequit habere ta.
8 Secundo probatur assertio. De ratione poenae est quod sit reparativa culpae , seu boni honesti destructi per eam ; sed peccatum secnnuum suam malitiam nequit reparare tale honum, sed potius illud destruit: et sto ititatione malitiae nequit habere rationem poenae. Maior solom εget aliquasi explicatione. Nam cum peccatum tendat ad invertendum ordinem rationis ,&teipsa illum pervertat, lex iustitiae postulat, ut laxetur poena, ratione cujus reintegretur praedictus ordo; de hoc si periculo,& expensis ipsius uε linquentis. Et quos hoc modo prς. dictu ordo restituatur, patet ex eo, quod homo per peccati punitionem a peccando deterretur, dc arcetur, clignitas honi honeni in majori honore habetur. dc culpa ut digna vituperio Minor vero probatur: Tum quia peccatum secundum conceptum malitiae est ex diametro Oppositum ordini rationis. ix hono honesto: nequit ergo esse reparativum illius. Tum etiam nam si esset repa.
tati v uin honi honesti, licitum esset ob talem finem peccate , sicut lieitum est adhibete alias poenas ; hoc est
o Tertio probatur assertio: Nim omnis poena debet esse justa, de bouesta, a Deoque tanquam ab aut hora provenire, squidem est obiectum justitiae , ab eaque oraui nata ad finem honestum , videlicet ad reparationem culpae; sed deformitas peccati nequit esse justa, & ho. nesta, ut ex se liquet, ne iue potest a Deo causari, ut supponimus ex fide neque pol fili ob ullum finem assumi, ut constat in mendacio, & aliis actibus intritis a
& ex natura sua pravis: ergo non potest habere rati
Respondebis, non requiri ad rationem poenae, quod ositive proveniat a Deo tanquam ab influente in il am, sed sufficere, quod illam permittat, vel non impediat. Contra est. Tum quia omnis poena debet esse justa, & honesta, cum sit obiectum Virtutis iustitiae; sed
D iis nequit no a politive concurrete ad Omne id, quod εst honestum , justum, & obiectum virtuti 1 ergo ad rationem poenae non sufficii, quod proveniat a Deo permis sv h. Tum etiam: nam de ratione poenae est, quod sit a Iudice ordinata, dem lita & taxata; sed hoc noti in . dicat praecish concursum permissi viam, sed etiam positiuum: ergo. Tum denique: nam D us modo longe di vεrso se habet ad paenam , qtiam ad culpam imo modo longe diuerso ad cle negationem auxiliorum, prout habet rationem poeiaae, quam ad eandem denegationem secura. eum se: siquidem ad deneg itionem auxiliorum secun
dum se niti In requirit ut irifluuiis politivus adhuc indi. rectus, sed susscit voluntas positiva non induendi: ad
denegationim vero eorum , prout habet rationem m. nae omnino requiritur, quod sit taxata , determinata,&d finita positive a Judio; alias nulla esset differentia in
ter eam, morat dicit priram denegationem Nn ficii in debiti , & prout dicit rationem poenae ergo non sussicit ad rationem poenν influxus permissi sus
voluntatis entitatem sive moralem, sive physicam non polye habere rationem paenae. Et ratio en e quia contra rationem poenae est, quod sit voluntaria ς seu ratio voluntarii magis conuenit entitati actus voluntatis quam
ipsi malitiae, chm illa agrediatur a volt inta e per se mi. mo, &dit.ctε, & ista indirectE ; illa lit uolita directh .&ista indirecthde p raccidens ergo si hac ratione peccatum sub conceptu maritia nequit habere rationem --nae, necentitas actus voluntatis.
Roboratur hoc Nam ut deformita peccati non habeat rationem poenae, satis est , quod simpliciter stvoluntaria, lices importet aliquam disconvenientiam contrariam inclinationi voluntatis au bonum honestum; sedentitas actus uoluntatis ex se nullam discori Venientiam dicit coniratiam inclinationi voluntatis r ergo potiori titulo ex hoe capite quidquid si ex aliis 3 entitas actus voluntati inepta est ad ratio: em poenae. Insertur secundo, actos elicitos ab aliis potentiis distinctis a Woluntate posse habete rationem poenae, si coci
77쪽
Tract. XII de Petratis Dip. III. de Paeris pereatorum.
sdetentur Genndum suam substantiam, secus vero prout imperantur a voluntate. Ratio huius est: quia praedicti
actus, esto imperentur a voluntate, secundum suam si h . stantiam noti procedunt ab ea, feci tantilm quoad modum aliquem accidentalem, a quo dicuntur amperati, ιι ri,& mati, aut boni: ergo licεt sint per se voluntarii te cundum praeci ictum moesum accidentalem, estitas ver re substantia holum actuum non est voluntaria : erga potest te pugnare inclinationi voluntati se ergo licht te.
