Methodus medendi, tam generalis quam particularis. Per Ioannem Riolanum, ..

91쪽

pe,cardiogmos,pulsus languidus, celer tamen, inaequalis:difficilis & putida spicatio, non iniuria sane,demonstrant, cum omne venenum eo

ipso quod venenum, aduersum vitae, illius a cem primum impetat,nisi cum alia parte priuatas re occultas inimicitias gerat, ut lepus marianus cum pulmone: Ab excreto non est certa coniectura, Urina enim alias sanorum similis, qualis in diaria simplici,alias oleosa, ut in hectica & colliquante febre,alias cruda,flaua,nigra, qualis in humorali:quia enim seminariu contagionis spiritus , humor quin solida viscerum substantia primum excipiunt non enim promiscue & indifferenter obuio cuique, sed an rogo duntaxat communicatur) accidit vinoi nunquam diariae alias humoralis, alias hecticae speciem & signa prae se ferat: Omnes tamen ea consequuntur quae continuas & malignas febres.In praecordiis summum incendium, unde sitis incredibilis, & inquietudo, Somnolentus' torpor accedit virium imbecillitate,quo tamen interdicendi sunt, ut motu & vigiliis venenum foras crumpat. Pugnandum est imprimis aduersus caulam externam: Aer, publice & pria tim accenso igne repurgadus, eterogenea enim separat & putredinem absumit, si ex lignis doratis 't Iunipero paretur, erit gratior & spiritus vitales magis recreabit: facultas ipsa vit lis,sumptis& admotis cardiacis roboranda, ut

resistat veneno.

τί conseruae bu glossi & borraginis an ξ j. corticis & seminis citri an 3 ij. diamargariti sti-

92쪽

gidi,trochiscorum dc camphora ari 3 j. adde si

vis boli uinent & terrae sigillitatae tantundem, rasurae unicornis: aragdi, ambrae an Psi. cum strupo conseruationis citri fiat optata, vel cum saccharo in aqua violarum, bufossi, Scabiosae, Cardui beneclicti, soluto, fiat electuarium per tabullas qui si calidiora videanturprς sertim aestuante coelo,temperentur additis rosis, violis, santalis , Pauperibus satis erat puluis ex cortice& semine citri,cornu cerui, Zedoaria, dictano, Angelica Tormentilla,gentiana, sumptus cum aqua cardui aut borraginis,pondere 3 J.Admoueantur cordi Saccus, Fotus, Epithcinata: Sa culi parentur ex rosis rubris,uious, floribus b glossi,cortice citri:ex eorumdem decoctis, aut

aquis destillatis, fiat fotus , Additis pulveribus

aut electariis cardiacis, epithema: in ossicinis

seruantur duo venenorum omnium & venenatorum morborum secteria , Theriaca &Mithtitatium,quibus ad imminentis mali praecautionem & praesentis depulsionem manifesto vitae & sanitatis commoda via est antiquitas tam sumptis quam admotis: Sumuntur 3 j. per

se aut ex aqua cordiaca, Admouetur cordi forma linimeti cum succo limonum, aut pondere permista conseruis cardiacis forma emplastri. Conuenit inter doctos cacochymiam leni c inartico minuendam, quo utendum erit cum decocto cordiaco , excinpli causa,si accesabilis .& maxime omnium humorum virus conceptuse vid eatur, quod febris biliosae iam dicta ligna

93쪽

radicis aceto sar 3 6. Scabiose, cichorij &Pimpinellaean. mi seminum citri & cardui benedicti an 3 ij florum cordialium an pi. fiatd coetio: in collaturae j iiij. infunde Rhabarbari 3iisi. in expressione leni dis loluc syrupi rotarumlolutiui jisi. adde camphorae grana quatuor, fiat potus, non ausim vehemcntiora, ut diaprunum solutivum dc clectarium de succo, diit obuere, ne naturam conturbent, tantum ab

