장음표시 사용
301쪽
o Dei idem vir ostendisse perhibetur, ut orientis nationibus Evangelii Chri-
lii praedicator extiterit , ad ipsam usique indiam progreisus. Qilippe etiam ,. tune erant plures Evangelitiae sermonis Dei , qui Divina quadam aemula- tione si iccensi , Apollolorum exemplo studium suu ni conserre ad aedificati , , num fidei , di ad incrementum Verbi Divini properabant. Ex quorum nu- mero Pantaenus ad Indos usque penetrasse dicitur. ibique Evangelium Matiso illaei, quod adventum ipsius iam praevenerat, apud quosdam Chri iii notitia is imbutos reperii lar quibus scilicet Bartholomaeus unus ex duodecim Apollinis lis olim, ut fama ell, praedicaverat. & Evangelium Matthaei hebraicis conis, , scripti im litteris reliquerat et quod quidem usque ad praeducta tempora ser- , , vatum fuit se memoratur ,, . Et sane quidnam veritati conformius eiis poteti, quam Apollolos, poliquam Evangelium scriptum fuerat, illud apud cas gentes reliquitie, quas fidei praeceptis imbuerant ρ An fortalis inde futurum non erat, ut de conliantiores in fide persit ferent. S alienis doctrinis non seducerentur ἔid quod Apostoli diligenti stime curabant pNeque ob neglectum Christianorum , quasi eas non curarent, possibile filii, ut ab Ethnicis Sacrae litterae interpolarentur, aut corrumperentur. Nam consue, illa Chrillianos in suis conventibus Commentaria Apollo oriim saepe leg reex S. Justino tellatum habemus t o Ac solis, ut dicitur die inquit ipse Apori logia I. nu. 67. omnium sive urbes, sive agros incolentium in eumdem lo- is cum fit conventus , de Commentaria Apollo lorum , aut scripta Prophetarum se leguntur, quoad licet per tempus. Deinde ubi lec' ,r de iiit, is qui pr.ceit, is admonitionem verbis. N adhortationem ad res tam praeclaras imitanda; ιu- ,. scipit, , . Tatianus autem in Oratione contra Graecos nu. 3 7. ctiam sce atinas Sacra oracula saepe in ore habui bla traditi , At omnes, iuriis, pudicae api:dri nos sunt, ct circum cola virgines multo ptaeclarius, quam velira illa puel- , , la , Divina oracula pronunciant. Qi una ergo S. ceae litictae a primis usque temporibus tam late ubique diffidae , quum apud tam multas diversias it te gentes pervulgatae, quum in varias linguas translatae e .lent . quumque demum in Sacris Chri litanorum conventibus stequentissit e legerentur , ese apud plerosque Divina oracula familiaria evasillant, ab Ethnicis ei fici non potuisse , ut corrum
perentur, vel depravarentur, nemo non videt.
At quid λ nonne S illud quoque novimus Tertulliani aetate authentica scripta Apostoloruin apud quasdam Ecclesias servata fui:se Age iam in-
,, quit Tertullianus de Praescript . cap. 36. qui voles melius curiositatem excr- ,, cere in negotio salutis tuae , percurre Ecclesias Apuliolicas. apud quas ipsae, , adhuc cathedrae Apostolorum suis locis praeuidentile, apud quas ipsae aut he is licae litterae eorum recitantur, sonantes viacem . S repraessentantes faciem
, , uniuscuiusque. Proxime cil tibi Achaia, habes Corinthum . Si non longe is es a Macedonia: habes Philippos, habes Thessalonicenses. Si potes in A- is fiam tendere; habes Ephesium . Si autem Italiae adiaces; habes Romam . ,, unde nobis quoque auctorit aes praesto est , . Ouam autem in custodiendis authenticis litteris Apostolorum Ecclesiae Apostolicae diligentiam adhibuere . etiam ceteras Ecclesias adhibuit se in conservandis Sacris libris , quos ab Apollolis divinitus inspiratos scriptos fuisse credebant, dubitari non potest. Haec autem sunt, quae ad laudatum Tertulliani caput quoad ea, quae de Authenticis litteris Apollolorum ipse tradit, Pamelius recte adirutaviti is Non dubito primarias
302쪽
, , illas Apostolorum epistolas ab Ecclesiis incredibili cura, & religione fuisseri conservatas, tantumque non adoratas, ut etiam facile duraverint annis Tem,, tulliani. Siquidum medii non sunt anni septies viginti inter Neronis impe- ω, riunt, di regnum Severi, quo Tertullianus sorebat. Q tintilianus ait epilla ,, las Augulii te vidisse, quas Augustus sua manu scripserat, aut emendarat in ,, cap. 13. lib. I. Labebatur ut minimum centesimus a descriptis annus tri nam fuit ille sitib Domitiano. Plinius sub Vespasiano manum Tiberii Cati
, , que Graecorum vidit annos fere post ducentos, ut ait in lib. II. cap. II. Idist. , , Tertullianus igitur vidisse p)tuit Apostolorum manus, S Aut in g pha ; salte in suo tempore extabant adhuc integerrima. Neque magnum , quia uti, qu xi Plinius de ducentis annis refert. in archeis , S grammatinis phylacii, Collegiorum , atque civitatum publice visentur instrumenta trecen- ,, torum , de quadringentorum annorum . Sodalitatem nostram scio servare quae- ,, dam supra quingentorum M.