Pugnet , quod praedicti actus quoad illum modum se
percius itum habeant rationem poeitae , non tamen se. cundum substantiam considerati. a Insertur tertio, in peccato omissionis eatentiam actus, consideratam secundum se, posse habere rationem poenae . Ratio hujus est: quia praedicta catentia seeun. oum se totam non depenoetestentialiter a uoluntate, ut iiquet in eo, qui ex ignorantia , vel impotentia omittit. Ob quam rationem tract. de Voluntari uisp 3. diximus, voluntatem posse pati violentiam in cessatione a suis ac-
aibus : ergo nillil deest illi, ut possit hahere rationem
Alia ratio est pro militia,& deordinatione reperisa, in hujusmodi peccato nam haec essentialiter, & petia clependet a volvarate , elique essentialiter voluntaria, re propterea nequit liab re rationem poenae. Idemque aiserendum est de privationρ rectitudinis reperta in peccato coministionis, quae adaequate, & secundum se to. Eam accepta , est voluntaria, essentialiterque dependet
a voluntate, & hac de causa nequit secundum ullam sui
rationem habere rationem poenae.
sententia contrarie argumenta.
ia Α Rquitur primo ab anthoritate Scripturae rLI nam ad Roman. a. dicitur, quod propter praecede uia peccata traluit Deus peccatores M ia saeria cordas eortim, an ammti0disium ere. Et psilm. 68. dicitur:
dicitur : Ω-em μὰ ii durat, aliis iis e in locis assiimatue Drum esse causatra exeaecationis, & indurationis; sed irae sunt seram aliter peccata, di propterea reprelae unis r ut in Scripturae , ut a. Reg. 6. ergo.
Conficiliatur primo ex Patrihus. August enim lib. I. de cens. cap. I a. ait: Jussi i Domine, o se es, ut o
Ius fit Ibi omnis inoMiratus auistis. D. Greg. homil. II. in Ezech. inquit.' Priorum , quod per MEMIten ιam citius aeon ditetur, etit Irecetum est, o ea a sectati, atit Ieccatamo terna sectari, otii set etiam, o cassa , o pilena teccata.
Quo quia clarius 8 s Confirmatur iecundo ex D. Thoania. 1 um 2. Sent. dist. 35. ait. 3. quaest. Dialc. & quaest. I.
de Mala ait. 4 ad a. ubi concedit, quod ipsa deformitas peccati sit p. ena, & quod causetur a Deo permissi ve . dum in pius ubi inter ea, qui: in peccato habent ta.
tionem p ς, enumerat subirauium actus interioris , ut liqv t in illis .ei di : Alio modo et Iarte justantia onus, ctie otati me em in Lot, sis si destia iuro sed ea. uem talio militat pro malitia ex vi nostrae primetrationis ergo. Ad hoc argument eum prima confirmatione res
pondetur, illa tetrimonia tam scripturae, quam SS P P.
antelligenda εlle de peccatis, non quoad malitiam , nec quoia entitatem aes ut voluntati et, sed praecishquantum ad alia , quae antecedunt , concomitantur, vel consequun.
tur, juxta uicta num 3. Hoc enim susscit ad veritatem illatum, & similium loqui ionum . Au secundam, & ad duo tεstimonia eκ lib. sent. &quaest. de Muci deducta, R sponsetur cum Caietati. in ptcs. D. Thom. loqui non de ipsa deformitate peccati, seu de privatione grati x in setisu explicato disput. praec. Mum. l . 3 . qua eli est ctus inseparabilis ipsus peccati . Vel dicatur cum C hi a & aliis, D. Thom. retractasse in Pins sententiam , quam tenuerat in locis citatis I cum an praes pluries dicat peccatum nullo modo esse poenam peccati hi .erba esse corrupta in praeuictis locis . Vel clicatur eum Ara uxo,ddm D Thomas in medictis lo. eis asserit cleiormitatem peccati esse plenam peccati , accipi maenam large & impropith, prout importat ali. quam disconvenientiam te spectu rationalis naturo, secus
vero proprie di sticth, quo pacto debet hahere omnes
conditiones in rationibus nostris assignatas, in quo sensan dat D Thom. in prcs deseemitati ipsi rationem paeaae . N Ad ultimum testimonium ex praesenti loco desum. ptum, Respondetur, D. Thom. solum loqui de entitate actuu in appetitus sensitivi, ut liquet in exemplis ab eo adductis, quae sunt ira ,& invidia . & hi actus pet prius
dicuntur palliones appetitus , quam actus voluntatis. Hos actus appellat reseriores ad differentiam actuum extetiorum , quia recipiuntur ad intra .rη Arguitur secundo let erit replica contra proxime dicta Nam ad rationem poenae satis est, qiuod aliquid sit contra inclinationem habitualem , aut naturalem voluntatis: nam eo ipso importat disconuenientiam,& oppositionem cum illa; sed deformitas ipsa peccat
est coo ira inclinationem voluntatis: ergo habet , qui, quia sullicit ad veram & rigotosam rationem menae. Minor, in qua tantum pote it esse dissiculta , pcaeterin quamquod uehebat supponi ex dictis disp. auli. a. si1acietur e nam voluntas hah t inclinationem aes honum honestum; sed deformitas peccati directe contrariatur bo.
