장음표시 사용
101쪽
Et sentento statim exolicatur in textu, secundumorem sciipturae Post luxin enim dixerat. Si recuniam mutuo tradideris populo meo paupei , aut humili, qui est tecum: non eris illi sicut finii erator : itatim explicando addit. Non pones
super eum usuram,seu morsum. Si obligando
obligaueris, ut i inpimius accipiendo, iupignus acceperis esimentum ocii tui, in
tellige non habentis aliud quo se operiat: usque
ad occasumsolis estitues illud illi quovisam hoc operimentum eius olum ipsum p. sum uestimentu eius : iis irati eius, in quo
iacebit. Totae tam uarias, tribuunt hebnei fi-gnificatione verbo est a quod in pignus accipere verrimus, ut uix pr priam possit hora o significationem inuet me.Significat enim eis pignerare, naumare,corumpere, gubernam nauem, &dissipare Mihi uero, ex aliquot coniecturis apparet, significare ligare distinare, & obligare, quod bonio obligando se liget. hamin coniecturam
prior ei , quia nomen cliebei, quod ab eo derivatur,significat funem, ligamen,& laqueum, ut patet Iosuesi a. Ascendere fecit eos bachebes. i. per funem. Idem Iob. o. Vbechebeta.& fune ligabis linguam eius: Quo nomin uocatur etiam, collinio prophetarum.i.Samuelis .m. ubi Sauli dicit Samuel. Occurres chebel .i. collectioni Pr phetarum orat autem collectionem tropheta- Him, uini iam cum hymnos Deo canebann erate '. ad inuicem manibus colligati in choreis, quemadmodum qui estoriaret, eu choros ducunt, i cere solent. Se in i quia hae significitiones, omatibus fere loci uibus 'erbum ponitur, conueniunt: ut Erechiae.is ubi dicitur. Chabos, lochabat.i plenus non pignorauerit cui nostri uertiit tibi tam bene uertas. Obleando non obli averit. Sic Deutero. .Quia animam spatii iple cliotis, id est pignorat.Tam bene uertas obligat seu ligat unde illud Ion primo. Accessit ad eu ra- haesiobela. magii lar nauis ( ut nostri uertuno uertendum puto. Accessit ad eum multitudo colligantium seu obligantium trer quos intelligit mercatores,qui homines suis contractibus li. . pares blent. Est ad lianc si nisi rationem tertia eo reditara , quae & eam omnino conuincit:& qtiendam scripturae locum, luculenter explicat. Nam i Zachariae ii nostri in e uertiuit. Alteram uocat vi chobelim. i. corrumpentes: usi interpretandui est, colligationes. Nam sequitur. Et praecidi uir gam meam chobelim. i. colligationes, ut dissigarem fraternitatem iliter Iehu lati Satrael. x o in loco uides, quam melius quadret, colligati nes iu dissipantcbux nos iuuenutiunde. ratabimii id, ueritate contextus coactus, remet iii niculos Voluit enim Donamus,colligarionem inter Iehu tali ct Israel dissipare , quoniam ad ma- tum tunc temporis ligati erant. Est ergo et tus hic reddendiis sicuti diximus, ct non aliter. Sed durissimum vade uidetur, quod Dominari per
camus hoc permissile, ne esset oblitu, solutionis debiti:praecepit uero restitui sente solis o sum, ut pauper haberet quo operiretur in frigore V ciis. Sed melius dici puto, legem non praeciper i tit creditor omni die post et uel em p. aureris auferre, & omni sero restituere, quem sensum sere omnes sequuntur: sed statuere, quod si contii et creditorem uestem quam solam pauper l, et ab eo semel auferre, rei ituat eam illi, antes,lis occasiam, nunquam eam amplius acceptur quoniam ea paueer pro indumento & lecto uti tur. N. am crudele alias uidetur uestem interdiu pauem auferre,qui unicam habet: cum etiam in
die frigus pauperὴ premat nudu, siciit in noctGRabbi Selomo, aliter hunc textum legit a uia
Cum abstuleris ii Zimentum proximi Dii
in piguus,restitues illi ipsi ii siue addicta,
sum solis,ut scilicet possit interdiu indutus eo
apparere, praesertim cum Aliud non habeat, quo intentiu cutein tega sero uero licebat usque mane auferre, si nocte illa opus non habuerit, si uero nocte quoq; loco tegumenti utatura ni quam licebit auferre. Sed quia in fine textus s uitur Tantum illud eli pelli suae, in quo iaceat seu dormiat prior sensius uidetur textui propinquior Iudices non contemnes. Omnes lucuertunt.
Non maledices iudicibus. Sed iam Gene Tmultis exemplis ostendimi uerbum civiles signi fore uelocem & leuem este, Sex consequenti contemnere, quod quae leuia reputamus, contemnere simus soliti, significat etia maledicere, quod qui maledici contemnere uidetur eum cui maledici Sic enim Paul' in actis hue locii intellexisse uidetur,cu illii iudai arguerent, qui summo sacerdoti maledixisset, ignorare se respondit sumnium fiatile sacerdotem, probeque nosse,non
se inaledicendum utrincipe in populo tuo
non maledices. Alii id est uerbum quod hic uertimus maledicere,' aliud cum dictum est inprecedenti sententia, iudicibus non maledices: qu niam prius est chalal, hoc uero arar: ct ideo meo iudicio, alia est significatio praecedentis. s. despicere& contemnere, aha liuitu. c. maledicere deo
uertendum puto Iudices nou contemnes ,
principem seu eleuatum in populo nou ma i
ledices. Paruitamen refert utrovis modo laga; -
102쪽
Poteratenim aliqui si iudices contemnere, quo niam nonnunquam sunt ex infimo populo, aut media de plebe, ideo praecipit non contenniere eos.Quod si maledicere te, ratio legis seu prohibitioiiis est,ideo non ei te maledicendos quoniam rei solent iudicibus male praecari, cum uiderint se ab eis damnari stipliciis. Plenitudinem tuam. In lachrimam tuaminon tardabis.
