장음표시 사용
51쪽
ti : ad natiuitatem Isaae,ssuxere anni. 23.Quareetia huic supputationi desunt.3. anm: quos Lira supplere uult ex inchoatis: quos scriptura non numerat.Est etiani adhoc autoritas. o. qui hic
dicunt,& legunt habitationem filiorum Israel, qua habitauerunt ipsi S patres eorum in te ra Egypti,& in terra Chenalia fuisse. O .andos. Sed quod huiusmodi solones non plene no-os dissbluant: & quod illa supputatio. oo.
annorum a natiuitate Isaac non sit uera: probatur sic.Quoniam Gene. is. capite, dicitur semen Abria ae peregrinaturum in terra non .sua,annis quadringentis:& reuersurum in terram Chenaban,post illuni numerum annorum, quasi in patriam, ergo reputat illam,scilicet terram Chen
han patriam, aqua peregrinari debebant,& non debent inter annos peregrinationis supputari, anni quibus ibi fuit Isaac.Vnde planuliterae sensus esse uidetur.Sciendo scie quod peregrinum futurum sit semen tuum in terra nota sua,id es , extra istam terram, quadringentis .mmis: de generatione. .item reuersurum huc, t uam impatriam.Si enim de alia patria esset sermo, diceret
eum reuersurum in patriam & non reuersurum huc,idsit, in terram Chenalian.
Confirmatur hoc:quontam illa dicitur esse hominis patri in qua ipse nat' est cu ergo Isaac natus fuerihin terra Chenalian, sequitur eani fore eius pat iam:&per conseques non debere dici: ineta proprie peregrinus. Quod addo propter
Paulum, qui ad Hebraeos ii.omnes patres uocytperegrinos.Tiim quia signanda est patria Isaac, ct no hur Clialdaeorum, ne i , Charan, in quibus
non est natus neq; uncit in eis ergo terra Chenahan Vel saltem non est maior, immo minor est ratio,dare illi aliam patriam, luani terram Che-nahati Sequitur ergo,extra eam debere supputari, annos peregrinationis seminis Abraliae. Secundo quia Gene.is.dicitur semen Abrahae quarta generatione reuersurum in terram Chetanahan, sed supputando Isaae primam generationem, ion sulit illuc qitaria generatione reuersi: ergo non es ab eo supputalidus nulla erus. eo.
antiorum .Probatur milior, quoniam maior exscripturis constat.Nam isto modo prima generatio est Isaac, cunda Iaacob, tertia si per lineam regalem supputes, ludas quarta Phares: in cuius tempore non sunt terram AEgypti egressi, sed potius ingressi: Hermia,& Clomul: ut habeatur Gene. M. qui fuerunt filii Phares. Exa gypto autem exiit tribus regia tempore Naason, ut patet Numeri primo: ubi' supputatur dux tribus Iehu lah. Fuit autem iste dimon filius Hamminadab, Halii inadab vero filiv Rani: Iste uero Ram, fuit filius Chesrom ut habetur primo Paralipo.r. Qui Chesiron aegyptum in grestus et . unde supputando per regiam lineamno aquarta generatione, sed potius.8.egrestitui est ieme Abrahae ex AEgypto. Na Abralia enuit Isaac,ille Iaacob, Iaacob ludam , Iudas Phares. Phares Chesron ,ille Ram, tam Hamminadab, ilia Naalon principem tribus Ielaudati: qui de Egypto egrestus est. Et licet Limnus dicat has gnatioties,nd esse inciti edas ab Isaac: opportuit
eu dicere, quare non ab Istac, postqua is i. oo. anni ab eo initiu sumunt Na textus ibidem,pro eodem reputare uidetur, affligi. oo. anuis, d quatitor generatioitibus.NT etiam si numeres
per sacerdotalem: quoniam ab Isaac inclusiue, .usq; ad exitum de aegypto:enumerantur sex, scilicet Isaac, Iaacob.Leu, Chaath, Hanrram, de Aharon sive Moseli. Et etiam si demas Isine adhuc manet s. Neq; ualet quod lyra dicit,quod
secundum editionem. o elaumerentur.s. generationes. Vbi enim ueritas hebraica Gene. is habetgeneratione, quarta reuertentur huc: habet. o.generatione qui tira.Sed nos ueritatis hebraice expositione quaerimus, non. yo.'in forte ad hoc uitandum,quintam ex silio addiderunt. Quod uero solutio Doctorum nos horum no plene solii sit alterum nodum de. so.annis,ex eo constare uidetur, quod textus hie dicit, mansioneni qua filii Israel in AEgypto manserunt, futile ad. M o. annos. Ista uero solutio dicit eos mansisse pro magna Erte istorum annorum, scilicet ad .ipo. annos in terra Chenesim,in qua, ut diximus, non fuerunt proprie pei Crini,si tem Isaac, dc Iaacob. Tum quia textus hic uidetur ostendere , Deum imple: se promi ilium Abrahae, quod Mil. oo. annos esset liberaturus semen eius de seruitute, qua seruituti erant licet addat annos. so. Ideo alius soluendi modus excogitandus est: licet iste possit bene tolle ri. Est ergo praemittendum , ut dicitur Gene.is. semen Abrahae, futurum pereerinum, in terra non ilia, dc seruituti subiiciendum . o. annis, intelligendo per terram non suam, tervam aegypti uel aliam a terra Chelohan: in qua senteii ipsum, ut i .am deduximus, non erat peregrinum: cum inde ei let oriundum, similiter illud reuersurum, ad terram promistionis, quarta generatione. Vnde, ut superius deduximus, idem es , semen Abrahae reuersurum ad terram promissionis , expletas o. annis serititutis, de reuersurum, quarta generatione. Sed
uidendum est, quid per quartam generati nem, seu per generationem , scriptum intelligat. Et ut ex diuersis locis eius colligitur, intelligit filium, nepotem , 5: se conse uenteri ut una generatio, si idem quod unus genitus: ut patet Exodi re .ubi Dominus dicit, se uisitaturii illiquitatem patrum in filios, interii Scquarta gelierationem : licet hebraice habeatur, in tertios det quartos ubi per tertiam gene rationem intelligit tertiu genitis. Significat etiageneratio homines eiusde aetatis,seu teporis, ut Patet
52쪽
patet Gene s. iditatur de Noaesi, fuiste uirum iustum n 'enerationibus suis, ta et , inter homines aetatis eu tema oris sui. Sie Reclesiastes primo, ubi di omnGeneratio praeterit, & generatio uenit: terra autem in aeternum stat, id est, aetas una homilium recedite terra per mortem,& alia uenit, sine terre cessatioire . hi duo modi: in ide redeunt. Nam homines mei tam poris,sunt uri, aetas, hi uero qui tepore filii mei, alia,& similiter, alia generatio: quo modo qui tepore nepotis: Sc sic conse luenter. Clim ergo seri Hura dicit Iu generatide reuersuros in patriain, seu in terram Chenal ait: idem e hac si diceret. .Reate,seu abnepotis tempore. Nam filius est prima generatio,nepos. r.Pnepos.s .abnepos. .Sed discuciendum est, unde seu 1 quo, debeat hegenerati cincipere. Bisut lain deduximus cum textus idne. s. licat, semen futurum peregrinum, sc seruituruin,&amigendum. Io. annis, 3: non fuerit 'regriniis, iam, seruierit, aut vidi ciuis urit in terra Clienaban: sequitur huiusmodi 'restrinationem,seruitute,& amicto-nem,else intellige iam, extra teream Chenala an, ct in Egypto:quia sequitur. Eigentem. cui sunt seruituri,iudico,id est punio ego, quod aegyptiis fecisse conibit Est ergo haee prinia generatio incipienda, post ingruisum in aegyptum. de cunidiciturgeneratione. reuertentur hue: intelligedum est,reb ingressit, seu post ingre sum in aegyptum. Et si qiura quae nam si rima xeneratio eorum qui ut aegyptuin ingrcisi sunt uico non esse Laacob, cum Vas ipsius esset iam in fine Erat
enim iam.iso.annos natus iit liabetur Gene. T.
