Sancti Hieronymi stridoniensis Opera omnia, quæ extant. Mariani Victorii Reatini episcopi Amerini labore et studio ad fidem M.S. & vetust. exemplarium emendata argumentis & scholiis illustrata. Vita item S. Hieronymi ex ipsius scriptis ad eodem Victo

발행: 1623년

분량: 288페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

221쪽

COMMENT. HIERON.

quo dcin Habacuc , des busermo propheticus non sint bonis principibus c5G admirami imi aba a, di per sim n. Ocritotes quo a , , tum cliae. s ulto cuini statia ιις ρ. x, capienti: mi:si aut cim C qui Eucharistix ivt.&Diaguinem domini rori ilus eius insipiens Caslentior ii quaiso magni, qui seriens est: Sed r diuiduint, impie agunt integerri Clitasti : putantes wae iudicescius ac Principus capientes munera, vendentesque Di pre litis tacere verba, non vitam, & ncceii uiam cssetan- iustitiam, noluiere appellanturii pi Arabiae , vel vel pertitum ibiennem orationem, ec Hε n. ni, sicut finiac busti annuliti

Braei et is eorum ut te- ciuitates eorum non nitus no fanseaniplint x, sic ei lotes Hierunte, screas feci vias eorum, nihilon. im..clcmens de iustus co quod non est qui est 'omnus. Clinies in eo v ttani)at. desolatae sunt

a sua Ec ei uino recedat. Iu id in eo quod redi litvnicuiq; quod merctur. Pi, quam . n. adiiciteritina te, & nox huius staculi rei transient,dabit in luce tuaicium suum, α non altas conde tvclipse vel iudicisscius. Et csi coeperita singulis remanente viro, ne- fecerunt. Dates eoru

que ullo habitatore. eo quodn usos geret,

exigere Iecuniam quam eis commiserat non erit iniustus:

Dixi, attamen timebis

me, suscipies discipli

nam,& no peribit hobitaculucius, propicromnia in quibus visitauicam. Veruntamenec secut in perpetuum vale te iniusticiam, sed superbos prinei pes,quibus resistit Deus ruperunt omnes cogi- detrahet de cathedri sui , ta lationes suas. a Qua- decu me quod teri ,&duli pabuntur anguli corum, id est, prauae voluntates, & cetia itinere declinantes. in quibus semper & pharisei orare consueuerant, angulari la-

, me contemplo. Puto autem uod&supctbis prosit detrahi eos de arrogantia sua, idiui pari angiportus N angulos eorunt,ut pol: ca recto itinere gradiantur. Dinique ie-

ti ai: secundulia tu id quod in primo psalmos eriptum est: Et iter impioni inmibit. Necnon & in Osee ubi de Hierus leni dicitur fornicante , cro,st nam reus, simu in I m non inuenire,c te erue

quod ius claus suissent viae, de obsepta itinera,&nisi destiu-xillet Dominus vias eius, numquam dicet epotuissct anima micatis: Va am in reuertar ad virum meum frinreur. Dissipantur ergo itinera luroborum&anguli eorum, ne ambu

neque haseraret. Dis ιτ rumamen timebitis

uam , G- non peribitis

de oculis eius ira omnibus in quilas visus diluculo sitirentes cor se ream. Praepara consurge EUM

relinquunt. QDd autems: quitur. Prophctae eius riv-eii portanto spiritum, viri contwtores, iiuga moueat quod sura doc loci biis interpretantes, eosdem de Prophcta dicamus & cotem. rtorcs, cuna &Apostolus procipiat: N.Ite reum arestini ἔ- . cfano Ium Dei, i. esti, in de redemptionis. Et David loquatur in quinquagesimoria o : Disitium uisum iusne auferas a me.Nisi citum spi- litus svictus contristatus in- g e consueui et prius.bos-d poteruia omnes ra & dimittere habitaculucemi , numquam & Paulus prxcepisset quod supra dixti Et David post adulterium formidata neperdet et quod ac- .

rum libro scriptum est, si ominet poes, haud dubium quini roplicia qui ad altare exti uctum, postquam dixerat in Samaria: vita e altare. ac dicit D min-: Ecce ius nisi retur δε-n uia auia dcc era: qui contonpserit verba Domini, deco- : ' crit apud pseudoprophetam. Sic enim locum istum D

ronciri Ioseiduis interpretatus est inici sectum esse aleo. ne. Et ne putat cetur casis, de non iudicium donum, de pseudoprothcta qui cum deceptrat, hoc futurum esse praedixit de ipse,o coiitemptorem runiens, asinum resciuauit. Non ergo mirum si doctores,qui sinctos pirtu pleni suetat pol iiiit fieri contemptores,cum apud riegligent , de non omni custodia conteruantes cor suum, haec ipsa causa seequc tuleiit in superb:a de in prauitate &vibocorum,quae aedifica soleat superbiae in dominum de conteinptus exis re quod cur, ne subsi- habeant scientiam Des, de nouerint multam bonitatem e. tae fuerit in arrogantia desii psia .dcstruuntur, stitit de habeant biotiatorcs pcdmos . Ac ne qurs putet nos,un facere scriptiliae discat ex c alii quelitibus i laecauton, inquit . ei ut dicerem ess Ecce destriae sunt itincta nolitiae: de caeteto timete inq& suscipite disciplimam: ne Z: dii ciplina inea pereat,sciactum in vobis conuersionis non inueniens, S omnia irrita lint,per quae vos volui eoiri pete, de ille vobis sermo qui in I lieremia scriptus est, rogi captari: sine causa percusi ινθοι brii, rex, si utinam Μ nι ervi D.Vel cer. te timete me. de recipite diiciplinam, ut non Poeant omnia de con pectu Hiei satori: nee penitus ad solituduiem de . dociatur stiper his mali . iii qu bus comminatim su:n ei. Nec moti tali lienis ut saepe iam dixi: iii id lixe aduersumEeclusam dicta interpreter, cum sciat i licius leni inscripturis sanais senipet typum habere Ecclesiis: de qua qui pecca iterit vel in Babylonem abdit tuui: vel si si or te .lcscedere voluerit in Hiericho 1 latronibusvulneratur. est mira illustiis ut Ecclesia, quae in to orbe sandata est ratar dei ta Christi cui in S columba propter gratiam Spii 4-tus salicti, ut Ecelelia de gentibus congregata inqua inuit nil qui se dicunt in Christum credere, nec audierunt vocem cius, nee reccrerunt disciplitum, nec iuxta eum eme volperum. 'd tutem dicitur: cito erit, in ea fictit leones να-xi ntra: talo oirensurum me esse plurimo , quod super in copis de presbricris haee interpreto, cuia de presbyteri mali qui Susannam viollare cupierunt, caeteros presbyteros qui bais vixerim, non condemnenti Et nulli' incires quo , quam abscondit timentibus se, &'conicinnant diuitias bonitatis eius, thesaurietanto sibi iram in die irae de reuelationis. Saccrdotes quoque qui dant baptismum,&ad Eu- chatisfiam, domini imprecatitur aduciarum,faciunt oleum cli limatis : manus imponunt, catechumenos erudiunt: ερ - : Levitas de alios constituimi sacerdotcs, non tam indi entur nobis haec exponentibus, de pro 'lictis vaticinantibus, quam dominum deprccentur, de studiose agant, ne de sacerdotibus qui violant sancta domuit, esse mereantur. Non enim dignitas denomitia digniorum, sed otiis dignitatis, de principes, de iudices, de prophetas, de lac dotes iuuare consuetiit. si vis. patu n,inquit, desiuat, nunia- ρὐά jsiderat. Videte quid dixerit : bonum opus desidctat, non digintatem. Si autem despecto opere solam as exerit dignitatem, cito coriuit turris in Siloa. de excelsa cedit sui mine sinuntur, de erecta ceruix si angitur, dc cignus extento collo de insibit me se tendens, inter immundas volucres tu . ii. . computatur. Postri quod exposuimus iuxtaHebraiciatn: ve runtamen diluculo surgentes eorruperunt omnes cogitatim nostias, pro quo in Septua in scribitur: rtar pararede con surste diluculo, dissipata ea omnia frondositas eorum: quia matum ab Hebraico dista irat, ct magis videtur iuxti se .ptuaginta cum potarioribus concordare, in sequentibus

exponemus.

a s Q rvt rex ci me, Acti II manu ,σc. J H e Iudaei int retantur aduentu risti, quesnsperant venturum esse

222쪽

lN SOPHONIAM CAP. III.

ci liis meas sutore domini in igne teli eius terra deuorada Etu tame dificatione tuitis fuit quom iuna linguaomnes populi loqtiebanturnia conuertis omnibus ad cultum veri Dei loquuturos Hebraice tota orbem domnio seruitumarii. Nos autem, qui non se- H E B.

quimur Oftem liter a. in propter ex ecta me, li

ini nomraeparare coitur edi turrectioius meς in si luculo: dies pati sunt omnes ruru: tu umictu meuracemi eo :&praeparni di- Vt congrege genres,1 cianus: paratum cor meu Deas, colligi regiis , vici¶tum cor meum, Audimusq, super cas iri ligna-0.4 in Prouerbiis impcratu tione mea, o natae iram furoris naei: in ignee tui: ubi septimo mense, dedi. nim Zeli mei devorabinia die mensis ossi it toni tur omnis terra. Quia

populohircia emistari uotque tunc redda populis la-

viventem: & ponens manus hin electu, ut invocent super caput eius, imprecratur is pr rarati. imittit inere. n ero uno. Vltrassumum: intelligimus in nobis, Ilaina alii tuopiae, inde&praeparates nos veri impe- supplices inci, filia disti iacerdotis,tot Iimusn tu petsbrum meorum, de medio ecclesii . Gq. haec deserentinuitus nulli. secet unus, nox pr erit, ap propinquat dies, & quasi in