Do honesto ergo est contra inclinationem voluntatis. Respondetur distinguendo maiorem . contra inclimrtionem voliactatras physicaira , concedo maiorem; eontra imetinationem moralem praecish, tiego majorem. Et distincta mitioti e em moclo , obgatur consequentia. Daviplex enim inclinatio distinguenda est in voluntate no
illa alia enim respicit bonum proprium suppositi sublatione honi ph; sici praescindentis ab ordine morali, rea qualibet alia uetermination- , & propterea haec in clinatio appellatur si ... Haec est primatia , & eL
sentialis , utpote ceta ex principiis essentialibus , seu ex anima rationali secundum se , & tenuens auobiectum Omnino primatium voluntatis. Altera respicit honum honestum determinat ε sub ratione honi moralis, ideoque eam appellamus misism , quae est quodammodo ab extrinseco participata, & i id ita ab autho. re naturae in Ordine ad regulandos actus ii lius voluntatis auxia prς seriptum rationis ,& legis ,& sie est quasi descendens ab ipsa ςterna loge, & dependetix ab ejus determinatione ; ideoque non ita otitur ex solis p incipiis essentiali hus animae, sicut prima, lithi sit ab ea inseparabilis. Ad rationem poenae non sussicit, quod aliquis
sit conita hanc posteriorem, sed ramnino requiritur, quod sit contra priorem , ut per hoc distinquatur malum poeaae a malo culpae . Et propterea D Th . n. I. pari. quς It. 6 art. 3. ad 3. ait: Desese de inuti νε pro; ter se,
a testatών b irati narare, μέ metam ieroe opponitur. Qui bus vel his innuit ut , non esse de ratione poenae, quod sit contra honum morale, aut contra inclinationem ad illud, sed quos si contra honum phrsicum naturς rationalis, & contra inclinationem au illus. Malitia autem peccati opponitur inclinationi morali voluntatis , secus vi ro inclinationi phvucae , Cum voluntas inclinetur a clillam sub ratione ph; sci,& propterea non potest habere rationem poenae.1s Arguitur tertio: Mortificationis sponte susceptae
non repugnant inclinationi voluntatis; & tamen habens rationem poenae . ergo non est de ratione poenae, volrepugnet voluntati 'I Et confirmatur primo: Nam sae plenae, quibus malefactoces puniuntur cum actualitentia via voluntatis , sunt voluntariae in causa cum quis eligat v. g. homieidium cum praevisione poenarum ;dc tamen habent veram rationem poenae ergo. v Confirmatur secundo: Nam multoties infligitur poena aescientia sed talis poena non est contra voluntatem , cdm Oh igno tantiam non possi illi repugnare: ergo. Ad hoc argument. & utramque eonfirmationem respondetur, quod lichi omnes praedictae poenae non repugnent voluntati actuali , repugnant tamen uoluntati
habituali , seu inclinationi, qua voluntas .propendit in honum proprium suppositi. Et hoe semcit ad rationem poenae, ut tradit D. Τhom. quaest. t de Attici art. 4 his
verbis: Pana tritheater νυ uenae veluntati. Quandoque quidem Mitivitati antiati .' sutis ciam quis se seisite Minet ali- qtiam Iaevam. Eliandoque sero est e tra mi nra Θm 5abit a. ιρα ' sol ctim a retii eae igno/untia subtrahi ν ol quod bonum . I Pio cuius majori luce, nota, velantaritim posse aliquid
cici dupliciter, nempe objicii ve, & formaliter. Voluntatium primo modo acceptum est omne id, quod est o tajectum,
78쪽
Dυ3. II AD pereatum steti Eam mantiam Messit Iabere rariovem pastu e p
leatim, & yolit uim a uoluntate . sed hoc in rigore none it vol inratium, quia non eli ab intrinseco, quod est Didicio praer quis tum ad rationem voluntarii Droprii& DRotou. Voluntarium se male est, quod oviur ah intrinseco voluntatis: & pro hoc supponit uomen Oetaniarum, absolute & in rigore prolatum. Hoc autem ad hue potest esse duplex: aliud per se, & aliud per acci. urus. Dicitur voluntarium te fe quoad praesecis, quod essentialiter petit oriri a voluntate, sive primario, si vh secundario , si .e clite te , si .e inclitecte. Voluntarium ter decidera est illud, quod non pstit essenii liter oriria voluntate, sed ab aliis porrnitis, licti ratione alicia. jus modi accidentalis, quo a voluntate imperantur, umpendeant ab ea. Dicimus es , voluntarium, quos est tale tantum objective, vel eu tale per accidens, posse habete rationem poenae, quia possunt importare aliquimoisconuenientiam physicam supposito, cum non proveniant secuntum suam substantiam a uoluntate. Et sub
his duobus ne neribus voluntarii continentur pae tae r censito in Obiecit Oue , At voluntarium per se , cuin essentialiter oriatur a voluntate, nequit reptignare inclina. tioni ejut physicae ,& propterea nequit habete rationem poenae. Et ad hoc genus pertinent e litas cujus liti t actus eliciti . voluntate, moestas imperii rep-tti in actinus aliarum potentiarum, nec non bovitas , & malitia mora.