Non satis constat, quid lite textus per plenitudi, nem intelligat. Quidam primitias dici putant, sed quare plenitudo dicantur tenorant. Noster uero Sancies iuga parapli rasi ulus est, de uer
titi primitias sementis tu e , cum fuerint naturae, primitias uini tui instar L. chrimae condescendentis e torculari : non
tardabis. Sed hebraice est ut nos uertimus. Et de significatione nominum, non est dubium , prinium scilicet milet si nisi care plenitudinem. a. uero.s di mali, constat significaresach rimam. Iere in e is ubi dicitur.Descendere faciet ciculus meous dimali. i.lacla rima Et meo iudicio sentiis est Plenitudinem tuam .i decimas, primitias aridorum,quae in magna copia colliguntnr,dc nascuntur:& lachrimam tuam. i. ecimas& primitias fluidorum,qua uelim lachrimae fluuut, non ta dabis Lofferre. Hebraei longe aliter interpretantur sic uidelicet Primitias musti tui, dc primitias olei tui. primo quoque tempore offeres. Musiuenim hebraice meleat, .i .plenitudine dici sentixit, quod magna copiae torcularibus fluere soleat, oleum uero lachrimam,quod guttatim defluat, eum fit in lacu Rabbi David in tuis radicibus, se locum interpretatur. Cum impletae fuerint frupes tuae , siue cum ad na. aturitatem peruenerint, udabis dirimitias. Et deinde cum collectae fuerint Gintra domum, labis quoq; lachrimam, hoe est uit num de oleum in vindemia, quae messem sequi-
tur. de secundum ipsum, plenitudo siue primit tiae, ad fruges spectant actu ima uero ad liquamin uinum scilicet & oleum. O .uerterunt.Primiatias areae tuae& torcularis tui. Septem diebus erit cum matres ii Constat ex hoc loco, quoto divsset tam homo quam animal, redimendu, aut offerendum Domino, si essent primogenita. Est tamen non paruaxoniectura, quod fieret filii primogeniti redemptio, in die purifieationis; ex uerbis Lucae r.capite: ubi dicitur Christum in die purificationis este oblatum. Pol u in enim impleti sunt die diurgationis eius , tuli erunt illus mi tae, ut sisterent eum Domino & darenth stia pro eo.Potuit tamen e sse,' primogenitu
animalis offerretur.X. die a sua natiuitate , stomovero. o. in die.ispurificationis matris : licet hoc
X TALITER A M. mihi no multuaebetur. Virisae eritis mihi
id ei ab immunditiis separati: &statim explicat ualiter,ut scilicet non comedant aliquid i inmuum, qualis est caro animalis in agro a fera du
Uuratus fuerit . iii iam boum. N-
quissima lex, ut qui in substantia peccat - taminii substantia puniatur. Nisi enim frequens apud aliquos furtum sit, utcunq; immite uidetur, ut uita litis compenset proximi substantiam. Sed quemadmodum lex statuit, adulteriuquoniam frequentissimum apud itideos emit, lmorte plecti,ita nuncapud multos turtum, Q m uita compensatur, inque uno bove. Discant ex hoc loco, qui confessiones audi unt, rant' aliquem, qui rem alterius contrectauit eo insito, ad plura teneri, quanto res quam abibilit domino suo utilior est. Nam quia bos a trium uti est cluam ovis, aut aliud pecus, pro bove restititenui sunt quinque, pro pecude quatuor Bos enim, meter hoc qiis carnes nobis Malimentum orium ad calciamenta,cornua in ea Hos pnellat usus, terram arat, uehiculum trahit, flereus ad terrae fecunditatem : & multa alia Mana praestat, quae cora alia praestare nequeui. Eih& aliud quod hic adii erras. Aliterae. puniri , qui bovem aut pecus iugulauerit, uel uendiderit; realiterquiliaee adhuc apud se retinere deprehensus fuerit, ut scias quod in dum sit, abi ieere 1 te
facultat 'restituendi, Si, perfossione libuentus fuerit fur. Ostendit lex silie gratii
ri poena mulctandum, tui in delicto deprehenaditur, quam qui de eo conuincitur. Docet insuperlicere unumquenni: sua tueri, etiam occiden
do inuasorem. nudetur propter fu rtuni. l
Licere putat lex haec, si realem, licet superio is
ordinis bonum sit, bonis temporalibus compensari. Cur non etiam tam & omnia alia Constat enim ex hoc loco substantiam,libertate comperi , quam si principes instituerent legem, non .essent homines tam taciles adfuita. Pluris enim
multi faciunt libertatem,quam uitam. Si rasti
fecerit quiliam astrai uel uinea. Abhorret
Dominus ab hibPi sponte mala operantur, tanoeent proximis cristi reus qui casu iniurii fiant. Et consideratim summam Dei aequitatem. Voltiit enim ut plurimum, unumque e in ea repuniri,in qua proximum laesit: ut qui in agro laes rit,bonum acri sui reddat, qui in oeulo,oeuluin,
103쪽
EXODI XXII. AD MORES.& quia, dente, dentem dare cogariir. Si egres.sus fuerit senis Clamat lex baee, ut qui causam
damni dat amnum reddat.Vnde ortum habuit pratam theologorum , qui eum obnoxium restitutioni dicunt, qui causa est iniustae acceptionis, etiamsi inde niuit habeat lucra & emolumenti.
Si dederit quissiam argenturei. Exigit lex
haec, in depositariis fidelitatem, in dominis uero non male praesumere de custodibus : & quia custo ad domini utilitatem negociu gessiat: noluit causam ad eius iuramentiani remittere. Ex quo loco iuris prudentiae doctores, suas leges mutua
ti suiudi furto fuerit ablatum eddet. Suo
periculo custos tenetur rem sibi creditam cust dite,ne hirto auferatur.Sectis si casti sibi esset abistit alit moreretur. Domino eius noe flete secum. Constat ex hoc loco, iudicem sepius de- cre praesumptioibus moueri,modo iteri sinities habeat coniecturas ad uerit atem cognoscenda.
Si seduxerit quis uir inem Colligo ex hoc
Ioco, suasione causana malis dare,eos' maloruactores esse, qui solapsuasione velut ad damnuproximorum, ubi similiter disce, pudicitiana pecunia estima osted i renuendo renutrit pater eius. Considera quanti faciendi sint parentes, sine quorum consensu noluit Dominus, firmum in ii casu fore matrimonium. Estque hic non partium argumentum ad probandum, libertatem ad coniugium, non omnino naturae te ei filio conuenire, sicut neq- , ad religionis ingrestu: hontinensque non semper esse sui iurisad matri-lmonium contrahendum. Lege tame pontifitia, post legitimam, dc lege statutaui aetatem, hoc liberum Aecostat. etcntum aps Ahil iiDcta dotem uirginii. Co ut ex hoe loco, lorem iuxta uirginis conditionem, aequum esse pudicitiae rarium ualeficam non sines uiuere. Non
dicit textus ni eficum,sed maleficam: quoniam biliusmodi maleficia, potius tamina quam uiri exercere solent, cuius causa est earum impotetia& uehemes affect'.Cu enini natura sint imbeciliali, carminibus se iuuarem se arbitratiar. Coii tautem, ut diximus, maleficarum legem uirginii seductioni,quoniam ab his puellae maxime seducuntur. Coiens cum animali moriatur Indidinus uita mixtato reputatur, qui naturae iniurius est Immolans diis occidetur. Cauendum summe est, ne eodem honore, digna arbitrem idola: quo A Deum Similiter duce, daemones divinis
laudibus maxime delectari. peregrino non inferes vim. Omnes istae leges pietatem docent.
stuoniam peregrini fuiliis. Optima pietatis
magistra, experta indigentia: unde cum te ad misericordiam prouocare uolueris, cogita an simiule aliquando malum sis pastus, aut te passum timeas. Si clamando clamauerint ad me.