L soneste ambulanis, diei fundzris super cun

adinvelationibus ιι. s. a te edo. Si tamque inserim': tuis , quibus praeirari

Mane exaudis aι neu minam: cata es in irae : quia

Masi statiM,T Nisi tune aufera de medio

enim praeparati fuerimus.Π imagniloquos su

to aute sole omnes racemi de perbiae tuae, Mno adit vinea Sodomotu dissipantur, cies exaltari amplius&pereum: vino solum gran- in monte sancto meo. des botri . sed etia quod par- Etuum est e videbatur in nodis, Christi lucerna radiate dispereat. Et pro his omnibus mercedem vobis pollicens Deus ait: Expecta me in die reser rectionis ines in testimonium: Post vitia enim atq; peccata Deus resurget in vobis. Et iuxta illud 'et in alio loco praeci- 3., bo ninus Dor, G puer

inti ia. ι 1Wmilcari, ellis est nobis, patercum filio S spiritu laticio:

xt in ore Ivisam, vel trium testiis et an me erro m. Et magis

mihi videtur sic ita re sententia,& sit, his tribus testibus

veritas confirmit quam per lueram. Duo enim nerui te a stes contra Susannam, de contra ipsum daminumSaluat rem,& tame non stetit verbum in ore eorum. Contra Na- Ru both quoque pene tota ciuitas dixit testimonium:conseii-sus ite testium pessimoru non firmitatem habuit veritatis, sed sceletis coniurationem. Quia iudicium , ait, meum in confregationes gentium visu icipiam reges in loco videlicet supplicioriam suorii, vi estiadam super eos iram meam. omnem iram iuroris mei.Qui minor est, cito meretur veniam δε misericordiae proximus est. Potentes aute potenter tormenta patietur.Vnde gentes & gentium multitudori, ι ι c gregarii radiudicium:reges aute, id est, Princi s dog- matum peruersoriim adduci tur in poenana, ut mundatur sit per eos omnis ira furoris domini. Et hoc no crudelitatefit aliqua ut arbitratur sanguinarii Iudaei, sed misericordia&consilio medicantis. Sequitur enim: In i ne enim ' eb mei sumetvr mnu terra. Gentibus quippe ast iudicium congregatis regibus ad supplicium , ut effudatur super eos ira, ct non expalle,sed tota re ira ae furore sociato coitu niatur in toto orbe quidquid terrenum est, quidquid ad opera terrae,id est, carnispertinet: omnes eius vepres& si nos miteta vastans, zeli mei vorabit incendium. Et tunc . couertam superpopulos lineum in generationem suam: ut unusquisque errore deponto, adantiquum constitiosis

bus. & bitumine quae liabebamus pro I iudibus & luto,

quibus et totis nostii superbiam extruebat his contra dominum: recipiamus linguam C. nae qua ante perdidimux suis

irarum. Pro m . J. Nota sit autem quo tu 'Ga me: Lot mi δε eo loco, ubi nos interpretati in die resurrectionis meae sumus: reddam populis labia inustimonium quia electum: Pro ellao, Sept d mm meum in conire- ginta dixerunt,

c piam reges, τι πηα rore ori est: ν erbum He- supereos iram meam om' braicum e n m quod Aquila ιbeto inae, ira uinoris mei. quia de Theodotio electum: Symi igne rati mei consev -- inachus mudum interpreta tur omis terra. Ouia tus est: Septuaginta legerunt macranae iam dn 3 ia: eriliteram se existi- : dor,

, , mantes propter elementi ni Vt,

Iionem eius: τι muorent apice distinguitur. Necno v omnes nomen domini, Gr binosci instulimus: in diere

semiant ei seu iugo et O. surrecti Otiis me; in futurum, De Libos Homin- E- &omnes interpretatis ut te.

OpM ma disisse, stimoni u Hebraeus qui me

in praeseti loco ina L. In die ilia non Uu , Q;..ide insulatu debederis ex omnibus ad u- re intelli quam intestimouenti bus tuis , quibas nium: h Net enim quod scribi.

τί ra non ad imi Christi aduentu exponere: τι magni seris supcr quonia omni errore subulo, murem sanctam meum. daemonibusq; calcatis, S te .

Ei renis operi destructis po-

stoli uniuersis litiguis locuti

sunt,& veteri errore sublato. . costilionis redditu est labium. Sed & tmes qui deliruunturin d;umo cossimu mutardore peruersorum dogmatum principes sentiendi sunt. a Vbra -ι-a λι hispiis. σαό Cum reddiderit dominus credentium populis labiu electu inti averint omnes nome domini δε portauerint iugu eius, tunc etia ultrassuruina Ethiopiae unde venit regina Saba audi P entia , . Salomonis deferent victimas domino: Et fetu Flay ah --- ni in nuimus D O:veroq; legifero quid c plagi percussit Ee. Liu hypt m bet Ethiopus omaidente synagoga Hebraeo Iuni QS,a autem ait iuxta Hebraicum: Iuti, liba .c terseruo, morum ecfere ut munu nutu huiuscemodi eli:

O lirael, a synagoga qiiondam filia, quam in toto orbe disperit,licet inuisas,licet aemulatione crucieris, tamen de Ethiopia miliivichimet deserenturiid est, legentilium populo In die illa, id est, quando gentium crediderit multitudo,etiam tu non penitus confunderis super cunctis erroribus tuis: quibus praeuaricata es in me, elisendo Barrabbam. Dei filium crucifigendo. Tunc auferam de medio tui se ibas & iacerdotes M pharisaeos magniloquos superbiae tuae M nequaquam te in monte sancto meOvltra iactabis, sed habebis populum pauperem, boluines illiteratos, Spiscatores, insperabuntati nomine domini. Reliquiae I aes, non multitudo quae clamauit: non pontifices&Optimates, sed reliquiae nequaquam ficient iniquitatem, nec loquentur mendacium in Christo veritari credentes: nec inuenietur in Ore eorum lingua dolos scientes quod omne mendacium de diabolo est: quonam ipsi pascentur A dicent: Γνma passit mr, .nι- sthul mihi disrit,in λορascua ibi me collocauit. Surre aluam re- Psa in .,

umisi vincente fide aedentium Pasecutorum superbC.

223쪽

COMMENTARIORVM HIERONYMI

A Noedu rimo aduentu Christi intellectum iit,quod Iudaei sibi in sine promititit,& sperat se habitaturos in Hierusalem,& in more pecoru corporalibus donis Iudae opibusq; eomplendos,& pascendos herbis viridibus,&deletis cumctis gentibus sibiq; subiectis, nullum posse residere qui eos

exterreat. Nos aula accipien- Η Ε a.

tec ex hac flabula occasionem derelinqua in me-

verae Linoriae dicemus omitani redinem animae, & iesita populum pau-

color ac draconis venenuquo tinisuerant' vitiis atq; peccatis. reddito nobis labio Hecto, siue mundo & cadido ut interpretatus est Symma ch derelinquere nos in qu militibus Ethiopiae peruersorum dogmatu magistros,quibus ante irrigabamur eum eorum lingua do-

dispersis qui amistaechri - losae quoniam ipsi passi

slo munera delaturo . In die

illa,qua nobis Christi lumen

fuerit exortu, dicetur ad singulos nostrum: Non colanderis ex omnibus tuis adinvetionibus, cogitationib'vid

licet pessimis, quibus impie

agebamus contra dominu. Et tolletur uniuersa sit perbia de contumelia, per quam erigebamur contra dominum, &

contra molem sanctum eius,

dominum nostrum & Saluatore. & pro superbis vanismnomini blaelinquetur in no. bis populus masietus& humilis: ut nihil arrogans, nihil tumens, nihil st Deo displi. , ceat cogitemus Stimatq;cosidera quod in die iudicii, de inc5 summatione mundi tollatur uniuersa nomina dignitatum. 5e unus populus remaneat, Ac grex sub pastore bono, sit mansii reus de humilis. Tunc etiam populus Israel plenitudine gentium lubintrate quia esiclusit Deus omnes lub peccato. ut omnibus misereatur timebunt nomen domini. Et reliquiae Israel non facient vltra iniquitaten per quam dominum negauerui: nec loque mi r vatis ineptas sibi sabulas promittentes: nec inuenietur in ore eorum lingua mendacii Christo per eos, -- xx. qui veritas est loquente. Tunc enim pascentur 5: ipsi in v no grege,& accubabunt in ecclesia de vera Nabuchodono.sser impetus non timebunt. Hac videntes& legentes tanta mysteria,chia nemus cum Apostolo atque dicamus: Om-κ-. H.d Duciam Amtiarum a Pentia G sisenua Dei, ιν mi Montabilia

jam ii διυ Dia . inuisti . Quod quide & propheta sentiens & secum volues,de Dei iudicus suspicaciis.

sensus: Hoc quod putabam dominum in aeternum relin. quere peccatores, te misericordias suas ira succedente cohibere: intellexi idcirco sactum, ut immutatione dextera sua: quaeExcelsi est dextera niversi mutaret,& mi ei eie-MMib. turbis quos ante proiecerat Et nos igitur dereliquislsrael, scientes quod reddituri sumus rationem pro omni otioso verbo,& quod disperdet dominus uniuersa labia menda a cia, non loquamur vanitatem. Vanuas quippe vamraium cr

nostro mendacium pro ramus: sed accepta potestate lineandi super serpente Sc scorpiones, ,& super omne virtutem inimici. nullam timeamus formidinem, nec luporum Christo custode vereamur insidiis , sed dicamus Dominus ilia minatio mea, ctar Sava ore merus, 1 α cat aquae in vicesimo se so psalmo continemur

perem dc egenum, cisperabunt in nomine domini. Reliquiae Israel non facient iniquitatem , neque loquentur mendacium,& non inuenietur incentur, de accubabui, ω non erit qui exterreat. a Lauda filia Sio,

iubila Irael: laetare, M

exulta in omni corde

filia Hierusale. Abitu

lit domin iudiciu ruti, auertit inimicos tuos: rex Israel dominus in medio tui, non timebis malum ultra. In die illa dicetur Hierus lem noli timere Sion, non dis luantur manus tuae. Dominus

Deus tuus in medio tui

Cre. J Non videatur mirum ut saepe diximus,aliter Hebrai, o capitula.& aliter I xx.Graeca videlicet Latinaq;finiri.Vbi enim in sensu diueria transsatio est.ibi necesse est diuerti esse vel principi vel fines. Iudaei cum Cluillo, quem putat esse ventiarum, Laec sibi omnia repromittunt, quae nostra Christum suscepimus,lam cas Epet . ipso sumus omnia Gsequuti.

si quis ergo Christianoru. de

noxime nouorum prudentia

lem, reuerebuntur nomen domini , qui fuerintria qui de orael: Onon sciret iniquitatem , non uentur vana , o

non inuenietur in ore eo-

cubabunt, o non erit qui exterreat eos. Gaude iason, praedica tia Hieru

nus iniquitates tuas red mit te de manu inimico- non viduis mati v a.