est ut diacrydio,aut antimonio uti velim. Multi tamen huius quatuor aut quinque grana in aquis cardiacis macerant, Infusionum assirmant dari scelicissimo succcitu: quidam comon Cant

trocbiscorum. Alandat 96. cxcipiantur conserua, buglossi fiat bolus, superbibat aqua camdui benedicti. Si pestis synocho summe putri similis vide

tur corpus plethoricum,non dubito venam tuto & aegri comodo aperiri possc : Si vero eph merae aut Hecticae,minime: Hinc illae queria moniae de mittendo sanguine in febre pestilenti: Omnibus probabili ratione & contraria experientia certantibus. Quidam assirmant eorum vix unum euasill e quibus aperta est vena,

alij vix unum interiisse, nullumque maius &piaesentius auxilium se percepillei Febrium distinctione dissensio componenda est. Celsus commendat balneum & hydroticum, Ut percute virus crumpat. Confert alas & inguina illinere oleo scorpionum ut venenum eo attrahatur substantiae similitudine.

94쪽

BENE MEDENDI.

De Morbu conformationis. C A p V Τ I. Sola consorinatio facit instrumentum , p rumque refert si membrum dixeris organicum an conformatum : Illa autem consistit in Incatu necnon cMutate, figura, asperitate de laeuitat siue enim meatus angustior, siue amplior fuerit, quam naturae conueniat, si peruertatur

usus ad quem destinatus est, morbus cst in meatu. Quibusdam a prima conformatione scapulς alarum instar prominent. Aliis tabidatum cst pectus Illi ψτερυγω ,hi σαν-δεις appellatu utrisque tam angustus est thorax ut pulmo libero dilatari non possit, proinde dissicillime spirant de proni sunt ad tabem, morbus est Sinfigura de in cauitate. Galenus saepe dc diu retcnto spiritu existimat thoracem dilatari posse, Quod si densitate, obstructione aut compressione vena distribuendo sanguini fuerit inepta.

si natura, vel ex morbo, carne vel membrana supercrescente de meatum obstruente, viri, aut mulieribus genitalia perforata non sint, ι nominantur morbus est in solo meatu.Si vicinum aliquod viscus, ut lien, adeo intumuerit ut premat intestina, morbus est in sola cauitate.

Si cutis densior & astrict or fuliginem liberEnon excernat, fiat laxior frictione molli,balneo aquae dulcis: Si iusto rarior fuerit,& immodico

95쪽

iudore dissiliat densetur semione sicca,balneo, astringente, oleo rosato, myrthino inungatur, adiectis si placet earundem virium pulveribus, malicorii oc rosarum siccarum. Obstructio est morbus inter organicos se quentissimus, aliorumque prope innumerabi- , lium parens, quam nemo miretur in ordinem morborum referri, nam ut ad motum duo requiruntur , mouens & mobile, ad actionem

quod agit& quod patitur, sic ad obstructio

nem duo concurrerere necessc est, quod ob struit & quod obstruitur, obstruut humor cras. sus, viscidus,multus: grumus, callus, arena, VCrinis,calculus: obstruuntur cutis, Vena, arteria, neruus, quamuis solus opticus sensibilem habeat cauitatemὶ ventriculus, vesica,renes, deniaque partes omnes cauatae a natura atque perfoc lis, ratae' obstructio est morbus ex utroque comnon se mor stans,utrius est affectusὶprofectb ut Aristor.do-b sed cau- cet motum cssc affcctionem mobilis non mos uentis, sic obstructio est affectus obstructi instrumenti non obstruentis causae, cui hac arte

prospiciendum cst. De Soluenda observectione. C A p V T II. C Avu primum antecedens, quae fouet, mox coniuncta,quae facit morbum,tollatur: Antecedens, Plethora frequentius quim cacochymia, Illa saepe a suppressa solenni & solita v cuation ut mensum & haemorrhoidum, quae

96쪽

BENE MEDENDI. Simprimis arte prouocetur : Generali obstructioni succurrendum est aperta Vena, ut C thartaco, deinde pateant viae & quoquo uersum liberius feratur:mox cogitandum de coniuncta

remouenda.