iis solimsis, ubicumque si . io Arguitur quarto : Nam dolor, & tr; stitia damna
totum habent rationem poenae ;& tamen sunt alius eii. citi a voluntate, immo & peccaminosi : ergo acius peccaminosus , vel quantum at militiam potest imbere rationem paeliae. Mijor, in qua est tacitum uistit alta , prohatur primo eκ D Gregor. Niseno relato a Dio Thom. si lina quaest. 30. art. t. qui ait, dolorem & tristitiam ecce malum naturae ; sid malum naturae habet ratio aempae lae auxia nuper dicta: ergo ha ni ratio iem pae. iae. Tum etiam e nam damnati torquentur illo solor ergo .R spo. letur, quod aliter discurrendum st de iri. nitia. ac de uoloee. Dolor enim potius est pisito appetitus sensitivi , quam voluntatis , ut docet D. Thom supra quaest. 33. art. a. de quo idem ius icium se rem dum est , ac de actinus ali irum potentiariati . Attri. stitia, cum sit acti elicitus a voluntate, nequit hili re rationem poenet. Idem iis dicendum est de dolote spiti
tuali, qui coinciuit cinia triuitia. Aa prima probationem respondetur cum D Thom
loco in arguin. citato ad a. uolorem sectantium se non esse malum naturae. Dici tamen maliam ratione obsocti,
quod proprie repugnat naturae. quo supposito dolor , & it initia potius est conformis nato rae & consulit ejus bonitati. Pro quo videndus est D Thom i. pati
supra quaest. 39. art. I. Ad secundum : R-spondetur, quoa damnati non torquentur per dolorem , sea per alina malim, quod patiuntur; & hinc mitur, quod postea Hole ut, & ttinentur. i 7 Arguitur nitimo. Nam privatici gratiae habet rationem poenae; & tamen in ea consistit culpa hahi inalis r ergo peccatum potest habere rationem poenae. Probatur cousequentia: nam non est ratio . cur in pti. vatione gratiae uis inguenda sit aliqua ratio, qudi habet rationem paene, & non ici actu voluntatis. ADE: Nimsi in privati e gratiae distinguimus alia nam ratiotiem,l, quκ habeat rationem poenae . ei iam poterit dili loqui si , milis ratio in privatione tectitudinis propcia peccati, commissionis.; R spondetur, concε It praemissis , iuxta doctrinam, traditam disp. maec. num 343. negando consequentiam.
Et ratio disparitatis est: quia privatio gratiet non de i pendest essentialiter a voluntate: cum possit illlam Deus auferre a dormiente, & cum aliis sit mala, ct uisconveniens homini. sicut gratia, quam tollit . est Maa; nil ei de tu, tit habeat tali hira poenae. At actus voluntatis, &ejiis malitia iam politiva, quam privativa peristinent ad g nus voluntarii per se, cum essentialiter, flei taliter oriantur a voluntate: idemne non possunt ha-h te rationem poenae, sicut nec privatio gratiae prout licit malitiam habitualem, propter eandem rationem.
Per quod patet ad additamentum.
Au peccatum mortale condive mereatur parvam infinitam,
aut aeternam PHAnc duplicem dissicultatem, ne divisim solet ex
citari , sub una comprehenaimus ob assinitatem iaci trinae. In qua supponimus primo , de facto nullam esIe poenam in s nitam secundum intensonem , quia est impossibili . Unde lix inter Scholasticos est praecish circa condignitatem ad eam . v Supponimus se. cundo, animas u codentium in peccato mortali st .itim, regulariter loquentio, descendere in infernum, in quo cruciantur pro suis delictis. Ita in pluribui locis scrip. tiarae, & propterea haec υε ritas est de sue. 's Supponimus tertio, juxta sed m communem paenas damna torum, qui in inferno tor in litur propter peccata moris
talia personalia, vel qui in limbo recluduntur Propter originale, futuras esse a ternas. Pro qua veritate cath lica possunt adcluet innumera sacrae paginae leui monia. Dubium tam eri est, an precatum mortale ex se habeate diqnitatem ad me iam iusiuitam , & aeternam
Circa quod triplὰκ versatiar sententia, duae extremae. & alia in dia Prima extrema negat peccato mor tali con .iqui atΘm as poenam infinitam, lave quoad intentiora iri, sive quoad durationem . Ita nonnulli, quos suppresso nomἰne r sert D v Aligust lib ai. de citat Der ea se . I i. v Sectinua extrema assit mat , quodlibet Peccatum mortale mereri de condi no poenam infinitam quoad exiens onεin , & quoad intensionem . Ita Almam tract 3. Moras. ea' tillim & alii , eamque probat, seria cens t suarius ita '. s. de aptibus hesmanisui. 7 De . s. ' Tertia media docet peccatum mCrtale cocia ino ε mereri poenam finitam quoad intensionem, infinitam vero qno u clii rationem. Ita Div. Thom in aes quae t. 87. art. Α & eommuniter Seholastici, &maecipue NN Salmant. in hoe tract disp. 37. duh. I.& 4 nos ue ut certam amplectimur de senianuam, eam. que duplici assertione explicabimus.