Pluris taciendi sunt viduarunt & pauperum clamores,quorum se uindicem, Dominus exhibiturum praedicit.Si pecuniam mutuaueris populo meo pauperi. Non dicit tuo sed meo ut considerescunt ab eo ustaram exegeris redorius 1 d eam maere quam a Gume considera Dcu; dus, tibi eutabolo su ine usura dedisse. Oid enim ex tepetit, pro uiti solis & lunae id pro stella rum splendore Quid pro cunctis aliis bonis Pudeat ergo te ab eo usuram expetere, qui tibi cuncta gratis dc sine ustira largitur Si in pignus ac
ceperis hestimentuivi a proximo tuo: cum sol occubuerit id restitues illi. Mirabilis prau
d a legislatoris qui neo: uoluit debitorem negligentem esse in solue lis debitis, neque creditore immitem.Vbis iniit disce, non esse ea in pignus accipienda,sine quibus proximus tuus uiuere nequit. Si clamauerint ad me. Timendi sunt vade, pauperum clamores: ad quos Deus se tam Dpertas aures habere pruditat IudicibusWpriuripi in o maledices. 'litam iudicii & principumunera talia sunt,ut multi de eis conquaerantur
omnes.s. illi adueritis quos ius dicit, prouidit puus legistator huiusmodi maledictionibus. Prumitius non tardabis. Admonui superius M.
minum initiis peccatorum occurrere uoluisse, ne peccare grauius conriseret. Ne ergo populus, in Q sua necessitateprimitias Deo debitas ederet, uo- . luit statim onerriadem de primogenitis statuit tam hominum quam animalium: quo discimus apud nos non detinere, quae sumus Deo daturi, ne forte illis ita afficiamur, ut nobis Deo inuis
5 T on feres auditi nem falsetatis: M.t di que pones manum tuam cum impio, uisiis testis conculcationis, aut falsitatin
Varie loeus iste ab interpretibus redditur, prope iter uarias fi nificationes terimnorum. Nam priori uerbo scilicet nati hebcta. . tribuunt fignifi
104쪽
. Hones, scilicet seri sustinere, portare, leuare, eleuate, exaltare , attollere, acciper auferre,
parcere, dimittere, donare, vaticinari,&com- burere, cum reuera significet proprie leuare,dcrortare maxime leuando, caetera uero, ut quandam ad haec conuenientiam de allusionem habent, ut iam in regulis admonuimus. Hoc enim fgnificat supra capit. io. Ventus orientalis nacti, id est leuauit seu eleuauit locustam Et secundo Samuelis uigesimo Nassa iado, id est leuauit seu eleuauit manum suani contra regem. Sic in . aliis mille scripturae locis, quos breuitati studentes, catare Folumus: quae quidem significatio etiam hic conuenire uidetur, de sensus est. Non
feres leu sustinebis auditionem mendacii,
idest non sustinebis audire eu: qui ad te arie lacium contra proximum adfer. Neg: pones ma-
num tuam, id est auxilium pris abi, impio.
ut scilicet cum eo sis testis conculcationis: proximi scilicet. Et meo iudicio, duo hic prohi-
bentur. . iterum: ne feras alium mendacem testem, audiendo eum contra proximum. Alteium, ne tu sis falsus testis adite iis proximum, ad nocendii illimo solu inqua solus non sis teistis . falsitatis, sed neque ad liocina pili in iuves.Posset secundo esse sensus. Non elevabis, scilicet extoliendo dclmidando mendacium alicuiuet, neque tu eris testis mendax, in proximum. Tertio pos set sic locus reddi. Non portabis itine inde men dacii auditionem, id est mendacium quod audieris, ac si dicat. Non multiplicabis auditum mendacium, narrando scilicet illud aliis, neque adluitabis impio in ad falsum testimonium. Et ille stirior sensus aliis praeferendus et . De significatione nominis elianaas, id es h conculcationis, aut destructionis, abunde Genesis sexto dis
putauimus. Chaldeus uertit. Non accipias fimam falsam, aut ne falsum rumorem admiseris,dc memento hebraismum esse, mittere manum crina aliquo, id est iu uuare illum. Sumitur enim saepius mamis pro adiutore, quod ea
auxilium praestare oppresio soleamus. dieari aura nus peccare liebraei dicunt elim, qui fallo aliquel defert, quam qui abicultat delatorem , asteriit omnem qui mallane aliquem traducit, ecquid elatorem recipit, omnem ; qui falsum testim . nium contra proximum dicit, dignum .ae qui canibus proiiciatiir. Sunt qui dicuniar ducli era tantu instrui e temere alicui crestini 1 eo
eris post multos ad mala: 'iam renonis debis in causa, ut decliues post multosi ad
declinandum. Ille est hebrati me . Potest an o tua iste iudices tantum instruere Se potetii aes admonere, e si 'l iudices referatur,
sensus est. Si contingat te iudicem eum alis me, dc uideris alios ad mala conuenire non sequeris eos: aut non eris mih eos ad mala. s. facienda. Similiter si fueris iudex, aut consilia rius cum aliis, in iudicio alicuius rei: dc cena interio turum: quid lentias de eaere, non respondebis in causa declinando post multos, id ei s uendo multos declinantes, seu quos ideris declinare,ut declinet, id est quos studiose uideris
declinare. Secus cum de iliarit, ignorantes se declinare. Posset etiam esse sensus. Non eris mih multos, id ei non sequeris multos, ad mala tacienda: neque etiam sequeris eos, ad male iudicandum res polidendo iuxta illorum responsionem: Sc idem fere es h sensus: si instruat multi linem. Pollet etiam prior pars legis omnes instruere:& secunda iudices tantum . Aurea
rem non honorabis in lite sua. signifi
cat nomen dat, attenuatum potius qu1m pauperent: siue quis iit pecunia, siue carne, siue qua-ciinque alia re attenuatus: luem Critodum uerbum datat attenuari: ut eatet Isaiae decimo no-rio. Dalalit,id est attenuati, seu exsiccati sunt ri-ui. Hin' ae roti, quia tenues carne sunt, uocantur delim, id eli attenuati, secundo Samuelis decimo tertio. Cur tu sic dat, id est attenuatus seu macillentus, fili regis: Significatio uerbi hadar, quod honorare uertimus, dubia est de incerata hebraeis: ex locis tamen quibus in scripti ra ponitur, uidetur significare decorare, honorare : de hadar nomen lipnorem, aut decorent, ut patet Leititiei uigesimo tertio. Capietis uet- bis die prima. Mictum a. boris, hadar, id est dea corae seu pulchrae, aut honorabilis. sed enim pulchrum & decorum est, honorare solemus. Et Leuitici decinioli ono. Nbnthedar, id est honorabis faciem magni. Est ergo sensus, quod iudex non honoret pauperem in lite sua, ut 1i ullo diueiot: ob illius paupertatem. Aut non ornabis fulicet phaleratis uerbis, pauperem irilite fusi: ut fieri selet. Climela iniquis pauperi palmam in iudicio uult tribuere , ornat cau- .sam eius dicens. pauper est, de miserabilis: Sceui ob miseriam succurrendum est. Cum uia
deris asinum odientis te iacentem fus o nere suo, destius derelinques illis reis
linquendo relinques cum eos sie hebraita