Pituita in quavis parte caua potest lapide- D. scere, nam Hippocrates quinto Epidemiωn famulam Dysccidis e vulva lapidem excreuisse assirmat Iussi reiectos viderunt Galenus, Paulus & Trallianus, nec dubium est saepe in hronchiis asthmaticoru, in lapilli duritiem pituitam crassam & viscidam concrescere, Arculanus &Gentiis viderunt bis de colo, semel de ventruculo reiectum: Francisco de Pedemontio spo statore per integrum mensem, durauit lapidosa diarrhoea, quidam oui magnitudinem aequabant: In vesica fellis saepe obseruantur. Vnde mirari licet cur Femelius neget generari in vesica. Acceptis enim in rene primordiis illic tantum incrustari existimat hoc argumento: Lapiades renum & vesicae disserunt substantia, in illis enim poroides gignitur, in hac densus &

lidus.Tum colore, renalis enim ruber est,concolor reni:vesicalis albus vel cineritius: Atqui si sapidem repertum in vesica fregeris, videbis in medio lapillum, veluti nucleum, colore & substantia renali plane similem: Ergo genitus primum in renibus, in vesica accepit integume tum. An hoc in multis ita est, non in omnibus An arena quae a renibus rubra excidit talis incentro manet, at in superficie continuo vesicqcontactu albescit Enimuero cum posita causa

97쪽

sequi possit effectus. In vesica aurem praesertiminiantium dum in cunis vagientes supini me-iunt, arena multa colligatur quae pituitae lentore in uiscatur, quid vetat hic ut alibi cogi inlapidemὶ Iisdem unumquodque augetur quibus ortum est, suntque ut nutritionis, sic accrerionis eadem principia quae generationis, fatetur accrescere in vessica, cur negat generari poste Sed ad rem: ratione & cxperientia testatum habemus ubiuis lapillum concrclcere, sed ab illo definite partem obstrui certa coniectura assequi non possiimus, faciamus tamen catherere exploratum, anum, Vesicam, uterum, a lapillo

obstrui: Remollicia te semicupio,clystere,facilitandus exitus, Pars assecta oleo scorpionum&liliorum cum adipe cuniculi illinenda. Si rimula sit angustior, chirurgia est opus: de pulmone ut expectoretuc facilius , syrupo de althaea, de

Glycirriza, oleo amigdalarum dulcium cum alphenico & diatragacantho frequenter Vtcndum, additas incidentibus quibus non tam lapillus comminuatur, quam pituita crassa quae

cxcretionem tardat tenuCtur.

Vermes in eorum quoque sunt numero quae obstruunt, illi ut lapides, in qualibet parte, eX quouis humore, praesertim ex pituita putri, generantur , non aliter quIm cx fimo infinita animalcula: Sed enim cum ubiuis pituita possit putrere, praesto adiit calor humidus, quidni quacumque in parte excitatur λ Aolerius vidit scorpionem in cerebro cuiusdam Itali natum ex

Basilicae herbae nequenti odoratu , multi de

98쪽

B E N E MEDENDI. . 46

pulmone tussi excretos videriit, visus sipe vermis qui demorso corde vita ademerat.Visus ab A vicenna qui abdo me perforavit. Valelco lpectatore duo vermes ex auribus prodierunt te-brientis cuiusdam adolescentis, qui mox conualuit: Azarauius & mundella rubros cum lotio reiectos viderunt. Pueris dormientibus quandoque per nares crumpunt, quia ut alimentum quaerant ventriculum , inde gulam

perreptant, ore clauso per soramen palati ad nares ascendunt. Valeriola vidit nouem, Plinius triginta pcdes longum:Trallianus, qui excederet duodecim cubitos, quod non est valde mirum, si vere Paulus & Aetius assirinent interiorem tunicam intestinorum in longum & latum vermem aliquando transmutari. Cumque pro varia materiae putrentis qualitate tot tamque disserentia animalcula in uniuerso gene

