장음표시 사용
61쪽
ibid.cissimum .remotissima sunt corpora. quae sunt maxime eomposita,ergo haec non sunt activa. Sed contra est . quod si Deus solus in omnibus operaretur sequerentur millia in conuenientia contra di uinam bonitatem .virtutem.&sipientiam; nam pri 'cognoseitur per et lectum. ni si inquavium per ipsum cognoscitur eius virtus, quae naturam consequitur: sigitur res ereatae non habent actiones ad producendum esseistus, sequitur, quod nunquam natura alicuius rei creatae poterit cognosci per essectum . de senio sequeretiit contra sapientiam frustra suisse a Deo j subtrabitur nobis ominis cognitio scientiae naturali adhibitas alia tres ad producendos effectus . contra i in qua praecipue demonstrationes per essectum se sapientiae est pati aliqui 3 sitistia i muntur.
in operibus sapientis. Secundo contra diuinam vie-l Respondeo dicendum q iod circa hane quaestione , , , ii. tutem aedisse Deum ereaturae id , quod est in illa i sunt tres posui ones quatum una est, quod Don, im prinoi pale.& illi denegasse omnia, quae conseqti En, tui ad illud ,communieasse nimirum illi suam simili tudinem quantum ad esse,& non quantum ag agere, quod tamen consequitur ad ipsum . nam facere ali. quid actu .quod est agere, consequit ut ad hoc, quod est esse actu eum tamen in rebus Raturalibus, quod
dat alicui principale, dat etiam illi id , quod ad illud
consequitur, sicut canti, quae dat terrae grauitate, dat ei motum deorsum . qui ad grauitatem consequitur. Praeterea tequitur res a Deo impersectas fuisse conditas ex abundantia enim persectionis est quod perse -ctionem qua merea tuta habet, possit alteii communieare. se ideo s nul la creatura habet aliquam acti . nem ad aliquem essectum producendum. multu de mediate caenia operatur ita quod nihil aliud si ea u. qρα si rei unde dicunt,quod ignis non calefacit. s. d Detia Dis
praesente igne . nec manus mouetur, sed Deus mouet wiMI manu praesente illo, cuius est anu . quae mouetur.
de se de aliis essectibus naturalibus sed haee positio derogat Aiuinae bonitati, sapietitiae.&virtuti, ut dicta
est de cum tollat ordinem uniuers, de propriam Ope rarionem a rebus, de destruat iudieium sensus i stulta est. Secunda posta eliquorundam Philosophorum. qui ut proprias operatio nos retu si stineant. Deu omnia immediate cieare negant, sed dictit, quod in me
diate est causa primi creati .de illud est causa alterius,nieare.& ideos nulla creatura habet aliquam acii -i & sc deinceps: ted haec opinio erronea est , quia se
in uia i , , t erat, fracia fidem non pollimus gelos creatores. sed
trahit ut persectioni creaturae petr conse ri .ens de- l solum Deum creatorem omnium visibilium, de in . trahitur pei sectioni diuinae virtutis. Tertio sequitur contia diuinam bonitatem . sicut enim est botis bonufacere ita summi boni est aliquid optime facete ; sed De ut est sui vinum bonum, ergo eius est optime cim. nia sacere melius est autem bonum quod alicui eos. uisibilium. Tettia postio est,quod Deus immediate omnia operatur.& quod res singule proprias operationes habeant, prr quas causae proxi mae telum sunt, non tamen omnium sed qlia tundam : quia enim se eundum iidem non ponitur et arula aliqua ali, in inlatum si multorum commune , nam tale bonum est j esse producere per creationem, nee virtute propria, diuinius,quam bonum unius, bonum autem unius si l nec aliena . id co omnium illorum , quae petereatio- multit eo minutae .s ab uno ad alia defuetur per pro . t nem in esse exeunt, solus Deus immediate ea usa est. rtiam actionem manet autem proprium, si illud no huiusnodi autem sunt, quae per motum eqite non possit ad alia transfundere, sic igitur Deus rebus crea. l possunt. nec per generationem. ptimo proptet smiis suam bonitatem communicauit, ut una res quod plicitatem citentiae sciae, in qua subsistunt. quia omn . Me it,possit in aliam rem transfundere. j quod generatur, oportet este compostum ex mate, Praeterea si nulla inferior causa. & maxime eo t. i ria , & forma ,unde nec angeli,nec animae rationales poralis aliquid operatur sed Deus operat ut in omni, possunt generati, sed solum ereari. secus aute ira debus solus, eum Deus non varietur per hoc. quod va. aliis sermis, quae etiam si sunt simplieiliatur in rebus diuersis, non sequetur diuersu, esse hi 3 . m tiis ex diuersitate rerum .in quibus operatur, sed hoe ad sensum apparet salsum , non enim ex appositione ealidi sequitur in frigidatio. sed calefactio tantum ne ia, que ex semine hominis sequitur generatio nisi homi. nis . non ergo causalitas inferiorum est 1ia attribuen da diuinae virtuti quod subtrahat ut causalitas intiliorum agentium.
3 praeterea si Deus immediate ea usaret omnia. unates non dependeret ab alia, sicut causatum a causa deseres non magis feret ab uno, quam ab alio. sed vi.
demus ad sensum , quod non sit quodlibet ex quolibet, sed ex semine bominis semper generatur humo . ergo semen patris est causa fit h.
habent esse absolutum, cum non stit sublinentes, unde exitus in esse non debetur eis, sed composito habenti talem formam, quod per se generari dicitur. quas per se esse habens e sotitiae vero praedictae non dictitur generari, nisi peraecidens:& eadem ratione materia pii ma quoe generationi substat, ploptet sui simplicitatem non generatur. sed erraturo secundo
propter elongationem a contrarietate . vi corpora caelestia omne enim, quod generatnt , generatur ex contrario Tertio propter necessitatem generantissimilis in specie generato , propter quod ptimae hy
postases im mediate a Deo creatae sunt.ut primus h o. mo primus leo.& sic de aliis . non enim homo generati potest nis ab homine. Alitet autem est de illist praeterea subtrahe te ordinem tebus est eis subtra- bu s .ad qua tuenegat tione non requirit ut ages simile hete id.quod optimum habent, nam singula in seipsis i in specie,sed lassicit vitius caelestis cum qualitatibus sunt bona. smul autem omnia sunt optima, propter activis, de passuis, ut quae ex putrefactione generan- ordinem uniuersi , semper enim totum melius estitur Aliorum vero quae per generationem,& motum patribus. ut filus ipLirum . si autem a rebus subtra- l pro luciamur creatui a causa esse potest , vel ita quod halitu tactiones, subtrahitur ordo rerum ad inuicem; causalitatem habeat supra totam speciem . seut sol telum enim. ii eliint diuertae seeundum suas natu- est cauta in generatione hominis. vel leonis. velita, ras, non est colligatio in ordinis unitatem , nisi pet quod habeat causalitatem ad unum individuum hoe.quod quaedam agunt. de quaedam patiuntur. Igi- speci ci tantum . sciit homo generat hominem , detur dicendum est , quod res et eatae habent proprias ignis ignem. Horum tamen causa etiam Deus est actiones. magis intime in eis operans, quam aliae causae mo ue Praeterea si este tias non pro lucuntur ex actione uentes, quia ipse est dans esse rebus: causae alitem alii retum crearatum .sed solum eY actione Dei.impossi sunt quas determinantes illud elle, nullius enim teibile est . quod. per emctiu malu stetur virtus ali- l totum cise ab aliqua creatuta principium sumit . eum cuius cause eteatae, non enim effectus ostendit virtu- l materaa a Deo solum sit, esse autem est magis imitem ea usae.nis ratione aisionis, quae a virtute procedens ad essectum tetminatur,natura aut ςm causae nomum cu .libet tes,qua ea,per quae esse delet minatur.