mus habet. Obscutum reddit leti sum huius loci ignorantia significationis 'opriae uerbo-m,chadal Sc ara quae uidentur esse eiusde significatia: comunis tante significatio arab, est relin-T eliadal uero, desinere de cestare significat. Et de es at exemplum habes GenetRChadat, id est ce: lauit aut quieuit, serae fieri consuetudo Et . Caedati .ces lauit numerare. Secudi uero ita uerbi
105쪽
EXODI. XXIII. verbi significationis exempla, in scripturis p es
sim sunt obuia, ouorum tibi aliquot Crabimus. Nam Erechielis .ctauo habes. Arab. id est dereliquit Dominus terram. Et Isuae quin tu resimo secundo. Et iuditium Dei sui hon aetati id est dereliquit. Est tamen iocus Nechemiae
tertio qui hanc communem significationem turbare uidetur, ubi dicitur. Iuxta locum eius instaurauit Chananiali filius Haracliachim:& Iaanu, id est & erexerunt aut instauraue runt Ierusalem, usque ad murum latum. etiam hie conuenire potest communis sinii ficatio, ii uertas. Et reliquerunt aut perfecerunt Ierusalem usa; ad murum lamin:instaurantes icii : ad illum locum , muri .c lati, quo opus intermiserunt. Si ergo teneas utriusq; uerbi una eam & propriam signiscationem,sentiis est. Cutii deris asini in odientis te, iacentem sub onere suo: desines si auxilio illi e se,relinquendo illi . s. proximo, onus subleuandi Et quasi explicans sequitur interrogative. Relinquendo relinques. s. eum solum,cum eo.casino Ac si dicat. Relinquedo relinques ei, onus subleuandi Aut relinquendo relinques.s proximum Minime: sed cum eos sublevabis. Et licet multoties literam hanc reuoluerint,nullus mihi sensus illo germani ro currit,ison distrahendo uerbum 1 suis significationibus,& secundu magis probare uidetur scriptura Deutero. ret. ubi fere eadem sententia ponit dicens.Non uidebis assitum fratris tui uel bouem cadentes in uia, & abscondes te ab eis. Erigendo eriges cum eo. Mi uero uarias uerbi a-γab acceptant significatioties. c. relinquere & auxiliari, hunc sensum subesse credunt. Si uideris asinu odientis te, iacente sub onere suo, desines auxiliari et Auxiliando auxiliaberis secum. Etianon nihil difficultatis loco attulit, quod hebrei carent apicibus 8c uirgulis indicaritibus interrogationes,quod non suum hic, sed in multis aliis
locis negotium nobis fecit. dechinare fa
cies ii icium mendici tui: in lite eius. Prae
' ceperat non esse honorandum Pauperem in lite sua: nunc peroppositum praecipit: non esse peruertendum iudicium contra eum. Nam quemadmodum ob eius paupertatem non est pro eo ius dicendum:itane is ob eandem est sua iustitia priuadus. Et aduerte quod ab ab , quod est uel se &concupiscere, est ebion. i. medicus:qui cu omnibus careat,omnia concupiscit. A quo uerbo meo iudicio est ab.i Pater, sic dictus , aut quod filios ut plurimum desideret, aut bona tempora
lcibus summe nocere solet. Posset etiam hoc ad prioatos referri, ut scilicet 1 mendaciis dicendii
I v x T A LITE RA M. fugiant et quoniam non iusti ira impla,
dest, quoniam quemadmodum non iustifico impium: progerendo talicet eum innocentem iuxiudicio tanta occido innocentem. Stionisam munus excaecabit uidentes. Verbum hebraicum ur proprie significat suscitare,& eruere. Nam qui aliquid eruit, uel eruerit, uidetur illud eleuare & suscitare a loco quo ipsum
ruit: unde non om prop se excaecare, qutun
ruere significat: & hic signiscantius uritas. Quoniam munus, euertit seu eruit scilicet oculos uidentis. Ac si apertius dicat. Necdum inc eat uidentes, sed etiam oculos illi eruit. Quod autem uerbum sisnificet eruere, patet Ieremia quinquagesimo secundo. Sed de oculos Sidchi i ii seu Sedecliue luer, id est eruit , ut Hier nymus uertit. Posset etiam tollerari propria significatio, scilicet euigilare, &sie uerti. honiain munus euigilare facit sapientes, scilicet ad
causam , ob quam munus accipiunt, querea res mille uias ad eam euincendam. Aut eleuat sapientes, ut scilicet non considerent ma H-ta causae, sed munus tantum. Sunt duo uerba,
scilicet arati &Mar,quasi eiusdem significationis. Significatio tamen propria, nondum milii Is ne nota ei . Adverte etiam in eo quod sequius. tur, scilicet uidentes, quod uerbum pachab,
quo pictoli, id diu uidens, significat aperire: ut patet Iob vigesimo septimo. Oculos suos p
chach. i. aperuit. Et capite decimo quarto. Pa chalitat id est aperuilli oculos tuos. Vocat autem hebraismus uidentes apertos, eo quod pertos oculos habere uideantur: similiter uid re, aperire uocat: ut patet Psalmo i c. Dominus post eali, id est aperiens caecos seu uidere
faciens eos. V Et peruertet uerba iustori .
Solent iusti recta uerba dicere, pronunciantes iustum, qui uere iustus et , dc impium qui reu ra impius es e sed postquam muneribus corrupti sunt iam uidebis eos alia habere uerba, scilicet iustificanti, impium , dc damnantia pium:
Vix itiis facile diiudicet, corruptum muneri iabus iuuicem. Verbum emin salaph, quod hie peruertere uertimus: posset etiam signinore di uertere, de alio uertere. Nam ubi Prouerbi rum vigesimo primo , nostri uertunt. Me
lapis id eis peruertit, scilicet Dominus impios,adnassiimipigrum, I lingum interpretatur desmigrare rarit. nieronymus hic uertit. Et mutat uerba iustorum. Aliqui non uerba, sed resd: causas interpretantur. Quoniam munus inquiunt peruertit causas rectas, Pere inum non coarctabis ut scilicet non possit uiuere pud te. Aliqui uertunt. Noangustiis afficies. Musterus. Non moles ab i. si Iutorio tame prio, P
106쪽
r, ana esse iii detur, ut abii iubauimus supra
'pite. s. e Daret. r. Regum sevio ubi dicitur. claudit stium, ut echinena a comprimetuam
Sic Numerita. Et uidit asina angelunt Dornini veti laches tortauit seu coarctauit se ad parietem. Hine est nomen laesias ouod compressionem significat L Regu,ret esse tacite eunt pane laesias i strictioiit, uel compretasionis. i. in in ensura stricia:quali uesci solenn qui
arctati lanti aut obsisti. VI os mihi nouissis Onimam peregrini Tu in sit albicia A compres
sa. Non enim audet loqui, aut qui mussim tacere
Et colliges prouentum eius. Signi Rcat uer
bum alipti, colligere, & congregare, sicut hic V-titumamen hebraismui eo pro reti ere: qu niam id quod colligitur aut congregatur, uid tur conti alii Se retrahi, ne possit uag. me hinc inde. Nam Geire so dieit Rachel. Asaph. i. collegit Deus, seu contraxit obprobrium meum, ne i ultra crescere aut iret. Et Isaiae. . Ei vh i. collige obaeri biu nostrum, pro contrahe, reliste obprobrio nostro, ne ultra procedat. Di Aio etiam trabita . i. prolientus ortum habet a b quod est mentiae:& proprie significat id quod ex agro uerit,ant quod illo antio Domino uenit. si e
i limo dimittes eum, liberum relinques.