Vnde incipienda et per luteam secerdotalem 1 Levi: dc in regia per Iudam : qui ingressus es ca Patre.Quare prima aetas, a generatio, fuit filiora Iaacob. Nam ut deduxitu' lina generatio, ethuna homiliti aetas,seu homines eiusdem temporis,&aetam.sic ergo supputando Levi P pri
ne reuertas ad terram promissionis.Sed nunc uerificalidum est,ct explicandum,qualiter istae generationes, perminae meriant in aegypto. oo. annis, ut dicitur Gene. rs. aut. o. ut hic di-cirer Et arbitror huiusmodi generationes, non eqsi seorsum intelligendas, sed ita accipiendas, ut anni cinius, pro aliquae sui parte intrent,& intem
recent,aetatem alterius. Volo dicere, quod centenarius alinoria in uitae Levi, non debet excludere
anno Muibus eo suptile uicit etalli filius eius: ira quod stippuladi liint omnes anni Levi, quotquot fuerint per se,& anni Caath, licet aliquot anni Ch xath, sina ut currat eum annis Levi,& si ede annis, licet Harra,& Moseli Sunt ergo anni omnium istarimigenerationum stipputandi integre,& per se licet alii alios intercedat. Ne autem me putes, hoc sine ratione dicere, de au-
toritate: expense uerba seripturae Gene i s. menim dicitur, semen Abrahae. . generatione re uersi mina, in terram promissionis: ubi si per gener tionem, filios & nepotes liuelligas, inimia sibile est , generationem unam, non includere aliquot .annos alterius. Nam filius, ut Fi iriniis, ad ali uotali nos iiitae patris uiuere consueuit: de .ut plurimum, anni unius generationi vere
cluduint iiosalterius. Hoinines eria i unite laetatis talii mei, uiuuiit uiuentibiis hominibus .e- statis me erutide una aetas,uel generatio,parte al- lteu , ut plurimum includit. Sed iam ueniam tu lad remputum, ut uideamus an quatuor istae pe-nerationes, in aegypto ascenderint ad quadrinse tos,aul. Io. annos. Supputando autem pro pri
neam,legimus Levi vivis ille annos. r. . R di. 6 Clioth uero. ita. iit ibidem dicitur Hiiatram alitem.In ut eodem Opite scribitur: Moseli uero octogetorius deserib: tur,ctim apud Parholi legatione pro Deo functus est Exodi. . Qui omnes fimul computati, conficiunt. Sr. A quibus uehipias annos quibus natus erat Levi, eum ire gressus est Egyptum,qtii forte erant. I. sin madia enini aetate, iidetur aegyptum ingressi is, citiam genitisset Cli amominent. 3o. quibus hic dicitur Iudicis in Egypto mansisse: & sic omnia consonare uidentur. Mod autem dicitur Gene is eos qiiadringetos annos seruituros,& affligendos,uera est. s inserunt enim filii Israel ad soauinos in principio quamdiu durauit aetas fi liorii in Ia,cob, sine aselictione,ut habetur supraeriino capite. Nam mortuo Ioseph cuntiis
imbueteriis, crevit populus,& afflict'elti ix dringentis uero fuerat at dicti, dc seruierunt. Ve ergo quae diffuse dixi inus at epilogum reduem fimus. Dicimus filios Israel A .set annos sine atai- ictione in aegypto mansili natale os uerta Histe lanius. 'o.tempusq; mansionis incipiendum, abii agressu in aegyptuni primamq; generationen supputa iam fore Levi,& fratres ecus. Secudam Cnaath:tertiam Ratirram, quartam Moseli .Qu quatuor generationes ad. so. annos consa ac si computetur tempus quo non fuerunt afflicti: ad si xdringentos uero, supputando sol psannos afflictioius: modo accipiantur aetatis seo sanx noireti tandet interserationes. Sed secundum hoc, non habetur certum tempus, qu Iudaei manserunt rei aera in aegrato, quoni a non constat, quantum tempus Cois uixit, uiuente Levi patre guo: & similiter quanto vivi e Hanrram, uiuente Cliaath: & sic de Moisi.Vnde posset teneri opinio Hebraeorum: quod uidelicet ad annos. rio. maiiserint: scriptura autem dicit eos mansisse .sso. supputando aetates, non curando , an alia, aliam ingrederetur
Coa, uero fuimus sic exponere ad saluandaui literam Gene is de lianc : quos uidelicet Populus
53쪽
ENODI. XII. AD LITERAM. populias Dei id annos quadringetos in AEgyptonini erit: se uiado eos per generationes , quDadmcaum implura suppurat loco Genesis est m. Parae prudens lino i tibi nondum sevum uideamurquoniam in re tam di te est meram ueritatem attingere: si quid autem melius habueris, in tuam facile ibo sentet tiam.Sed iamia sequentixi lox obseruabilis: Amsio dest, quam obtaniare debent, ex mani dato domini: filii Isae ut scilicet singulis annisi eam celebrent, qua scilicet a Domino fuerunti ex aegypto redempti. Hebraice ad uerbum ei Ei Noxcustodiatum est Domino, id est multis an- nis custodienda, aut multa custodia de diligentia obseruanda. Aliqui explicant Nox custodi mi id est,qua Deus filios Israel custodiuit: sed non placet expositio, ut statim sequitur. Hoc
titutum pessi , id est, agni paschalis eu boe
est statutu eorum qui debent pelata comedere.
Omni hius alienigenae non comedet ex eo.