Vnde de remanet illis te uotis . ut ui libro de causa
62쪽
dicitur, unde operatio ereatoris magis pertingit ad in suma rei. quam operatio causuum secundarum &ideo hoc.quod creatum est causa alij creaturae, non excludit . quin Deus in me linte in rebus omnibus operetur, inquantum virtus sua est scut medium leoni lingens virtutem coiuilibet causa secundae eum lsuo effectu .non enim virtus alicuius creaturae posset in suum essectum, nisi pet virtutem eteatotis . a quo lest omnis virtus, & virtutis conseruatio . Ze ordo ad effectum. quia ut in lib. de causis dicit ut, causalitas causae secundae fit matur per causalitatem caulae
Ad primum ergo dicendum, quod non est ex indi gentia Dei quod caussaliis indigeat ad caiisandum. sed ex bonitate ipsius,qui etiam dignitatem eausandi alii, conferre voluit. Ad seeundum dicendum . quod non potest idem essectus secun gum speciem esse a diuet sis agentibus
immediati, habentibus operationes determinatas ad Heterminatos essectus. sicut ab arte. &natura: sed Deu . non habet Oprcationem de tei minaram ad aliisqoem esse tum imo una sola operatione potest omnes effectus,quos vult, producere. Vnde eundem essectum specie, quem natura producit, Deus potestsne operante natura facete. Ad tettium dicendum . quod citea exitum rerum
in esse pet genetationem suri triplex opinio. Prima fuit ponentium latitationem . scilicet Amxagorae qui ponebat omnia in omnibus, &generationem fieti
per abstractionem, &scnon ponebat vela in penerationem .quae est per hoc,quod nos 1 sotim tubaati tialis acquititur materiae & in hunc desectum inei.lit omnis opinio antiquorum qui non irimebant vetam generationem .sed generationem esse vel per congregationem . de segregationem , vel per alterationem tantum & hoc contingebat eis, quia non ponebant i causam sol malem. seu vel materiam tiatum vel cum ibae etiam agentem. Unde de ad hane opinionem per titie te potest opinio Democriti. qui potiebat actio
nem esse per eis luxionem atomotu a corpore agete, passionem esse pet receptionem eorundem in cor pore patientis, quam opinionem impiobat philoso psus in p. degen. at. 17. sequeretur enim quod coriapus non pater erut per totum &quod quantitas corporis agentia giminueretur ex hoe, quod agit, quae sint manifeste salsa. Est igii ut alia opinio huic contraria quae fuit Platonis. qui posuit Almas separatas,
quas vocavit ideas, esse inducentes formas in male
riis . &quasi ad hane opinionem reducitur opinio Avicennae, qui dicit , quod omnes formae sunt ab in . et ligentia, de agens naturale non est nisi ptaeparans materiam ad receptionem formae;& ista opinio pro cedit ex hoe , quod ult unumquodque generari ex suo simili, quod frequenter non inuenit ut in rebus
naturalibus, sicut in his quae per putrefactione fiunt, di etiam quia ponebat fieti per se terminati ad sol D u.quod non potest esse,quia per se fieti terminatura A hoe, quod habet este. quod est terminus iactionis,
α hoc est tants compostum,non serma neque maia teriti s unde forma non nisi per accidens generatur.
Tettia est Aristotelis media inter has, scilicet, quod
omnes formae sunt in potentia in materia prima non autem aerii sicut ponentes latitationes dixerunt, &agens naturale agit . non sormatia, sed compositum. redueendo materiam Ge potentia in actum; de hoe agetis naturale in sua actione est quali inst tumentum ipsus Dei agentis qui etiam materiam condidit, de
forci x potetii iam dedit unde non oportet hane opinionem sustinendo , quod generans creet formam,
vel quod saeiat aliquiA ex nihilo, quia non facit sot.
mam, sed compositum. Ag quattum ἡicendum , quod agens naturale agit &ad sormam aeeidetalem,& a 3 formam substantii ld. p p di a d qualitas enim activa, ut calor, di s sit actiden . , t si s g ς εγtamen in virtute formae substantialis. se ut eius itis tu mentu. Nideo potest agere ad formam substantias sicut & calor natutatis, inquantum est instrem diem
animae.agit ad generationem carnis ad accidens auteagit propria virtute Nec est contra rationem accidetis,quoἡ excedat suum subiectu in in agedo,sed quod excedat in essendo Neque ex hae politione Philoso phi sequit ut transitus aecigentis de subiecto ut ii bie Elum . scut imaginabatut Democritus ponens fiet iactionem per defluxum atomorum ; non enim hoc modo dieitur corpus calidum calefacete, quod idem numero calor.qui est in calefaciente eorpore, traseat ad corpus calefactum .sed quia virtute caloris. qui est in ealefaciente corpore, alius ealer numero fit actu in eorpore calefacto .qui prius erat in eo in potentia. Agens enim natu tale non esi traducens propriam
sol mam in alterum subiectum, sed tesueens subiectum quod patitur de potentia in actum. Ad quinium dieendum, quod a ete ad productione compositi substantialis, & accide malis, atque adeo p agere ad formam accidentalem,re substat itialem est ἰχ g.e. ι,
subst1tiae corporeae,non autem incorporeae . eum illi materia corporalis non obediat ad nutum, sed latum
ad motum localem.Vnde ad primam instantiam dicendum . quod in animalibus, quae ex putrefactione 3.e g e. ι generantur . causatur forma substantialis ex agente eoi potali, scilieet eorpore caelesti, quod est primum
alteias .vndeor ortet. quod omnia mouentia ad tormam in his inferioribus agant in virtute illius, de propter hoc ad producendum aliquas formas impersectasses Ucitvit tu, exlestis sine agente , inoco; ad producendas autem formas persectiores, sicut sunt
animae animalium per sectotu .requiritur cum agenteerleser agens univocum.talia enim animalia nonge.
neranturnis ex semine. &propter hoe dicit I hiloso
phus 1 .phrist. 26. quod sol.&homogenerat homine. Ad secundam instantiam dicendum non esse verum, quod quantitas i inpediat actionem sotniae . nisi per acogens,in quantum scilicet omnis quantitas continua est in materia forma autem in materia existens. eum si ni notis activitatis est per consequens minoistis virtutis in agedo: unde corpus. quod liabet minus
de materia, de plus de forma, sicut ignis, est magis
activum; ppo sto autem modo actionis.qua sorma in materia existens cum si minoris actualitatis, habere potest quantitas auget magis qua minuat actio isnem,nam quanto corpus ignis, erit maius supposta aeque intensa caliditate, tanto magis effletaeit; de supposta grauitate aeque intensa, quanto magis sueis
tit corpus grave. tanto velocius mouebitur motu na
tu tali di inde est, quod tardius mouetur motu inna. turali. Quia igitur corpora grauia sunt tardioris mo lux innaturalis cum fuerint maioris qua ntitatis, non
inde ostenditur,quod quantitas impediat a ctionem, sed magis, quod eoaugeat ipsam.Vel die quod quan . p p,ς. stilas non impegit formam corporalem omnino ab actionesed impedit eam ne sit agens uniuersale, in quantum forma indiui quatur, prout est in materia
quantitati subiecta : quod patet . quia seeundum quod participatiat aliquid. secundum hoc est neees sitium quod participetur id . quod est ei proprium.
seut quantum participatur de lumine, tantum participatur ge tatione visibilis . Agere autem,quod nihil est aliu3.quam sacere aliquid actu, est per se propriuactus inquantum est actus, unde 3e omne agen agitsbi sinite. Sic ergo ex hoc. quod aliquid est sol manon determinata per materiam quantitati subieres. habet quod sit agcna in determinatum, & vniuersale,
63쪽
64 Prima Secundae Part. Sum. Philosoph.
ex hoe veto quoa est determinata ad hane mate- agere ergo causalitas agentis consistit in agere. tiam .habet quod sit agens contiachim,& particula- l Respondeo dicendum quod causalitas agetis con ite: unde si esset fotma ignis separata, ut Platonici po- sistit in agere,cuius ratio est quia finis est eausa agon suerunt . esset aliquo modo eausa omnis ignitionis. J tis . non quantum ad esse . sed quantum ad rationem sed hae sotma igni; .quae est in hae materia eorpora- causalitatis . nam a fine habet efiicient suam ea utili li,est causa huius igni. ionis quae est ab hoc corporem talem deo autem finis dicitur esse causa aetentis se hoc corpus unde & fit talis actio per contactum duorum corporum i signum autem . quod inguest ut de
pondetositate corporum non est ad propositum. pti mo quidem , quia additio quantitatis non est causa prauitatis, ut probatur in caeli. t. s.secundo quia sal sum est quod ponderositas faeit taldiorem motum, imo quanto aliquid est grauius, tanto magis moue l unde denominatio agentis ab actione est denomtur motu proprio Tettio quia actio non fit per molli tio ab effectu, optime vero explicatur nomine eon
eundum causalitatem, quia a sne accipit agens quod es, iasii causa . seu quod agat. Don enim agit eineiens nisi . eausa finis sed quod ages sit actu eausa.& quod agat, non potest explicati nomine abstracto actionis,nam in i eum actio sie sumpta significetvε per modum rei. , ε uition signficat aula litatem sed essectum causalitatis.
localem ut Democr.posuit,sed per hoc quod aliquid
reducit de potentiam actum. Ad tertiam instantiam xe ge,s dicendum, quod non oportet.quod corpus omne ea, 3pae .creto actionis,quod est agere . nam eum hoe impor p peph i
tet inhaerentiam actionis ad subiectum , fghise, Φ 3 4ς ipsum subiectum esse actu causam , & quod actureat actione propter hoc, quod in ordine rerum sub , t agit, in quo consistit eausalitas agentis. stantiae corporalis est infima secundum suum genu . Ad primum ei so dicendum, quod agete triplicitet ruta etiam intet eoi pora unum est superius altero de s sumitur primo eis cientet. 5: innoc consilit causali. .
