장음표시 사용
61쪽
proprie fit ; ergo falsum est uniueitaliter, quod principia non fiant: materia enim est
Respondeo Dicendum, quod quid sit de
antecedente , quod materia non potest dici fieri,cuoniam etiam si detur habere partes,ex illis tamen non componitur , ut ex
ali)a , & praeexistentibus, cum idem snt
partes illae cum matella; nec ut a pars pra supponatur ad aliam , nec ex ea compona- ur; quare non potest dilai de materia,quod si ex altum tris,uel ex ali 11.
ijcies tertio. Materia, sicut & forma , habet iiiiim genus, & di Grentiam; ergo falsiim est piincipia non fieri ex ali)s, ut ex partibus componentibus; probatur c5- sequentia; quia materia,& forma sunt principia rerum naturalium, de ex alia parte .mponuntur ex sito genere, & dissere kia;ergo sunt ex alijs. vespondeo dicendum. quod res simpli- 3,rt partes,non habent proprie genus , di differentiam; si quo tamen modo habent ex illis componuntiir,ut ex principijs Me 3 physicis, non Physicis; ad saluandam a uicin definitionem allatam satis est,quod principia Physica non fiant ex aliis Physicis I etiams componerentur ex aliIs Meta Physicis , quare in forma ad argumentum 3 gatur consequentia insensu modo di elo, Sc ad probationem concedendum est ex genere, & disserentia componi illud,
quod proprie habet genus,& differetiam, sensum disipi,iniud ni tomen iet solium sidyuJaribus v ge ; in proposto ergo hic estiens is definitioni - omni . quae physice sunt, di singula fiunt ex his tribus princupiis, materia orni , dc priuatione, sed urcrῆ,vel ex hac scilicet, vel illa materia, vel ex hac,vel illa sorida, vel se x haς. ves illi priuatione; licet hoc palliculare determi, nauim fiat ex hac materia. Rhae torni adcterminata, illud ex illa. sed uni st.
Vtrum in dictat Diione definiantur principia
di coponi quidem compositioneΜetaphy-sca, non Physica, quod non facit contra
Obi ies quarto.In definitione principiorum neq; definiuntur principia sumpta in particulari, neq; in communi; ergo nulla principia in ea definiuntur; pr atur antecedens quoad primam partem,quia singularia non cadunt sub scientiam,atque adeo req. subdefinitionem a quoad secundam vero; quia definitio alicuius rei communia debet conuenire sngillaribus,singularibus autem dicta definitio non conii enit; salsum enim est ex sngularibus aliquibus princia rhi feri omnia. Respondeo dicendum definiri principia Incummuni; de ad probationem respondeo,ouod si definitio data de communi habeat sensum disiunctilium conueniet singuaribus duetutinate sumptius non habeat Pp incipia communitatis appellant illa,
quae sunt communia omnibus muta.
tioni bius, iam accidentalibus , qtiam sit nantialibus; causalitatis illa dicunt , quae propria sunt substantialis mutationis; nam sicut subitantia est causa accidenti, ut fit, ita propter mutationem substantialem viatimato est mutatio accidentalis; unde primcieia mutationis sululantialis nominantur principia causalitatis; at principia pro v abstra nunt ab utraque mutatione dicum tur principia communitatis 3 in proposio ergo duae sint sententἰae. Prima sent entia vult definita esse principia communitatis, videtur esse illorum, qui dicunt hic Arist. egisse de principi, comunitatis. Buca ferrei Simplici j in. t. so. Sminda sententia vult definita esse principia cauialitatis, videtur esse Alex. Psel. Pnil. Auero. D.Th.AEgid. Aldi veneti, rens qui dicunt hic Arist. egisse de princi-rijs causalitatis. Pro prima sententia sunt hae ratione. ἰPrima. Dicta definitio conuenit principiis
cuiuscumque mutationis, ergo in ea den niuntur principia communitatis; patet coos 'uentia; antecedens probatur,quia ex Q-biecto.sorma.& priuatione hi quacuinque mutatio,sue accidentalia sit, siue substan. tialis, te sine his nulla mutatio, quae proinprie nautatio sit, persectὰ intelligi potest. aut feri;erto dicta definitio couenit pri ripijs cuiuscumque mutationis.ac proinde
Secunda ratio. ex sententia Arist initio
62쪽
tibii ne i md est ab vaniessalibus , sed rio definita esse principia eabsalitatis.