Loquitur dem,quino est ex semine Israel, scilde nouo uenit habitare inter Israelitas,Dictio hebraicanachar,significat ignotum: cuius, scilicet Patri Utpatres ignorantur. Omnis seruiuuiripecuniapossessus, aut ut hebraice habeturIossiuio Moisit Orci rides illum: em coex eo G hoc loco colligi potest. Iudaeuposse seruum suum pecunia emptum, ad circundisionem cogere:quemadmodum diximus desiecessoribus Abisue Gene. tr. Et ouida hic dicit hoc posse fieri, ut circundico erat lignum distinguens Israelitas ab aliis : quemadmodum poterat inuitum, cute signari, in quacunque
uellet corporis parte.Non tamen poterat inui
tum circuncidere: ut circuncisio erat professio fidei Haee solutio est Caietani: de adiuersus eam est, quod ille uidebatur circuncidi, quasi ad profitendum fidem Iudaeorum: quoniam ad ritum& ceremonia legis: q erat fidei professio fiebat . Profitebantur enim Iudaei hac ceremoni se seruos Dei, ab eoque redemptos et & de caetero obseruaturos Dei mandata: quemadmodum serui, mandata Domini siti. Vnde nullum incoueniens arbitror dicere, in lege ueteri posse homines cogi ad fidem suorum parentum, patres ibse posse pro filiis ad fidem unius Dei obligare: quemadmodum Abraliam pro se de semine sito, se astrinxit Deo. Quod teneo tanquam probabile: paratus in contrariam sententiam, c ecclesia contrarium diffinierit.Si quis tamen cotrariam sententiam amplectatur non prohibeo, quoniaideo forte Dominus cum fili tu Abraliae pactum a nouauit. M. capite huiux libri, quoniam potetant filii excipere patrem non potuisse eos in
rebus fidei obligare: neq; pro eis spondere. Aurea re nurceram . Significat totab illum qui diu habitauit in aliauo loco: quasi iam ibistiem liabens.Nain Iassam quoimilab, significat proprie sedere, & manere. Omnis caetussiliorum Israelfaciet eu .c perquilibet domii:
ut dimini est.Non quod omnis multitudo, unuagnum immolaret. Hut in robore diei huius id est,durante adhuc di aut habente adhuc die robur suum:quod est dictu, antequam dies omnino ad noctem declinaret. Supra exercitus eorum, id est, per exercitus:aut incumbescisti per super exercitus egredientium.
ME' ii iste uobis caput mensuim
Fere totum caput hoc, commendat nobis memoriam diuinora beneficiorvi
ut taberi non solum beneficia ipsa in se, conside
remus: sed tempus,&omnes alias eorum circun
stantias.Arguitur hic etiam,nostra ingratitudo: quae tanta est: ut deo opus ili, testes ad haec uo care Ad quid quaeis,huiusmodi annualis obsta uanti nisi quia timuit pius pater ud , huius tanti beneficii, futuros immemores. Legimus enim,Dominum Deum,postquam filios Israel coelesti pane in deserto pauera Mosel, praeteps
se, urnam manae in arca, testamenti averitare. Si
militer Christum .ir.cophino uisuperfuerant his qui manducauerant,discipulos suos eos odia Ioan re iusisse. Sed ad quid quaeso,nis ut beneficium, cuius homines immemorestabit, ad longum
tempus testarentur,& ad memoriam reuoc
rent praesentissima benesta sumini Dei In
cimo die recipient agnum. Possumus dicere
hunc agnum, populum aereptium adumbrare, quem Deus quasi occidit, ad Iudaorum liberi tem Sed est aliud, quod magis ad uiuum locus iste docere: quant uidelicet diligenti exam
da sunt, quae deo sumus oblaturi. Ad hoc enim omnium iudicio,vnus iste. . Lu domum inferebatur: ut ii inguetur,&nutriretur,& e minaretur, siquid haberet maeulae:quod illum diuino conspectu arceret: ut nos hac doceremurceremoni quanta diligentia,&quandiu , obla- .riones nostras expendere debeamus, antequam illas Deo praesentenius Cuius rei aliud exemplitiam Gene. r. posuimus:quo nos ibidem Domiti' docuit:qualiter, quae ei offerimus examinanda
essent postqua ipse quae ad nostri condidit utialitatem, sic expendere dignatur iam per iliani.No sat est, comuniore loci comune retare
54쪽
referre beneficiu: sint opus est, una suamque fa miliam pro eo gratias . agere. Nam quemadmodum unamquaq; domu, a caede primogeniti Ihruauerat, sic uoluit unamquamque, beneficium
agni occisione referre. Si minor fuerit f.
utilia. Quid aliud quaeso docet locus iste, quamque supersunt nobis proximis i inpartiri Similiter docet cliaritatis ordinem: ut proximioribus prius subuenias. Agnus integer. Disce lite qualia esse debent, que Deo tuo offerre debeas: ut semper potiora Deo offeras. Inter duas uesperas. Vt scilicet eadem lior beneficiu referas:
qua S accepisti. Tollent de languine. Eo
ende lite: quantum ualeat teipsiam peccato occiere,ne te occidat Deus. Non enim Deus, illos unquam puniet: qui seipsos punierint Come histis ii octe: quoniam eo tempore liberati sunt, istuoluit Dominus, ut omnes circunstantias bene- filii, ceremonia adumbraret: ut talicet nocte co inederet:quoniam tune primogenitos Agyptiorum, eorum gratia interfecerat.cti in amaritudinibus. o suam referret ab AEgyptiis amaritu
referre beneficia Dei: ut fidem,& dilectionem benesectoris habeant. Fuit in media nocte.
Vt holles incautos rueniret:& magis deterreret.
Tue ad primogenitum iumentorum.
Quid meruistis oves,quid uate: ut primogenita Luestra, simul cum primogenitis hominum perii ieiit Solet Dominus impios, inge & suis castigare queadmodu propter bonos , eorunius nefacere,& benedicere solet. oes humus moris tui. Si impius es, time penes te pios habere: luoniam m. a tunc magis coram Deo apparent. Exi a me, ait Christo Petrus, quia homo peccator bsum Et vidua Heliae dicit.Ingressus es an me: ut rapite rememorentur peccata mea.Eto multa mix s.M. inti scrvdit cum eis. Malum est tecum habere,qui tibi scandalo est e possint, ili male coeunt
homines diuerse fidei. Eicam non secerant sibi Fir Tam celeriter Deo olbediendum est,
ut omni uim memor si Sc Deo fida quod omnia necessaria suppeditabit tibi. In corpore diei huius In Genesi admonui:quod quemadmoda Abraham, ea die qua iussus es circuncidit se,& suos ita & Dominus, eadem die qua pollicitu P stinatione qua ab AEgyptiis urgebantur: festina est,ma seruitute redemit. Omnis filius alietioe ostederet Sput cu intestinis. t ostende nigenae,no comedet ex eo No sinat sacra nidiret nihil filioruin Israel in AEgypto relictu: neq; steria infidelibus tradenda: ne ea irrideant, que- maiores,neq; infimos, neq; paruulos ne scalis
substitiae suae.Voluit enim Dias, eos hae ceremoni mota adubrare q in eoru redeptione acciderat.
In cutiectis diis se apti , faciam iudicia.
Et si omnes iudicandi, de puniendi sint mali, maxime tamen hi, qui alios seducunt. Destruit se pius Deus, quae maxime diligimus, & colimus:
ut nos reuocet ab amore creati iraruiti ad suunt.
In die primo uocatio functa. Audis hi Gad
quid dies salictificentur: nempe ad conuenientium,& audiendum sacra,maxime legem Dei.
runtamen quod comedetur. No uiolabatur sacri dies ciborii pparatioe: sabbato excepto.