ormalius, de magis activuna, sicut ignis est respectu rasa gentis. Secundo formalit hi, & in hoe consilit Τ' inferiorum corporum; nec iamen etiam in s mucor. causalitas formae.Tettiosi aliter. &in hoe consistit pus excluditur ab agedo, manifestum enim est quod causalitas finis. 'gere tamen per se sumptuiti tantum corpus non potest agere te toto .cum si compos tum fgnificat causalitatem agentis. ex ma tetra qu.e est ens in potentia,de forma, quae est Ad set Endum dicendum,quod denominatio agenis actus. Agit enim unumquodque secundum quod est iis ab actione est tamquam ab em au. denominaiio 3ης. actu. Et proptet hoc omne corpus agit seeundum sua veto agentis ab a ere est tamquam a causalitate serinam,ad quam eomparatur aliud corpus. scit pa agentis ut dictum est. tiens, secundum suam materia ut subiectu ira .inquan Ad tertium dicendum . quod per solam actionein tum materia eius est inpotentia ad formam aeteritis. t transeuntem insertur passio . nouaulem per imma- tibia tibi, Si autem e conuello ad formam corporis patientia sit nentem,& ideo causalitas agentis potest esse age te.
in potentia materia corporis agentis. erunt agentis, de patietia ad inuicem ,sicut accidit in duobus corpo ribus elementatibus ; sin autem erit unum tantum agens,& alterum tantum patiens te spectu illiu . seu test eomparatio corpotis caelestis ad corpus elemen
tace;sie igitur corpus agit in subiectum . non ratione totius corpo tis,sed formae per quam agit Ad quatia instantiam dicendum,quod corpus non est id , quod maxime distata Deci . participat enim aliquid de s militudine diuini esse secundum forma, quam habet, i re,. & quietis' Dicit enim Philosophus I. phys. t. a sed id, quod maxime distat a Deo, est materia prima, quoa natura est primum principium motus sed causa qua nullo modo est agens,cum si in potentia latum. esset en, non est natura,quia natura tantum diuiditur an materiam.&sorma ivt patet t. phys t. a. ergo malel definitur causa elliciens. unde primum principium motus; sed dices, quod natura est primum princi-
Asinia r. Videtur quod non recte a psilosopho definiatur se, Uresseiens,quod sit,unde primum princit iu mo.
y Irum ea selisas agentis cossi ut in
. I ideret quod causalitas agentis non consistati
pium motus in eo,in quo est,& eis eiens est prunum principium motus in alio. 1 Sed contra. Alteratio, qua vivens alterat cibu ad sui augmeiationem .est a natura.&s milii ratietatioeot potum simplicium ut dicit Plii losophus 1. physi. p.sed hae actiones.& motus sunt in alio, ut pet sc patet, nam aqua calest ab igne, de aer conuertitur in
ignem ab ipso igne , & alimentum alteratur ab animali, ergo.
ι Praetetea dicit plailosophus a ph3s. t. 18. quod tam 1 phs diconsilians quam poparans rem. & illam perficiens sunt cause essicientes, sed persicieias rem non est pii
. , ' s alete.Nam agere vel sacere pertinet etiam ad alias causas, puta ad formalem .& snalem, dicitur
enim albedo sacere album , ergo causalitas agentis, vel esse ientis non consilit in agere. vel sacere. q. xydevet. 2 praeterea causalitas efficientis, vel agentis constituit agens in ratione agentis, &causae; sed pet actior ph nem constituitiit in tali ratione.nam agens denomi- l mum principium motus, di constitutionis rei. Danai ut ab actione, unde talis denominatio constituit praesupponit actionem consiliantis . Se praeparantis. praedi ramentum acti cinis ergo actio, non autem age-s eigo male definitur essiciens. unde ptimum princi . re et it causalitas agentis. l pium motus.
i. s . ai. praeterea scut peractionem insertur passio.io per sed contia est,quod phili sophus 1. physi 18. & . . .
.. . ,, i, agere insertur rati; sed non omne agens per suam vici. t desilit causam essesentem , quod si unde eausalitatem eiust passionem, ut patet in agentibus primum principium motus & status. actione immanente, ergo causalitas agentis non con- l Respondeo dicendum . quod rected cfinit ut a Phiasistit in agere. l losopho eausa eis ciens,unde primum Principium οὐ '' ' p.r 'as.' .p.c sed conita est , quod causaluas agentis consistit in i tus .aut quietis.Causa enim constituitur,dc multipli.
Deere aliquid actu. hoc enim est per se propriti actus, eatut ex varia ratione causandi, ratio autem caui misinquantum est actus unde& omne agent agit sbiu i di esset entis optime e plicatur per hoe , quod sit id. mile; sed facere aliquid actu nihil est aliud, quam a quo,vel unde est pruuum plancipium motus, aut
64쪽
quietis. se enim explieat ut influxus in essectum . qui est de ta ione causae. ut dictum est , de Aistinguitute usi essici en, ab aliis causis, nain eausa materialis est id .ea quo aliquid fit cum ii sit. t mali vero . eum sit ratio. de quo aut id erat ei et ei. ut dieit Philo 4pbus r. rhys..& s. met. l . c. Hi id per quod aliquid & hsi in actu. de cictu hoe . vi dictum est a finalis est id
propter quod res est, essitiens vero est id a quo, vel unde est primum principium inoius . aut quietis , &c. sequenter rei. naui motus est via ad rem . undetion distinguituta te,ut dicit philosophus 3 physi. . 3e 7. Ad primum ergo dicendum , quod emetetis est
primum principium motu, in alio , natura vero est principium motus in eo, in quo est . ut dictum est in obiecto. A d seeundum dicendum quod augmentatio est a natura. qtita cibus est intra vivens, de quia ex patieeibi est in eo principium passivum motus, scut de in alteratione vi heium est. Ad tertirim dicendum .quod tam e cinsitans. quam praepilan,,& per scietis lotu primum prinelpiu motus in suo petiere. unum in ratione musae moralis,
aliud an scite te casia rhysicae, sed inchoantis, aliud tu eodem genete . sed complentis.
ui si Linstituit.ex hoe ipso dat ei omnia illa,quae sunt de ra tione illius naturae; seut ex hoc ipso. quod facit homi
nem .dat ei animam rationalem sed de ratione vittu
tis est quod si principium agendi. cum virtus si vitimum potentiae quae est principium agendi in alio. te. eundum quod est aliud, ut dicitur s. mo. t. I . ergo ex hoe ipso, quod virtutes naturales rebus indidit,l dedit eis , quod operationes naturales perseetent, unde non oportet, quod ulterius in rebus naturalibus
ε praeterea si Deuet in natura operante operatur. . oportet quod operando aliquid rei naturali triboat, . na ages agedo aliquid as u facit .aut ergo illud iussicit ad hoc, quod natura possit per se operari. aut non, si suffcu eum etiam virtutem naturalem Deus naturae Uibuerit eadem ratione potest diei, quod . Ac vitius naturalis sumetat ad agendum. nee oportebit. quo a Deus postquam virtutem naturae contulit, ulterius. Ad'enus ope talionem' aliquid operetur: si autem non
susticu,oportebit.quod ibi aliquia aliud itetsi faciat, de si illus non sumeti iterum aliud . Sitie in infinitum. quod est impossibile . nam unus e lectus non potest dependere ab actionibus infiniti,.quia . eum infinita non sit pertransire . numquam compleretur . ergo standum est an piimo sicendo, quod virtus naturalisi susseit ad actionem naturalem tute hoe, quod Deus
π praeterea posita causa agete ex necessitate naturae is sequitur eius actio , nisi pet aecidens impediatur . eo quod natura est determinata ad unum; si et go calo tignis ex necessitate naturae agit,ergo posito calore sequitur calefactio, nec requiti tui aliqua virtus supet tota gens in ipso calefaciante. S praeterea ea, quae sunt omnino dispalata, poliunt ab iuuieem separati . sed actio Dei, de actio naturae sunt omnino disparatae, eum Deus agat per volunta-Videtur quod Deus in nulla operatione agentis
secutissi, seu in nulla creatura operante opere-- iit tur. Natura enim neque descit m necessariis. neque te m. natura autem per necesstatem , ergo actio Dei abundat in supet fluis sed ad actionem natu talem sis. potest separati ab actione naturae, de ita non Oportet, scit virtus activa ex parte agentis, 3c passiua ex parte quod Deus in natura agente operetur. patrentis, ergo non requiritui vitius diuina in rebuxi Praetere, voluntas est domina sui actus. hoe auteam l. Opetans. Sed dices, quod virtus activa naturae depe .l noti esset. si agete non posset.nas Deo in ipsa operandet in sua operatione diuina. t te. eum voluntas nostra non si domina aiuinae ope- , t. ζ 1 Contra. Si cur operatio naturae creatae dependet i rationis, ergo Deus non operatur in voluntate nostra ab operatione diuina, ita operatio corporis elemen-l operante. laetis dependet ab operatione eorporis caelestis, nam i io Plaeterea liberum est . quod eausa sui est, ut giciis corpus caeleste copalatur ad corpus elementare scut i tur in principio metaph quod eigo non potest agere, Hs ' causa pii ma ad secundam. sed non gieitur. quod cor- i nisi eausa in ipso agente . non est liberum in agendo. pus caeleste operet ut in corpore Hementati agente, sed voluntas nostra est libera in agendo . ergo potest ergo non est dicendum , quod Deus operet ut in qua- aetere nulla alia eausa in ipsa agente,& se idem quodlibet operatione natur*. prius. P taeterea s Deus operat ut in qualibet operatione ii praeterea causa prima plus est influens in musa - , t i s. lnaturae aut una.de eadem operatione opera tui Deus, tum . quam causa secunda, s ergo Deus operatur inde natura,aut diu et sis. sed non una. 5c eade. quia una voluntate. de natura scut prima causa in secunda se- actio a duobus agentibus sicin vadetur progredi posse, quitur quod desectus, qui accidunt in operatione vo ' vilitas enim Operatio attestatur unitati naturae. Vivitulatatis, & naturae, magis Deo. quam voluntati, &de quia in Cht isto sunt duae naturae, sunt etia ibi duae naturae tribuerentur,quod est absurdum. petationes;creat uiae autem. de Dei constat non esse i in Praeterea posta causa suis cienter operante super. arnic. unam natisram εἰ similiter nec est possibile, quod snti suum est alterius caulae operationem ponete . quod 3.c. g,ςγο .p. operationes diuersae, nam diuersae operationes non ' enim potest seti sussicienter per unum. super suum P vuleiatur ad idem factum terminati, eum motus, de est quod fiat per mulia:se videmus quod natura no 'soperationes penes terminos distinguantur . ergo facit pet duo instrumenta , quod potest facete petiitillo modo est possibile . quod Deus in natura ope- l Unum sed constat, si Deus operatur in natura. de voretur Sed dices, quo3 dux operationes possunt ter- l luntate operantibus quod sumesentet operatur.qurati, naticidi dem, quae se habent secundum prius, & nulla insumetentia est Deo attribuenda , de cum to posterius. tum esse hum producat nihil de effectu produeendo 4. Contra. Ea . quae immediate se habent ad aliquid relinquit naturali uenti, ergo super ssueret omnis virum . non habent ad inuicem ordinem , sed tam operatio naturae .vel voluntatis. Vel si ponitur natu
Deus, quam creatu Ia immediate ope tantur esse- istum naturale,ergo operario Dei, de operatio creatu,
rae non se habent secundum prius, de posterius.1 Praeterea quandocunque Deus aliquam naturamia,ὐel uoluntas suffcienter propriam operationem . vel essectum producete . superflua erit operatio Dei ad operationem. vel essectum, quem creatura proinducit, producendum.