Prius uerbum. s. seamat significat dimittere, &eemittere, seu a se proiicere. ut patet Iere.i . Ves amarah.i. Et finittetur seu re missio erit in re ab haereditate tua. i d uero demittere solii fi 'cet, constat, secundo Salii uelis sexto. oniam fanatii, id est demittebant eam, scita tar- boues,id est deorsum proiiciebant, aut in-
Et dixit,c 'st, lynirituram, seu deor
sum eati irinitate. Secudia autem uerbum. L. na
tas, significat relin iure, derelinquere, ut patet. t. Samuelisa et ubi dicitur. Natas i dereliquit patet
tuus res asinarunt. Die septimo cessabis f. D,
bat significat potius stare, quis quiescere:
robauimus omhilus quae dixi ad uosmustoditi eri s. i. omnia qine uors si di
xi, indietis. Aut cavebitis: ne omittatis quae
aliorum deorum. sa me non reco abimini nocandi un illos: ut statim explicat dicens. audieturaver o/-m,aut pre os tuum. Posset etia, i intellira non audietur per os tuum, scilicet iurando
per eos. Tribus uici buffectum agramin in viis Praecipit lucina fessa precipua filicetns
quam lac eant stilum infe esitatissim Aser seni primitivoruni , quando data est lex. Et hinnitatem collectionis perquam iii igit f manat macillorum,quod uenit in mi se irat imbrianael circaequando fructui collidi creue
deo uocatur fest uni colle, in vo tura et Pascli ut textus indicat, festum ii fermentateram: quod tune sista infermentara comedeis crant. Secundum uero uocatur festitui mes si primitivorum. Ausa tunc primiti et messit, Don no orthebantur:uel quia tunc metire ii ulpiebi
colligi. Aduerte autem hic, quod dictio regalim, quam omnes hic uerrimi vicibus, et iis at proprie pedes: neque uices signi Ecare inueni r ni ii hic, A diumen .ra. tibi ea leui omnino sententia ponitiar:quare niihi utcunque suspecta est fixit catio dc putarem potius hi sirnificare ambulationem quam uices: ut fit sensus. Tribus ambii lationibu, festum ages milii in anno. Nam ut stati in explicret loquitur de fistis quibus alcendendum erat ad templiam Domini: ideo dicit. Tribus ambulationibus festum aget, ae si dicate ter mouendo pedes, faelum milii celebrabis. Veiebum etiam cha re, ilicia festui, agere uertit hic incerte est similitationis Dicunt autem hebraei, significare curare, tripudiare, diem festum V re. Inde chanid est colimnitas, festus dies, quod in eo setitiae gratia iudaei saltii reiit. Mihi uero ui detur signiscare statare, movem seu commoue ri, siue letitiae sue timoris gra aut quacunque ex causa, ut patet Pi mo. ior ubi sic liabetur. Iachom,id est saltabunt, Sc mouebui se sicut ebrius. Et Isaiae. ry uidetur nomen cha', cgnifica- animi ec corporis: udi dici 'tur.Et erittem Iehud , Fgypto iesioga id est
in timorem seu commotionem intimorem: ubi Hieron etiam uertit In pavorent. Nam semu-rettur. Omnis qui reeordatus fuerit illius, tibi time bita lacie consilii Domini. Quo in loco Hieron lticliabet. Melius reor etiam propriis ei toren lreprehendere, quam dum erit beseo imperitiam confiteri in erroretispersistere in eo quos tran-mili,in pavorem in hebraico legitur iacma, qFinterii retari potest in testiuitatent,&in pavore: quod Aquila fgnificantius traii tulit, in re stationem,cium aliquis pauidus de tremens, ircumfert oculos,& aduenientem formi lat.Quas uerba Hieronymi, in eum finem rerulimus: ut uideas Hieronymum in interpretatione scripturae hominem non prophetam egisse: ct erraria o tuisse. Post et etiam uerti. Tribus amo ino ii-abus monebitis aut serabitis mili in anno,re dg do a domi uestiis. Et veniendo ad domu irra
meam. stti admodum phaecepi tibi io
tepore messis I icae. Trastulit hie Sanctes no sic ii suaprion editione an mese Iulii sed nis Q ij cunc
107쪽
EXODI. XXIII. cum dictio abib, significet protrie spicam in culatio eiustehum, &adlluc uiridem, ac si dicat: in mense quo bl x spicas facere incipiunt: ouod non est in mense Iulii, sed tius in fine Martii aut initio Aprilis. Nam Pic idem reputatur mei s spica, ct mensis quo egressi sunt ex gypto, ut textus habet. Cum ergo iudaei non I et Iulio sed in is luna mensis Ni is an qui ut prR- , diximus Martio aut Aprili nostro res iidet, egrelsi sint de AEgypto: isequitur hic nullo pacto Loise Iulium uerti. Quare Sanctes ipse,seu ti am aliis edictionibus posterioribus correxit.