Exterminabitur anima illa de coetu Frael
Timendum ualde est, praecepta Dei praeterire: qsub noena mortispro nuntur nobis. Audis hic quale malum sit ingratitudo:quae mortis Ioena
mulctatur. Tam peregrini, quam indigene,
Debent peregrini,seritare leges patri , qua a tene indigenis scatalo sint. s no egrediemini, Periculosum ualde est, malis se immister eo tepore quo Deus eorum delicta castigat. t cc
dixerint uobis filii. Tenetur parentes, filiis
admodum Christiis margaritas porcis dare pro hibuit. Omnem um aetere emptum circuncides. Ecce qualis cura Dominis este debet,
ut seruos seos ad fidem, de cultu unius Dei, ad ducant: ut eos negligentes adnitantur ad fidei perducere.I ex uua erit. Debet lex esse communis: ut non magis extraneum, quam indie
S. Octifica mihi, omne primogenitc.
Significat proprie uerbum chadas, separ re:& ex conlequenti in mundum esse, id inmunda taleant esse separata.Iubebat enim Dominus, homines separari ab immunditiis: & hiepn cipiebat primopenita separari ad cultum, seu partem Dei. Nilui enim aliud erat huiusmodii rimogeniti sanctificatio, quam separatio eiusayropsianis usibus: de aeolicatio ad usus Dei. nae p. ater, nullum in primogenito ius habebat nisi eum redimeret, iuxta legis dispositione Numeri S.& Leuiti ir E st autem sermo, de prim genito matris Nam licet pater, alium primm nitu, ex alia uxore habetenterrebatur nihilominus primogenitu l ias Deo offerre, sicut & prioris:quia dicitur. Apertura omnis uuluet , ita q in quodcun vii
55쪽
EXODI. XIII. AD LITER A M. quodcunq; primum uulinun matris aperuisset, Domini erat. De domoseruorum id est,seruitutis,in qua scilicet seruiebatis.Aut de domo, in qua eratis, cum aliis seruis. Immeniae ui. resis emi luc Sictes, in priori editione. In me se Iulii: quod eo mense humenta sint spicata. intuta X Munstero lavatior,& ipse nos modum arravit.dum enim mentis iste apud hebraeos sit Nissan, qui martio nostro,& aliquando pro parte aprili respondet impossibile est Iulium uertere.Vnde rabbi Dauid dicit abib significare spim
cum culmo,id est, calamo, a radice usq; ad spica. Erat autem tempus, quo blada spicam habere incipiebant. Et aduerte, quam opportuno tempore eos eduxerit:qii do uidelicet fructum terraemittere incipitet neq; uigetvstus,neq; frigus: quado tempus magis os reianum est ad iter faciendum .Quod etiam abib,spicam significet, constat superiori capite.y.ubi dictuna est. Quia hordeuabib,ides h spica. Et Leuiti et Abib,id est,spicam tollam igni.Et meo iudicio abab, est eiusdem significationis cum abali, id est, desiderare: quare abib,spicam quod sit desiderata significat. Communiter enim desideramus nouos fructus. Vnde eb,&ibe,uidetur significare fructum arboris, Iraeiertim primum,seu primitiuum Canti .6 Adi ortum nucis descendi, ut uiderem bibe, id est, poma,scilicet psima,seu primos inicius conuallium:aut desiderata covallium. Seruies serat, tutem istam, tia est, celebrabis cultum is lim, celebrando diem festamin illo mese. In die. I.
festum Domino , id est,ultimo septem die si . Non uidebitur tibi fermentatum, non uidebitur tibi fermentum Viniq; prohibi
tum erat.L fermentatus panis,& ipsum fermen
tum. Propter hoc facit Dominus mihi,
idei praecepit milii hoc, ilicet obseruantia hac, cum exirem de terra aegypti. tibi, scili
cet Dies haec, aut festu hoc, icut signum in
manu tua: quod semper uidetur,sive sit annulus siue filum, litie macula: quod statim explicat.
Et ad memoriale inter oculos tuos id est ae
si esset memoriale, quod ante oculos haberes.
sit lex dominii ore tuo,scilicet ad docen
dum filios de pol eros tuos, aut ut semper de ea
loquaris de tractes. Custodies decretum hoc, ad statutum tuum, id est, Ute pus suum, certum,&statuti init me. Iam enim alias dixi nomen moed, significare statutum,sive sit tempus,
siue locus.Et quod sequitur diebus in dies: Hebraismus es hides , omnibus diebus: seu perperito, ab his diebus,usq; ad futuros. I, re facies filicet a te. Omne quod primum aperit uuluam Domino, id est,separabilis te, lando Psa
illud Domino. Et omnis apertio uelemissio animalis quod erit tibi ma culti erit Diio,
id est quicquid primo aperit uuluam, & emittit
alii mal in masculis: erit Domino. Dicunt autehebraei, dictionem seger, quam uertimus emissionem,esse extri ut eam,&meo iudicio, propria eius significationem ignorant. 'eutero.Z.la dies. S
gar aphecli ides primitiuu boum tuorvi liel emissum primo. Aliqui per emisium intellia eunt immaturum fixtum, quod etiam dandum Domino putant. Posset etiam significare uentre: sed res incerta de ignota est.Nei est coniecturae locus quoniam dictio rara est. Et aduerte quod prima apertio,seu diuiso uuluae, refertur ad limmines. Secunda uero ad iumenta. Primo genia
tum seu apertione assiae, redimes pecude,
quam scilicet immolare liceat Et si non redemeris, deceruicabis illud. Duo significat uerbum ampli scilicet deceruicar siue ceruicem franger re fluere seu facere descendere: quod ceruix facta decidat. Deutero ri.Ve Mephu, id est, d ceruicabunt ibi uitulant,seu ceruicem frangent. Deutero uero. s r. significat fluere, decidere, Ia mph,ides ,ssitat seu descedat ut pluuia, doctrina mea Aborrebat aute Domin 'ab asino, quod
uile animal sit: d: omnibus dejectum. Cusiorumse redderet Pharhol .Significat chessali,
durum esse aut graue. Vnde illud inferiusas Midiasseb, id nostri ductile uertunt, posset e uerti,graue fiet candelabrum, ac si dicat. Has illa candehibrino erit intus uacuum: sed erit graue: Leue enim esset,si ei let uacuum, prior tame e positio communior est omne apertens uulua,
masculorum , id est,in masculis: qtioni 1 si tamina uuluam pHmum aperuisset,nsi erat domi ni. Vnde Juo ad legem necessaria erant. Alterum quod esset masculis alteriam, quod uuluam aperiret Et qF dicitur. Omne primogenitum siliorum ineo, si redimo non est intelligendum deleuitis, qui non redimebantur. Et ad monimentum inter oculos tuos Dicunt He braei,nomen totaph, quod monimentu hic uera tun significare frontae, sue lamina,qui in sit te ligabaturiquod hebraei uocat tephi lim, de quibus miranda dicunt Sed si quis recte expendat, deprehendet nomen tignificare oculam seu specilla,quae solemus ponere sua nasum inter ocu
56쪽
los. Et ii olebit Dominus Iudaeos, hoe beneficiusemper liabere prae oculisseu e regione oculom: uti essent huiusmodi specilla quae super oculos