principia comunitatis uniuersaliora sunt gincipijs causalitatis,ut patet; ergo ab ili, incepit Aristoteles, ergo, id cumprimcipia doniuiton definitione utraque coinplexus est. cundario comprehensa etia esse principiaconi munitatis; patet ex modo dictis, cirationibus utriusque sententiae. nfirmatur,quia sicut fit compositum substantiale. ita etiam aliqlio modo fit compositum a In Contrarituri pro secunda solentia cidentale;&Mut impossibile est intelligo fine hae rationes.Prima Arist. rex 2 propo- re propriam mutationem substantialemnit agendum de principijs corporis natura sne tribus principiti substatialitas; ita de iii ι red haec sunt principia sibilantiae , & accidentalem sine suis; neque enim unquaconsequenter causilitatis; nam ex his tan- est mutatio accidental is, quin si subiectu, tum generatur corpus naturale; erg. de quod mutatur,& sit priuatio,ex qua muta- illia tantum asita ergo de illa solum do tur,&forma,ad quam mutatur; erso sicuthniuit;quia Ariit definit principia, de quia omnia.quae prurae fiunt,& substatialiter, hus egit; confirmatur: quia texso. prcon ex tribus principiis substantialibus fiunt rnon e infinita principia; quia in uno ge- ita & omnia , quae fiunt accidenta liter ,
nete una tantum est prima contrarietas;
hoe autem procedit de solis principi jasubstantiae; nam secus tot lunt contrarieta. to , quot sunt summa genera , α praedia
Secunda ratio. Aristoteles inuentlatriabus principijs rerum naturalium explicat quid sint solum in substantia sergo in se nantia ea solum definiuit 3 probatur animfiunt ex suis tribus principijs. ut autem a strahunt a substantialibus , & accidentalibus fiunt omnia, quocunque tandem modo fiant;vlterius sciat principia substantialia non fiunt ex alijt . neque ex alteriitris , ut ex partibus componentibiis, ita & principia accidentalia , si proprie loquiv 'lumus; virisque ergo conuenit definitio , de hoc est definitionem conuenire princia cedens,quia materia,quam lex ε' dicit Co pijs communitatis; eigo secundario salgnosci per analogiam ad materiam artifi- tem definita sunt principia communitatis; cialem. de quam deinde definit tex. si est de quandoquidem, quod in hac conclusi materia tantum substantialis: similiter sor ne dictum est, probant tantum rationesma, quam explicat a i , τ 'st ruinanti factae pro vitaque sen tentia nihil adde iis aergo. dum rinati
Pro Alutione. Notandum, quod aliud est loqui de
te,de intentione Philosophi, aliud de eo , quod vere est; nam si mentem Philosophi attendamus, ille forta voluit solum agere de principijs causalitatis. vel certe prim tio, & per se de illis Vere intendit, per accidens selum in ordine ad illa,& secundario de principijs communitatis; qu nia quod quaerebat Arist. erat intimi te principia rersi natural tum, ut deinde inuentis principiis, Se per illa rebus naturalibus b intellebis,procederet ad erincipiata, he passiones;tamen cum principia in mutatione accidentali,de artificiali ad hoe ipsuiuuerint Philo sophum, de multo magis cum singulae partes allatae definitionis ata commodari possint principijs communitatim ideo videtur.
Art. 7. Utrum prima contraria sintprincipia rerum natura
Elebri, est nonnullorum antiquoriim sente ia,Xenophanis,Parmenidis, Mulisti,& aliorum,de quibus sequenti articiselo . qui unum tantum Pon aiat rerum principium, ptima contraria ab hoc munere Excludentes, Quibus contradicit Aristoteles, Se communis Peripateticora sententia, cum qua senserunt etiam ex amtiqui, non pauci, ut habetur Tex. 4t .cuo inter principia rerum naturalium ponerent quandam contrarietatem. Qisae
temta ex eo probari potest. Quod principia sunt illa ,siciit dictum est , quae neque sunt ea alijsi neque alterutris, index
63쪽
allia Orinla Llint e sed prima contraria
sunt hiriusmodi et Ergo prima eontraria sunt principia: Minor probatur. Non nunt ex aliis, Quoniam secus non essent prima contraria: nam si ex at ijs fierent, vel haec essent contraria , & tune vel daretiir processiis in infinitum; vel deii niendi im esset ad prima contraria , quae es sinit prima principiarvel non essent cotraria , &.sic nulla ratio esset, cur ex uno
eret transitus ad alterum. Ulteri iis non sunt ex a Iterutris'. Quia nihil componitur ex contrarijs , ω ad positionem unitis inesse destruitur alterum. Prob tur vltima pars minoristea. 43. Vnumquodque fit ex sito contrario, Album enim fit ex uenalbo, homo ex non homine, M sic de reliquis r Ergo omnia hiunt ex gontrariis: Conuenit Ergo definitio prin- ipioruin primis contraris , ac proinde urima contrari a erunt Prima Irium natura
Dum principia. Pro AIulione. Notandum,quod aliud est Iosmi de priamis principijs rerum in fieri, aliud ius co esse,de principajs in facto eme quae Ilio
proprie non procedit a Quia nihil coimponi potest ex prinus contrarijs , cum
Prima eontraria ad inuicem repugnent exeirocabitur ergo qti aestio ad principia in seri. Considerandum igitur eli , iiod sicut docet ratio, & experientia, eri est transire a nop esR ad esse, nec tamen est transre a non esse simpliciter Qitia fi res naturales cu fisit trantireta non edde simpliciter , non praestipponeretiir subiectum adactionem physicam, vi quodlibet fieret ex quolibet: Este transrea tali non esse, ex quo sitam mediatus transitus ad esse: tale autem non esse est illud, quod est priu tum , illud autem priuatum est . quod eum negatione esse dacit aptitudinem adesse : se transit ignis a non esse ignis apto nato fierr ignem ad esse ignem et nam cum ignis fieri debet proxime fit ex subi oo prinato. Quod est dicere ignem fieri
veri Gra. ex ligno,vel ex palea . Quat xiis pa lea,& si nurn ca negatione. mae
cto homo vel e ja non fiunt ex quoalibet, sed ex certo subiecto priuato , p
ta ex semine. Quare omnia , quae nat raliter fiunt proxime ut extermine a quo, sunt ex sua priuatione γ Privatio autem cum sit negatio cum aptitudine non potestente nisi in subiectu, a subiccta tamen ratione di sint; Quia diuersim rati nem dicit ab ea, quam dicit sibi etium ;hine est,ut in feri principia debeant esse
contraria , priuatiue scilicet. Quia subiectum ut priuatum forma procedens ad formam dicit prinationem , quae est contraria formae; vel certe dicit priuatiuiim oppositum rei,quae fit: pontio autem priuatiua dicisur prima contrarietaude opposita priuatiue prima contraria. Primo quidem , quia versantur circa pri.