65쪽
65 prima Secundae Partis Sum Philosoph.
D iai ad. v citerea faciens dieitur esse causa operationis quod generans mouet graue dileue. inquantum die ig3. tacti in iluantum sat ei sormam,qua operatur: si igi virtutem ad quam seq ut talia motu si hoe modo tot Reu, est causi ope talionis retum factatum ab l Deus agit omnes actiones natura, quia dedit rebus isse , hoe eiu inquantum dat eis virtutem operan- l naturalibus vit tute pet quas agere possunt. Secudodi. sed hoe est a principio, quando rem facit ergo i quia conseruat virtute illius in esse conseruans enim
videtur quod viterius non Operetur in operatione virtutem alicuius dicit ut saeere actionem , se enim cicaturae. 1 medicinae conseruantes visum die untur facete vide , '. istae. r. sed co rasicut at spm supponit naturam, ira natura re & hoc modo dicitur Deus causa actionis rei nati
praesupponit Deum. Min operatione artis operatur j talis. quatenus eonseruat virtutem naturalem in esse natura . non enim sine operatione naturae artis ope. ad disserentiam generantis, quod virtutem qui flemtatio ess estur,sicut igne emollitur sertum, ut percus- tribuit graui, de leui, non tamen eam ulterius conissione subti extendatur, ergo & Deus in operatione seruat. Tettio quia monet illam ad agendum, in quo naturae operatur. l non intelligitur collatio,aut coseruatio virtutis acti algssedc. a s 'taeterea virtus Dei est in quolibet ente quia Deus uae neque eo essesentia cum ipsa re adactione ipsui. in omnibus rebus esse dicitur per essentialia , presen- l sed applicatio virtutis illius rei ad actionem . atquetiam . potentiam: sed non est dicendum , quod virtus adeo sacere, ut res illa agat, seu operati in illa, vα
diuina . secundum quod est in rebus, si otiosa, ergo agat , scut homo est causa incisonis cultelli ex hoe secundum quod est in natura, operatur ; nec potesti ipso, quod applicat acumen euitelli ad incidendum,
dici. quod aliud quam ipsa natura opere tu cum Don t mmielido ipstim I &quia natura intilior agens non appateat ibi nisi .na operatio, ergo in qualibet natu . t agit nisi mota, eo quod hui issmodi corpora insitiora Iae operatione Deus operatur. t iam alie tantia alterata, calvin autem est alterans no, e te cr. Respondeo dicendum,quod simplieiter conceden-l altera tum ,ae tamen non est monens .nis morum, dero et .p pq. dum est Deum operati in natura, de voluntate ope- l hoc no cessat. quousque perueniatui ad Deum; sequi 3'. rantibus , quiὰ quid in eoni ratiumasserant ita tribu - tur de necessitate, quod Deus sit causa actionis euius. sp*x 7 eutes Deo omnem naturae operationem . ut nulla libet ita naturalis vi mouens, N applicans virtutem virtus ereata aliquid operetur in rebus. sed soliis Deus i ad agendum, sed ulterius inirentinus secundum ordi immediate omnia operetur quotum sententia sape-inem causatum esse citdinem effectuv. quod necessetius reprobata est: manifesta enim est hae veritas pri me si .propter similitudinem causae, es e seclus,nee cau.
mo per fidem , hine enim est, quod dicitur Isi. 26.om se secunda potest in effectum causae primae per virtuania opera nostra operatus es in nobis domine. de hoc j tem propriam .quamuis si instrunient volita prima ipsum, quod Salomon dicit,cot regis in manu Domi l te spectu illius esectus;initiumentum enim est causani quocunque voluerit. vertet illud. ostendit non - l estectus principalis cause, non per sormam . vel vi lum 3iuinam causalitatem ad potentiam voluntatis i tutem propriam , sed inquantum participat aliquid extendi sed etiam ad actum ipsus Eodem etiam per l de virtute principalis cause per motum eius sciit dotinent verba illa. io. i s. sne me nihil potestis sacere, de ad phili p. 1 Deu est . qui operatur in nobis velle, di perseere pro bona voluntate. Et hae ratione Re . quenter in scriptura naturae effectus operationi diui
nae attribuuntur, quia ipse est, mr operatur in omni operante per naturam , vel per voluntatem. Sicut
illud lobii. nonne se ut lae mulsisti me, de sciat ea. seum me eoagulasti, pelle, de estnibus vestisti me, ossibus. & net uis eo impegisti me.& in psal. intonuit 3e exto Dominus, & Altissimus dedit vocem suam,
glango,& earbones ignis. Secundo per auctoritatem Philosophi, arguit enim e. s. Eudemicae e liticae pethune modum. Huius,quod aliquis inrelligat, eo s-lietur & eligat, de velit, oportet aliquid esse causam, quia omne nouum oportet quo/ habeat aliqua cau- am . si autem est causa eius aliud eonflium . . alia voluntas praecedens, cum non si procedere in his in infinitum,oportet deuenire ad aliquod primu: huiusmodi autem primum oportet este aliquid. quod est melius ratione, nihil autem est melius intellectu. &ratione .nis Deus. est igitur De ix primum piincipia
Doriorum consiliorum.& v luntatum. Tettiora. tione .quia Deus non solum dat rebus virtutem , sed etiam nulla res potest propria virtute agere, nisi agat in virtute ipsus ergo tes creata no potest vittute sibi sata uti iusi inquantum agit in virtute Dei;illud aute, ineuius virtute Meus agit est eausa non solum virtuti .sed etiam adius : quo J in artifice apparet, in cuius
virtute agit inaciuventum etiam quod ab hoe artifice propriam sormam non accipit. se3 solum ab ipso applicatur ad actum ι Deus igitur est causi et iurae non solum vit tutis agendi, sed etiam actionis. &percosequens Deus in cloatura operare operatur. Quod
quidem qualiter intelligi possit ostendendum est.
labia noest causa rei artificiatae per formam. vel vit tutem prostiam. sed per virtutem artificis, a quo mouetur Ec ea quod amodo participat. Vnde quarto modo una rei est eausa actionis altetius, sicut principale ages est causa omnis actionis rei naturalis,quato enim aliqua causa est altior tanto est communior. de emeaeicit. & quanto est efficacior, tanto profundi ut ingreditui in essectum . S de reis otioli potentia ipsa reducit in actum in qualibet autem renatui ali invenimus quod est ens.&quod est res naturalis, de quod est talis .vel talis naturae , quorum privium est commune omnibus entibus. Secundum omnibus rebus naturalibus.Tertium in una specie,& quartum. si ad damus secidentia est proprium huic indiuiduo. Hoc ergo individuum agendo non potest costitue te aliud
in s mili speete . nisi pio ut est instrumentum illius
causae, quae respicit totam speciem.& ulterius totume ite naturae inferioris , de ptoptet hoe nihil agit ad speciem in istis inferioribus nila per virtutem corporis coelestis,nee aliquid agit ad esse, nisi per vii tutem Dei, ipsum enim esse est comunissimus essectus. pti. mus , de intimior aliis essectibus, de igeo soli Deo
competit secundum vii iure propriam talis effectus Unde ei iam, ut dicitur in lib. de causs. intelligentia. non dat esse,nis prout in ea est virtus diuina. sic ergo Deus est eausa omnis actionis prout quodlibet ages est instrumentum diuinae. virtutis operantis. Sic ergos eoiisdeiemus suppolita agentia. quodlibet agens erestum particulare est immediatum ad suuii 1 esso
autem cons deremus virtutem quasi 'io. se vitius superiotis causae erit immediaticii esse istut quam virtus inferioris , nam virtus insitior non.