ponuntur, si ii tria spectes, Inter oculos uero,quaeum ad ligamen siue sit corium, si ue cornu, arsetum, uel aurum uel aliodcunq; aliud quo colligatur ad inuicena . Occasionem ex hoc loco sumserui miseri Iud i, fingendi sua tephitim,de quius mira dicunt:& nos nonihil dicemus, ut tibi ob oculos ponamus, tuae illi, super fundamento nihili statuerunt. Duplicia enim illi dicunt, esse huiusmodi thephili in seu signa,ad memoria rei iocantia praecreta Dei. aeda capitis, alia uero manus,aut sinistri brachii. Ea parantur ex membranula, qtis de pelle animalis mundi sumitur. In illa striduntur quatuor scripturae tractatus:
uos ipsi sua lingua pari biot nona uiat, i pos ea
iligentissime corio includuntur. In lege laocantur totaphot, apud rabbinos teptilli in Magna autem superstitione, illa omnia, ct parantur , describuntur. Cum enim Iudaeus, uitulum, unde mena brMaam, pro coiiciendis thephitin accipere istatuit,uult mactare, dicere tenetur. Hunc uituli im, propterea macto,quod ex eius pelle, me-branam pro parandis theptillim mihi desubiere uolo Coriario cum eam parandam praebet, similiter dicit. Hanc pelliculam mihi parato: Nam ex et mihi thes bilini fieri uolo. Membranam scriptori,cum suppeditat, dentidem dicit. Hac me-Drans,ideo tibi do,ut niihi in ea,tephitim describas. od si illiarum rem aliquid intermittitur, credit stulta gens iudaica, haec signa postea usi ir-Pata,eo minus ualere. Debet autem lamina liaec circumire, ab aure inaurem. Scribuntautem in
huiusmodi theptii lini, hac lectionem ex Deute. sexto. Audi Istael. Dominus Deus nollenDominiis unus es .Quod si illis non permittatur, usus tepihil im, utedum tunc esse filo coccineo, i braclitulia: in memoria sanguinis faederis. Recept culum corii, quo recipiuntur huius nodi tephi lim, necesseeli etiam esse de lumento infido. Necesse item et , ut dextera sua scribat,etia si utraq; uti posset Quod si striister es , sinistra maia' eius, loco dextrae et . Et qui non nouit tectas tacere lineas,absque lineamento, bonum est ut lineas iciat: ut possit rectam tacere scriptura. Sit quoq: membrana integra,nullum haben foramen: ut non perilitat atrametum. Quod si dees h aliquid in literis, ita ranae,ut puer non omnino sulens, neq; etiam fatuus ipsum legere possit, susticiens et ,& non uiciosa scriptum. Necesse est etiam, insuperiori parte sp alium relinquere, ad tectum literae lamed,Pars uero inferior, sparium habere debet,iuxta metisura longitudinis capti,dc ni in . Non debent etiam scribitephitim: nui in ea pam te, ubi care fuit. Debet quoq; quatuor lineae,dues in margine reptillim per circuitum. Non tamehoc irecesse est,inter lineam,de lineam, tephitim
capitis scribi debent in pellae mebranae, qua padite candida es ,Qu 'tuor praeterea capita,scri e bent tuatuor sectionibus,tta, ut linearum no sit alia longa, alia breuis sed aequales. Non ambulet qui capitistephitim,in capite habet, in loco sepulturae, nisi absit spatio quatuor cubitorum. Prohibitum est praeterea, uti re uenere in domo,in qua sunt tephitim, aut liber legis, donec ea extrahat,aut ponat sub vase aliquo: ita utuas uase Ilo,recondat.Licet tamen ponere ea sub capite; in stramentis ceruicalis.Quae hic adducere placuit, n5 ut iudaicas nenias,& stultitias,alicui obtrudere uelinu sed tantum, ut appareat caecitas misere gentis iudaicae, quam anxiae superstitiosi sint,in rebus mimitulis,& quae nullius sulit momenti,omittentes quae a uiora sunt legis Sacrii iero lectioiles,quas in tephitim inclusas liabent. sunt hae. Audi Israel:& cxtera. Deutero.6. usque ad locu illis.Scribes ea super postes domus tuae:& in portis tuis. Hucusq; prima.Secuta habetur hoc capite. is incipiens.Locutus est Dominus ad
Moseli dicetis.Sanctifica mihi omne primhenitum: usq; ad lociim ubi dicitur. Custodies igitur sta 'tum istud tepore suo,1 diebus in dies, Temtia ibidem consequenter habetur. Et futura est, quod introducet te Dominus isq; ad illum locum,ub dicitur.Erit itaq; in signum super manum tuam: usq, ad finem uersus,Quarta incipit. Erit it his audiendo audieritis praeerata mea: ldesumpta est ex.ii. Apite Deutero.usq; loeu ubi dicitur. Scribes quoq; ea super postes: usu: ad finem huius uersus. Audis certe, Suae co- miniscuntur Iudaei,& quae Ebricarunt, super uocabulum, cui iis significationem propriam ignomini' Cuin Dominus hic niliis aliud uoluerit, quam memoriam beneficii commetare, quemadmodum res quae semper est ante oculos.s to
niam propitiqua ipsincilicet figulo,aut ter
rae promissionis: a qua solum distat ad.io.dietas sed primu germani'. Ne sivideres bellu,& seappe aegyptia est Gredirent in diptu. Circuire
fecitpopuluminia deserti maris termini
potiusquam rubri: dc se ubique uerte. Nam lo- cus Nemes te unde Iudaei recedebant, ad leuami habet terram Philistiim: ad dextram mare suph, seu termini: Scuta uersus leuam, ducit ad mare mediterraneum e de ad terra Philisti iii, de est plana quacunq-, declines:recta uero,tendit ad deser
tum magnu. Armati apenderunt sil V.
rael Verbum chamas, significat proprie quintam partem accipere, seu quintare(si latinus seramo pinitteret ili meo iiivicio, uertedu hic erat.
Et quini ascenderunt filii Israel, id est, quinq; &quinq: Nani textus, in fine Praecederitis capitisai Aos Israel a domino eductos de . Nito,
57쪽
per exercitus suos ex quo constat eos exisse ordinatos,tatem uiros, per modum exercitus. Solet authoies,in exercitu incedere, quinq;& oumq;: aut &postea alii quatuor,& isto m'do, Iudaeos exiisse arbitror. Neque uia permittit plures incedere, ias agros calcarent,& umeas. Neq; uideo, unde Iudaei pollent habere arm ad sexcenta milia hominum in essent serui,nm; illos permitterent aegyptii arma habere,qui eorum solam multitudine formidabant.Neque ingratii sua illis arma mutumsen cum postea armati sequuti sint eos.Septua inta autem uerterunt hic quinta generatione filii Israel ascenderunt de terra AEgypti, illud autem. et Samuelis.1.quod nostii uertiunt Percussit eum Abner, cui pide lanceae,superacliomes.i.quinta costam , posset etiauerti super quinquies, uel ad quinquies.s sita.
do uisitabit aut mesius ricordando recordabitur Profecti de Sucot, manserunt in Ethan in sine deserti Es Suret,secuta malio
poli Remeises, ultra fluuiu Traianu Etha uero, tertia mansito: in fine deserti Sur,ium terminu
maris rubri. Ad ambulin una die re noecte
Poterant enim,non solum in die, sed etiam noctu incedere propter colunam ignis. Dicitur autem ignis columna, quod scilicet cie colunae haberet flamnia illa.