mum rerum omnium naturalium sis
biectum, quod est materia prima.Secun do quia reperiuntur maxime in primo, dc categoria; nam omnis naturalis substantia,quae fit,transit asio non esie proxime apto ad.esse; caetera ue ro contraria reperiuntur solum in aliis categorijs, si contrarietatε excipiamus contradictoriamine qua hic non potest es.se sermo i uitia contradictio tinpertinens
est ad constitutionein rerum naturalium,
earumque;fundandas passiones, ad quae
tamen priuatio maxime valet. Temo , quia contrarietas priuatiua reperi uir in omni catctoria, caeterae minime. semper contradictoria excipienda. Vlterius conmderandum est,quod hic, ni de principi;3, sermo debet esse de primcipijs intrinseeis,non extrinsecis; Quoniaintrinseca proxime pertinent ad constiti tionem physici obiecit, & passionum eius; nam compositio, qua dicit, obiectum phy-scum ex materia, de Arma indagari beno non potest,nis priuationem praecosnoscamur priuatione enim copnita non ibis habemus obiectum, sed etiam passiones , ut transmutationem substantialem ; Quia nihil labitantialiter mutatur, nisi trans ata substantiali priuatione ad habendam so
inam.Cognincimus praeterea omnes murationes, μ motus, Quia omnes insitar
Done dicunt esse actus exi stetis in potetia prout in potentia ; in potentia autem nodi est,quod priuatum aliquatenus non est.
in rc cum illa maestigari debeant
64쪽
i nati tu , quae saei ii ad cognitionem Litui scientiae naturalis , & quibus habitis procedi potest ad passiones obi sti ; iere sermo esse debet de intrinlectaretu principijs,& primuiu de principijs inishqur cum necessario debeant esse pris
Picendum prima contraria esse princi-cipia rerum naturalium, videlicet ge. rarab:lium,de corruptibilium patet ex di-
ptincipia esse eontraria in genere, deinde
vero probare esse contraria dirivative. Resbondent etiam alij Aristotele docere v liiisse in mutatione phusea duplices reperiri terminos, primarios scilicet, di secundarios, illos ex parte mutationis secunda suam naturam sumptae , hos vero ex parte subiecti,& materiae; illos esse priuattuos. hos positivos ; quia inateria nunquam estipoliata dispositionibus.
confirmatur ex ipsa latione genςra . . .
itonii, & ex ipso fieri, quod di xxx myς trumpcincipia rerum de potentia ad actum, illud ei im,quod e . rum actu est, fieri non postulat, cum iam naturalium feri Iint si, neca hi quidqua litiaisi ex potenti I m I uod autE est rotentia, priliatu est,ac pi tum tria , in iacIo ebe avo .
rade principia senerabiliu primacotraria. Odisses primo physicorum. Tex. 4 . album dicitur feri ex non albo tali idest, quod si nigrum, quod est positive contrarium albo; ergo etiam positive contraria sunt principia retκm naturalium C'Π , firmatur quia illa sunt positiva contraria, posuerunt; unum posuerunt xenophant seliae se inuicem expellunt ab eodem subie Melissus, Parmenides, Tales, Diogenes,PRima sententia affirmati ita est Aristi
hic,& omni u Peripateticorum,qua etιa sequuntur recentiores communiter.
Secunda negativa fuit antiquorum, qui vel unum , vel plura quam ilia principia Go; ut ignis; de forma ligni; ignis enim fit quatenus expellit formam ligni. Bespolis G dicendum,quod proprie contrarietas positiva est Blum inter accidentia; nam corraria sunt,qua se inuicem expellunt iiii mediate ab eodem subiecto; formae substantiales expellunt se solum mediate: contraria, sunt determinata, ita ut unum vni sit contrarium; at formae substantiales , habent statum completum, omnes sunt inincompatibiles in eodem subiecto ; unde si
edent contrariae uni forinae essent contrariae innumerabiles: contraria habent passio formae suta Anaximander, Anaximenes , Heraclitus; Plura posuerut Pithagorael, Anaxagoras, Epicurus, Democritus, & Leucipeus . Xenophanes ex Pererio hac ratione nitebatur.la quod est aeternum, de infinitum, est unum , Se sbi undequaque simile ; ergo unum eli tantum principium,probatur antecedens , quod sit aeternum , quoniam si factum edet. alit factum esset ex nihilo,
g est impossibile,qilia ex nihilo nihil fit,
e reddi non posset ratio, cur tunc,& non ante factum fuisset ; aut factum esset ex aliquo; vel igitur faetiim esset ex simili , nes, & effectus contrarios; formae sit, vel dissimili, non siniti, nam sinai l .uinea-nantiales habent passiones , & essectus dem est ratio, quare non comi enit uni e dimaratos: priuatiua .au.cdtraria sunt prin rum potius,quam alij,aut fieri,aut facere, Cipia; si ita forma positiva contraria, non nec ex dissimili,nam sie heret ex eo , quuaeri cauracii r subiecti im transeat ad aliam non est sternum igitur erit,quod est,sa formam postiuam , cum ad hoc potitis re- tem aeternum; ergo infinitum : quonia nec 'timet et illi autem,cur ad sormam positi. principitim, e finein habet; si vero est a aram transeat,causa est priuatio, cum per finitum, erit unum, nam si multa forent, Privationsi proxime sitin potetia adsorma, essent inuicem terminata , &vnum extra qua est priuatilin. Aristotiles autem, ut hoc aliud, quod est contra ronem infiniti. Ostenderet,dixit alba fieri ex no albo tali, Parmenides fic probat sutim do ina; idest nigro;nuoniam fidixisset smpliciter quod est,ptater id, quod vere est, id 'feri ex rict amo,potuimet quis existit nare est;vniim igitur tantummodo, est,quod Vς Quod libet fieri exquolibet. Relooderi etia re est; nain si ea,qua sunt,multa essenis ζ πOteri crimeomentatore. Aristi procede. inter se diff.rrent; diiserrent e go.- ρο
65쪽
nen in eo, u .d stati in lice sunt similia , quae autem sunt similia non lunt alia , quae non sunt alia, sunt vivam, re idem; sed resile disseri int in eo,quod non sunt; quod enim non es, nihil est; per id autem,quod nihil est, nullast differentia, si igitur quae sunt nullo modo differre possunt, necessario conficitur id quod est unum esse.