In tem re illa , duis dbminus Hierusum, confide Sion , non infisoluantse manus tua. Domi- quorum nomina taceo

ouemqua laedere videat exitistimat necdum prophetiam essecompleta sciat fuso ritisti portare se nome.& Iudaicam animam circumcisionε ramum corporis nonhabere. Si enim haec nectu Acta sui. sed sutura. frustra credimus saluatoris aduentum: frustra autem non credentes,intelligimus in nobis esse completu mysterium. lii temporibus aeternis tacitu est, de nuc ma

nifestitum est per scripturas propheticas, de aductum domini nostri Iesu Christi. De- Onique coli laremiis ordinem lectionis, de videbim' quod dicitur noli ad Iudaeo .s ad, Christi ecclesiam pertinere.

d minas in medio tui, serat Iudicium meum inco gregationes setium, ut suscipiam reges: usque ad eum i

cum, ubi ait: ι tinuocent .mner

tast reliquias populi Istaes

credetes in Christo atq; saluatas:de quibus dicituri Et nimbum nomen Amisi is ινδε sui delirael: σ erit m terreat eoi Spiritus sanctius de generali mundi contu

tione praedicans: Gaude filia Sion, praedica filia Hierusalem,laetare de delectare de toto corde tuo, filia Hieri alam. Omnis quippe ecclesiastica anima , quae in specula consti tuta est, x contemplatur pacem, latatur 3 saudet iniquitates a se esse sublatas,de redemptas ab eo qui pretioso inii

huine omnes redemit. Christus enim a tui it pientia ἡ cis. i. 4a I36. in M. Gnyisario πν edemptis. Et redemit nos rex Israel qui habitat in medio nostra, dicens: ho cri ter I .. . t e

gitantes atque facientes. In illi die dicit dominus, viden. iiivis nobis pace de in sublimi positis, ne dissetuantur manus tua: qui de per Esaiam dixit: Q .rramini manus dis s V, opera tu ra stasint. Dominus enim sortis , cui nemo

potest resistere,Saluator tu': ipse tibi reddet laetitiam qualterdidisti & veteri homine proiecto, in nouo ambulare te aciet, de haec faciet in dilectione sua: noli tuo merito, sed misericordia sua Et istabitur in te de delectabitur, qu si pingitis limam solemnitatis tuae hostiam suscipiens salutem

tuam, δἰ ipse tibi dicet: congregabo conti tos tuos: Cον quippe onmtum humiliatum Deus non instibet: Dcala- Ila. . . amum mi trutim non confranges. Haec ituerim si voluerimus de

secundo aduentu accipeie Saluatoris. Porro quia propheia Zaeliarias ad simile in laetitiam cohortatur Sion de Hi rusalem,delianc ipsis, propi etiam latibaeus dicit in pri- Marthii mo aduentu Christi esse completam: necessitate compelli. mur, in OOrdine ipso ducimur veritatis, quod in Sopho. nia dicitur,non futurum sperare,sed factum. Scriptum est enim in actaria: Gaude et ememersita diox: 'a ira

Septua inta dicta lint .cκteruin ruit Hebr icum,laudare iubetur

224쪽

iii r Ecclesi .lembiuielsrael, sensu videns Deum : de omnibus hominibus, credentes euri. venisse qui non venit, exultare atque clari in cin m. corde locus pacis, ad quem Q a autem spes nostra care est, & Iudaeorum cassa sunt dictum eii: I inem Meam δε ιι , a. m meam elim' a. bis. vota: secundum priorem iiii Eligetitiam iam texamus Pix- Abstulit eo im in fine M in consui iratiotie mundi huius sens extremumque capaci luin, Abesutilio Silacli testi- udi inelu, nequaqum eam iudicans atque coicipiens, moui uin proseruinus: Q is munia: ais ii 4

cui Deus tuus, qui salvabit opprobrium cec f - μυ οῦ q μ' cem eius.&dicum : Inunii, icii itis N potens, ipse habi- go interficiam omnes seper eam emo- est,&ebrius,&i isto plenus: tabit in medio tui: gaudebit c ut afflixerunt te tu irrum: Ecce facilis hominum coetus fugit ἰ deli- super Minc ultationu& ix tempore illo,&salua in te , prepter te , in x spmm x, urum pro tu

tui, laudibus canas. . utar, si- in laudena, Min nonae logoti m . G nom - eum angustia viderint, u inquila interpreta u est. in Onuat terra consu- tos in omni terra. Et tentatione, diculit: Ubi sunt tramlato , Imatere φ -nt, sconis eorum. In tem - confundent tir in rem re misericordiae tuη, dc rasti

diximus, niis clamis in He - - . probrent Gaudiunt esse pretbraeo ipsum Latinum cile se F c Utum: ιι opreareh. mouem ira de propterea , nobis ita ut in Histaeo erat πω - ἰωη renitura pereatis suis. Vae igitur ei, qui tulit op - positum: vinose possimus linsuam Hebraicam omnium probrium atque suscepit, de huiust odisse cio manca linguarum et sciliatricem quod non es et suarum et sciliatricem quod non est huius temporis din pavi ut detraheret Sion & ciuitati Dei: quia pro hae intu. rete. Miror autem Aquilam de Septua sinta, pro eo quod ria urbis suae ultor est Dominus, &dicet ad Sion: Ecce ego nos interpretati sumus, erant, in eo vidciscet loco ubi dixi. faciam interrori et tetides: faciam ultionem tiram,iandua mus: ι- pegari qui exierrant: pto erant interpretari voluist borali n siue ut in Graeco dicitur : νώμα, . se . . ,sive . .: quods per Aquila non pro plangendo, sed id est,&ialuabo expressam. Ut sit sensus : Ego sal pro vocando S inclamando ponit m cium, cuius verbi uabo eam, qu* in praetentiarum quasi uua & oliua , ita initium est ' nm praeteritiam tot pus numero plurali sigificat: erant, ves fueralit. Haec scio molesta ess sepoli: qui it animaduerterit non me controueritas de amationes scribere , nec in locis exultare communi us : sed commentatio , dc commentarios prophetarum : reprehendet potius sicubi rhetorum more ludete voluero, quam arguet in tantis obscuritatibus, ut dignum est, immo i

tentationibu, atque pressuris, ut praelo de trabe pressa est Marrh. ει de ameta: ut vinum faecta de oleum, de de vino biberet Iesus in regno patris sui : de oleo autem ungeretur prae Participibus suis. Ego puto propter expressionem talis vini de olei, Iob multa perpessum : postquam autem vinum do oleum fecerat, audii te, Domino : butas me aliter tibi respondista, nisi ut appareres tullus t Quasi ad uuam de mlivam loqueretur : Existimas me alit et te pressisse de asilixisse atque contriviisse , nisi ut vinum de te de oleum exprimere in Sequitur : D O- sua repulsa fui rutfiumptam. Videtur nos Deus rei cliere Mando relinquit tentationi. Vnde de Iob : inquit, Domini res vir Du . Et non boes1nagoga, quae non claudicat. sed utroque truncata ei h solum iusti loquuntur de dicunt: Nune autem repia o cini ede, polli eruit tibi in aduentu Christi sui, quem sperat es μη 'mi et sicut in quadragesimotertio psilino scriptum se venturum, de putat omnes entes interficiendas a domi- est : Sed ipse Dominus atque Saluator ex persona homi. no, quae inlixerunt Inas,& saliuandam synagogam, Nona ius luctu aisumpserat: Tu .iuum, ait, repubin osti: Fs. . et squae acceperat libellum repudii colligendam. de ponendos Hstrei sti christum tuum : subuenisti res eniam femi tu . eos in laudem, de in nomen in omni te captiuitatis suae, Quod autem iustorrum possem si tui quadragesimotritio in qua suerant ante consus. Et hoc fieri eo tempore , 'iran- psalmo dicentium: Nune aut repulisti de coli sudisti nos, do captiuitas reducta suerit Hiena salem , de extructum exicquentibus approbatur: II eo nati. metunt fu ναο1. templum,dereliquus ceremoti arum ordo seniatus. H c si- nec ρ οπ muste: neque ιmsur eximus in testamento tuo: n ebi repromittit, Oe propterea non agiti' ait uam, dc dum rete ut retro nostrum. Eam igitur quae in tentationibus vi- erat incerta, perdit coram salutem.Nee miror synagogam de ur abiecta, suscipiet Dominus in fine, de ponet eo, in hie dicere: qua quia non recipit Christum, oculos dolet, gloriam, denominatos in univcrsi terra: filios vid licet ex &eum Lia lippescit, de nonamatura lacob,& Raches suc- orcsix de repulset, id est, Ecclesiς s autem alios poncedente ne igitur. Christianos miror, imo semi Iudaos, sumus intelligere filios Ecclesiae nominatos, nisi Aposto- qui tibi videtii ut esse de Ecclesia : ea dicere de ea proste. los λ Vide milii Petrii inde Paulum de Matthaeum de Ioan-ri, qu si vera sunt, frustra credimus in Christum. de om- nem, de considerali N liuod ad Abraham repromi ilium est: G a. ii. ne nostium tollit ut sacramentiam , dc miserabiliores sumus Nun in v men tuu , in illis opere perpetia tua . QD- tidie

225쪽

COMMENTARIORVM HIERONYMI

tidie nominantur in Ecclesia, quotidie ningitificatur nommeoriim:non quod ii sis prosta nobis in Eccleio nomisisti: sed quod nos magnificantes nomen eorrum,&qu scripsoat lectuantes, consequamus lutem. In tempore, inquit, illo

quoniam expressiae repulsa suscepta fuerit,& esu eius positi in gloriam Gloriatur quippe

Dominus in athletis,cum eos H ε viderit eoronati: sicut elori - , tem Vestram coram o

tus est aduertius diabolum de . . - .