Sisistifica mihi omne primogenitam.
Omnia quae in lioc capite continentur,pratitudinem clamant. Similiter ea Dominoosterenda praedicant, quae nieliora dc amabilior: esse cognoueris. Nos uero quae turpi 'r quiue infirmiora sunt Deo Damus. Vt enim Minadmonui. Si filius gibbosus, lippus, heiulosi claudus,de mancus est, huc ad monasterivim, auDei obsequium destitiam'.Siquis uero aspectu pulcher,aut robustus est huc inudo, & nuptiis, ac eorii ministerio seruamus. Quis enim hodie honiinu, illiu primogenitu Dei obsequiis, ac mi, ni isterio seruat Itidem de iumentis:ut cogatur Diis apud Malaesitam dicere. Maledictita si lo sus qui cum in grege suo masculu & robustu ha, buerit,debile Donaino,& claudum affert. Prae-- senta illud duci tuo:& uidebis,an suscipiat facie
tua emento diei huius, quo egressi sitis ex aerapto domo Iernorum. Celebris ual
de nobis esse debet dies, qua ex seruis Diaboli, in Dei seruos crescimur. de antiqui solebat die circuncisonis celebrare: quoniam eo a peccato in eoelo sit,sii per uno Peccatore penitam agete. AD LITER A M. Non comedetur si mentatum. Did qu sotibi domine dc ferinento Si ergo isti tanta aml itione celebrant libertate a seruitute tyranti tuato magis homo debet cclebrare libertaretii a laqueis Diaboli. Omnia ossa mea dicent, Domine PQquissimilis tui. Eripiens innopem de manu ta tiorum eiusAbliorruit semper Dontinus,a mimturis Praecepit enim,non arandu in asino& bo. Deu u. ue, non serendam terram, liuerso semine,no standam uesitan ex lana dclino textam. Voluit nos simplices esse: dc simpliciter apud proximos couersari Infermentata comedent. Quemadmodum Dominus, omnes circunstansas ministerii, aut oblati sibi muneris oculate coiispicit, ut de lacrificio Abrahae manifestauimus ibi, ita uoluit nos, curiose eius beneficia circunspicere. Is ue enim tendunt uerba sequentia. Eirat ti
bi in unum super manum tua Aufer qu*
so Domine socordiam nostram,ad munera tua.
Omne primogenitu assii pecude redimes.
Arguit locus iste, esse quaedam, quae Dias reiicit, neque libenter accipi alioqui natura sua bona. Quid hoc est domine, quod sic alinu reiicis. Noone creasti illum quemadmodum omnia alias Et quidem: sed uult nos docere, ut quae uilia reputamus, non offeramus illi. Omne primogeni
hcminis inflijs tuis redimes. No uult Do
minus perdere siquid sui iuris quod aduertant, qui Deo debita sugurantur. Si interrogalierit te filius Vult Dominus nos querere
ratione ceremoniam,&eoru lux ipse fieri pr*- Dra. u. cepit, & maiores,lioru ratione reddere minori bus, ut sciamus, quali religione instituta sunt.
. Erit in signum in manu tua .c secilla iu
ter oculos.Vult Dominus munera sua, non talum esse ante oculos, ut uideas ea:sed etia in manibus,ut opere reddas,aut eleuatis manibus sal
tem gratias agas.Non duxit eos Deus , per uiam terrae Phili him. Considera Fuc Dei bonitate:ut quasi cogat homines ad beneficia sua. Ne colarum munus Iudaei reiicerent reuerteiado in aegyptum, alio duxit eos. Non enim libenter reuocat beneficia sua titur Dominus anibus,& almitiis suis: ut doceat non esse malum, si artibus ad bonum utaris Ostendit etia hic,quantum curet, ne nos, eius beneficia amittamus: &quam facile nos ea amitteremus, si ipse non pro
hiberet. Circunduxit populit per desertit.
voluit prius filios instituere, quam daret eis haereditatem, contra parentes, qui filiis patrimonium parant,de non doctrinam. 2uinque, quinque ascenderunt. Ordinata uuli Domi-
58쪽
inus omnia sua esse,& maxime confusionem reis
quo animo ferebant iancti,inter impios requiescere, neque corpor neque cadauera sua permittebat it inter impios habere. similiter doctatur postari, quam bene seruare debeant iuramenta, ct promisitones maiorum suorum. ambularent die ac nocte. Festinat Dominus Deus, d re nobis promissa: sed nos peccatis nostris obsistimus,&impedimenta obiicimus illi. Abii recedebat columna nubimuria est dignatio tua
Domine erga tuos ut quasi Dueri tedas accensu
ante eos det uas,& iter doceas. 3 s audiu t unquam talia, ut Dominus accensa facula, quasi minis er suos praecederet sed iam non mireris cum eum dicentem audias Precii et se & et eos discumbere,& transiens ministrabit illis.
REuertantur es, castrametetur ante Pilachirot uter uiso interntare te Bahalsephon contra ipsum G.
frametabimini uxta naare Erant Iudaei in
deserto Ethan,& in extremitate maris rubri: quo loco uersus Agyptum,elh desertum , quod uocatur Ethan .Iubet autem nuc Dominus eos reuerti uersus Egyptu locum deserti Ethan, dc precipit castrametari ante Piliachirot, quoaetat in sine deserti Ethan, uersus aegyptum: de
uult eos rare desertum Ethan, ut uenirent ad mare,ubi mare utcumq: latius erat,quam in fine unde recesserat: uiscilicet Parholi uidenseos, ex altera parte coclusos delerio Ethan,& ex alia mari, uires resumeret ad eos persequendo Secudo quia uolebat eos in desertum ducere,&difficile erat,illud transir x illa parte,qua mare finitur in fine scilicet desertisti: ideo uoluit,eos est
cumire desertum Ethan: ut traiecto mare,intrarent desertum sinetea mete, sua facilior erat transitus.Baal sephon uero locus est iuxta mare:quo trametati sunt filii Israel, antequam mare traiicerent Sunt autem qui putanbeos non transisse ab alio, in aliud littus maris, sed ab eade in eadem partem, uersus finem maris: ut egrederentur mare eo ioco,ubi nunc est suetium:quod i stri uocant suer ciuitas Egypti , quae nunc est sub dictione Imperatoris Titurorum.Verbum uero chanali, quod hic, dc ubique nostri castrametari uertunt, significat proprie figere tentoria Ita*.D.Ve ariet,aries ciuitas chanali, id est, in cuius circuitu, tentoria fixit David Aduerte etiam quod in hebraeo, distincte poniturpi, dc Hachirot, in nomine pi Hachirot, unde uerti pollet, in os Hachirot, de forte si euocatur locus quia stat ibi duo deseri scilicet Ethan, de aliud ad dextram, euntibus ex aegrato ad mare: dc forsitam ingressus ille inter duo deserta. catur hic os Hachirot: quia est ingressus ad mare, quod est inter illa duo deserta. De Medol nihil certi habem', ideo nihil dicim'. Textus uidetur prae se ferre, quod os Hachim eumhaehirot , erat inter Mi sol de mare, de non in fine deserti Ethan, ut ex quodam geogr rho didicimus Unde sequitur in textu Recte ad
ipsum, aut e regione ipsius castrametabuntur,