Prima assertio negari ibi tim ad poenam immitum. I 8 Icendum est primo, preeaio mortali non deberi de conuigno poenai insultam secum dum inieationem. Et probatur ratione: nam Iona debet proportio rari peccato secundum rationem malitiae; sed malitia p ccati moerali adcqua te accepta est sinpliciter finita :ttgo non debetur ei de coodigno poena simpliciter infinita . qualis esset poena infinita secun ilum intensio. nem. Minor probatur: nam duples est malitia in pec Cato moriali, alia posti .a, quae coiisstit in conversi ne ad honiam commutabile: & alia privativa , qnae intransitive importat aversionem a Do; sed malitia mocati sic inaum utramque rationem est finita I ergo ma
lilia peccati est simpliciter finita. Minor prohatur Iri-xio simul quia utramque partem: nam utraque en in subsecto finitor utraque sp ciscatur a termino finito , cum converso specificet ut a hono commutabili , quod si finitum : & averso a tecti tuclide conversionis, qua privat, quaeque est etiam finita r ergo utraque malitia est simplicitet finita. Secundo probatur speciat; ter quoad primam partem: tumex proxim8 dictis. Tum etiam: quia converaso ad bonum incommutabile , scilicet ad D um est simpliciter finita: ergo potiori titulo eo vertio ad bonum commutabile debet esse finita Patet consequentia r nain conversio ad Deum, cum habeat objectum infinitum, potiori titulo ueheret esse infinita simpliciter, quam eon. Uerso ad honum commutabile , quod est finitum . 'Tertio specialiter probatur quoad secundam partem rium ex Uictis. Tum etiam' nam pri .atio conversionis
ad Deum, in qua malitia aversi is consistit, non est maJOr, quam priuatio visonit Matiscae I sed privatio visionix beatiscae non est simpliciter infinita , sciit nec ipsa viso, a qua mensuratur : ergo ouo ad aversonem non est simplicitet infinita . Adue e Nam conversici sta. Deum
79쪽
Deum non est infinith meritotia .' ergo nec averso a Deo est infinith demeritoria
I9 Respo dehis primo, quod malitidi finitae potest correspondere juste Mna infinita, s Iudex illam deteris
mi aet, quia non sempit debet proportionare quantita-gem Pςnae cum quantitate culpae, sed potest ob alios fines determinare, & statuere maiorem Mnam pro mi. mori culpa: qua taxata , peccatum ex se habet condi.
Conita est. Τum quia Deus nec decrevit, nec de cernere potest ponam limpliciter infinitam seeundum ἐntensionem, sicut nec decernere potest aliquod impostibile: ergo ex hac parte peccatum non est demerito. rium penae smpliciter infinitae secundum intensionem. Tum etiam: nam lichi ob aliquos iustos fines Index possit statuere maiorem mnam pro minori culpa, in credibile tamen videtur, quos possit iuste statuete pet . nam simplicitet infiniih excedentem culpae pravitatem. dici Respondebis secundo, quod licet peccatum mortale si finitum quoad conversionem, eli tamen infini.
tum quoad aversionem a Deo, cum avertat a bono in finito. Quae evaso maiores vires accipit a D Thom. in praefati. q. ubi ait I D teccato duo rant, quorum ti mos auerso ab ine miatebiti heno, quod os in itum: unde erode parte precatum est infinitum. Et insitius Expone igitarauer uu respondet mna damni, qua etiam es infesta. Contra est primo. Nam aversio a hono infinito ne .
quit habete majorem infinitatem, quam conversio ad eidem bonum infinitum et sed eo versio ad bonum infinitum noci est infinita simpliciter, seu ad summum se .cundum quid: ergo averso a hono infinito non est in
finita simplicitet , sed ad summum secundum quid . Masor est certa nam praedicta aversio est priὐatio coci versionis, & privationes mensurantur per formas, quarum sunt privationes . Minoe potius debet supponi ,
quam probari: alias omnia praedicata creata ad Uruinimmediate terminata essent simpliciter infinita. Et con. sequentia probatur . nam propterea eonuersio ad D um
est finita simpliciter, quia tantum extrinsech termina. aut ad illum & procedit a potentia finita, recipiturque εο subjεcto finito ised hae a quε probant de aversioner ergo si conversio est finita, etiam auersio. ' Meundd. Nam
iuxta D. Thom. eodem modo peccatum ex parte aversionis est infinitum , ac rina damni ei correspondens; sed paena damni est finita smplieiter, & infinita tantum secundum quid 2 consistit enim in catentia vi. sonis beatificae, quae est simpliciter snita, & mensura Epsius carentiae ergo &c. Et hoe modo intelligendus est D Τhom. dum ait aversionem a Deo, & paenam damni esse infinitas. at Respondebis tertio, in peccato mottali praeter
conversionem ad honum commutabile, & a veisionem a
Deo summo bono dati rationem divinae offensae, quae in probabiliori sententia est gravitatis simpliciter infinitae, ratione euius habet proportionem ad paenam fmplicitet infinitam . Quae evaso sulcitur eleganti doctrina Dis.