Thalet,sitivi communiter dicitur.principium omnium rerum positit aquam , his nitebatur rationiblis; prima semina, Malimenta rerum sunt hi imida , id autem, ex quo res gignutur, de aluntur est ipsaruprincipium; ergo. secunda . calor, cuina vi omnia conseruantur , pascitur humido; primum autem humidorum principium est aqua; ergo erit omnium rerum principisi. Anaximenes rerum principium posuit esse aerem, ut videtur ver tot sententia. suam opinionε probabat, quoniam aer facilὰ recipit omnes qualitates,omnem actionem , omnem extrinsecam vim. nec si apte natura habet qualitates, quae ab eo di melle dimoueantii r; concrescit, de rarescit facile, et habet caetera, quae videmur requiti a primo principio rerum ζ ergo. concordat cum Anaxit nene. Diogenes volloniates, qui ex Laertio vult acrem ene elementum omnium, S cxillo densato, de rarescente senerari infinitos Mundos. Heraclito, qui cum aliis aliquibus secit ignem principium rerum omnium, ratio erat,nilia ignis est maxime mobilis,&co. sat miniit: sumis, Se subtilissimis partibus; eli maxime actitosus,omnia permeat; cunctas res gignit, sustentat,perficit, ac moderatur; unde putat ille Philosophus aliqua tutum dentatii in humescere, G conuerti in aerem. tum si concrescat verti in aquam, aquam densatam permutari in terram, iterumque terram rarescente verti in aquam, di sic deinceps. Anaximander tandem principium rei si dixit esse quidpiam infinitum, prius quattuor clementis; quoniam piincipium ce tesse nudum ios omnibus rebus, quas acciit; at quodlibet ex quattuor elementis ha- et sitam congeneam, & connatam qualitatem; non igitur poteti esse rerum princi. pium; ergo principium rerum erit quid elementis prius, omni bus qualitatibus ca
myster ijs, quae in numeria reperiunt, de naturis rerum adaptant; Anaxagoras vult plura esse principia, quod res fiant ex partibus similaribus, ut caro ex multis caru cu lis, os ex multis o si. lis, fiant inqua res, dum hae partes similares concreuint; imtereant vero, dum segregantur; has porro particulas vult Anaxagoras esse infinitar, ne cesset generatio, ciconsequenter finiatur generationea: de praeter haec infinita principia initin leca,a Iiud extrinseca principium posuit, mentem scilicet,quae consusam illam congeriem partium si milarium segregando distingueret, de ornaret,quoniam n cut ex nihilo nihil fit ta a nihilo nihil fieri potest; putauit ergo infinitis illis partibus praefit ille mentem, quae confusam illam inlinitarum partium congeriem saapienter distingueret de ornaret. Democritus de Leucippus, cum quibus concordare videtur Epicurus, pro primo rerum principio habent Atomos infini. tas , cum vacuo , Atomi autem ipsis sunt mi tissima corpuscula indiuifib ilia,ab indiuisione enim Atomi dicuntur: haec corpuscula per ipsos, s sit numero infinita alia superiora , alia inseriora , alia anteriora, alia posteriora , alia dextra, alia sinistra, habentia diuersas figuras, & pondus , quo ab aeternitate moueantur per inane,& vacuum; ex sortuitis autem ipsorum coniressionibus volunt genitum esse non so-um hunc mundum, sed alios innumeror, ωmniaq; quae in mundo sunt. Haec antiqui de principijs rerum. In contrarium est Arist. cum omnibus Peripateticis, qui assirmant rerum in fieri plura esse principia,quam unum, non plura tamen quam tria, pro qua sententia sunt
Prima ratio, quod sint plura uno. Principia sunt contraria; sed nihil est sibi ipsi
contraria. ergo principia plura sua tunc; antecedens probatur primo ab auctoritate ipsorum etiam antiquorum philosophorum, qui ut dicitur tex. 4 I. . metaphy. T. oes enim principia assit esse cotraria et quida par &c. quod amodo principia saciebat contraria coacti ad id, ut ait c omentator experientia. idem antecedens probatur secundo indiictione, quia album flexnoa albo, homo ex non homine, ignis ex nonia ne
66쪽
e, &se de reliquur ergo principia lium, per Uia, fiunt; illa enim primipia,
qtiae sunt de quidditate generationis retinaturalium , illa dicuntur esse absolutEseat contraria.