seu figent tentoria super mare. Confusi sunt, clausitsuper eos desertum Ignorant, meo iu
ssitio, tam nostri quam Hebraei, propriam significationem uerbi duch,iquo nebuchim, id est, confusi sunt. Dicunt tamen, significare confundi Hiero uertit: mariti sunt.Verbum ponitur Melis.i ubi dicitur. Nabo . i. fusi sunt greges, aut melius sumta sunt.Expensis tame aliis locis, quibus uerbum ponitur, uidetursignificare,corrre aut animo concludi, cum quis nes it ouertat. Hester tertio dicitur. Et ciuitas Su-- nabochah, id est, suspensa est, seu conclusa animo Sic tia e m. ponitur nomen mebuchali
id est, suspensio. Quia dies/ mebuch .i. suspensionis,aut conclusionis. Idem Miche septimo. Nunc erit mebutia aram, id est, suspensio, aut conclusio eorum. Vnde hic uertendum puto. Conclusi ipsi in terra: Sc quasi explicans quod dixerat, taluitur: clausit eos desertum. Nam eum uidit eos 1 recta uia, quae erat uersus Pili stram, dii tertisse, dc uetius mare qontendere. de claudi inter duo deserta, si ghographis credimus, inter quae erat Piliachirot, arbitratus est eos conclusos Habebant enim desertum Ethan a ut partem eius, ex altero latere . alterum uero desertum ex altero latere, mare e regione, ae
gratum 1 tergo: ideo arbitratus est eos ei Ieco clusos, neque posse euadere, aut fugere. Posset etiam esse sentus. Conclusi sunt ipsi interea,id est, non est amplius ante eos teria uersus quam contendant, seq mare, clausit eos desertum, ex latere utroque: dc mihi uidetur sensus hic gem
ego Dominus. Nam in ista submersione euidenter cognouerunt, Deum Israelitarum d fendere eos contra se,unde dixerunt. Fugiamus Israesem: Dominus enim pugnat pro eis contra nos. Et quod dicitur. Gliabor in Paraiah iuc habent sensum. Notabor,& laudabor,
dc cognoscar quod sim tam tam de potens, quod eum deleverim dc populum Eus, aut erihoc omnes me glorificabunt:q reu cum, opula suo contriuerim, ut meos liberarem .Et loquitur humano more, ac si esset miles strenuus: qui ex praeclare gestis, falliam sibi acquireret,
d gloriosum nomen apud omnes. suoniani
59쪽
EXODI. XII tr. AD LITERAM furisset populus M iam uideriit eum uia
deseri uersus quod contendebant, deflectere,ubitrati sunt eos sugi meditari Sed dubitari mea rati, potest,qualiter rex AEgypti poterat mirare eos fugam adomare si uidebat eos undequa que conclusos.Adhoe duplex est solutio. Altera quod uerbum barach, quod hie fugere omnes uertunt, significat magis proprie transire: ut patet in .s6. ubi dicitur.Fecit uectem medium, Iibroach dest, ut transiret in medium tabul rum Hinc beriach,id est,uectis,sic a transeundo dictus.Et secundum hoc uertendum hic esset. Et nuntiatum est Parhol quod transiret populus.Solent enim homines , in narrandis rumoribus,multa addiicere , iuxta illud. Virgilianum. Aliquid nouus adiicit autor.Prius enim putabat eos a parte anteriori mari concludi: post moduuero audiuit eos uelle mare traiicere, actis forte adhoc instrumentis,ad transfretandum. Cum enim uiderent eos reuerti,dc non in aegyptum, sed contendere uersus mare : putauerunt uelle transire:& facere cinitas adhoc:& isto modo, sicet putarent eos conclusos, cogitarunt tamen velle fabricatis nauibus transire. Altera solutio e quod licet uideret eos undequaq; conclutas, putauit tamen eos ibi tempus opportunum expectare: de tunc iterum iter arrepturos:& ideo
decreuit eos psequi. Et uersum est cor Paraiah populum desti ad subiiciendum iteru
populum,que iam abiecisse uidebatur. D.
res super omnes it s. Dictio hebraica salis, a
salos quod est tres ortum liabet.Inuenitur tameducem significare r. Regum.*. Et res ndit halam, id es , dux, super cuius manum innitebatur Rex.Putarem tamen, non quemcumq; ducem significare: sed triarium: quem aliquem arbitrantur ci Rege.s.sed melius indetur eum esse qui curabat tertiam partem populi,seu exercitus . tetanus uertit Et terni super omnem eum,scilicet curriim, quasi quisque curritum, portaret tres:
aut de duces super omnem ipsum: qui scilice iubemarent currum: & uidetur scimplitior sensu, In manu excelse quam nullus posset attingere Methaphora esse uidetur,' sumpra ab eo qui . liquid manu eleuata portat, ad qua nemo potest attin ere, ut ab ea quod tenet auferat: quemadmodum in PsMaegis.Quoniam tu es domine spes mea: tissimum posuit irem tu tuu . Et quin altissimum posuisti. Non accedet vii te dum. Aut in nimii excelli id est, eleuata ad percutiendu aduersarios: sed primus sensus germanior esse uidetur. Vnde infra ly.dicit eis. Vos uidistis, qualiter uos Portauerim,super alas aquilarum. quod hic dicit in manu excelsa. Ap pi
chirot. de uidetur, qd prius esset Baal sephi postea os Hichirot, ut rit, inpressus ad Hachim:
Nunquiras erant sepulchra in aerapto.
In hebraeo ponuntur duae negationes. Nunquida non,Non erant sepulchra in aegypto Sed sensus redditus est. Posset etiam esse sensus. Nunquid a non, idest, ex defectu sepulsi rom,dc quia non erant in aegypto sepulchra,eduxisti, scilicet nos, ut in deserto occideremur, dc sepeliremum
Cessa a nobis, scilicet sollicitandis. Dominus pugnauit pro uobis. Significat uerbii lachi
comedere: Stra consecluenti pugiue:quod pugna homines comedere soleat.Vnde acies gladii, dicituros gladii, nod quasi ea deuoret gladius, dc comedat homines scindendo eos ueluti dentes panem. Et uerti posses. Dominus devorabit
uobiis dest,pro uobis. stiud clamas ad mesCum enim uir sanctus, uidit hostes exaltera parte,ex altera uero Israelem arguentem se, multia plicauit preces ad Dominum.
scilicet ratione uictoriae, in Parhoh. Et visciscens Angelus Domini,qui aliqua lo dicitur Dominus, ambulauit post eos,ut metum Israelitis auferre prohibendo accessum Parhob ad po
puliam. Stetit post eos . hoc loco uidetur,
unicam fuisse columnam, quae erat nubes in die dc flamma ignis in nocte Ad melius dicitur filis
se duas. Et sit nubes, ob curitas: in illuminauit noctem,id est, illa nubes quae an
tea erat nubes obscur in Rammam ignis ueri illuminauit nocte. Alit columna illa ruit nubes,d: tenebrae aegyptiis,filiis uero Israel, noctem ilia luminauit.Ve ait nubes dc obscuritas: sed nutabes illuminauit obscuritatem noctis Et non ais
propinquauit iste ,sti licet Exyprinum ad illis
talicet Hebraeum, aut exercitum Hebraeom. Diuidebat enim nubes inter utrumque exercitum.