coniungitur essemii. nis per virtutem superio i is .ut dicit ut in lib. de causis , quod virtus causae primae Sciendum namque est quod actionis alicuius rei res prius agit tu eausatum . di vehementius ingredi alia potest diei rauia multipliciter . Ac primo quidem l tui in ipsum. Sic ergo oportet virtutem diuinam quia tribu tui vit tutem ope tandi, sicut dicitura thris Ueste euilibet rei agenti, sicut viti utem eorporis
66쪽
etale illa opoptet a J esse euilibet eorpori Mementari Menti x sed in hoc disseti, quia ubicunque est virtusa uti l .i est egentia diuina,non autem essentia corpo iis eos estis est ubicunque est sua virtus ;& iterum, Deus ea suavirtus,no autem eorpus coeleste, & ideopolast quod Deus in qualibet te ostetatur, in quΝuum eius virtute quaelibet rex indiget ad agendum . iton autem potest proprie dici . quod caelum
semper agat in corpore elementi. Sie ergo Deus est caula actionis cuiuslibet, primo inquantum dat viris antem agengi Secundo in*iamuria conseruat illam. Tettio inquantum applicat eandem actioni. Quattoinqtomueius virtute omnis alia virtus agit. Quinto in ratione finis, nam cum omnis operatio sit aliquod bonum verum , vel apparens , nihil autem sit, vel
appareat bonum . nisi secundum quot participatali. quam similitudinem summi honi quod est De s. quitur quod Deus sit cuius ibet operationis causa,
ut finis Quod sit eoniunxeramus in s. quod Deus est sua virtus &quod est irata quamlibet te, atque adeo intra quamlibet operationem, &essectum rei peressentiam . presentiam, & potentiam . neque ibi sit vel tamquam pars rei. vel otiosa , sed sicut opetansiri od operatur ipsa creatura ; sequitur quod sexto. moici lit Deus in qualibet operatione agentis, de in quot 1bet eius esse , per coeg cientiam, de eo p
rationum cum ereatura operante.
dii fleret Ad primum dicendum,quod virtus activa . 3e pas-M p 3 p ios sua rei naturalis sussciunt ad agendum in ordine suo seu in ordine secundotum agentium , requiritur tamen vittas diuina ob rationes dictas, nimirum tam . quam virtus primi agentis. b. δε. Ad secundum dicendum , quod operatio ii. e. vii cistis naturalis ad Deum . Ec corporis natura lit elementatis ad corpus coeleste . sunt quant mad aliquid similei, non tem quantum ad omnia, ut dictum est. insa. A d tertium dicendum .quoa una actio non proa ri ' eedita duobus agentibus unius ordinis sed nihil prohibet,quin viis, di eadem actio procedat a primo,&secundo agente.
a.deput. ὀ Ad quatium dicendum, quod tam Deus , quam creaturaim mediate operantur, licet ordinentur se cundum prius,& posterius
G s ορ-P. Ad quintum dicendum . quod de ratione inserio. 'μ ρ ' ii utituti, est.quod sit operationis principium in suo
ordine. igest vi agat ut inst tumentum superioris vitis tutis . 3e tamquam agens secundum sub ordinatum
i pq 34 Ad teae tum dieetidum. quod vittuMraturalis , quae est rebus irato talibus in sua institutione collata, inest eis, ut quadam serra,habens esse ratum , & firmum in natura, sed id, quod a Deo fit in re naturali, quod actualiter agat. est vi intentio lota habens esse quod
dam inccimpletum per modum, quo eolores sunt in aete.& virtus artis in instrumento artificis. sicut et to seciui per ortem dari potuit acumen, ut esset sot ma in ea rermanens non autem ei dari potuit, quodvis artis esset in ea quasi quaedam serma permanens, nisi haberet intellectum ita rei naturali potuit con fecit vitius prostia , ut forma in ipsa permanens. non autem uis qua agit adesse,ut instrum enclina primaeeau .nis daretur et,quod esset uniuetiale principium essengi ; nee iterum virtuti naturali conserti potuit, ut mouet et seipsam nec ut conseruaret se inesse; undeseut in sttumento artificisco serri non potuit quod operaretur absque motu attis,ita rei natu. tali conserti non potuit, quod operaretur absque operatione diuina....ia ad 3 - Ad septimum dicendum , quod necessitas natu Iae, per quam agit calor. constit tui ex ordine om. nium eausarum praecedentium, unde non excluertur' virtus prima cauta. . Ad octauum dicendum quod licet natura . 3d vo luntas sint se eundum esse disparata. in ag ndo tamen q de pol 'habent aliquem ordinem . nam se ut actio naturae '
praecedit actionem nostrae voluntatis, ratione cuius in operibus artis.quae a voluntate sunt . naturae operatione indigent. ita volun tas Dei.quae est origo omnis naturalis motus praecedit Operationem naturae, unde de elux opetatio in omni operatione naturae requiritur.
Ad nonum dieendum , quod voluntas dicitur.a i , habete dominium sui actus . non per e, clusionem' γeausae ptimae, sed quia causa prima non ita agit in
voluntatem,ut eam de necessitate determinet ad unum, scut determinat naturam, & ideo determinatio actus relinquitur in potestate rationis, & voluntati .
Ad deeimum dicendum quod non quaelibet causati,
excludit libellatem, sed solum causa cogens & ne cessitans , sit autem Deus non est causa operationis nostrae liberae,
Ad undecimum dieendum . quod quia caula piam a magis influit in essectum, quam secunda, ideo quidquid persectionis est in esse hu, principaliter re.
dueit ut ad causa m primam. quod autem est de desectu reducitur ad causam secundam quae non ita esScaciter operatur, sicut causa prima.
Ad duodecimum die endum . quod Deus per . ad ic
cte operatur, ut causa prima. requiritur tamen ope. praelo creatura, ut causae secundae .unge igem essectus est,&a Deo. 3c a creatura, non tamen ita. ut si par. tim a Deo partim a creatnra sed lotus est ab utroque
secundum alium modum ; sicut idem essectus totus tribuitur instrumento,& principali agenti etiam totius. Et hinc colligitur quod si res naturalis producit effectum, non est supersuum quod Deus illum piciis ducat, sest neque est superfluum . si Deus per se ip- tam potest omnes effectu ε naturales pioducere , quod per quasdam alias causas simul produeantur. non enim hoe est ex insessieientia diuinae vittuli sed . ut set uelut ordo in rebus creatis. eiusque decor appareat, se ut magis manifestet ut tinniens tas diuinae bonitatis, pet quam Deus suam similitudinem te buseommunieare voluit, non solum quod essent. sed etiam quanto in ad hoe. quod aliorum causae ensent. his enim ducibus mogis creaturae eommunitet omne diuinam similitudinem consequuntur. 3 A g M. Adtettiumderimum dicendum, quod Deus ori solum dat formas rebus .sed etiam eonseruat eas in iti e
esse.& applicat eas ad agendum, & eum illis Gessi
cit,3e eooperatur ad earum operationes, de essectus producendos ut dictum est,
VI detur quod miniae substantia lex a Deo petereationem producantur .& res natu tales tantum disponant materiam ad illas. Dicitur enim in lib. de causa, quod esse pet creationem producitur. sed in generatioue substantiali producitur esse, ergo Deus operatur m materia aliquid creando. ι.1 Praetetra id quod non habet materiam partem sui, non potest ex materia fieri; sed formae non ha bent materiam partem sui, quia distinguuntur eontra materiam.& conita compositum, ergo cum sor
67쪽
63 prima Secundae Partis Sum. Philosoph.
mae fiant. quia de nouo esse incipiunt, non fiunt ex matella. sed ex nihilo , es consequenter creabuntur Sed ilices , quoa lieet formae naturales non habeant materiam . partem sui , ex qua sint, tu bent tamen materiam , in qua sunt , de pto tanto non
Contra . sicut aliae sermae naturales, ita. &anima rationa is est forma in Dateriai sed anima rationalis ponitur creati . ergo Ae similiter de aliis imis naturalibus ponendum. Seg dices , quod anima rationalis non eductur de materia, licut aliae
Contra . nihil educitur de aliquo .q od non est meo, sed ante finem generationi, sorma. quae est generationis terminus non erat in mate: ia. alias etlent formae contrariae in materia simul .ergo ni maenatu rates non educuntur de materia.s Praeterea forma , quae est terminus generationis , non apparebat ante generationem eo uapte.
tam . s ergo erat ibi. eiat latens. de ita sequitur la litatio euiuslibet in quolibet, qui ponebat Anaxag. & Atist. improbat in p. phyi sed dices, quod
forma naturalis non existebat in materia ante gere. rationem complete, ut Anaxag. ponebat, sediti. complete.