Thomae ex 4. dis'. q6. quaest. I. art. I. ubi, ad prohan. dum deberi peccato mortali paenam aeternam. sic ar. mentatur: Potes s asa ratio assy νi, mare poena peccati moriatis se Heris , quia per ii d e rea Detim , qtii est in Leus , peccat ν . Unde cum ma post esse terna inmira ρον imeensatam, quia erratura non es capar is dias quesitatis tu
mitis , requiritin , quod AEt fadrem dinis ibis inmisis . Ex quibus Uarὸ colligitur , peccatum, quantum est ex se ratione offensae habere colignitatem ad ponam infinitam . Pro legitima impu natione huius evasonis , quae
difficultate non caret, Nota penam per se non correspondere peccato ratione offensae. sed ratione malitiae tit docet D. Thom. loco proxim/ allegato ad s. ubi ait I Pana propria Inuendo respoiare frenedum inordination/m l iu-st malitiam J que Dipsa invenitum , nam vero ferin m dignitatem ejus, in quem tereatur. Satisfactio enim per se correspondet offensae. Quo circa alia est e dignitas ad paenam, altera aes satis iactionem I prima fundatur in malitia peccati, secunda in omnia, quae ex malitia resultat. Idemne si malitia est fulta , propti λIoqnendo nequit peccatum esse ex se e 'meritorium
paenae aeternae. Benh verum est, quos Indis loco ia-tisfactionis potest paenam applicate aequivalentem, si alia via ossendens non satisfacit, aut satisfacere non potest, seu hoe est per accidens. & hoc modo nota negabimus a peccatum ex se, secundum totum quod importata di cere condignitatem ae paenam infinitam. Et his refelli. tur ptaclicta evasio, quin si necesse. aliquid addere. . II.
See do essenio conredens dehisum ad aeternituram poena.
coad n mereti paenam infinitam quoad d
rationem. Haec assertio licet certissima st, patitur non imvem dimentiate in reddenda illius emcaei tatione. Et missis rationibus aliquorum ut inessicacibus, illam suadehi.
mus una, vel altera ratione D. Thom. quarum examen est praecipitum punctum hujus conclusionis. Prohatur ergo primo a D Thom in pidis art. g. cuius ratio potest reduci ad hanc formam e Nam peccatum dicens malitiam per se irremissibilem inducit reatum poenae aeternet; sed peccatum mortale est huiusmodi: ergo liccatum mortale condignὸ meretur poenam aeternam. aior est certa: nam peccatum inducit reatum poenae
per inordinationem & malitiam undὸ necesse est, quod
tandiu maneat reatus p net, quandiu remanet reatus
culpet, ideoque, si reatus culpae est irremissibilis ex se& perpetuus, etiam reatus poenae debet esse prepetuus. Minor vero probatur e Peccatum mortale tollit ordinem creatur et ad D um ultimum finem, quia tollit ab ea gra. tiam, & charitatem ; sed in hoc consistit malitiam in cati mortalis esse ille missibilem ergo malitia peccati mortalis per se est irremissibilis. Minor probat. : nam sub. lato ordine ad Deum ultimum sinem , sublataque gratia,& charitate, nihil remanet in peccatore, per quod praedictus ordo reparetur: ergo malitia peccati mortalis enitiemissibilis. Antecedens probatur e tom quia nitimus
finis est in moralibus, sicut primum in incipium in spe. lativis i seu error circa mimum principium in specula. tivis est incorrigibilis' nam omnis deceius corrigitur a suo principio: ergo, sublato ordine ad ultimum finem
per peccatum mortale, non est remissibile. Tum etiam . nam sublata gratia per peccatum, non relinquit in peccavitore aliquou principium, per quod restitui possit, M.que ex aliquo capite est ei debitum; sed gratia est uni. cum principium, per quod peccatum remitti possite ergo est eae se irremissibile. Nota tamen, quod licet haec ratio sitis emeaciter
ostendat peceato mortali debeti poenam aeternam rati ne perpetuitatis ipsus culpae , non vero probat eficaei. et de ii ei paenam aeternam ratione suae intrinsecae grais vitatis . quin immo Scotus in a. dist. illi. Conrad. in praesari q.& alii existimant, ex sola gravitate ipsius eulpa mortalis non posse probari effociter perpetuitatem pastis Dae . sed saliuntur, ut constabit ex rationibus sequentibus. 23 Plobatur secundo alia ratione Angelici Magi l . lib. g. Contra gent. cap. sqq. ad hane formam redactat Navi qui peccat adhuc momentania, sed graviter contra finem ultimum , & honum aeternum. & charitatem, quae est societat perpetua beatorum , eo ipso redditae
uignus, ut perpetuo privetur praedictis bonis; sed homcise habet huiusmotii ratione peccati mortalis P ergo να- cato mortali ratione suae gravitatis, praecisis, alii debetue
poena aeterna Minor cum consequentia constat. Et maior probatur .' nam qui graviter adhuc momentane/ prccat contra Regem, aut Rempublicam, eo ipso si di .Rnus , ut perpetuo privetur societate , & honis ipsius Reipithlicae , immo ut puniatur morte .' ergo idem di. censum est de peccante graviter, etsi momentaneh contra D,um , & hcinum aeternum . Haec ratio quantum acipaeaam damni est satis efficax, & quantum ad poenam sensus est valde probahitis, maxime si fit metur exemisplo adducto . ag Probatur tertio alia ratione deducta ex D Thom.