In tento orientali orti Licet Deus,(ut diximus Gene.t. possit aquas suo imperio exsiccare, utitur tamen tapius, naturali medio: ut fecit in diluuio: dc in mundi creatione.Et lii capparet, pspiritum Gene.i. qui flabat super aquas, uerum elementarem esse intelligendum:quo Dominus utitur quotiens aquas exsiccare uult. Et aduertequod hic per mediu maris,intelligitur,non uerect realiter mediii,sed idem est,quod intra mare, uetam uouid dixit.Medus sitiemus in unis i. existetes intra aquas,sitiemus. Et q& dicitur eos mare ingrestas, intellige loca ubi prius mare fiserat In uigilia matutina, Erat uigiles
in utroq; exercitu. Vocatur tutem uigilia mali
tina, quae mane finit excubias suas: incipies 1 galli
60쪽
EXODI.eantu, iuxta illud Ptain. A custodia matutina, utque ad noctem, id est,a mane usq; ad nocte. Vnde sensus et . Et filii in tempore, qiro ui Uia, seu ciis odia matutina uigilat, ii et cu-uodit. Ambulauerat enim uter lite exercitus tota nocte,licet non appropinquasset alter alteri,
quia Dominus uoluit Igyptios intra mare ad longum spatium procedere , ut omnes in
aquis suffocaret. De columna ignis, e
nubis,Explicare uidetur hic locus, quod supra dictum est. Et fuit nubes & obscuritas: quod uidelicet sit intelligendu, quod fuerit nubes,id es , eoluna nubis igneae illuminans Hebraeos, obscuritas uero obscurans Aguptios. Similiter,quod fuerit unica columna,ignis & nubis,aut quin cd
uncta erat tera alteri. Et contriuit cactra AEgyptiorum Non plene constat, significatio
uerbi hamam,& hamali Primum Hebraei & nostri ueriunt,conterere, se semipere. Isaiae.18. uertunt vexare:& Exodi .as occidam. Secudii uero uerbum signifirare dicunt, senare,re nare. Milii uero uidentur haec duo uerba, eiusdem sieni ficitionis,& quod significant conterere cum sonitu, seu pertirepere conterendo. de hic uertendupulo Et senado contriuit castra AEgyptiorum. Fragebat enim rotas curruum:quod cum strepitu & sonitu fieri solet. Vnde sequitur. Et reisl cedere fecit rotam pro rotas curruum. Posse etiana uerti .Et tumultum fecit,in castris AEgyptiora. Et vidctur quod Dominus remouerit rotas ab axibus: Acumis deiecerit: cum eis, qui
super eos uehebantur. Et duxi eum cugra.hitate, Aut curru, aut A gyptium. Et a rete signifieationem uerbi nativ,nori esse bene nota Hebraeis.Hiero aliquido uertit miliari. Est et2o
sensus.Et duxit eum. s.c reum Riit aegyptiu cugrauitate,leu impetu .i eo in o quo grauia duci solent,in profundu .Alii uertunt. In grauitate,
id est,in locum grauium Sed prior i ni us germanior est. Ee aduerte quod prius Dominus 2Egyptios deiecit, remouendo rotas ab axibus in ita, in qua tunc non erant aquae: Ne tarte a tuis superueiatentibus, Vimis lignei natare po ent & saluari: aquae uero super deiectos u nerrant, de sutacarunt eos. Et tunc dixerunt.
Fugiamus a facie Israel si enim iam aqui ad
eos accederent,non dixissent. Fugiamus a facie
Israel. Seuertetur aquaesive gyptios.
Insinuat litem hae aquas incepisse reclire,a ripauersus figvitam, ad aliam ripam,ad quam considebant filii Israel.Dicit enim Dominus. Et re ueretur aquae sup .Egrysos. Vnde prius aquae prioris ripae uenerui uerius Aegyptios, qua illa quae erant Iudaeis pro muro deuceretur sup eos.
XIIII. AD MORES. etitam reficeret mane, id est, apareret in
ne, alit luce praeberet octilis,quib' itidere possent
uersum est mare id ortitudinem sua.
Dicunt tam Hebraei quam nostri, Ethan qae hieponitur, significare tarte, diarum, asperii, ad q=probandum, citant illud Nis meri . . Etlaan. i. r di istum est habitaculum tuum .Deuter. aero. n.
pertiat.Ad uallem Etlian, id est, aspera. Sed meo iuditio.Ethan non est per se radix,sed est a radice aiah, qae est currere,& ii elociter uenire. Vim de mea sententi Ethan, sigilificat cursum,transitumq; uelocem Hamos. s. iustitia sicut torres Etlian,id est,tariis aut uelociterinarrens.seu impetuosus.lllud etiam Ieremiae.s. Gens ethia, id est 'busta est,posset uerti gens uelox est. Prouerbio. is .etiam habes.Via contentorum ethan, idest, dura uidetur: melius uerte lubrica, Sc Rue e seu fluxa. Ite Pial. .Tu siccasti fluuios ethan.i. fortitudinis,aut si mauis ueloces,seu fidentes cui inpetu . od uero ex numeris citatum et . uerti posset.Mobile, seu uelox est habitaculum tuu. Etiam si potiueris iis petra nidum tuum. Et quod ex Deutem.citatu in est, posset uerti. Ad is temfluentem,id est, lectinem aut per qua a tua fluat Rem tamen nondum diffiitio, quia coniecturis vor, admittens significationem commune. Di- minus de ea Gene H.Super illud.Sedit in tarti arcus ei equod uerti potest In ueloci Et hic uera
ti post et,ad cursum suum. Et sev ptii fu
gientes in occursum eius. Ex hoo uideturqFmare ueniebat curres a ripa Egypti, uersus ripa
an quaerantIudaei. Excussi Dominus raptios, scilicet a curribus: si qui erat super eos
Significatio uerbi naar, nondum est plene n V.Nam quod Nechemiae .s nostri itertiant excutere. Ieremit.si.uerrat rugire Sed magis proprie itidetur senificare excutere. de Neordiuid est stupa sit dicta q. sita lino excussa: sc naar puer,no quicunq;,sed a lacte excussus, aut a matris finii. Excussit ergo Domin Aegyptios, aut a sinu curruum,'t diximus,aut ab equis, in prolandumaris Et videturex hac liter simul Deum curarus dei edisse rubuertendo rotas, mare uenissecoreaeos per ripam maris. Hebraice, super
labium maris, sed uocat hebraismus extremit tem cuiuscunq; rei labiu ipsius Disputat hic aliqui An Isael traiecerit mare, ab uno in aliud littus,tiel potius ad idem littus redierit,quam quidem quaestionem iam utraq; tetigimus. Mi putat eum ad idem reuertisse littusAd superiorem, licet partem uersus finem maris, mouetur his rationibus. Primo,quia mareaeroiecit mortuos Aegyptio ad littiis propinquius, cum aute littus propinsui esset quo Aegyptii ingressi sunt. inareaeuerrus Egura,ergo ad illud littus meu