Etsolemnitatem messis primitivorum ope
rum tuom n scilicet celebrabis. Per hanc,ut iam diximus, intelligit festum Pettiecostes,cluando lex lata est: de celebrabatur quinquagesimo
die post Paiclia, seu post festum inferimentatorum. Vocat autem illud festum messis primitivorum, quia tunc primum, priores inestesii piebant ineri, dc primitiae eam Diio offerebantur. Additur operusti tuorum,quia illi erant primi selictus, quos homines ex filo labore lege vant. Prius enim bladaquam alii inacius maturescunt: unde sequitur, seminaueris in ro. Verbum chalit , quo cli ir, id est insis, significalproprie arctare &stygere, de
ex consequenti metere, od nihil alliua uideatur rei itiam messem stringere, aut quod tune mesths a mestribus stringantur: unde messis dicitur cui sit a stringendo,quod uidelicet a messoribus stringantur manipuli. Vocat autem hebraisnus messem, non solum blada quae memn tur, sed etiam palmites, quos uitis emittere solet: ut patet Planio octogenino, ubi dicitur.Mitteti chestreat, id est messem seu palmitem usque ad more mesiis palmites icindantur colligantur, de in fasciculos redigantur. Et
ut uitatem colle Sionis in reuersone an
ni Hoc fuit, ut iam dirimus, festum tabernaculorum, quod in septimo mense, scilicet Thisci, tui pro maiori parte resondet Septembri no-ro: & uocatur hoc festum Collectionis, quiatve omnes fure fructus colligutur. Sequitur autem si reuersione alim quoniam tunc annus reddibat ad principium.Eaequo loco manifeste constat, quod hebnei duplex anni initium ha-
erunt Quorum alterum incipiebat in Marcio,
eu Niuti. Aliud uero in I iusti seu Septem-
,ri. Et ut Exodi duodecimo anno imus,m- egressum Israel de aesunto mundi initio. annus in Septembri, quando mi indus prouu-ctus creditur , ausinc tur: qui modus au piraudi postea mai t. Post egressum uero ex gypto, in mensu Ni vir, ex Douitrii mane
mannus coepit: dc hebranusiue hodie, ad sella celebranda, a Nisi in annum auspicantur: in coutriatibus uero 1 Thi sit. Ca eranus itari re stur, in exitu anni quoad Luctus, norem
tunc annus fineretur, aut exiret in se sed quo Iad fructus illius anni, quorum collectio tunc ,
finiebatur Non in tibi uper fermenta.
tum, sumunem uti limae meae. Fere m
mnes sequentes hic Chaldeum paraphrastem ntelligunt hoc, de paschali uictima, dc putant Dominum praecipere, omne fermentum abii tendum, cum paschalis uictima esset immolanta. Ego autem arbitror Deum de omni uictim loqui, quod scilicet non iuguletur simul eum pane termentato. Solebant enim sacerdotes, ex praecepto Domini simul cum uictima, panem, uinum, dc sal Domino osserre: quoniam sacri ficia ueteris legis, nihil aliud esse uidebantur, qtiam prandia dce innae Domini: quod ex tribus coiector.Primu q&Dns uocat sacrificia pane suom de cibus iii Secudo quia omnia quae ad mensam neceCaria sunt, ibi cocurrebat. panis,carnes
viisu, de sat Tertio quia bis in die se , queata
modum prandium de coena. Nolebat autem Dominuspatiem sibi offerri fermentatum, sed an-mum ideo pnaecipit uictimam suam non immolati sinua cum pane fermentato. Pr ter ea tamen quae sequuntur, uidetur textus de ui etima pas ali interpretandus seoindum comm
nem luterpretationem. Non pereoEctabit a deps uictim e me. e. Verbum tot ut saepius admonuimus,de prolouimus: non pernoctare, sed manere dc permanere si nificat: unde uertem .dum est. Non permanebit ad s. Debebat enim illa nocte comburi, qua offerebatur,quoniaca nes cum in altera seruantur diem coetae uel Ainsipidae sunt de despectae, neque tanti fiunt,
quanti cum primum decoquntur uel assantur. Similiter ne sacerdotes, quae ignis consumere debebat,seruarent sibi in alteram diem: dc come
derent quod Dei erati irincipium primit . rum terrae tuae, adduces in domum Dc.
misti Dei tui. Petprinspium primitiarum intelligit primos terra: ictus qui Domino olli
di erati Zo coques hae si in tu se mitri uae
Varie ta nostri, quis hebraei hunc lora interprorantur. Aliqui sic. No coques hoedii du matre tactatile simul cu matre sua: ac si dicat No ova lio ii dii linatur a matre, simul cu matre. Nam hoe ad crudelitate punere videtur que modii pullos avium simul cum matre aeri . Sed ii terpretatio haec dura utcunque uiaetur, qu
hi lae in sinui uertit, ut idem di ii sit, non oves in iacta, no coquea simulo marte sua.
108쪽
st x o b r. x aerari AD LITER A M.
Tereuertit,&si nificatio lusionem ad pFopria in ii esti s gnificationem habet. - emni deletur,absconditur, ut amplius non uideatura alii quod no sit hordiis eoquendiis, id est immolandus Deo, quia diu lacte matris utitur, sed hiive sensim exibilat illud quod habetur primo Samuelis septimo. Accepit Samuel amum. lactis seu lae sis gentem: dc obtulit illum holoeautium totu Domino. Unde est textius iensius simplicior de germanior Ceteris. ilice tueti ra coquatur agnus in lacte matrii, ne uiuescet id. lud lilaedo aut agno ad sapplicium fit, quod erate ad delicta, & desectationem: lae scilicet. Crud lie enim uidetur, ut lac quo nutriebatur 3c dele-
abatur, illi uertatur in iupplicium. Ecce imitto angelum coram te, ut cubiodiat te
in uia. intelligit Caietanus noster per hune ah- elum ipsum Mos , sed meo iudicio irration hiliter. Prinio quia de hoc angelo textui dicit, quod non parcet iniquitatibus eorum, & qiuod
cauerent a facie eius. Non cauebant autem a L
ese Moseli, & collat Moseli saepius iniquitatibus eorum pepercisse,ac pro eis Doniinu oras te pos modum: ut patet capite trigeismo secundo ,&trigesino tertio. Seriindo quia angelus iste; erat populum introdiicturus in terram promissionis quod non fecit Moseli, licet Caietanus dicat, Noteli peccatu hoc impedisse. Tertio quia D minus dicit nomen situm esse in medio angeli, id est angelum Deum nominari.Non eonstat autem in toto itinere residuo Moseli deum uoe
ri. Vnde sequitur. Si audieris uocem eius, fceris quae loquor,quas ipse per os angeli I
queretur Tum qilia Mosel, non custodiebat i raelitas sed angelus, quod in texetu de angelo
dicitur. s ioniam non parcet nebus nofret, ii portabit iniquitates u stras. Hebraice ad literam est. Non leuabit sero
inimicis tuis, Osringentes te, seu avgu'si is afficium Inriti rentes aut angustia a se
sitientes te. Nun nerbum hebraicum fur, sigiliscat proprie stringere, cdarctare angustiari Et succidam eum. Verbuin chacliad: duo hebraeis
significat, scilicet occultare de issiccidere , addunt etiam remouere:& prior significatio propria est, aliae uero mihi suspectae sunt: nis dicamus significare ita Accidere,ut nihil illius rei quae succidi- . turas pareat: de si quasi obruere sim subuertere, iuxta illud Iob ut sino secundo. Annon nuchia, id est tabuersa est ere rio nostra,aut ita suc ita, ut amylius non appareat. Sic ergo pollicetur Dominus, se ita deleturum gentes illas: ut nullum earum uestigium ait ipsius appar aut virile Hieronismis Iob vigesimo secundo da hae uertere tes. . Et delebo illunt. Et licet Chenanis ad siquod tempus superfuerint, tandem tamen deleti sent. et con incurvabis tediis eorum. Id nonsi, ita tis. Hoc meo iudicio, interest inter lachab, & abad, quod staelio signifieat humiliari lincuruari, a d uero
seruire, seruit: ite ut elurimum eo morali: ui
de hie duo prohim idolis fieri , scilicet i euia
uationes seu humiliationes cor nim aut me-brorum. Secundo alia corporis ministeria s- eut se ficia offerre,& donaria,&aliaquaecunque. Non classecuridum opera eorum.