semularatio quod non sint infinita. Nihil bene co noscitii si nisi cognoscatur exsuli principiis; sed principia infinita n hilaonstat cognoscibilia; erso ens naturale. constat infinitis principijs , no erit cognoscibile; sed consequens est ablut-dum; erao dc id, unde sequitur; non ergo infinita luat principia. Confirmatur, quia huillast perplura , ouod aeqtie bene feri potest ter pauciora; sed per finita princiria melim sunt generationes rerum naturalium : ergo frustra ponuntur principia rerum naturi alium inhnita. Confirmatur Seci indo. Prima principia sunt certa de d terniinata; ergo non sunt infinita; qitoniam infinitum idem est, quod indeterminatum; probatur antecedens, quia determinatum de finitum fieri non potest, nisi ex finito, re determinat O. Tertia ratio. quod tria sint principia ;Principia debent esse contraria,& no quaecumq; sed prima; sed pro una contrarietate ponuntur tantum duo extrema, duo vero extrema contraria no possunt inuicem agere, de pati, nisi circa unum subiectum; ergo ponendum est tertium principium, quod sit sublectum contrarioru,atq; adeo tria tantum erum primipia. Quarta ratio ita principia & satis sat, di simul necessitia, ut generatio sobstan. tia Iis a reliquis mutationibus distinguatur; ergo tria sunt primipia non plura,nec pauciora, probatur antecedens, generatio
substantialis per priuationem distinguitura motu , mii procedit a termino positivo, per subiectum distinguitur a creatione, quae est sine subiecto, & materia; demum per formam unaquaeq; generatio distinguitur ab alia, tria erso principia sunt saris , ee simul necessaria, non plura, nec; pauciora. Pro solutione.
QOtandiim, quod quastio est de illi, Princi P0 s. sine quibus intelligi non tare ituram fieri rerum naturalium ,& quibus constant res naturales in facto ege: ipsum Porro fieri rerum naturalium alia exigit Principia extrinseca,alia intrinseca,intrimi a fiant , quae rcquiruntur ad conititueniam iptam seneiationem rerum natum
principia rerum in feri; quia fieri terum naturalium est generari; unde intrinseei
reqiii sita sunt ad hoc, ut res naturales comstituantur in esse; generatio autem rertina naturalium, cum sit cum propria mutatione , in ea debet dari id , qtiod mutatur, Zeid. a quo mutatur, de adquod mutatur, Arsic necessaria sunt tria principia , non plura; quia unum solum debet esse id, quod mutaturui una est res,quae fit. dc contrariasbi inuicem succedere debent circa idem, seq; ab eodem subiecto expellere: Unum debet esse, a quo proxime mutatur; quia res,qtiae fit proxime fit a suo non esse , nona non esse alterius, neq; a nou esse simpliaciter;& unum, ad quod mutatur,nimi rima forma totalis, per quam conlii tuitur inesse; quoniam sicut unum est esse rei, ita& una sorma, ac proinde tria in fiet i teria principia intrinseca; praeter tamen trianaec principia sunt necessaria alia extrinseca,ut efficiens, nihil enim fieri potest, nisi ab aliquo , quod sit in actus Si finis, qui
vel est extrinsecus, & efficientis, vel m-trin us& rei effectae; intrinsectis cocilrrit cum forma; extrinsectis vel cst conse uatio speciei,vel bonum uniuersi,vel quid huiusmodi; sed quoniam haec principia
extrinseca explicite no ingreduintur quid-ditatem generationis, qtiae optime intelligitur sine ulla explicita conceptione agetis, aut finis, unde ad cognitionem quid-iutat tuain corporis naturalis,eiusq; senerationis,ut est principium scientiae natura. iis . non sunt necessaria; ideo non enum rantur inter principia: mani se strini itaq;
est loquendo de ptii acipi)s rei in feri, iade his,quae sunt principia per se, haec esse
tria,si tamen accipiantur in sensu formali, nam si accipiantur in sensu reali sunt tantum duo, qilia priliatio citui materia non sacit numerum, sed realiter se te est idem csi materia, unde dixit Philosophus pri cipia esse quodammodo tria,Quodam ni do duo; quoniam autem cue si ibrma in subiecto desinit esse priuatio, & una quaeq; res naturalis constat ex potentia, de actu; nam in materia ligni, cum aduenit forma ignis, desnit non esse talis se ae . t ne Ee ignis, de si esse ignis; idco in
67쪽
esse duo tantum lam prlacipia, vibiectum
e loim ὀa Quare Dicendum plincipia rerim naturalium in fieri est e tria. in sacto esse esse duo. Patet ex modo ditiis, Se rationi et fecitndae se tentia. confirmatur, quoniam omnia pra)sica mutatio processit a priuatiuo . adpositiuum, vel a positivo ac priuatiuum; sed ad hoc, ut mani selliani cli, sint neces.saria tria principia; ergo tria Eint rerum Darii talium principia in fieri; rursum priuatiuum nota pote ii componere cum po Glitio; ergo Ompositio solum fietasorii ut, di a materia, & sic in facto esse erunt tam rem duo. Ad rationes in contrarium. Ad priniam Pespondeo dicendum,quod falsa sunt, que sit mi intur tam in antecedetite, quam in consequente, ad probationem patet, Citae natiiraliter fiunt non fieri ex niuilo, sed ex Privativo; quare non sequitur, quod ex ea concaeditur; si vero sermo sit de prima rorum molitione, Ic creatione facta ab Aime ore murrae . de ea patebit suo loco, ubi Ieddetur ratio,quare ab aeterno n5 suerit, sed in tempore.