ἡ Iob. Vnde & Apostolus in prose discipulori suoru e. ininus. . xultas ait: aper est mnat . eonfundentur qui aduerim, vestin suerant, &tulerant contra vos opprobrium,&tune videbunt eos quos mistios putauerant esse s ices, & quos pauperes existimabant atque deiecto potentes fieri atque gloriosos. Tunc eernent cvtitiuitatem coriim, per quam innoc saeculo duro fuerant imperio subiugati reduci in coelestem Hierusalem:seque resurgere in improbrium x in confusionem aeternam. Tribue nobis Ieru Christe expressu&assii re repulsis in isto iaculo, ut nos recipias &ponas

- na torpeant, de connitio eius

in Septuaginta. Hebraicum autem, quia excepto principio, de quo in fine superioris capituli diximus, non murutum ab eorum uanitatione discordat, indigere expositione

non arbitror.

Commentis in Suhonia repleta finis.

DIVI HIERONYMI ΡRESBYTERI

IN AGGEUM PROPHETAM AD

nisteri Disse completum,quem Hieremias vaticinarme Zachar quoquepropheta te Mea quicumvissurus siti iam in secundo anno eiusa regis , undecimo me Iabat, vices quarta dis praeposui , dum dicens: Domine exercituum, usquequo non misereberis Hierusalem, & urbium Iuda, quibus iratus es t Ista septuagesimus annus est. Sedorritabas extracto Oniam astari tu finda,entistemio, adurerasregis Ases. taxerxis obditum opiri refert: Tunc intermissum esto' domus Dei in Hierusi mr ct mn fiebat que Mannuo secansum reini Darij remi Persarum blatimque addidis: Pro et erunt autem Aggeus IrophetaoZac ria G1 Adi ,prophetantes ad Iurios, qvierunt in Iudaea se Hierus in nomine Domini Israel: Tunc surrexerunt Zorobabelfilius Athis se Iesusilios Iosedech,6 carperunt aedis rete iam Dei in Hira a , ct cum eis prophetae Dei adauantes eos.Qusumme apud Romano eptimus a Romulo regnabat in quimus superbus Auidens annum imperθυicesimumseptimum ιγi pol octo annos expulsus e 7 a Bruto: ac deinderem tua per annos quadringentos sex ginta ruaruor, De ad Iulium Caesarem cinsules admini aut M. Hoc propterea δ Paula se Eu Zochiam disimus , τι de ipse sitim tituis, a aetate meus propheta cecineris, agnov. aris. Sciendumque est interim iuxta literam agni Spiritus Agreum Iusso Zm ariam prophetasMutas uersum Artaxerxis regis edictum, se Sa ritanos genteique cunctas per circuit- , aedificationem templi impedientes, iuberent templam extrui: Zoroba lavit urio Iesi. 5 n Iosedech, serapulam qui cum eis erat, non minoris ideiroprophetas magis audisor iubentes quamn isti regis imperiuM.

COMMENTARII HIER'o NYMI IN AGGEUM

PROPHETAM. CAPUT I.

N anno fetu risi

Quia populus qui vides, at

sibi redisse de captiuitate, necdum aedificauerat templum, nee muros extruxerat ciuitatis nee habebat gloriam pristinet Hierusidem: sed habitabat in jontibus concauis.& ut significantius Gisce dicitur mi τά m,id est, deorsum positis &in convalle demersis.Propterea non ad eos si sermoDei sub rege Ezechia, sue Amon, sue Iosa: qui quamdiu stabat Hierus lem, populo Dei imperauerant: sed sub Dario te. e Persarum principe: de quo & Daniel mystice in suo vo- suminere serti Darius autem in lingua nostra Garat, generationes factae, sue qua et unit quod Gnece dicitur γ os γε---,Nec merebatur absque templo populus & deorsum habitans alium habere regem, nisi qui generationibus ser-N anno secundq Dari j regis in mense adhue hominis. ω eiecti de sexto, in die una mensis, factum est ver par di custodiebat: C su

bum Domuum manu Aggei pro mirae f

. terrain. Ergo quia Darius ama tor erat coitus, &socius dra-

aA conis leuius omnis virtus in lumbo esti idcirco in secundo anno visio populo cernitur: in immundo numero, & post unionem virginitatis & paradisi nuditatem, tumeas significante pellicos. Denique in Genes eum in primo die dicta sit,de in tertio,& in quarto de in quinto,& in sexto, post eo .ssiniatione operia singulorsi: Dinut Drus quia ιιnud: Insbcsido iuxta Hebraicu dc Aquila & sim.&Theo L no habetur.Nm in poterat secundus dies qua nun et si tacit, qui ab unione diuidit, quod bonus est b, Dei sententia coprobari. Mensis quoq, sextus ascribitur, qui non habet solennitates .sicut m s septimus:se dvicinus est diei si sex, in quibus factus est msidus.In quo laborac3 dote iacies comedis utebat,ac b c inem , de primam i leni iam inerudiu panis, de icina tenet at nobis tribulos despicia dc eum sene-

226쪽

IN AGGEVM PROPHETAM CAp. I.

E tem acceperit tritici lolioniagis auerusque secunda est. Sed gelio: Stabat Iesus intemplo, 6 clamabat dicens: Si iuuia Cquia rari altare aedificatum fuerat. Nailiteri uni repugilantes Di, rnina. me. ιιι α huncis Hunc poterimus bi- Io v. .fliost temelain voluetant extruere, nec extruxerant. iiiviro bere cum petierimus, Deo patre. tum quod legimus: peti- M-υώ. .

die mensiis ioci, factum est vel bum Domitii in uianu Agges te, G Salathiel quippe inici pretatur, petitio Prophe .ut deserens poeulus secui uiuili num Darii regis Dei. Et nemo venit ad Iesum ruit eum adduxerit patri:Nas qui unione diuidit,&sextu cetur ergo nobis nuxus, ex.

inesen qui prςtetierat.&qui a Ad Z robabel sinam Salathiel, ducem Iuda, politus per obsecratione Dei, numerus labori deputatur, ad & ad te sum filium Iosedech, sacerdotem ira &erat de tribu Iuda.regia sc Vmon reuerter uri ci, α gnum dicens ' btae ait Dominus exercituum, licet, α cdfixentin Vcluudante

sc queretur, quem mundum i - ' , - e , re Potabortus in Babylone, se-

iit diceris Numero De iis im. Vς bum de Zorobabel dicitu quia ibi rare gaudet. Fit aute verbsi ilatus est. Sed & iuxta altiore Domini qualens ad qum veniat,& quem doceat, in manu intelligentiam dominum nos'. um lesum sonat, quia ipse Aggri prophcra: qui bona babebat opera, dein cuius fictis quoque natus litui confusione huius saeculi ,&suerit prope meat. a poterat Dei sermo requiescere. Porid ubi manus sanguine grauissimum stamen Chobar, de videm magnam visionem Plenae sunt ,&interficitur Iesus, de audet populus dicere: cum quam sub typo eius Eaechiel in voluminis sui cernito, a si G seterum nostras: ibi non fit i imo exordio. Quyd autem dixi liuerpretari Zorobabel principe' 'DU. Vsque hodie immundas liabens manus carneus limes, de Babylon non quod vel E Princeps intcrpretetur, hoc di rista l. a ς ι dix d Dominum: sed quia sanguitie plorae iunt, xi: liquidem apud l lebr os exitibus integras nomen eius tra loquitur ad eos Dominus per prophetam: Νι eis .is, itis dit ut esse compositum :..eium dicitur istest, di magister,s- ἰ

guine enae sunt. Non fit in manibus eorum verbum Domi- Zorobabel.ille nugister de Babylone. Sed ad compendiumna: quia immundae sint: non venit ad eos sermo Dei, quia liuelligent ue pro supradictis minutis, princi n volat inter in se occidere sermonem Dei. Nec putandum in ilianu talia pietati de Babilone, siue in Babylone. Vt quo modo Iesus tum Agges proslie factum esse sermonem Domini: Sed illius Naue qui& ipse in typo Saluatoris fuit)de solitu- quia Aggeus nucrpretatur sustiuus: omnis qui potest se ita ditie populum in terram repromissionis induxit: Sie d iste cclebrare non insermo, to veteris i litiae & m qisiae, sed in propterea oitus in Babilone sit, ut eos qui erant in Babylonarmis synceritatis de vortatis . potest Dei recipere sermo - ne, i educeret in terram repromissionis de qua captiui indu-ncim Habeamus de nos mundas manus,&vocemur iraα- cti fuerant, de his quietant in vinculis diceret: Eam: σμιο τε, id est , festa celebrantes, de ad nos fiet sermo Dei. Pro nis rumina M. Sermo verbDomini,qui sa- ponamus ante oculos nostros, quia lex spiritualis est, spui. m iuales solennitates, de quibus scriptum est : Tritio se ira

tuarum dea io Si voluerimus in nobis fetis et onem Dei. simus Agget,id est, seta celebrantes. de non appareamus in conspectu Dei vacui: seminantesque in spiritu, de spiritametamus aeternam Vitam, ut celebremus ital minitatem pii.