loco num. 21. relat. Nam peccatum ratione offensae euin finitum, quia est contra Deum, qui est infinitus, hahens eondignitatem ad sitisiactionem infinitam ; sed peccatum habens per se consignitatem ad sitissectionem infinitam . etiam habet sistem indirecte condignitatem ad poenam infinitam iotensi vh, iuxta dicta num pro κime reis
Iato '. ergo peccatum mortale saltem indirecte hahet eo
dignit aram ad poenam infin te intensam : sed poma infinite intenti est impossibilis ,& poena aeterna est inferiore ergo habet condigni talem ad poenam cternam. Haec ratio
80쪽
Dtib. III. An peccatum mortale condive mereatur parvam infinitam C c. 73
non tantum probabilis, sed his test pro utraque paena. as Probatur quarto alia latione D Thom. quam adducit locci citato Contra gent. & inlimrat in praes artag. ad I. Nam qui preponit bonum temporale hono ater. no cum arcta fruendi perpetuo praedicto h no temporali , dc perpetuo manendi in peccato, debet eo ipso per-Εtua poena puniri: Nam op d dabantidi Daietam linquit
paelia debeatur ; sed peccans mortaliter se habet huiusmo-u nam imprimis per suum peccatum grave ponit rati nem ultimi finis in bono creata auferendo eam a Deordeinde qui praeponit talem finem, habet voluntatem petia
tuo peccandi, iuxta illud D. Greg. relati a D. Thom.
zo relato in hac a. a. in pras art. g. au I. Iniqui Misis es ne suem ere, titsne fine potuissem iis iniquitarioti, peram. nered ergo peccatum mortale ex se . & ratione suae gravitatis meretur poenam aeternam. Haec ratio est satis pro. habilis utraque poena.
26 Ultimo probatur assertio ex eodem Angelico Ma
gisito loco citato Contra gent. Peccatum mortale nocteit minus clemeritorium, quam meritorius actus citati a. ris : sed actus esialitatis evercitus adhuc in taevistima mo ra ex se est meritorius praemii aeternit ergo peccatum motiue etiam ex se eil demeritotium aeterni supplicii. Maior est cella : nam sicut actus Ularitatis est cori .etsi oad Didium ultimum suem & propiet ea est essentialiter meritotius, ita peccatum mortale est averso a Deo oltimo fiae, & aeque demeritorius. Minor vero proba.tur nam voluntas per peccatum charitatis habet auectu in
emcacem adhaerendi perpetuo Deo ultimo fini; sed praedictus affectus est metitorius praemii aetetni, iuxta uicta
A timenta eontra primam assertionem.
αγ Α Duersus primam assertionem arguitur primoro Nam peccatum mortale in ratione malitiae
superat innaitas malitias peccatorum venialium; sed i fuit ae malitiae peccatorum venialium condigia E merentur poenam infinitam secundum intensionem: et go potiori titulo quodlibet peccatum mortale est demeritorium pae. Dae infinitae secundum intensionem. Et confirmatur:
Nam si osse in peccati mortalis esset simpliciter finita , posset purus homo ad aequalitatem satisfacere pro ea,
esto sit superi ris ordinis, ut supponimus.' quia satisfactio posset ita augeri, vel in numero, vel in intensione, tit adaequaret cum superioritate ordinis .' ergo pariter si peccatum mortale non est demeritorium insuli ε , non est, cur peccata venialia non possint adeo multiplicati,
ut alaequent totum demeritum unius peccati mortalis. Aa argument. respondetur concedendo maiorem ,
& negando minorem. Nam major incomparabis iter est me ia infinita secundum intensionem, quam paena infinita quoad extentionem , sicut ma ot incomparabilitet en paena insa ita simpliciter, qualis est infinita secundum intensionem, quam paena praeci e infinita secundum ex tensionem, quae eli infinita tantum secundum quid. Pec.