Ad se ciuiam is leo dicendΠ.qδ est, praeter id. quod vere est, id non simpliciter noe t. sed seci indum quid non est, fecitndum quid est; non est actu , at est potentia; adl3robationcm dicendum , quae multa sunt in eo, quod si int, partim dicterunt, nartim comi enisit, seu neq; simpliciter disteriint. neq;simpliciter conueniunt; unde nec sim-Plsciter similia sunt; nee simpliciter dissimilia; ac proi nde nec simpliciter vivam di. cs possunt. sed sunt unum secundum quid, analogia scilicet. ω multa simpliciter. Ad tertiam Pro Thalete r ondeo dicendum, quod prima principia debet esse irresollibilia in alta, quia sectis non essent Prima, aqua vero ciuia sit composita ex materia,&sorma, halbet principia,insitae resolui potest; unde illa propriae erant ipsius prima frincipia; praeterea quod assumit latro illa falium est; nam xii iii illa signantur ex humido,eoq; alant tir,hoc primum falsiim est uniuersaliter; secundolium id si est in multis aliis rebus. ut in aere. Totist humidum aqueum potiua ex in
Ad quartam Anaximenis. Respodeo ducendum, quod etiam si aer habeat multa ex illis,quae in ratione assiimuntur; tamen non est primum prinei piuin , quia aer est componina; ulterius falsum eu, quod ex eo, quando concrestit generEtur ea, quae ibi dicitur; praeterea primum principium, quod est , ut elementum, & subiectum in
omni mutatione. debet penitus ex secar re qualitatibus contrarijs, de esse omnium capax; aer vero ex sua natura habet dete minatas qualitates, a quibus penitus romoueri non potest, quin corrumpatur; non esi ergo aer primum rerum naturalium principium. Ad quintam Herae. patet ex dictis: addi potest, quod ignis propter suam acrina mam, & activitatem minus aptus est ad compositionem rerum, cuin res potius in se vertat, & caetera deliniat; unde non potest simpliciter esse primum rerum Principium. Ad sessam Anaximandri dicend si, quod ille auctor obscure signifieauit materiam
Primam, quae vere est primum rerum na- Dira litim principium; sed non solum, uod non susticiat de se sine forma ad constitue-das res naturales, quae tantε materia neq;
infinita est, neq; alia habet, qua ipse putauit.
Ad septimam Pro Anaxag. Respρndeo dicendum, quod fictilia est illa infinitas
partiti in i milarium, quae etiam partes fi Ponantur, cum partim inter se conueniat,
partim dis re lent, conuenient in subiecto. discrepabiliat in forma: haec igitur erunt principia non partes similares. Ad octaua proDemocrito.& Leucippo Respondeo dicendi ini,quod implicat dari corpuscula simpliciter indivisibilia, ut patebit alibi, & aperte conuincitur ex figura,& cssicio, quod illis attribuit Democritus, &haec breuiter ad rationes antia quorum,q ica fusius &ex pii ncipiis resitare paulo longiorem requireret disputationem , de nullam fere haberet utilitaten . qiloicia in opiniones illae penitis lanx
Obi; cics prima contraria sunt plura, qua dum ergo addito primo si biecto principia reatim plura sunt quam ista; quoniam
68쪽
micztiatia 'tecedens patet, dit a non esse in si blecto, tam tram a te
c t 1 minosita: oductionis, ut proinde non
sita vi omni senem & categoria sunt stoptiuontraria, alia enim sunt cotraria incit oua substatiae, alia in aliis catego.
rils;et atraterea sicut quod hi habet pro Lopticis o sua propria priuatione, ita Misensa sui;ergo erut ρ lura corraria e duo. Res adeo dicendum,quod prima contraria primo quide accipiuntur in substam tia ; quoniam quae proprie generantur solum proprie sunt in categoria substantiae;
tollenim generatur mi incus, sed Callias etiade prima contrarietas, de qua eli sermo, elicontrarietas priuatiua, viditatu est; liri autem generatim arcepra duo tantum principia comprehendit, priuatio-min, dc forma: porro contrarietas priuatiua est prima contrarietas , non solum ,
quia habet lociam in prima categoria. in uano habet locum contrarietas postiua; ed etiam quia saluatur In omni generatione nanirali. Ad illud ,quod debeat assignari propria etiam priuatio sormae,r i pondeo dicendum,quod in omni generatione natu rati una tantum proprie est privatio, quae respectu totius, dicitur priuatio totius, respectu sornas dici potest privatio formae; sed quia torma propriὰ non
sit, Sc generatio non est mutatio a non esse sermae ad esse formae; ideo itala priuatio compositi, quod sit, censetur esse princiariun , a mro ut Cliod fit,procedit. Dices formam transire a non esse in subiecto. ad esse in subiecto. Respodeo quod id propriὰ veri cicari non potest de forma; quia id , quod transit, vel per se transit ,
vel ratione alicui ira partia sui; torma Perse non transit; quia nullum penis Vs habe x esse extra subiectum ; neq; transi rationea fici ius partis sui; quia forma n0 prae exis at secundum partem in sublebo. Dices anima rationalis prius in se habet
esse, qrio terminat creationem , quana ha
ticae esse in sub ecto ; ergo in generatio .eno in irata possitiit assignari quatuor sontra ria, clia x scilicet priuationes,& . 'inim Dy, a C Proinde plura erunt principia sene
ratio ιris D trianae quam tria. .