6 Conica, s sorma aliquo modo est in maretia ante terminum genetarionis,puta in m picte secundum aliquid sui ibi est de si non est eomplete , secun . dum aliquid sui ibi non est habe ergo forma aliquid,&hiliquid . Ad se non est stio plex . cuius contrarium habetur in libro sex principiorum. praeterea. si non complete prae existit in ma, tetia. &post nodum completur , opotiet quod per generario aena ei agneniat complementum, illud au tem eomple nemum in interia non piae existebat, quia se R. ilet tot eoun lete. ei :o illud compi mentum per orationem eiit ad minus. Sed dices, quod ptaeexistebaran maretis incomplete.non quidem iecundum partem .sed quia alio modo clatan: e,le alio modo post , prius eium etat in potentia, sed poli est in actu. a Contra, ex hoe quod aliquid alio de alio modo se habet,est a relatio. non penetatio .si ergo per opus naturae non si aliquid . nisi quod forma, quae prius erat in potentia . postea s: actu , sequit ut quod peioperationem naturae non iit aliqua generatio, sed alteratio sola. 9 praeterea in natura inserioli non inuenitu taliquod activum principium, nisi acciflens. nam ignis
agit per calorem, qui est accidens . Fe similitet de aliis : sed aecidens non potest esse eausa activa soloes substantialis, quia nihil agit ultra suam speciem, es.
sectus autem non prae eminet causae , cum tamen
forma substantialis praeemineat accidenti. ergo Arma substantialis non ploducitur per actionem naturae insetioris, de ita oportet, quod sit per crea
io praeterea impei sectum non potest esse ea u. Dpei secti; sed in semine bruti animalis non est uis animae. Dis impei secte,ergo anima bruti non plodia. citur peractionem naturalem virtutis seminalis .ergo fit per creationem .& pati ratione omnes aliae sotniae
Praeterea illud.quoa non est animatum ,&vi
utim non potest esse causa rei animatae viventis . non autem inueniuntur, an natura aliqua viventia a qui bus eis vita conseratur, et go oportet quod eorum animae sint per creationem a primo vivente, de pari ratione aliae formae naturales.
ri Praeterea natura non agit nisi s bi simile, lsed aliqua ies naturalis iuuenit ut generati, cuius n-I militudo in generante non praeeessit . mulus enim neque equo neque asino smilis est in specie , ergo sotina muli non est per actionem naturae , sed per
13 Praeterea id quod est per se. est causa eius, a g ia. quod non est pei sei sed formae rerum naturalium non sunt per se . sed sunt in materia , ergo earume, usa est forma per se stans , Edita oportet , quod
formae naturales sunt per creationem ab agente exatrinseco.
Sed eonti, . nihil potest creare, nisi solus Deus. si ii, iergo formae sunt per creationem . non erunt nisi a 'Deo.&se omnis actio naturae flustrabitur, cuius finis est soliva. , μt,t lea sicut forma substantialis non ha- . ait ibet m Detiam partem sui ita nee forma aeuidenta lis : aergo propter hoe sormas substantiales opol. tet esse per ereationem , quia non habent materiam. pa i ta dione de sormas accidentales ; sicut autem res gerierata pe .ficitur pet sol mam substantialem ita fit eis risito per sol naam aecidentalem, ergo res natu .ro modo erit generatis , neque sicut pers- cleris. v qtie sicut disponens & se cassa etit omnis
3 Praeterea natura est ex similibus smi. ii lia procreans : sed goneratum inuenit ut simile procreanti in specie . de forma . ergo ipsa forma generati si pet actionem generantis , de non per
Respondeo dicendu. quod circa istam questionem q 3 AtD diuersae suerunt opiniones quatum omnium videtur ' radix fuisse vitum . de idem principium dum quod natura non potest ex nihilo aliquid facete et ex hoe enim aliqui erediderunt,quod nulla res set et nisi per hoc, quod extrahebatur a re alia , in qua latela: sicut de Anaxas. Datiat Philosophus in p. ph3squi ex hoe videtur luisse deceptus, quia non distinguebat inter Dotentiam, L actum , putabat enim Oportere, quo Iadna praeerisi tetillia d. quod genera tui oportet autem quod ptaexistat pu encia 5c non actu Si enim non pirexisti rei potentia seret cxnihilo si veto praeetiisteret actu non sim et . quia quod est non fit, sed quia tes generata est in potentiis pet etiam.&in actu pet suam formam . posuerunt aliqui. quod tes fiebat quantum ad formam ex ma teria praeexistente & quia operatio naturae non potest esset x nihilo, e per eonsequens oportot. quod sit ex pra suppostione.non operabitur secundu eos ita tura nisi ex patre materiae disponendo ipsam ad sor mam',sormam vero,quam oportet seri,& non praesupponi. oportet esse ex agente. qui non praesupponit
aliquid sed potest eae nihilo Dee te . de hoe est agens supernaturale quod Plato posuit datorem formaru , de hoe A e. dixit esse intelligentiam ultimam inter substantias separatas. Quidam vero moderni eoa se- ρquentes dicunt hoe esse Deum. Hoc autem videtur esse inconuenient, quia . cum v numquodque natumst smile sibi agere. nam unumquodque agit in eo, quod actu est, hoe scilieet . quod est iti potentia id, quod agensum e l. non requireretur similitudo se cundum sol mam substantialem in agente naturali. nisi s ima subsantialis geniti esset per actionem agentis Ex quo etiam id, quod in genito acquirensum est , actu in generante naturali inuenit ut . de unumquodque agit seeundum quod actu est,inconueniens videtur hoc generante pia termisso aliud extetius inquirere unde sciendum est,quod istae Opiniones videnturpto uentile ex hoc, quod ignoratur natura formae, sicut &primae proueniunt ex hoe , quod ignorabatur natura materiae. Forma enim naturalis non dacitur univoce esse cum regenita , res
68쪽
enim generata dicitui esse per se .dc proprie quas habeo esse de in suo .esse subsistens, forma autem non se esse dicitur.oam non subsistat nu per se esse habeat. sed diei ut esse. vel ens quia ea aliquid est scutta accidentia aicuntur entia quia substatia eis est,uel quanta vel qualis,no quod eis it simpliciter . se ut per formam substantiale. unde accidentia magis proprie
dicuntur entis. quam emia. ut patet in metapnylica,
unumquodque autem factum hoe modo dicitur se ri , quo δicitur esle .nam esse est terminus factionis unde illud. ouod proprie fit, per se est compositum , sorma autem non proprie fit. sed est i g, quo s id est per euius acqnisitionem aliquid fieri diei tuo ibi let go obstat pet hoe quod dicitur. quo a pet naturam ex nihilo nihil fit. quin formas substalitiales ex ope ratione naturae esse dieamus. nam id , quod fit , non est forma. sed compositum quod ex materia fit . de non ex nihilo &fit quidem ex materia , inquantum materia est in potentia ad ipsum eompositum per hoc quod est inpotentia ad formam,&se non proprie dicitur, quod Atina fiat in materia. sed magis quod de potentiae materia educatur. Ex hoe autem ipso, quod compositum fit. de non sorma, ostendit Philosophus in . met quod solitiae sunt ex agentibu naturalibus . nam cum sectum oporteat estis simile facienti . ex quo id. quod factum est est compo. stum .oportet id quod est faciens esse eona postlim, de non formam per se eesistentem ut Plato dacebat. vi sie . si eut factum est eompositum , quo autem fit. est forma in matella in actum reducta , ita generans sit eompostum . non scit ma tantum sed sociam a sit quo generat soloeam in hae materia existens, seut in his earnibus, 3e in his ossibus. de in aliis huiusmodi. . Ad primum ergo Alcendum . quod esse per creatio nem dati dieitur . inquantum omnis eausa seeunda dans esse hoc habet.u quantiam agit in virtute primae causae creantis , eum esse sit pilanus effectus nihil aliud praesupponens. Ad secundum dieendum,quod ex hoc quod forma non habet materiam patrem sui . sequitur, quod ei
creari competeret, si proprie seri posset, sicut tes per subs stens.
Ad istitium dicendum quoa licet anima ratio natis habeat materiam , in qua st . non tamen educitui de potentia materiae , cum eius natura supra omnem materialem ordinem eleuetur . quod eius intellectualis operatio declarat vi de itetum haee sotama est res pelle subs stens, cum eorrupto corpore
Ad quatium gicendum. quod forma, quae est generationis terminus, erat in materia ante generatio nem eompletam non in actu sed in potentia:non est,aute ira inconueniens ductum contrariorum unum
Ad quintum patet ex dictis . nam Anaxag. non ponebat formas actu praemistere in materia , sed
Ad sextum gieendum . quod ima praemistit in materia imperfecte , non quod aliqua pals elus si ibi in actu . de alia dest, sed quia tota praeexistit in potentia, & postmodum tot arroductis
Ad septimum dicendum. quo ἡ non persei ut esse sociae in maletia alio exteriori addito, quod in po- ltentia materiae non esset.