mitiuorum de operibus nostris,qu cumque scioli auctimus

eius est in manu Agges, non solum ad Zorobabel dirim filium Salathies, de quo iam diximus: sed de ad Iesuin filium

Iosedech sacerdotem magnum. Quantum ad historiam per- sinet, esceres Zorobabel det tibia regia.& alter Iesus de inbusacerdotali. Quantum velli ad intelligentiam spiritualcm: unus atque idem est Dominus noster atque Saluator, rex de magnus sacerdos, cuius typum secundum id quod rex et ac DrottabatZoroba :secudum id autem quod pontifex erat, roruabat cognominis eius Iesus,qui interpretatur Deo salus,

id est, Domini salus, de cli filius Iosedech,quod de ipsum in

linguam nostram verti ir est.Deus:ς prax, id est, iustus. Iulius enim de Sanctus Deus patet, de Deus filias. de non in ipso iniquitas. Aduersus Marcioncm dc c toos haereticos, . b asto,cui benedixit Dominus. Simus quo tu Agges, de qui alterius boni, iustio cuius Dei filium, dc non creatoris, Per omnem vitam nostram usque ad consummaeoncm an- quem iustum vocati Mallarunt Dominum saluatorem. Et vela,id est, usque ad exitum de seculo isto celebremus sesta in re est Icsus magnus iacerdos, cui Omnes Dei antistites com- operibus nostri ,qnae nobis orta sunt in asio nostro. Multa parati pami suiu de inbit. Si cnim iste magnus dicitur face sunt, dc non huius temtoris, qii de solennitate dio tuti dos . rutique ad distinctionein eorum dicitur,qui minores quibus potest de omni lcriptura lectot diligens coartare in . sunt. Mi in res autem sunt onuies, qui extra eum, dc post ediciti tuam spiritualem. sunt: si quomodo primogentius cli omnis creaturae. de pri-Zι me bet tam salath et Au em Itida, --te .m muciiitus ex mortuis, se Princeps e magnus si in uniuer Pq. 3-ς Gu , . J Legimus in Paralipomelion: Iechoiii qui in Baby- si laccrdotibu . 4onem ductus est,filium sinisse Salati rei,de quo lautus cst Zina H - ' robabel. Quod quidem de Matthaeus gener ationeni Sunatoris enumerans ait: Post transmisrationem auteni Babylonis, Icchonias nuit Salathie Salathiel autem pcnu:t Zorobabci, Zorobal l autem genuit Abui. Hic Zorobabit de tribu Icida. hoc eli,de Dauid stirpe descendois tirus eii Saluatoris, iiii verse dc stria ei in adificauit templiinu d cii, Ee clesiam. de reduxit populum de captiuitatri ritam de vctetis templi lapidi biis. aliam dc nouis,qui pilus iactant impo-

Dilige ter attende, quod non Zorobatini vel Iesus dicant: nouaum 1 Utempnx omm a istandi : sed populus , , qui adhuc si ib Datio rese constitutus,necdum iugum termi- tuus exculterat : Semperque qui captiuitate rctinentur, de inicies sunt de Hicius alem , disteriint de morantur aedis caret cmplum Dei, de dicunt: nondum venit tempus domus Domini aedificandae Et tu quado vidcri saliquem egre istum ide Ecclcsia, qui uxditus suciat sathanae in interatum OrnH, v l. liti, x&licauit Ecclesiam:id est.&deret quiis populi Iudaici, vultui funus re , cogitate atque disponere, ut aedificet, dii rede de gentium multitudine, Deo priri extruxit tabernaculu. Interpretatur autem secundum multiplicoHcbraici sermo. nis accentus, vcl , id est fluctus adiacens , sue expositus, vel ortus in Babylone. vel Princeps de Bab3lone. Primae interpretationi ille fluxus contrarius cst . qui ibiuficatur in vocabulo letabci, id est . fluxus vanus, vel fluxus menstruatae : qui utique niani ste immunditiam lonat. Sed de Zabulon , nuctus noctis expriiratur. Relanquentes cogobilius mundi vanum de sordiduni fluxum atque tenubrosii. sequamur fiuxtim Iesu, ut nobis expolitus cli ad bibedum,

de largissimo sole se praeoci, iuxta illud quod dicitur in Eui

templum per pudicit am,quod per libidinon ante dusti uxe.-.5 ramo, diem de die tisiere: dic ad cum: Vet E de tu depopulo es captiuorum .dc tu dicis:nondum venit tempus domus Domini aedificandς. Qui seniel decrcuit instaurare templum Dei, huic omne tensrus aptum est ad aedifican duni nec rex diabolus potest impedire nec tioiles per cireui. tum, nec pietas simulata rate tum,assinium,hbcrcruio: statim ut conuersus inclamaueris nomen Domini, cicct: ecce adsum.

227쪽

2α COMMENT.

canis. In eadem die, qrra supra,riit sum vidi turbae e vitio tEt

HIERON.

Proficientibus prophetae operibus, prophetae quoque donait, S: naoto paumper silentio, ad id quod dixerat

succrescunt, populus:non flum venit tempus domus Domini aedificandet proscitur Domini qii si cogitata responti O,&dicitur ad eos. Ergo ne tempus est,vivos tra

bitetis in domibus deorsum verbum Domini in manu Aggei prophetae , dicens: Numquid tempus vobis est ut habitetis in domibus laqueatis, te domus ista desertam Et

nunc haec dicit Dominus exercituum : ponite corda vestra super vias vestras. b Seminastis multum, indulistis parum, comedistis, & non estis satiati: bibistis, & non estis inebriati: operuistis vos,& non cstis calefacti. Et qui mercedes congrcgauit, misit eas in sacculum pertusum. H ε n. S E p T. e Haec dici 5 Dominus Haec dicit Domin,

cxercituum : Ponite omnipotens Ion recorda

ratio eum illa tantum metere quae in bonam terram semii Muciit, di in fila horrea congresare. autem penitanest, iste omnino non comedet,sed tame peribit.Por

ib sui semitiat multa-innit pauca. comedet parum . & novi satietaten iuxta illud quod in maledictis Levitici Domi- inus committatur: Et i omeo

sitas.&in convalle positis, &mea domus quς in monte est, deserta erit Mitte, ut lixbetur in Hebraeo: viliabitetis indo. nubiis laqueatis, fid est ornatis atque copositis: de qiux notam ad x sum sum quam ad deluia, & habitaculum meum, in quo fuerunt sancta sancti

rum , de Chelubim. de melisa propositionis , pluuiis tigabi tur: i qualibu solithidine, si letorrebituri Ponb lecundum anagosen, Oniae te pus quoliabitatio vallis eligitur vel seruimus deliciis. importunii est. Vnde de Stoici qi libus curae est verba singilla desinire, tem rus di cerunt esse corriactioni liue esticienti x: quod significantius Graece dicitur Om te crum t pus, in quo non virtutibus, sed vitiis deseruinius . perit. &quas non fuerit reputatur in iiihilum Si quis ergo Ae nobis, vel in convalle habitat, vel in voluptate A luxuria faeculari suam contignat domum : iste templum Deo non aedificat, nee habet Dominus in eo ubi caput suum reclinet: δc cum vulpibus aedificet domum, habitaculum quondam Des pati

tur esse desinum. a s Et mmc hae aerat Dain.n ex re inum: mnire corλ estra Iisper via, ira. . Non sit aliud loquencis tempus,de aliud sa-oenus precepta mea sutura in opus venite: Dominus enim est omnipotens qui praecipit,oc utique non leue est Des omnipotentis imperium. Habuit iis laucusque corda vestravitiis seruientia tine ordine, iure prςceptore, quocumque trahebant deiideria pergentes. Nunc autem Dominus vobis praecipit ut ordinetis in se charitatent,dc potariis corda vestia G. Per vim vestras. ut nihil absque iudicio de consideratione

iaciatis, sed se per ante pedo vestros legalis lucinia praece ratis ras.', α dicatis : I uerna diluu mera lex tua , in Lesemilis meis. J V A certia ita: quia dicitis non est tempus aedificandae domus Domini, de ipsi habitatis in habitaculis quae sunt in ima demersa,domus autem mea deserta est:conitd rate iubente meDomino,de in memoriam redigite quς secentis,& quς passi sitis.

b Seminastis multum, intab stu parum, co edisu, σα lomnis labor vester, qui aedificastis domus vestras deiieglexistis donium Dei, non habuit citentu. seminastis enim plura,& nautio minus quam satum fuerat congregastia: nec potestis dicere ideo famon sequutam, quod in extruenda tam agricola cessauerit. Comedistis quoque ne fortitan E vobis quispiam diceret voluntarium suas let ei imitam j dc non estis satur Mi.quia paruos fructus congregaueram in horrea. Vi- corda

num bibistis Evniens. sed non tantum , t laetaretur cor vestrii, Domι M, ω m rcra in manu 12- , ec e secu de diceretur de vobis ει inum latitat cor sua. Et illud Apostoli: SH ut sopus mansim :quod τί- .ios , stis pallium sed quod frigus non repellaret, nec seluaret ca- superaeditavit, me cede mactat iri, hic congregat conor nner non iurabimini.Qui verbiaiichius est, usque ad iacietatae comeda, & explebitur in illa quod scripti est: Iu ωc me' ι

liter qui penitus non bibit, fici perabit: sicut&ii Iudith

ii quis tamen vult librum re- Iudis ic ac pete mulieris.) Et paruuli liti perie ait. Qui autem parsibi it , bibit quidem, sed non

viqiae ad ebrietatena. Porid 'M . iiii Potest dicere ado omino: ς ιιι - est, de inebriatur cum Noe.& licet in AEarpto constitutus, tamen in conuiuioloseph .csi Patriarchis de fratribus vino nuda: Iste prς niagnitudine laetitiq."idiano gaudio cum Apostolis, versus in ectasin appellabitur musto plenus. Quo modo autem no Aci. L.