quoci fortara hominis uniti stibi ecio, nul- Irim alii ad esse ac cui id, quam quod cli su laico G facit c d positu, unde non fuisse in si-Di Ceto mori potest tui esse principium , si ilςωρο-sito, quod uti nam anima nori hiuisse in subiecto dici possit eius principi u. Ubijcies secundo. Illud est de concepinquidditatiuo generationis. quod explicite ponitur in eius desinitione. sed in definitione generationis ponitur forma, quae pret cessit in subiecto, de in generatione discedit;ergo & illa er it pi incipium. Probatuet
minor, generatio dicitur mutauo totiue in totum nullo sensibili reinancte,ut sub tecto eodem i, sed totum non mutatur nisi ratione formae praecedentis abeuntis; scue non fit notium totum . nisi ratione formae
genitae si bsequentis; ergo scut Arma smnita est principium, principi ueritia is ina in subiecto praecedenti. Respondeo dicendum , quod hic sol uni quaeruntur illa principia, sine quibus noriposiunt intelligi trans te res naturales Enon esse ad esse; res autem naturales sicue
transire intelligi non possunt 'is antequaactu sint, prius habere concipiantur quς da melle potetia, a quo proxime transeae ad esse actit,esse in potentia habent beneficio priliationis, di subiecti: es ea tu habent beneficio sormae; unde tria ista, veprincipia omnino necessaria sunt. catera
omnia se habent quodammodo concomti tanter,ut ex lentia conceptum generati nis : nam quia si biectuin naturaliter nunquam potest esse expoliatum surma. ire cessario transit ad sormam ab alia tarma , unde in definitione generationis ponit ut mutatio totius; tamen considerandum est,
quod si perimpossibile materia esset sine omni sorma fracedente adhuc fierent rea
naturales,rer hoc, cui Od tra: siret ii lateriai noli esse Lormae ad formam, quare in forma ad arg. Illud est de come tu qiiiddita- titio generationis, ut pure dicit fieri rerum naturalia, quod explicite poniti irin eius desinitione, ita vi sine eo no saluetur fieri rei u 5 generatio;talis aut n5 est sinima secedes ip subiecto, quapropter negaturni ianor,ad probatione dicedum qδ generatio non potuit explicari r alios teriminos, tu 1 per mutatione totius, quia cu nunquam se materia sine forma, ac proinde semper se totum,ut peneratio substantiali, distingueretur ex va verboruitia mutat loti bus acqdentalibus , debuit dici mutatio totius ins
flui,viari iubest quide mutario, d nis
69쪽
si ibiecti , cum renianeat idem tm coceptii, ut manifesto est , no est agem, initim, solii in alteraltim accideiualiter di proinde negatur antecedem, d quae ex eo versificat si tamen si loquamur de conceptu deducuntur consequentiae. quid ditativo,&piataindamua a verbis, . UbiIcie Quinto.Si essent tria tantu prili quibus debeat explicari get eratio, opti- cipia. una deberet esse forma in omni mu-nae siluatiir per hoc, quod concipiamus latione, unum subiectum,una priuatio; sed mutari subiectum a non es e formae Lil, Mnanis mutatio habet diuersim sibi ectu . Bantialis ad esse sormae,vel magis a tionesie totius ad esse totius; si enim concipianius ignem a suo non esse, proxime tamen apto ad esse, transire ad esse, optime comcipietnita fieri ipsius ignis, ad quod est impertinens,qiiod subiecti in il quod transit adesse ignis, recipiendo formam ignis, fuerit sub aliqua alia forma s ubi lantiale. Obijcies tertio. No minus ad generati ne est neccssaria aptitudo,& habilitas in a. eriae,qna necessaria sint caetera dina prin- ipia;ergo plutas sit principia,qtiam tria. Respondeo dicencsi,qiiod aptitudo mareeriae,siue habilitas inchiditur in tribus di- viis principijs,includitur in ipsa materia , quia materia non intelligiti ir prima prin. cipium, nisi sit proxime apta, in quo inciu- alitur omnis Ipsius aptitudo, inmo,Se ipsae materiales dispustiones : includitu etiadicta aptitudo in priuatione; nam non elirriuatio sine aptitudine,& habilitate, minre no videntur ponenda nec plura,nec alia Principia,quam quae dicta sunt,nem in hoe est pertiva ciui litigandum. Ubijcies quarto. De ratione transmutationis est agens; ergo fatuor erunt principia transmutationis. Patet conseatientia,
quia si reliquis tribus necessario audi debet
agens,erunt qitatuori probatur antecedens.
de ratione passionis est a M. quia passio
est actus huius, idest passi, ab hoc ideli ab agente; sed transmutatio est passio; ergo
. de ratione transmutationis est agens. pr hatur minor: quia trans nutatio est a transimulari,transnutatur est verbum passi usi, unde per locum a coniugatis, transmuta-ano erit passio.
Re ondeo dicendum,quod transnutatio derivari potest dupliciter a verbo iras is utari. primo enim derivari potest a tras mutari,ut est in sensii passivo, & tunc est passo: st sido derivari potest a trasmutari, ut induit quanda rationem deponentis, gemne non eli passio; sed solum transitus subiecti ab uno termino ad alterum, di hoe Paciusu turbicuansmutatio, de cuius
diuersam formam, &priuationem. ergo non sunt tria tantum principia. - Respondeo dicendum, quod quando anserimus tria esse principia trasmutationis, vel potest esse sermo de singulis mutati nibus seorsim,& detriminatis,& particu,
latim sumptis,& tunc vere omnis mutario habet sua tria principia , quae sunt de eius quidditate, vel potest esse sermo de
m litati orae accepta in communi P α tune
respondeiit illi tria principia in communi, ita , ut ternarius ille numerus conmituatur ex tribus unitatibus, siue numericis
siue genericis, Fenere scilicet analogo herqus patet ad obiectionem,ctim hoc ni intruquod in sinsulis particularibus mutatio nibus sint uia,diuersa,& particularia principia, stare hoc,quod tria sint principia mutationis in communi.
au. si cunda de principio materiali rerum naturalium semde materia prima.