Ad octauum dicendum . quod esse in po-ltentia , de ella in actu . non dicunt diuersos mo. ldos accidentales , ex quo tum diuersitate alteratio lptoueniat, sed substantiales: unde etiana subitantia liliuiditur per potentiam, de actum , scut Se quodlibet tenus.
Ad nonum dicen gum quod forma accidentalis adii agit in virtute formae substantialis. quas infrumenatum eiu .seut etiam in 1. de oti ma calor ignis dici- /tur instrumentum virtutis itur riuae . de ideo non est inconuenien .s ictio formae accidentalis ad imam: substantialem terminetur. t Addecimum it 'i M .qnod etiam in semine cais . l . JOrseminis a 'tut iii . 1 ci rivit mi 'n:mae quae 3 'est in septine, quae quisem lie et imperfecta si tamen est impressio quaedam animae pei sectae relicta. unde agit de in virtute animae pene, antis. dc limiliter in vit tute corporis caelestis. euius eis quas inartimentum; fle propter hoc non dieitur. quod semen genetat, sed quod animal. 3c sol. Ad .ndecimum dieendum . quod animalia genera. ta ex putrefactione sunt minoris persectionis aliis
animalibus unde in eorum generatione essicit viscae. testis corporis inferiori matera ae impressa . quod in generatione animalium persectorum saeit eadem eaelestis vis cum virtute seminis. Ad duodecimum dieendum.quod licet inulus non ,4 iast similis equo , vel asino in specie . est tamens milis in genere oroximo. ratione cuius smiluuia
dinis ex diuersis speciebus una species quas media
Ad decimum tertium direndum. od forma na- adia. Ec a . turalis. quae es in materia. non potest reduei ad solis mam per se existentem eiusdsm Deciei cum forma naturalis habeat materiam in vi tatione sed i educi. tur ad formam per te existentem . sicut ad primum ea emplar &non sicut ad ploximum.
VIrum erearis, o con ematio ero em rei simi a Dono reatura aestinctu. Videtur quod creatio. Ee conseruatio eiusdem aiei sint actione realiter distinctae. Actio enim ,.ε..ia . supponens aliam ab illa realiter distinguitur i 1εdeon seruatio rei.& est actio, quia Deus conseruandotes aliquid agit, propter quod. lo. h. dicitur pater meus usque modo operatur, de supponit actionem productivam rei, puta creationem . ergo creatio. de conaeivatio eiusdem rei tealit et inter sedistin suuntur. 1 Praeterea conseruatio rei pertinet ad causa -l hid tu rilitatem sol mae substantialis .nam haec est prine ipium & pp. io 4. essendi .perideam autem res est.& iii esse e tertia- . a g sed tur; creatio autem pertinet ad causalitatem ea uia. 'em cientis , ergo creatio diibi gutturi a conserua tione. 3 praeterea ereatio durat per instans, enim nouitatem essendi. 8c liuiptionem irae est in.ὸ: instanti . conseruatio vero est. 3c durat Dei tempusq s ae sota sequens .ergo creatio, 3e eon seruatio traliter dilim alpp. ἰ
Plaeterea creare est communicabile erea turae , non autem est communicabile posse eon. seruare, nam cum unaquaeque res magis sat proximas bi. quam alteri rei, scut non potest commur.icati alicui creatura, vi conseruet seipsam . ita multo in minus potetit eommunicari, quod consituet atram,
Sed eontia est, quod conseruatio nihil est aliud, ρ.p io. a. εἰ quam continuata creatio, de productio rei scut con ad 4. se tuatio luminis in aere est per conti uuatum iussu -
69쪽
o Prima S ecundae Partis Sum. Philosoph.
1 ad p. xum a sole ergo cieatio &e seruatio non distinguuntur realiter. Respondeo dieendum . quod necesse est dicere, conseruationem non esse actionein realit et distin ctana a creatione rei. 3c ratio est, quia per quamlibet actionem axentis ii sit ei si ea et aliquid si in essectu 1 unde si coisset uatio est actio distincta realiter a erea tione. oportet, quod per actionem conseruantis aliquid it in re producta . quod esse non potest: quia per huiusmodi actonem neque fit ipsum esse iei, quia quod iam est.non fit. neque aliquid aliud super.
additum , quin vel non continue conseruaretur resin esse .vel aliquid continue adderet ut tei et tae, de ipio lues e quo μ est inconueniens... J ,iii nun4 rgo dicendum, quod scut Deus eadem, it tu tepi', lucit,& coni et sat res de idem dico de agente cieaio, vide sile illuminante aerem ita
ea sem actione o t. s. . ii res in esse.& eas in esse eon seruat. sum . im cae rerum permanentium non
est diu Libile nisi per accidens prolatasteuiniciti. . si biacet.secundum se autem est in instanti; unde opeia tio Dei, quae est per se cauta. quod res sit, non est alia
secundum quod facit utincipium essendi, &essen. idi continuationem . est enim conseruatim continuatio actionis. qua datur esse, scut & conseruatio lumi. lnis in aere est, ut dictum est. per continuatum iussu. ixuma sole.
Ad secundum dicendum , quod quia diuina
actione eeliante creatura desceret , de Tonsequenter&ipsa forma substantialis, ideo praeter eonfer uationem formae requiritur consetuatio Dei, quae eadem est realiter cum productione eiusdem, vidi
Ad lettium dieendum , quod creatio de eon se tua - ltio dicunt in tecto actionem diuinam . quae est elut essentis , de ideo sunt idena realiter, disserunt tamen iratione . quia errario con notat relationem rationis lDei ad ereatutam cum nouitate essendi de inea,pijo lne, quam nouit.Hem , de incaeptionem non importat con tuatio.
Ad quartu tra dicendum , quod cum propria lcausa si conset tuta e Cctus ab ea dependenti, sicut nulli enectui piaestori potest, quod sit eausa sui ipsus . potest tamen ea prirgam, quoi iit eaula at lietius . ita et t. tra nulli enectui praestati potest, quod si sui ipsus conserua. mus , potest tamen ei pVae istari . quod si eontei uatiuus alterius. Aia meto lpossit communicari creaturae quod si stea ituas alterius . communiter tenent quod non gnod sui. tem intelligendum est, secundum quod u actu, primi agentis.