sthule expolitioni contrarisi illud quod filu Ionadab filii Rechab vinum non biberint, & laudentur a Domino, in

Hieremia competentius dissetetur. Posthac dicitur ad eos Hio. 1 L qui negligebant dificare templumDomini, O iiii iis naue caesam. d intelligimus de centeii motatio psal mo, in quo de Deo dictatista ob =- r ri lamentum a eius e . qua enim secundum Hebraicam veritatem reseratur ad terras quae ambiantur Oceano,tamen secundum I xx. translatores qui dixerunt: πι genere masculino,dc non αιτ s,genere sceminino: de Deo quod dictum est sentire compellimur,eo quod inuestigabilis lit eius sapientia, deponat Dominus traiebras latibulum suum, de n5 indignis quibusque eius sacramenta prodantur. Unde & iustual - , , ιtur,& iuicata Inrarde meo absce τῶ eloquia tua, γε nonpeccem tibi. DHoc pallium de multiplicis sapientiae sensibus verbisque c5- , i ι textum.non sinit seruentes spiritu refrigerarti nec dilo solus calorem Borea stante frigescere. Qui vero medius est, α habet quidem pallium, sed quo non totus operiatur, quo modo parum in norma comportauit,&comedit,&non in satietatem, de bibat de non in ebrietat cim: sic operietur quidem sensuum otarumque suorum pallio, sed non calefiet. Qui autem Propter nimiam aminae paupertatem non habet pallium, ideo non habet, quia mutetiplicata iniquitate charitas Minb. 1 ., refrixit in eo. Vnde & iuiusmodi homini, cuius ab alio patilium possidetur in legepraecipitu&Reda sei ve 3 in mum an-- te qu.i tercidat. quoniam pauperest, in mimo halai 'em Sed de hoc eis accidit qui habitabant in convallibus, siue in laqueatis domibus,dc dicebant : Non tam venit temp- domus nomini aedifrantia, ut mercedes in pcretii sum sacculum com siegarent. Si quis E ii 'bis binia operatur,& digna mercede quam nobis redditurus cst Dominus, de quo dicitur:Ecce c. v. e

lorem. Quicumque etiam vetarum , litie negotiation siue mercenarra manu mercedes congrenauit, rustra labor sine pretio laboris impensus est.Omnes enim,velut si qliis an per tutum sacculum mittat, pectiniae. AEuxcrunt. Ned Sc iuxta

intelligetitiam iri titi lem , hi qui de Babylone reii eis sunt,

de necdum aedilicauerimi templum laci, sed aedificationem eius quotidie differentes dixerunt: Nondum venit tempus domus Domini aedificandae:nee captiui sunt,nec adhuc plena libertate doliati vertim quasi in meditullio quodam posti,scininauerunt multum, muleiunipariam: comedei ut, de non sunt satiati :biberiint, de non sunt inebriaci: ore erunt scide non sunt calefacti: eongregauerunt mercedes, de quasi in rei visum marsupiu mitteretit, rἀiderunt Si quando videris inter multa opera peccatorum sacere quempiam nonnulla quς iusta sunt. Non est tam iniustus Deus, ut propter multa mala, paucorum obliviscatur bonorum : sed das mansurasque mercedes, A virtutibus vinules semper adiungens, coacerirat pecunias in sacculum non potussim. Qui autem post bona opera non semel debis,sed frequentet peccat, dc praetentain cnalitatem sequentibus vitiis obseu rat de sordidat, iste inpertusurra sacculum pecuniam congregat. Haec autein Omnia euenerunt eis qui dixerunt: οὐum enit tempus domus Damim ad Munda , de cum

ipsi habitaret tin conuall,bus, descitam esse domum Do mini patiebantur.e Iat ά .iι Dominus exercituum: polle cor a vestra supre as vestras: ab aere in motuem, me. J Rursunt vobis ego Dominus pracipio, qui de prius iusseram, ut ponatis corda vestra super vias vestras, de consideretis cuncta quς geriti de resinquentes studium domorum vestrarum humilia ast datis in montem, ubi non sunt ligna quae comburantur quae ad opera domu na ex prosciant. dc ut hoc faciatis attri

228쪽

IN AGGEUM CAP. III. ads

hiscitote placiturum esse quod mitis. Altini Hebrii - mentem, que s Mante solet eisnere,a rosinu tenuit. E-ti inlatu ad contigna, im ligni fuisse necessiitia, stantibiis D litie arbitror esse rorem, de quo in benedictione dacitur muris templi pon incendium. Hoc illi Nobis autem prςci- ad lacob: Det tibi Deus de rore coeli, de rorem Hermon qui Go

rnu ,non extra vias nostras ponere corda nostia: sed quae

prius posueranius, rursum ponere in viis nostris postquanoc secetimus. ascendere de domibus cocauis in m5tem, ut cum peruenerimus ad sertamonis altitudinε , in quo ne cessaria ad aedificatione tem

pli Dei ligna sun de omni scripturae monte tin quo varia virtutu Se paradisi ligna plantata sunt Prricidamias ea, de aedificemus teinpiadnio peti, bonis, de dogmatibus veritatis Q cum fuerit extructi placeat domino,ut glorificetur in eo. Igitur quia haec

mandata sunt nobis, Ut ponam corda nostra inviis nostris: ascidamus in monte rationa

bilu.&ad singula problemata,

congrua detinii noniis scripturatu ligna quae entes,pr cidanausea, reaedificem' do descendit super momena Sion.&descendit non de aere, in quo multiplex volitat aquila dc accipitrum de vulturum numerus, sed coelo: ut si cu-

ω glorificabor, dicit ura Uur. Respexistis dominus. a Respexistis in sesea , ct sunt ad amplius,&ec fa- priuaro intutissis md - ctum est mi ires: & in- mum, se uolauiiD. tulistis in domum,& exussaui illud. b Hamobrem, licit dominus exercituum: quia domus naea deserta est, x vos festinatis unusi quisque in domum suam : propter hoc super vos prohibiti sunt coeli ne darent rorem, & terra

continuit germen suum. c Et vocavi siccitatem super terram, de super montes de super triticum, x super vinum,&super oleum,&quaecumquemum sapienti'in nobis: post. profert humus, & super homines,& super iu- qui enim ii c fruerit extrum. naenia, de super omnem laborem manuum.

nnis edincationis eius erit, vi

dni glorificetur in nobis. IRO Mami incJut abiecta mora, S: omni peceata hominibus insetatur, possit & pro glaidio accipi. ambiguitate deposita ibidiosius aedificeti, domum meam: Vocata est autem siccitas, siue studius super terram&super dico de aliud Qvobis acciderit, qui dimit istis Oificare do . montes: vi non proserant triticum,&vinum, oc oleum , rea Et

ius anima ardet perturbati

nibus, & iacido diaboli vulnerata est,refrigeret ut hoc roastus suos i Eperet. Qia pretento terra quo non affert germe suum. Neq; enim sne rore Christi potest ulla

anima afferre sumenta.

rera,ere.J Pto siccitate I xx. hue . id est, stadium trans.

tulerunt , sed & in Hebraico tribus literis scriptum reperis: n: Qiiod g se legimu*, i. gladium sonatisi limn id est, belli

νκv--.quod nos transtulimus r

siccitat Et licet melius in ute-

rem ventu transferre Pollit. Et revera,quoniam sermo de terra est. & de agro tu sterilitate: magis mihi videtur ve

tus urens in praesenti loco intelligi debere qua gladius:licet omnis pug .quq proptermum meam: non ut supra: Seminastis multum ,& quia se. mentem terra non reddidit , intulistis parum: sed cum i imcxndescerent segetes, de messium tempus instaret, & stu 'menta vos tenere in manibus putaretit, messuistis vacuos culmos, ct inanes stipulas sine spicarum migibus congregastis. Plenae erant areae, spes in oculis luctus in manibus.

Sed d: hoc quoque ipsum, quod vix de multa segete,& infinitis acervis suerat electi ini, intulistis in domum, de meavit te dispersum est. Exufflaui enimi Καλ& redegi ad nihilum: quia frumentum emortuum de vacui solliculi, quae vulsa esui sunt, satinam de simium non habebat Potest autem hoc quod dixit: intulistis in domum, exintiui illud . de de donariis acciri,quae offerebant in altari,&Deus exu Maiierit ea: Sed quia dixis, intulistis in domum: si ea quae illata sunt donaria intelligimus, utiq; in templo oblata dicimus: Et non nobis congruet quia eo tempore domus Dei adliue aedificata non fuerat: quod quidem usque hodie pietas ite contingit, ut habitant in aettificiis humilibu . de quantum in se est despiciunt desolatam domum Dei, de cum possunt

aediscare.contemnunt,d quasi iam videntes maturas segetes, fruebis sibi suotuin operum res romimini. dc fallente spe, pro magnis vix parua reperiunt Sed de haec quoq; pa ua,quae in domum de horretina ment s condiderant, exstiniuntur seritione Dei, quasi indigna eius custodia atq; iu tela. Quoties vidi ego tam in doctrina quam in conuersatione de quibusdam sperata plurima, postquam ventum est uti liberem tempus memum, id est, tempus locendi, vitamm, si iam ua exemplum praebere populorum . de excelso praecipitatos, Sc minus inuentum in eis quam opinio sibi omnium promittebat. Vnde accidit ut paulatim negligen- subrepente patruum quoq; ipsiain , quod videbantur habere per delent. Hoc aute idcirco perpessii stantiqui a securi suerunt in pristinis domibus suis, nec ascenderunt scripturarii montem , aedificationis de eo dominicae ligna caedentes nec extruxerunt in se quotidie domum domini: sed de. spicientes eius desolatione,etiam id perdidere quod se ita. te credebant. supradicti enim mali hae caiisa redditur-

b s Non solum

inquit, coeli pluuiam non dederunt,quibus irrigata humus fruges iacit, ibi ne torem quidem matutinum atque no- triticum,dc vinula .d oleum,& omnia quet terra gignit:ho. rnum utarentesam, saltem humore modico temper mines quoq; ipsi eclume ta& uniuersus labor manuum, rentur.Terra quoq deuorauit, asticolia non reddit vias . secante gladio, de siccitate,Vel vento urente dispereant.