sicuti autem per Ethnicos libri Novi Testamenti corrupti, aut interpolati non fuerunt , ita neque etiam per Iudaeos . Qitandoquidem hos Sacros c dices corrumpere , atque depravare nulla *lia de cauisa Iudaei in animum inducere sibi poterant, nisi ut Chriilianam Religionem deprimerent, Iudaicam
V m commendarent, atque supra omnes alias extollerent i ergo id omne tollere debuissent . per quod Chri Itiana Religio deprimi, Iudaica vero extolli poterat ; sed hoc non fecerunt, quum in Sacris codicibus di ea habeamus, per quae commendatur Divinitas Christianae Religionis , ct ea quoque occurrant, quibus Judaica perfidia convincitur: ergo . Prob. mi. Miraculi plena sunt, qtiae Chri ili ortum p cessisse , atque subsequuta fui se in Evangelio legimus: ex coquoque compertum habemus plura , atque insignia minacula Christum fecisse , quibus suam Divitatem , Divitiamque missionem apertissime confirmavit et quan ta vero, ex qualia sunt , quae Apollatos divinitus operatos futila legimus qu modo Chrillianam Relisionem mirabiliter propagarint . qua ratione potetiλtibus, atque principibus ψ victo animo restiterint, quanta facilitate ab omni infirmitate male habentes curaverint. S mortuos re sit sicitaverint, demum qu a doctrinae morumque sanctitate ad instar Chri isti magiitri sui praecellentes fuerint. nonne in iis Novi Testamenti libris, quos modo habemus , apertum ac mani fellum est ea ergo in No.i I euamenti libris superesse , quibus Chrilliaria Religio mirifice comendatu e . nullus dubitandi locus rcliquus est. Q.ramvis autem hisce omnibus, quae idque modo disteruimus, etiam perfidia , atque obstinatio Jildaeorum simul perspecta fiat; tamen alia quoque multa legimus in Sacris libris, quae rem eamdem de monitrant. QSi id λ nonne in iii dem Sacerdotum hypocrisia proditur, Pharisaeorum superbia manifestatur, Su-nagogae vanae traditiones deteguntur, ineptae totius populi super: titiones palam fiunt 8 Iis a Llem, quae Iudaeos contra Chrillum.& Apostolos tentalia. atque exequutos fuit se ligi trus, quidnam inhumanius, & crudelius fingi, vel excogitari poteli λ anne magis ridicula ea ratio esse potuit, qua in occultanda reis surrectione Christi Judaei usi fuere λ Hisce vero omnibus si illud qu ,que super- addatur, teli imonia veterum Prophetarum ad Christum , ct Ecclesiam illius in Novo Testamento reserri. quod sane Judaei nullo modo pati debui vcnt. ne auctoritate illorum de sua semper impietate redarguerentur. ab iis sacros Novi Testamenti libros neque corruptos, neque inlcri latos filii e tam manifestum erit, quam quod maxime . Qua M
303쪽
Qtiam autem Euanici, quemadmodum Iam observavimus in depravandis, atque corrumpendis Sacris libris, si id tentare ausi essent, eamdem etiam Judaei in stiperabilem dissicultatem experti Diisent. Reliquum ergo est , ut si aliquam Sacri libri eorruptionem passi sint. pee trillianos passi fuerint. Verum nihil minus contingere potuit, quam ut per Chrilli alios Sacri libri corrumperentur. mandoquidem vel communi malitia omnium, vel aliquorum tantum Sacri libri eorrupti fui sent 1 sed neutrum factum niti ergo. Non prius t quia eise non pote it , ut gentes inter se longe dissitae , ct dispersae ubique terrarum , genio disserentes , atque moribus , ad eos libros corrumpendos conspiraverint , quibus nihil sanctius, ct venerabilius habebant, quique suae fidei, doctrinae, legis, atque religionis funda melium erant. I rofecto in huiusmodi re omnes homines inter se consentientes nemo unquam vidit, aut videre aliquando poterit . Nam quum hominum ea conditio sit, ut vel in rebus levissimi momenti invicem sibi contradicant. praecipue si sub caelo diveris nati, atque non eadem ratione educati fuerint, potiori i re nullo modo fieri potuit, ut in depravatione illorum librorum , quos uti Samcros , atque Divinos, a sitis Maioribus cum sim ma veneratione receperant . unanimiter consenserint. Neque etiam alterum i nemo enim tam insanus esse
poterat, quin sitam fraudem statim detegendam esse videret, quum de iis libris ageretur, qui in omnium manibus versabantur , quique in eoetibus Christianorum publice legi consile verant. Quamvis enim populus, & infimi de plebe homines fortassie tacui sent, anne etiam Sancti Ecclesiae Praesules , qui gregi sibi commissio tanta cura ad vigilabant, id impune tulissent, & non potius