cata autem venialia, quamvis infinite multiplicarentur, non meterentur de condigno poenam aeternam . Unde nec mereri deberent paenam insinitam secundum intens em . Item peccatum mortale demeretur perpetuam carentiam
vilionis heatae , cui nulla paena sensus saltem finita potest comparari ; & nulla peccata venialia hanc paenam clemerentur . Igitur cum peccata venialia in ratione malitiae, &in ratione demetiti snt infelictis ordinis, nequeunt adae. quare demeritum unius peccati mortalis quoad adaequa. tam panam , sive damni, si ve sensus, sicut infinitae animae equi non possunt adaequare perlectionem unius animς rationalis. Verum tamen est, quod attenta praecish peera sensus quoad intensionem , valde probabile est in via D Thom posse esse maiorem eam,quae pro peccatis venia libus debeatur. Et propterea DThom. quaest. 88. seq.art. q. postquam resert excessum paenae tam damni , quam sensus ex aliis capiti hus peccato mortali dehitae, nati nisubiungit: Licet ii ta quantiam da poenam ignis non fistimis Desortiatio bitis Iana. Et ut exponit Caiet. ly fodite noti est clubitantis. Ad confirmationem respondetur concedenda rate,
cedens; & negando consequentiam. Et ratio dispat ita. iis est.' quia, supposita finitudine offensae peccati mortalis, non esset caput unde recognoscet et ur superioritas ordinis in ossenti supra satisfactionem, ut tradi. . e reca fiat. disp. I. dicemus . Vel superioritas illius non esset tanta , quanta est peccati mortalis supra omnia pρccata venialia, cum illud demereatur poenam damni. & per pelvitatem poenae sensus, secus vero ista, esto in infini. tum multiplicarentur .ag Arguitur secundo '. Peccatum moriale in ratione mali est ma)us quocunque malo muae, cum eligibiliussit quodcumque malum Paenae, quam unum peccatum mortale' ergo; etiamsi malum mnae in infinitum auge, tur, non au aequabit malitiam unius peceati mortalis: ergo quodlibet peccatum mortale ex se est dignum pana intinita intensive Hee secunda consequentia in se itur exstima. Et prima ex antecedentie nam cum pana , prout est malum creaturae rationalis , Ordinetur ad punitionem culpae, debet esse aeque mala, ac ipsa culpa; alias non
Respondetur ptimo, hoe argument. siti posse circa peccatum veniale : quia eligibilior est quaecumque pura
etiam infinita intensive, quam unum peccatum veniale. Eligibilius enim est secutidum virtutem 'sodcumque malum paenae , quam minimum malum culpae; clim nul Ium malum culpae faciendum sit propter vitandum quod
cumque malum,immo nec pro Conversosne totius mundi.
secundo respondetur, & hreviter, quod licet pecca tum ex genere suo sit peius quam paena ; pςna autem, qua. tenus est puistiva, & correctiva culpae, potest aequare, &excedere ipsam culpam . Uuis enim dubitabit , quod mors, aut suspensio, aut perminum exilium est paena excedens in ratione puniit is levissiniam iniustitia inrEt tamen eligibilius est illus paenas sustinete, quam levis sima iniustitiam committere. Pensai a est ergo paena iuratione mali punitivi cum culpa in ratione mali mora. iis, nam licet hoc absolute maius sit , potest tamen alae. quati per illud in ratione punitionis. 29 Τerito arguitur: Nam semper Deus, ut est commune proloquium, punit citia conuignum: ergo de facto minori poena punit peccatum mortale in insertio, quam ex natura sua vultibile est. Respondetur, hoc aret ament. esse indignum Theolo. go,quia fieri potε si,quod Deus decernat mitiorem poenam
pro peccato mortali, etiamsi hoc finitam petitam mereatur. Nam cum Deus, servata proportione aequalitatis plenae ad culpam , malorem potuerit cuilibri peccaro poenam decertiere intra lineam paenae suitae, minoremeefacto propter suam clementiam uecte, it , quam peccatum ipsum ex natura sua postulat. ao Arguitur quarto: Peccatum mortale ex se habet condiguitatem ad paeaam infinitam secundum duratio nem: ergo etiam au poenam infinἱ tam secundum intensionem. Probat ut consequentia : nam non minus gravis
est poena infinita secundum durationem , quam poena infinita secundum intensionem, & sinita secundum duratiociem , maxim8 instantaneam: ergo si peccatum mor . tale ex se habet condignitatem ad poenam iti finitam se cundum durationem, etiam illam nabet ad poenam i finitam secundum intensionem, finitam tamen secundulo
durationem. Antecedens probatur: non minus merito. tius esset actus charitatis ut quatuor durans per aeterni. atem a parte ante usque nunc , quam acius charitatis
infinite ititensus durans per unicum instans: ergo idem de poena discurrendum est .
Hoc argument. ex profesto tangimus tract de Incareat. duh. a. pro cuius solutione remittimus lectorein ad praedictum locum. Interim dicimus, quod si esset efiicax, probaret, visionem cuiuslibet beati in talione beatitudinis adaequare beatitudinem clivinam ex praeciso capite infinitatis, quia sola ea potest esse infinita secutiuum in tensionem; quod nullus dicet.
Argumenta corara se: dum assertiorum , ct ejus rationes. ai A D.ersus secundam assertionem arguitur pH LI mo ex D. Τhom. in hac quaest. 87 art. q. ad
3. ubi ait e Dirandiam , quod dia ratio pernae respο.det durationica , non qua is o Iarte octua ,I d er Iarte machia, cui