nam res concie titκInr in t e a Deo, an is circumscripta omnι a. Dis Dei ,pers inese permanean/,ιωτI non egeant a Deo constra ari. Videtur quod creaturae , circumscripta omni
actione Dei. per se in esse pet maneant,ita ut no- g p. et eant a Deo conseruiim uanu re im non potest non esse, non eget ut conseria erus, Zimsequenter cir cum seripta omni actione Dei. pec manet inesse; sicut quod non: ν'test abscedete non indiget ut conserue
tur,neabscedat;sed quaedam creatura sunt, quae se eundum sui naturam non potiunt notrissciergo non omnes creaturae indigent: ut a Deo conletu utinesse, probatur media, quod per se inest alicui neeesse et ei inesse.&oppositum eius imposibile est ei inesse .setit neeestitium est binarium esse parem .&im. p ossibile est eum esse impatem : esse autem per se
consequitur ag formam quia unum quo/que secun dum hoc est ens actu quod habet tot mana, quaedam autem creaturae sunt. quae sunt formae quaedam stib.s stentes , ut Angeli, de se per se inest eis esse, de ea. Aem ratio est de illis, quorum materia non est in po tentia nisi ad unam formam , vi sunt eorpota cale stia. huiusmodi ergo et eaturae secundum suam natu iam ex neeesitate sunt, & non possunt non es.se .pic tia enim ad non esse non potest fundati ne . que in forma . quam per se sequitur esse . neque in matella existente sub Atina , quam non potest amittere , cum non sit in potentia ad aliam sol
a praeterea Deus est potentior quolibet creato is x agente;sed aliquod clearum agens potest communi. care i iaci essectui. vi conseruetur in esse . etiam eius operaiione cessante. sicut cestante actione aedificatoris temanet Aomus de cela inteactione ignis remanet aqua cales icth oer aliquod tempus. ergo multoma.gis Deus potest tuae cieaturae conferre, quod consedi, uelut in esti sis opetatione cestam 3 Praeterea nullum violentum potest eon in ait sigere alis Iae aliqua causa agente a sed tendere ad non esse est ii maturale. Se violentum cuilibet creaturae, quia quaelibet et eatura as petat esse ergo nulla creatura potest tendere initon esse.nis aliquo agente ad corruptione: sed quae 31 sunt 3 d quorum eorruptio
nem nihil agete potest seut spirituales substantiae.& eorpora caelestia ti huiusmodi cieaturae non possunt tendere in notae. ὀ. etiam operatione Dei testante
4 Plaeterea Dei persecta sunt opera, ut dieitui li'
Deut. 13. sed hoe salsum esset,s res in esse conletu ii non possent, sed indigerent conseruari a Deo. et go. mi:patet primo quia persectum est, cui nihil de est secundum Philo ophum 3. phrs ei autem aliquid deest adiuum esse quod non potest esse nis aliquo exteriori. Sectando quia persectum secundu naturam est . quod habet totum illud ,cuius natura sua est ea pax quod vero huiusmodi est .potest temanere in e Dic, circumscripta omni conseruatione Dei . alioqui . cum per conseruationem. quia est actio, aliquid te ei pratur inessectu nondum res producta haberet to tum suum esse & sic non ellet persecta. Tettio quia unumquodque non est pet sectum,nisi petficiat hoe, ad quod est principia autem eum ad hoe snt, ut temineias conseruelitini non possiunt rem in esse tenete. essent impersecta,& ita non essent opera Dei., quod est absurdum.1 praeter ii tes aliqua des nil esse. aut hoe est Mn'
propter materiam aut propter hoe quod est ex nihi lo, materia autem non est causa corruptionis,nisse. eundum quod es subiecta contrarietati non autem in omnibus creaturis est maletia talis, ergo illa, in quibus non est materia subiecta contratietati.ut cor pora coelestia non possuot defccte ratione materiae, nee iterum ratione eius,quos si rit edi nihil O . quia ex
nihilo nihil sequi tui, & nihil am nihil agit, de ita non corrumpit orgo eellante omni actione diuina huiusmodi tes esse desinerent Seg contra est,quod dicitur Hebr. p. portans om- Itonii,
ilia verbo virtutis suae. 2 Preterea lib. de causs dicitur. quo omnis in. algaedeo
telligemia fixio id est permanentia, de essentia est per bonitatem,quq est eausa prima, multo ergo solitu, 'UςP' aliae creature non figuntut in esse,nis pei Deum. 'U i
70쪽
; pi ι. p. Respondeo Aicen pum quod necessie est die ere se lc.q sviro cundum fidem & secundum rationem. quod ereatu rς conseruantur inemea Deo, ita vi in momento in nihilum regigerentur,s a Deo desererentur. Ad cuius euidentiam eon saeta induiti est. quod aliquid co. seruatur ab altero fli pliciter. Vno moclo indirecte.&per accidens. scut ille dicitur tem eon seruare, qui remouet eorrumpens , puta si aliquis puerum custodiat, ne cadat in ignem . dieitut eum eonsertiare , de lquia scilieet materia aquae succeptiua es ea loris ignis secundum eandem rationem, qua est in i ne.unde si persecte perducatur od forma m igni . retinebit essorem semper: s autem in re solio participet aliqu, lde se nisistitis s 'eondum Mirandam inchoationem, ea lor non lena per remanebit sed ad tempus petorret debilem parti i rionem piiDeipitolinis. Rei autem nullo mo Ionatus est tecti die lumen secundum eandem rationem secundum quam est in sole vi semse etiam Deus Alcitur aliqua eon seruare , sed non i licet recipiat formam iis,quae est principium sumi omnia .quia quaedam sunt, quae non habent corrum- l nis:&ideo quia non habet radiem in aete , satim petitis,qua necesse sit remouere ad rei conseruatio. t cetat lumen, cessante actione solis. scaulem se ha nem. Alio mosso dieitur aliquid rem aliquam eon abet omnis creatuta ad Deum serit aer ad clem ulti solua tepet se & directe, quando scilicet illud. quod minantem, sicut enim sol est lucens per saam natu- conseruatur dependet a conseruante, ut sine eo esse i ram, aer autem fit luminosus pridiei pando tumeti a non possit. Si hoe modo omnes creaturae indigent di sole , non tamen participando narura in solis ita uina conseruatione, dependet enim esse euiuilibet Deus solus est ens per essentiam siram . quia eius enereaturae a Deo . ita quod nec ad momentum subsi- l sentia est suum esse. omnis autem creatura est ensnere possent edita nihilum redigetentur.nisi opera, ' participatiue , non quod tua essentia si eius esse. Eetione divinae virtuti conseruarentur inesse, scut di ii deos. Aug. 8 supergen adlii didicit, quod scut aetcit D. Greg. 6. mor .c. 18. di hoc scperspici potest: l preesente lumine fit luet sua. se homo D O sbiri, omnis en in effectus dependeta sua causa, secundum j sente illuminatur, ab lente autem continuo lene quod est eausa eius. Sed eonsiderandum est quod est i laliquod agens causa sui effectus secundu fieri tantu, non dilecte secundum esse eius.quod quidem co- tingit & in at i sciatibus.& in naturalibus , edificator enim est eaul, gomus quantum ad eius seri, non autem directe quastum ad elux esse Manifestum enim est. quod elle domus consequitur formam eius sortita autem domus est composito, & ordo, quae quidem sorma eonsequitur naturalem virtutem qua .
rundam rerum .scut enim eoquus coquit cibum ad hibendo aliquam uirtuteiti natu talem activam v. g.
ignis .ita aedineator facit domum adhibendo caemeniatum lapides, de ligna. quae sunt susceptiva & conset- Marius talis compositionis. & oldinis; unde esse domus dependet ex naturis harum telum, seut fieri domus dependet ex actione didis carotis. de simili ratio. Ne , est considerandum in te hu, naturalibus ; quia si aliquod agens non est eausa formae inquantum nutus Odi. non erit per se eausa esse, quod eonsequitur ad
talem formam, sed etit eausa essectus secundum fieri tantum. Manifestum est autem . quod s aliqua duo sunt eiusdem speciei . unum non potest esse per se causa formae alterius, inquantum est talis forma,quia se esset eausa formae propriae . cum sit eadem ratio utriusque sed potest esse eausa huiusmodi sotmm, secundum quod est in materia idest quod haec materia aequiret hanc formam & hoe est esse eausam secula. dum seti sicut cum homo generat hominem . &ignis ignem, de ideo quandoque naturalis effectus est natus impressionem agentis tecipere secundum eandem rationem .secundum quam est inaeente, de tune fieri depensset ab agente. non autem eue ipsus; sed aliquando essectus non est natus recipere impressio beatur.
Ad primum ergo dicendum, quod esse per se p pconsequitiit formam creatis: ae .sippolito tamen ina Pad p. fluetu Dei . scut lumen sequitur diaphanum aeris, suoposito tamen influxu solis; uti de potentia ad non esse in spiritualibes; creatutis, & eor petribus coelesti. bus magis est in Deo , qui potest subtrahere sitim
influxum quam informa, velintna retia talium crea
Ad secundum dieendum quod Deus non potest ibi di
l communieate alicui cieaturae , ut conseruetur ini esse. sua a bone cessante , sicut non potest ei com municare. quod non sit causa illius, in tantum enim indiget creatura eonseruari a Deo , inquantum esse essectus dependet a causa essendi. vnfle non est smi. te de ageme, quod non est causa essendi, sed seri
Ad tertium dicendum, quod ratio illa proeri l. ' i/
dit de consituatione, quae est per remotionem cor rumpentis, qua non indigem omnes creaturae.vidi istum est.
Ad quartum dicendum . quod creaturae Dei sunt perfectae in sua natura,&in suo ordine sed iiii et Mia. 2::In quae ad earum persectionem requiruntur, hoe . iam Τροχ'
est. quod a Deo continentur in es le . continentur auatem in esse per eande operatione . qua illas produxti inesse unde non est versi quod res producta recipiat nouum esse Et licet quandiu principia ementialia te rum GDt,tandiu res eon tuentur in esse, ipsa tamen rerum principia esse desinerent diuina actione cessitate. Ad quintum dicendum,quod creatura defiee. ret diuina actione eessante,n. - abidad . αI inoi propter contra tui. ι, sisenem agentis lecundum eandem rationem, lecunia um quod satin materia , quia apium etiam cum male ine.
quam est in agento,scut patet in omnibus agentabus macessit ut, sed proptet hoe , quod creatura est ex quae tion agunt smile secundum speciem .scut colle i nihilo , non proptet hoe , quod nihilum aliqvid ista corpora sent causa geneiationis inferiorum corporum dissi nullum secundum speciem di tale agens potest esse causa formae secundum rationem talis formae, & non solum secundum quod acquiritur in hae materia & iqeo est eausa non solum liendi, sed etiam essendi: sicut igitur fieti rei non potest rem a. lnere cessante actione agentis quod est cauda ellectus secundum fieti,ita nee esse tei potest te manere ces, lsante actione agentis . quod est causa essectus nUnageret ad eorruptionem . sed non
Vrram Deus immediate omnem creviarum conserviet radetur quod Deus immediate omnem ercatu ' o
solum se eundum fieri. sea etiam securidum esse; ram conseruet. Eadem enim actione Deti, est hae est ratio quate aqua calefacta retinet calorςm conseruator rerum qua& creator, ut dictum est , sed cessante actione ignis, non autem remanet aer illu i Deus immediate est creator omniuin ergo imme mintus,nee ad momentum .cessante actione solis, diate est etianiconsaluator.