Non solum ad idololatriam hoc pertiti'. sed ad alia opera, natura aduersantia quae illi facies bant, qualia erant masculoriam cum masculis concubitus, ct cum iumentis, cui' consanguineis de aliis. Aut per opera intelligit altaria, im gines, de alia quae gentes faciebant ad idol nam cultum: quoniam sequitur: Diruendo dirues eos: A cohfringendo confringes:statuas eorum. Posset etiam uerti. Euertendo euertes. Et est sensus. Euertendo euertes. scilicet a fit dammitis, Vim flatum: & postea con rigendo confiinges, ne stilicet integra maneant pol
qu in fuerint eversa. Benedicet pavi tuo, ma uis tuis. Per panem Vitiem cibum intelia aquas omne potabile, & per benedi,
cete multiplicare. rimouebo languorem heu
debilitatem. Verburii cliadlati significat languere: debilitari , ct machalab languorem, debilit
tem Non erit abortiens, disterilis in te
ra tua. verbum Eches, significat potius orbare Et ego quemadmodum lacholtis achini, id est ordatus sum orbatus sum. Et vigesimo septimo dicit Rabc .Vt quid escat id est orbabor seu privabor ambobus: Et quia abortas orbat paret ut scilicet priuentiat liliis, significat secunta abo tiri: utpatet Hos e. s. ubi dicit propheta. Da eis uuluam maselad et est ut missi diciente, qua Et rientes orbentur, aut orbare facientem. Secunda iautem uerbum .caclia ignificat eradicare,ut patet Flesia. a. ubi dieittir.Tempus plantandi, retempus laachor. i. miellendi, quod plantatu esti Et magis ad literam uerti posset. Non erit orbare faciens eque eradicata seu sterilis in terra tua,
ubi duo dicit. Alterum, quod non eritqiii filios c ceptos ' natos perdat, secundo i quod norierit sterilis illine non gignere positi filios. Vocat
109쪽
mi. enim hebraismus (ut in Genesi annotaui uius
steriles eradicatos, quoniam filii uidentur parentum radices.Nam quemadmodum succisa letre, radices manent quae iterum gignunt, in quibus arbor nianere uidetur, ita quamdiu manent filii, uidentur darentes manere. Et per orbare tarientem intelligit omne quod filios seu proles necare potest, siue fit uulua abortivum faciens, siue hostis,sive pestis, sue quodcunque aliud. Magis autem loco quadrat , dc significantius est orbare quam abortiri, quoniam abortiri, unicum modum priuandi liberis significat: neque
tantum pollicetur qui promittit tibi quod non privaberis filiis p atarium uxoris: sicut qiii pollicetur quod nullo modo priuaberis prole, seu
orbaberis. Io merum ditrum tuorum ini. pHo,id est faciam peruenias ad annos & aetatem Ad quam senes tui temporis attingunt: aut ad annos quibus uiuere solent. Sic Isaiae. 63. iustis pollicetur Dominus, quod non egredietur inde, scilicet ex terra Israel aut ex urbe Hierus lem ad sepulchraim infans dierum: dc senex qui non ii leuerit dies suos. Quia puer centenmus morietur: & peccator centenarius maledicetur. Terrorem meum mittam ante te
perdam omnem populum ad quem ingredie
ris id est faciam ut populi omnes, audientes aduentum uestrum, terreantur, non quidem pro- . pter vos: sed proeter me, scientes. i. me metuendum & terribilem uobiscum esse. Et quod sc
quitur. Perdam omne populum ad que in.
oredieris.Surit quai uertant tumultuari sitam,
ted uerbum hamam quod hic ponitur, significat
proprie frangere. praesertim cum sonitu : ut pa- tet Issae. 18. ubi Acitur. Quoniam non in secivium triturando triturabitur.Veliamam galgati.& franget rotam plaustri eius. Sic Ieremiae.si.Ahamam anu . i. confrem me Nebuchiaresar rex Babel. Posset ergo hic uerti confringam omnem populu m, ad que ingredieris. i. faciam ut fisso animo non audeat uobis resistere. Tunc enim conturbati sunt principes Edon, robustos Moab obtinuit tremor: dc obriguerimi habitatores philisti ini. Musterus autem ueri: Tumultuari faciam, quinti ut mari&li am uidentur eiusde significantiae: & cum hamati significet tumultum, ut 'tur quod etiam limam possit sescundum eandem significationem uerti. Ea possemus dicere, hama i nificare sonare, queadmoduhamali: de quia statutus aut fragor deterrere s Iet: ex consequenti significare deterrere: sed prior sententia mihi uerior apparet. Dabo omni.um inimicorum ad te ceruicem. HebraismusisAnificat
est, cuius est sensus. Faciam omnes immicos ti onfugere te. solent enim hi qui aliquem fisci unt, uertere illi ceruicem. Siciniatim profugit, dicunt: dedit terga, quoniam fugiente , terga uertere solent ad eos quos imunt. Verbum a
raph, a quo oreph , id est ceruix proprie signi remetet uisem se nure , decervica (liceat mihi exprimendi gratia sic latinis loqui & quia cera vix fra decidere solet, ex consequenti significat decidere: & prioris significantiae exempla ha lbes Deutero D.Verumpho taleceruicabunt ibi iii Itulam, in torrente. Idem maera. s.si non redeme iris nauaphto. i. decemicabis illud. Secunae ii ro Deutero.s Iaampli id est descendat ut pluvia doctrina mea. v Dialii uertunt, fluat ut pluuia doctrina mea. Neque reiicio hanc significationem, quoniam allusionem habet ad nomet, ceruicem scilicet. Nam quia ae ceruice sanguis fluere solet, cum animal aut auis iugulatur, potest ex cons uenti significare fluere. Quod ma lueris elige. recrabonem. Auerbo hebraico sera, quod leprosum esse significat, tribuatur serua tu est leprosus: & si reali quod ii stri. alii crabonem, ii vespam interpretantur, de hebraico more aliqua conuenientia debet musca hie si nificata habere ad lepram, aut in colore, aut in tore, uel quod sit leprosis infesta. Sunt autem quaedam muscae magnae, longi corporis, deserta colentes, quae uarios colores habent similes leprosis,& uarietatibus lepros
rum assimilantur, & iumentis sunt maxime ii festa, nostri mos cardos uocant, quia hic credo, per nomen ai reali significara. Misisse autem Dominum huiusmodi muscas seu crabones, ante filios Israel constat Iosue. . ubi textus habet. Et misit ante uos crabone, de expulit eos 1 sese uestra. Deutero septimo iterum pollicetur Domitanus, se crabonem ante eos multuriim. Rabbi D uid dicit, nomen significare reptile alatum oci Ios percutiens, de uenenum infundens de occudens : thargum vespam interpretatur. Dicunt, item hebraei huiu unodi m nes pugnantibus chananeis occurrisse , ac oculos eorum ne pugnare possent percussisse, dc sic uenientibus Hebreis succnbuisse. Gereundetis arbitratur,
reptile vi haud dissimile. Ne forte sit terara de latio ,seu desertum. Verbum sca-
mam , significat desolari desertum esse , dc raconsequenti stirpescere, quod stupidus uidea
tur uiribus desertus. Vsque quo fi Ibsces,c possideas terram. Consulto non
uertimus cresca quoniam ut Gene primo'
hauimus,uerbum parali non crescere sed fructis care significat: ac per fiuctificate intelligit prole
110쪽
EXODI. XXIII. IvXTA LITER A M.