PRstquam consorauimus i Ila,quae per
tinebant ad principia corporis natur iis in comunio edendu iam es adsing ia speciatim pertractanda; primum autem agemus de materia prima ι Quoniam cumst primum subiectum , fundamen tum quodammodo est reliquorsi duorum pri ei piorum ; subiectu enim ex Arist. hic tex. si .prilis est ijs, quae sunt in subiecto; de ea itaq; tractabimus illa, quae faciunt ad persecta ipsius cognitionε,ita ut non solu ii
beamus, an iis, ec quid , sed qualis sit, ecpropter quid sit. .
SEntentia negatiua ab aliquibus tributa' nu Sebastiano Foco lib. -ndo de
70쪽
Martyri in libro c5tra Arist. Lactantio lib. emili int,ta interimunt, & vnsi in alio re- Eeotigi.erio. Theodoreto in epiti divin. cipi non potes ueteritu etia dici no poten; decret. sed immerito; npni hi Patres aperte quia est coira erperientiam rerum omniuadmittunt dari materia primi,solsiq;volvi magistra; experientia enim docet ubi pri- non posse diei non esse creatam a Deo,aut us erat calor recipi frigus, de ubi erant di- praefuisse ante Mundi constitutionem. spositiones,& Arma cibi,recipi dispositio Sctentia assimatiua est communis . prae- nes,de forma sanguinis, atq; viventis;prrirer Arist. illam aperte posuit Plato in Pariterea natura ad productione unius rasicoemenide, & Thimaeo, I rismegistus in Pi- ruperet aliud ,&tatus ignis fieri posset ex misero;post Arist. ver. omnes eam ad- paruo ligno, antua ex masnoierεodicε miserunt,tam Theologi scholastici, qua in du est secundu, lari sci licet in omnibus gephilosophiae studiosi,aliqui tamen recen- rationibus aliquod terti si omni uc6tratiores,ut videbimus,lic eam ponunt.vino rioru silicerti illi,& hoc est. quod appellamine. 8e voce illa ponant,re tollantased de mus materiam primam; ergo datur mateis hoc peculiariter infra. ria prima. Pro prima sentetia negativa sint haera. Secunda ratio rex. sa. res componuntur
tones. Prima. Quod nullum habet esse,n5 ex ijsdem principius, ex quibus hunt, at li-rs;materia prima nullu habet esse; ergo n5 cci fiant ex contrari;s non possunt compo-:st; probatur minoi,quia quidquid est, vel ni ex contrarijs; quia contraria non stane:si substantia,vel qualitas,uel qualitas,vel simul, Ite i suptemo gradu;ergo debet da Juid alteritis praedicamenti,sed nussum lio ri tertium,quod cum altero contrariorum si est materia prima ex .met. rex. g. ergo faciat comissitionem, hoc autem est matenateria nullum habet esse ergo no datur . 'ria prima;ergo datur materia prima. Secunda r5. si est materia, vel est a se ip- Terti a ratio lex s 3. in om ni generat tonar, vel ab aliquo facta est ex alia materia 3 scper reperitur aliquid permanens, quodon primum, quia . quod a se est , est era mutatur ex uno opposito in alterii opposi-erfectissimum . independens, nullius in- tiim; sed hoc non potest esse ullum exodi igitum, omnisi rerum principium,sbi ira positis, cum sub ambobus successive idem
a lens,de omnium procreator,ac Deus, maneat;icontra vero oppositorum cum oc autem. non est materia prima. quae si Vnum est,non sit alterum , & altero adumst omnium rerii sola imperfectissima est 3 nicte,alterii recedat;ergo illud permancs, uod si dicatur secundum,materiain nimi- quod ex uno opposito mutatur in alterumi ex alia facta esse, idem quaretur de illa oppositum, est quid tertium , subiecium lia materia,& rursum de alia in infinitu: scilicet utriusq;. quod vocamus materiam goinateria,quae neq; i se ipsa esse potest, primam,
rq;ex alis,non est. Quarta ratio tex 62. ouidquid produci- Tertia ratio.'Si est materia prima,vel est tur, vel est substantia,vel accidens,ssit a na comunis omnibus rebus, vel est insin. cidens, quod ad ipsuin requiratur subiectuulis rebus diuersa,non primsi, quia secus docet experientia,de ratio, quoniam ni il-gnum non penitus differret a lapide; ne- tum accidens per se subsistit, sed inexistitie aqua ab igne, de sic dereliquis;si secun in alio; si substantia cuin fit debet fieri exum non erit primum subiectum. atq; adeo aliquo, hoc enim hi luctione patet; quoniaan dabitur ulla materia , mi ae sit primum videmus animalia , de plantas serii ex serum omnium naturalium liabiectum. mine,igite fieri ex li O,aq.ia ex aere,aerε Pro contraria sententia assimatiuae sunt ex aqua ,δc sic de reliquis; ergo datur priae rationes. Prima est eae Arist.tex mu subiectu ,ex quo omnia efiiciantur,quae . omnis mutatio fit ex contrario in eum ςst materia prima ; ergo datur matti arium, ut patet inductione, calidii enim prima. . ex non calido, album ex non albo, de se . ii Quinta ratio tex.6'. datur sibiectu sola reliquis; vel igitur unu cottariu in alte. marum artificialium;er Eo,de naturalium a recipitur;vel ambo recipiutur in aliquo antecedens menti essu est experii tia, torma istios ct in nullo prorsiis recipi utur pria enam statua non fit nisi vel in aere,vel in ilia