quaecunq; sponte generat humus. Praecedente autem fame, consequeliter super honfines. dc superiumeta mors venit. Et idem gLdius,vel vetus urens, omnia quae manus hominum laborauere eonsumit. Vocatur ital, vel inducitur ἡ- μγ μ- in Huius fisero rami ramum Hi se .um,ut anima nefligens quae terra interpretatur arens, Ze rimagis in concauis itarequa domum Dei extruere desiis derat) eius mucrone seriatur, de quidquid fructuum seputat habere. disperdae. Insertur etiam i ad ius super montes eleuantes se aducisus scientiam Dei,de super frumentu, de vinum de Oleum: quibus quasi cibis de potu & refectione, I reticorum conciliabula deceptis populis blandiuntur. Congrue quis dixem eanem illorum cile panem luctus, & οβ ν. a

furorem draconum elle vinum eo a , de surorem aspidum 1 ., insanabilein:Oleum quos repromistinnem de coelellibus, quo quasi ungunt discipulos,& laborum praemia pollicen- tur,quae deleuatur propheta dicens: Olium ahrem luceatoris P . to caput me km. Sed de alia,quae absq; auctoritate de testimoniis scripturaru, quasi traditione apostolica sp5- terereriunt atq, confingunt, percutit gladius Dei: homines autem de iumenta, vel γε sus id est, cogita tion es de sensus eorum accipiamus. Vel certe rationabi tes in est & irrationabiles, id est, doctos de indocto pari ter, dc omnem labolem manuum, de ieiunia eorii Se obser uationes varias, δc id est, humi dormitiones. Qui tribus quadragesimis per annum ieiunantes, de humiliantes animam uiam,de vel maxime de Tatiam radi ce crescentes super huiuscemodi laboribus audiunt: Tinia

posite sin ea a Hςc autem uniuersaqv dixi. possint de Ecclesiae tectoribus intelligi: qui aedificantes carnalem domum liberisque suis de possessionibus prouidentcs,n5 curant,vel in scipsis extruere leplum Dei: vel Ecclesiani domini,quae insccta de diruta est, instaurare,quorum si pe vita de sermo incongruus scandalizat plurimos, de de Ecclesia eiicit, de ad solii dinem perducit domum Dei Nec haee dicimus , quo uniuersos generaliter accusem is sed quod in omni Oilicio de gradu sint alii qui aedificent, de alii quid struant templum Dei. Et propter eorum vitium, nec coeli

rore, nec terra det germemsiccetur humus, montes areant:

229쪽

COMMENTARIORVM HIERONYMI

A a I aut liuit Zorobati me.JDiligenter attende: propter de vi supra dixi, in ima demergi. Prouocaretur vero ponere duas inteli etias Saluatoris in Zorobabel duce& Iesu fa- corda sua pervias suas.& meminissent propter negligε-cerdote,ipse enim &i exesi& sacerdos, non dixerit Zo- tiam quanta perpessisierint. Et ut ascenderent in monte&robabetin Iesus timueriint: sed audientibuι Zorobabel, de eaederent ligna &aedificarent domum domini,& non irat Iesu,& populo verba Aggei prophetae: quae verba sunt do- reiiciat ea quae suerant ante perpeis. Denique in his viginti

a Et audiuit Zorobabel filius Salaliel, de la

titudo. quae necdum in unum Iosedccb sa rdo in gnu , Nomi ς rςli furit in die .iees tio quarto Det dictu vim venerati nee quiae populi Vocem domini Dei sui , dc Verba . in sexto mense, anno spiritui copulatus id ei te me- Ataci prophetae, sicut misit cum dominus Deus secundo Darii resis. de saciem M. u. ι ruit 'ipi uvβ Timuit autem corum ad eos timuit populus a facie domuit . bat opus in domo diti exerci b Et dixit Agreus nuntius domini de nuntii, tuo Dei sol. Prae ipitiar aut e ridomini, populo dicens: ego vobis cuin sum, di munus. c Et sucitauit dominus iri itum citium odosi eredas spuitioles de Ipi

populus a lacte cloimniicies quod scies .iamini super

ici magis terias de terranis. . 1

moriam eorum. 2t dolirinus.

bl md ini. ccinis . - J Zorobabel ubi Salathici ducis luda, S spm tum victimis placente, beo tale Quidam puta:&loanne Bi- Iesu Iosedech sacerdotis nisani,& spiritu inrc- nos praebere: ut suscitetur in rusta & Malachia qui inter- liquorum de omni populo: de ingressi sunt,& D- nobis Spiritus si ictu . m-PVςtatur Angptu domini, & ciebant opus in domo domini exercitauim Dei gr tamur in domu duictu

A Pnii tui citat' eita patre in vir-N septimo mense, vi sitiara & prima mensis, cive. secundum spiritum san- factum est verbum domini in manu Aggci ci ille ionis de resurrectionel rophetae , dicens : Loquere ad Zorobabel si, mortuoru: v ille praesiit Ope

diuius Dei assumpsiste humana cor. pota, Dinter homines coite satos.Nee mirum hoc de Anselis credi. cupro salute no

nra i in filios Dei humansi lium Salatili et dueem, ad Iesum filium Iose ri, o Veto faciamu i so d- O pu assumpsurit, ob hic decli saeerdotem magnum, Si ad reliquos popu--

caulam etiam de apoclyphis , a. . V . ., , , , naen ODei aDei facere ante no

. et tunc Hyd Iacob qui postea domum istam in gloria sua prima, α qui l vos, eie. ni.&eredamus instre

vocat a Israel, Angelassue- videtis diamur templi in Dei, de earit,& propterea stippulatauerit static ita ventre matiis se . quae domui Dei digna simi perpetrentiis. Quoniam vero Ioannem quoq; ad vocem Matiae matri domini. exultasse adhuc in saeculo iunius A tempus aedificationis nostrae sub in utero Helizabeth: Et omnium rationabilium unam esse naturam,3 ob hanc causam homines qui placuerunt Deo equites Angelis neri: Hoc illi sentiant. Exteris nos nuntiudomini,id eu Angelum, qui Hebraice dicitur i nxhu: sinplicitet prophetam dictu in recipiamus: ab eo quod domini voluntate populo nuntiauerit: itue quia in multis locis do . minus noster atq; Saluator, Angelus Dei di mir. Sicut ibi: UM ,.b M gnito illi . A Vbia: typum Saluatoris diei mus in Aggeo Dario rege vertatur in quo generationi conitigiis carniq; seruitur) idcirco in sexto numero quo si iux eit mudus, dein secudo anno, qui diuidit unionem mare. ia enim in fili inundi reparatio iobolices; consistit.duplicem numerii diligit ingredimur domu doni ni. utroq; populo congrega. to extruimus templum Dei Ex his enim dQodecim numeris vicesi .ni quarti numeri sui tua rasistit: quia tam excit cum .isione, qtiam ex gentibus, Christi ecclesia prima quae praecurrilse Porro ait, nuntius domini denutiis domini: euersa suerat xd .ficataeis Sed &hoe possumiis dicere, quia Tale est quassi dixisset, propheta de prophetis QEod est,nu. octau is numerus qui sanctus est, de in vetae circumcisio istius dni populo dicens: Eso vobiscum iri, dicit dominus: Vpo accipitur, tr is catus,vicesimum i ortu numerusacit: Non loquitur ad Zorobabel Se Iesum, cu quibus in qui- uraliter nos docemur, ut aedificemus domum domini Dibus semper erat dominus t Semelenim eos diximus seelin- ainpiitatione carni re vitrarum circi m ilione.&verat, a. dum diu et sta intelligetra, in persona Saluatoris accipi sed ritate elle credamus .in nomine puris& filii d Spi litus cui- i. I in. d ad populum qui timuerata ficie doini m. Qui 'lilia populus cti. Porro alius scxius quarto suppiitauit mina rum Se quo erat,nodum ad Dei venerat charitatem,qi foras mittit ti- tuor resei t ad elen enta mi indi, ex quibus subsitimuι, secinore. Accipit ergo populus pro Dei timore mercedem .vt. Vero ad conditione mundi in quo ipsa elementa vetiantur. diis cum illis sit &ei sensus Ego ero vester adiutor aedifi- Et dicit: quia adhuc mi teria sumus,&graui corpote cir- cate domu mea, i in vobis destructa est: me in medio vestri cumdam tir, & semimus generationibus: extrucre quidem stituto, nemo xdificationem vestram protribae poterit.