rentur, quid mirum tot adeoque dissimilibus humoribus qui in nobis putrere solensitam differentes vermes, longos, latos, rotundos, hi γstitos, magnos, paruos exoriri Θ Omnibus commune remedium. Dulcia inferne, amara superne, his pars obsessa verme illinenda: cum enim dulcibus generentur, nutriantur, accrescant:

amaris interficiantur, iniecto clystere ex lacte cum melle vel saccharo, sine oleo, quia pinguia ut amara fugiunt, descendent ad pabulum, simulque cum iniecto excludentur. Rhabarbarum infusum in decocto graminis, acetosae, cichorij, scordi j,comae, ab syntliij, seminis portulacae, vel coriandri, vcrmes necabit de deturba.

99쪽

bit, addere possis, strupi de , limonibus aut de

aceto sitate citri J5. fiat potus, cuius loco poteris uti aqua infusionis rhabarbari. Idem praestant pili.communes,ex aloe,mγrrha, & croco: Thetiaca, mithridatium sumpta & admota, cinis vermium & puluis contra vermes ex aquai portulacet dari possunt,aut forma,tabella opia-rq,conditi. masset pili. communium 36. cum syrupode absynthio fiant tres pili. molles capiat media hora ante prandium.Item V. eiusdem masisse 5 .cum oleo amygdalarum amararum &pauco aceto fiat emplaitrum umbilico admo

uendum, vel olei de absynthio jij. pulueris

contra vermes aloes an Θ q. adde si vis parum sellis,cum cera fiat linimentum. Eadem olea, tum de fraxino, persicorum: Succi: centaurij, athanasiae, nistricariae in aurem instillari po1- sunt ad necandos illic vermes, malim pulueres

in prunas coniici, fumum auribus captari. Dc more Humor crassus incidentibus, viscidus detergentibus praeparetur , mox perductus naturae conuenientcs vacuetur. Est enim cum per 'rinas commodius repurgatur,vi obstructa secunda, seu media regione: At prima, clystere, aut sumpto eccoprotico,per aluum, ultima per cutem diaphorctico& hydrotico expurganda: Incidentes & aperientes syrupi sunt de duabus, de quinque radicibus,de Byzaths,Capilli veneris,De hyssopo, De marrubio, De arthemisia, Oxymel, pr sertim diureticum, quibus Vtendum, cum decocto quinque radicum aperien

100쪽

rum capillarium, aut earum aquis destillatis: dissolui possunt trochisci de Prasso, de calamentba,de myrrha. In naturis & affectibus calidis , ut bile vitellina cystim, hepar, aut renes obstruente, utendum syrupis de cichorio, vel de Endi uia compo sitis , cum decocto radicum graminis, Acetosae,cichori, totius, quatuor se minum frigidorum maiorum, Alcecengi:Therebinthina omnium viscerum, quin Venarum obstructionibus soluendis est aptissima: necf-nit humores putrcscere , ex5v. lotis in aqua propria,ut cichorij aut Eupatorij ad hepar, halicacabi ad renes,cusculae ad lienem fiat bolus: Ammoniaci Ph. sumpti cum aqua aut decocto conueniete aut in vino albo mirifice etiam prosiint: ammoniaci &pulueris hierae an.

9 j .terebinthinae 3 ii. fiant parui boli, inuoluantur obeliis vino albo madidis r Electaria dialacca & diacurcuma omnes obstructiones maxime vero hepatis soluunt, ut Trochisci de capparibus,& de Scolopendrio limis. Ne tamen frequentiore usu aperientium calor natiuus exoluatur, illis per interualla.& prudenter Vtendum, eaque ad usum deligenda sint quae parti obstructae magis conueniant. A d obstructiones uteri,praesere lus est sympus de Atth misia. Ad obstructiones pulmonis,capilli veneris,de hyssopo, De marrubio: Ad hepar, strupi De cichorio & de Endiuta : Fernelius ad magnas obstructiones renum describit sylupum de Raphano,quo multi usi sunt foetici successur