Utroducere, bene tamen hic pmultipliciu e &crescere effertur. Pol iam reminum tuum irrare Suph.Est mare Stipli, rubrum mare:& sepra capite secundo discimus quare uocetur Staph. i. terminatum, ad discriminadu illud ab Oceano, qui videturquasi in immensum extendi, neque te minari. Nam uerbum suph, ii quo nomensuri ortum habet, significat proprie terminare,
finire. Significat etiam lapis,uincerum , aut iuncum:qui edicitur, quia terminare solet flumina.Est enim medium inter aquam & terra, qu re post et dici ina erubrum, caricosum se a iunco sum propter iunceta quib' terminatur ad modufiii minis. Per mare uero Plutilliina uatelligit m re mediterraneum, quod aparte occidentali terminat seii finit Paestinam. Et illi termini fini ut terram promissionis a parte orientali , usque ad
occidentalem. Non tamen mare Suph seu terminatum est plene ad orientem teme sanctae, sed utcunque uerius meridiem: portenditur tamen uersus orientem ex parte qua finitur.Et a
to usue ad flumen. Per desertum intelligunt
hostii des metu AEgypti, quod a parte austratriere minus est terrae promissae,per flumen uero, intel
ligunt Euphratem, qui ab aquilone terrae sanctae fine imponit.saepius iii scripturis praessuntur termini terrae promissae, & utcunque uarii, sed tadem in idem redeunt; nis quod aliquando in
iis aut minus extenduntur. Nam Gene. is pollicetur Dominus Abrahae terram, flumine AEgypt usque ad flunaen magnum Pelath, quod nostri dicunt esse Euphratem,&uidetur quod ibino mare rubra, seii filiitu, uocet flume, sed loquatur de fluuio, que nostri riuocorulam uocat, qui sine imponit terrae Promissae,1 parte australi. I o- suae uero.I.alios uidetiar terminos prae gere, ubi dicit. A deserto S libano illo, usq; ad flumen magnum, flumen Perath, usque ad mare magnum si occ du solis, erit terminus ueller. Quo loco uidetur ponere Euphratem terminum a parte o mentali,sicut reuera est: portet aditur tamen utcuq; uersus aquilonem. Erechielis. radii limites de-sbibuntur terrae,ubi dicitur. Hic autem est terminus terrae, ad plagam aquilonare, ii mari magno uia chetlilon, ad ueniendum in sis ad Chamath, tibi uidetur terminus aquilonaris portendi 1 mari mediterraneo,iuxta quod erat Libanus mons, iisque ad chamath. Plaga uero orientalis erat 1 Chaurre dc Damesech,&pet Iordanem porten debatur usq; ad mare orientale, quod reuera uidetur esse mortuum.Plaga uero meridiam, 1 Th mar per aquas contradictionis Cades usque ad mare magnum, scilicet mediterraneum : quod uocatur magnum, respectiue ad rubrum & mortuum. Temunus uero occidentalis erat 1 mari magno qFerat eregione cades, usq; ad mate qae erat ervione limath. Terminos uero hic praefixos,non posseder uni iudebusquead tempora Soe
lomonis. Non percuties e odiis eorum
ritur Significat uerbum diarat proprie percu- itera , dc ex consequenti foedus inire: quod. s. vi. 'ctimas ferirent, cum foedus inibant quondam: ut patet de Abraham Ceneas.cui Dominus praecepit uictimas iugulare, antequam cum eo sc diis initet, ut ia in sebraii tuis explicuimus. QIoa autem uerbum charat significet praecidere,ac percutere, patet secundo Regii . t S. ubi dicitur Chariaci. &praecidi lii .Et I .is. Ve lorata.&yi q. Edit lucum Paetum autem, quod cum Lomini bus Fingebatur, erat de pace in concordia seruani quod uero C idolis: erat fidelitatis, quod ita licet non haberent alios deos, quod scilicet illis cultum, dc diuinos honores exhiberent, quale fuit pactu Abrahae in Ded Gen. decimo septismo quod uidelicet ille nullu allii Deum haberenilli orediret, cum honore diuino coleret: ipse uero pollicebatur se ei de semini eius terram cli
nanaeoru daturum. Ne forte peccarefaciant
te mihi. Habet uerbum chara( ut admonuimu in reguli contrarias signiscationes. in primarenim coli iungatione,significat peccare,ut patet infra se .chata . i. ccauit Dsulus is e,in breunda uero, nisi dare aut in undari, precato ut patet Leuit. . ubi dicitur. Vectite. i.& mundabit domu.
Erit tibi in ossendiculum. Significat iactas,
quo moches. i. s iueus, irretiri. illaqueari, aut i queos leti rete extendere. Videtur enim non proprie lesueum si unificare, quouiatu aliquando, dictioni additur u lieus, ut patet Hosae nono, ubi
dicitur. Prophet a esse laqueu iactos i. ruinae ( ut Hieroni. uertit super omnes uias eius. Posset immen tenendo priorem significationem interprotari, laqueum illaqueantem, super onmes uiati eius
Non fuscipias auditione mendacem.
Nihil in iudiciis,mendaciis perniciosius. Ideo maxime Cauendum ab eis docet. dum iuui se cecinii uit. Sed hoc tempore iiiiiii mendauo lita P centiosius. Expende quaesis temporum si ostro. lrum malitiam, quando tam avide inendacia au-ldiuntur dc iteritas eune is taui exosa es , & omni lbus fastidio , natiuine magnatibus. Saepe saepius consideraui, cur sancti propheta parabolis ut rentur de similitudinibiis, praesertim cum regi-: ecbus t principibus loque tur. Cur Christus a