me se septimo. iii quo C dennitates Dei sitiit:prima A: . tutum interpretatur suscitatur ergo spiritus Zorobabel,& cesima die inensis: id est , compl. tis tribiis hebdomadibu . spiritus Iesu. interim seculum lueram .ut regnum &sacer- d persecta in mysterio trinit iis requie:Tertio Delum est dotium aedificem teniplum Dei Suscitatur stia spiritiis po- verbum domu iiii in arui Aggui proelietae, qui continuo ruti qui in eis ante dormiebat: non corrus .no anima: seu ut i .i resudabat, ut semper in co terna Dei haberet acces diximus spiritus qui magis aedificarescit templiani Dei: Et silm. l ιxteritorum enim obliuiscens.&an laturii in se ex. i. ingressi. riseium suetant, faciei, mi opera filixd gna erat tendens, ita quotidie laborabat quasi procedentium opeiarenturalibus domus domitii: in de almo Darii regis. qtio nihil haberet. Dicitur ergo ei: Loquere ad Zorobabes, de adde supra: in eo mense qui & in principio positus est, sed no I sum,de i eliquum populum: qui videriit antiqua domum in eodem die: Ibi enim unus dies mensis ponitur: hic vero D i. n sic ii uersum in. Duration. eius: miniquid ad Gi a vicesiimusquartus ut inter primum diem, quo dominus lo- ratione prioris no talis eii ista lux cernitur , ut qilodanio. ruitur per AEgyptum,& xicesimum quartum quo in eis dono et videatui ZVerum nolite desperare, ne illa mi .unt,&iaciebatos' in domo domini , viginti duo dies me- nus dimittite: scd de rii Zorobabe tu tu lesu,&olim,

sunt,& iaciebat op' in domo domini , viginti duo dies medii laetitit.quot& litene sum apud Hubraeos. Necti scenim , o habuerat doceat, quae est ent elementa principii sermonum iam vobiscu, A sermo meus que repigi vobiscu cum egre Dei. ius eos prohioeret dicere. Necdum vellit tempus di deremini de terra AEgypti. Et spiritiis meus non recedet at ille, corisor omini.& facite ortis in domo mea: Ego enim

mus domini aedificandae, & habitare in domibus concauis, vobis: nolite turrere: ego sum qui iubeo, dominus omnipotens,

230쪽

dabam,& in Stivi monte stim visus commoui ccclivri de ter ram,& nure rubrum , causerium. ut vobiscum ponerem te stamentum nunc aute polliceor vobis .me adhuc semel coelum & terram de niare N aridam coinoturum: ut illis commotis moueantur omnes ge

Dominus nostet atq; sal vator:Tunc implebo domum ista gloria maiore quam prio rem,& tam rvobisad .dicit Dominus omnipotens. Et ne sorsitan sponsorem pulcita infrinu: Meum est aurum, Mnem .per quam quadraginta almis circumduxi populsi. Hae cadline sones mouebo: diactum cernimus in aduentu At ii. intdomini Saluatoris:Tempore quippe pMonis eius, fugiente tur. 13. sole ea tum mota est, de tenebis fati. sum iuίου sunt super omne tercatu, ab hora sexta usq; ad horam notiam. Mota est terra, de

. - . saxa scissa sunt,& sepulchra

videtis hanc nunc 'numquid non ita est , Vasi rei cita:motum est mare, dra- non siit in oculis vestris Et nunc consortare ZO- conequitum erat intersccto:

robabel, dicit Dominus confortare Iesu fili Iesedech sacerdos magne, confortare Omnis populus terrae, dicit Dominus exercitu una . Et facite quoniam ego vobiscum sum, licit Dominus cxercituum . verbum quod pepigi vobiscucum egrederemini de terra AEgypti, de spiritus

meus erit in medio vestru , nolite timere. Quia haec dicit Dominus exercituum: Adhuc unum meu est auctum, dc meae sunt modicii est . de edo commovebo c*lum, id ter

cunctis opes. Ego in Ornan. - a o

tum templi aurum argentoq; ν&movcbOOmnes gen- doliabo, ut maior fiat huius Et Vcmcidci id cratus cunctis gentibus&domus storia, quam pnotis. in picbo domum asiam gloria, dicit Dominus e. Et disti cile videtur, et polli- Xercituum. Meum est argciatum, Ec meum est ce'side humato infidolos ad aurum, dicit Dominus exercituum. Magna erit

gloria domus istius nouissimae plus qua primae, udicit Dominus exercituum Etui loco isto dabo

pacem, dicit Donamus cxercituum, docere r. Electa de Epiam ut imi Ora promissa semper haesi. tat: propterea rursu dico qui

Promitto: dominus omnipotens sum. Potio quia scio ad aedificationem incI, iat domu, hi e , &Quaesoperatura iit domum: In vicesima S quarta pristinam, nil itata sacere, ut noni pacem,idcirco de hanc Vondeo: Dabo olim in loco illo pa-

emi, dicit dominus Gercituum ut pax, Pronmar omnem

se sum, custodiat domum meam. de iit in pace locus incus. sinterim e positioius lineas duxerim, ut ex his ad sublimiorem intelligentiam etiam nobis taceniabus prudens lector ascendat. Fit ergo scimo Dei ad eos qui operari coeperant in domo domini omnipotentis iam in requier id est, in mense septinao,& in trinitatis plenisi in O sacramcnto, vicesima prima mentis,&ad Aggeum Dei festa celebran-

. tem: tui rurbum inaniam suam sermoni domini praeparinue-- , Iat,&dicit ad eum Loquere ad Zorobabel de tribu Iuda,&v ad Iesiam cicerdotem magnum : qui pro nobis de homo W fieri dignatus est,&sicerdos de ad reliquias populi rad comparationem enim totius orbis, parua pars risit in principio credentium. Igitur quae locutus sit, audiamus. Fuit quonda ut Isiael domu,Dei quae illine ita deserta est,ut nec fuisse credatur:ex quo quae fuerat dilecti,& qui non populus Dei, coepit esse populus Dei. Et est domus illa quondas u glorias ne in coiisecetuZorobabel, de Iesu,&reliquiartim po puli quasi non sit. Hoc autein non solii in de templi aedilicus, quae ccinimus corruisse, accipere debemus. sed de onmibusqira: quondam praecura liabuere Iudaei. Veruntamen quia iacta est prior domus quasi non subsistens: prouocatur Zorobabel dux & Iesus sicerdotivi regnum Chiatu de sacerdotium roboretur.& populus eius qui qxiontan ei rq fuit populus, faciat opera ui domo donniti, & sciat Deum sibi elle Praesentem,laciat quoque vcrbum, quod pepigit Dominus

cum eis quando egredi citamur de terra AEgypti: Atque utitiam de nos egredi in ur de X gryto, ut verbum testameit -ti quod accemimus i inpicamus. Repromittit quoque Do minus Deus lus qui faciunt opera in domo eius, de implent quem acceperes monem. spiritum suum,dicens Et spiritus mos erit in medio vestru sacramentu cernitemnitatis Ego sum vobiscum,& spititus meus, x verbum, in quo posui x iumentum cum egrederemini de AEgypto. a auloen dicit in medio ucifruia uitali id sentiendum est, quod in E-ilangelio scriptum legitur: enim nν nis ιι H, i ρσα me veram . IIaee ergo dicit Dominiis exerci tuum ad vos qui videtis domum priorem sic eue quasi nolit. Moui coelum,quando de coelo audita in vox inea. si muterram,quando priori populo tiadidi testamentum S in ad .uetu meo,caligo,turbo,&teni ae cernebatur. Mom mare

rubium. 'ndo viam Pr bui Populo tranteunti. Moui ari. iam,ves.sgri tum Per plaga, culta Des vacuJ, vel solitudi mota est de Mida, infructuos, quondam gentium solitudo.

In hoc autem vinucii iratis ueniore,commotς sunt etiam omnes gentes: coiia tu .--- UM it. ἡ mram exivit sinus Apostolor si domini, de verba eoru penetrauerint viq; ad terminos orbis terrae. Ob id aute omnes mo-t sunt nationes, ut ex earum motu veniret elem genuum

multitudo,& qu ubicumques cura sunt. Verbi genua electa de Corintho:quia multus erat in ea populus Dei. Electa de MaceAonia: quia gradisin a Milaloraca Eccle-

S E P T. Vt arcanaDes&nulliant ar Vires ma se quam uelata sacramenta cognosse ni rent.Quid plura omnes ines comm tritaint,ad quas Saluatot Apostolos miserat,dicens; it. aluntes docet mnes entes: & ex musiis vocatis pauci Hecti, rimuli uotu Eecletiam construxeiunt. Vnde N Apostolus r. n. . .

deinde filios memorat electae. Commotis ergo gentibus quas quidem postbmus& contrarias accipere fortitudines, non valentes spicii dotem domini sustinere, verterui: electa innium gentium.& repleta est floria domus domini:1 il

secundum Lxx. Caetetum in Hebraico melius & significar tius habetur, ut supra posuimus: Et omnes gentra, crveniet d sidera ut iunctis gentibat. Vere enim postquam illo emi impleta est gloria domus domini. Et quantum dominus

distat a seruo, tantum domu, domini melior est eui praeest dominus, a domo priore cui praefuit fetuus. QMd aut

uum. Noli puto quemquam existimare quod de Rrgento loquatur& auto,quae a ciuitibus de regibus possidentur. Hoc crinia modo, non solum argentum & avium est quait creatoris, sed de caeterra metalla.xs,stannum, plumbum .dcquod domat omnia serium. Sed ego argoitum. Iuq domu Dei ornatur,existimo eloquia scripturarum, de quibus dic

culto sanctorum si u dein cordis versatur arcano,& sple- dct vero lumine I ti. quod de Apostolum de sanctis qui se . rei si indamentinia Cluisti aedificant, seniisse perfricusi est ,

Aurum,ar Rum, lapido pretiosos: Vt in auro , imisus o cultus sit: in argento scrino decens in lapide pretioso, ope. . ra Deo placetitia. Hi metallis illii or ne Ecclesia Saluato x: quam quondam synagogas ierat his lapidibus vivis aedificatur domus Christi. de pax et praebetur aeterna. Porio quod sequitur in I xx. Et pacem animae in acqui titionemo. rami qui creatur. ut suscitct templum istud: quasi superguside vix cohaerens squippe quod nee apud Hebiso Mnec apud alium quemquam uincipiet sertur, omisit ius. a s in ri Macr.3 n. . d. c. JPro terea S I xx. intUr tum editioite posuimus, quia in q uousdam verbis dii sonare videbantur. Et hoc quod dicitur: Propici numera coisi matutina,dolcbunt i sacre malitiarum tuarum,& oderatas uiror ri: arguetues Q nec in Hebr. nec apud alios interprete iii uelut r. Notandi imautem quod in tuo loco: In vicesim de qua ita die meus is uolii anno s.cumio non ut sopta tetria

SEARCH

MENU NAVIGATION