aperta fronte contra clamassent λ Profecto ut nan solum quantum ad subitan
tiam , sed etiam quoad dicendi modum in Sacris litteris aliquid non immutaretur , Sancti Ecclesiae Praesules semper solliciti fuere . Hinc quum quidam, Triphilius coram multis Episcopis verba faciens pro vulgari voce , quae in
Evangelio erat, alteram, quae elegantior esse videbatur, sub ilituit set , Spiridion rei novitatem ferre non potuit. sed, quamvis immutatio levis momenti esset, eum tamen publice a se redarguendum eise duxit ca . in quadam autem Ecclesia magnam contentionem extitisse . quia Episco ius illius ex Propheta Iona aliquid legerat, contra quam erat Omnium sensib s memoriaeque inveteratum, ae tot aetatum successionibu decautatum , tradit S. Auguilinus epist. II. nu. I. , alias epic io. Unde etiam idem Saactus D ct ir , ne aliqua novitas, etiam accidentalis, quoad Sacras litteras in sua Ecclesia introduceretur , diligentissime ea viti ,, Ideo autem desidero sita ad Hieronymum scribebat ep. 81. nu. , alias ep. 6 . interpretationem tuam de Septuaginta , ut re,, tanta latinorum Interpretum, qui qualescumque hoc ausi sunt , quantum ,, possumus, imperitia careamus, &. hi, qui me invidere putant utilinus la- ,, boribus tuis, tandem aliquando, si fieri potet t. intelligant. propterea nolle ,, me tuam ex Hcbraeo Interpretationem in Ecclesiis legi, ne contra Septua-- ginta auctoritatent , tamquam noψum aliquid proferentes , magno scandalo se perturbemus plebes Christi, quarum aures, & corda illam interpretationem se audire coniueverunt , quae etiam ab Apostolis approbata est . , , At vero nonne illud quoque constat, Iudaeos , aeque ac Ethnicos primis
Ecclesiae temporibus nihil eorum omisi se, per qiue si non Christiana Religio
304쪽
deleri, saltem splendor illius obscurari posset λ Ita sane: nemo enim ignorat,
quo odio in Christianos Iudaei semper exarserint, quibus calumniis eosdem inistimare Ethnici conati fuerint. Prolacto nihil utrisque commodius contingere poterat, ut assequerentur, quod volebant, quam si Sacros codices , quibus fides Christianorum innitebatur, corruptos, atque mutatos fuisse, Christianis obiecissent. Id enim unum satis erat, ut fidem Christianorum omnino deprimerent , eoidem veluti imposiores , fatuos, atque insipientes traducerent , denique uti fabulosa habenda concluderent, quae per miraculum gesta esse ex Sacris litteris Christiani depromebant. Quamvis autem omnes oppugnandi viae ab
Ethnicis tentatae saepe fuerint, uti legenti Apologistas Christianae Religionis manifeste conliare poterit a tamen quum quidem , si quae immutatio in Siseris litteris vel malitia , vel conventione Christianorum ficta fuisset , ipsi non
videre non possent, tum quia Sacrarum litterarum facta mutatione. fidem quoisque Christianorum omnino mutari necesse erat, tum quia di ii etiam , atque potissimum Iudaei, persipectum habere debuerant , quid in Sacris litteris ante sui mutationem contineretur tamen , inquam . nihil unquam tale vel ab Ethnicis , vel a Iudaeis Chri ilianis exprobratum fuisse legimus: ergo evidenti a gumento id esse debet. nullam unquam Sacras litteras mutationem passas fuisse . Et sane in iis Sacris litteris, quas modo habemus, multa de improbitate. malitia. ob istinatione , perversitate , atque saevitia Iudaeorum tradita esse memoriae hominum, nullus negare potest e quis vero Iudaeos adeo stupidos. bardos,
suaeque existimationis omnino immemores fuisse putaverit, ut tam turpiter no. tari apud omnes gentes , populos, atque nationes impune passi Lerint, S co tra impos luram non aperte clamaverint λ neque enim de re . quae apud eos incognita esse possiet. agebaturi ergo etiam testimonio Judaeorum evincitur Sacras litteras nunquam Lisse mutatas . Dices. Eos libros modo non habemus, quos Saces Scriptores exararunt , sed eorumdem exemplaria tantum apud nos extant i haec autem integra , &incorrupta non esse , pluribus suaderi potest I. Quia versionum est tanta multiplicitas , ut quaenam alteri praeferri debeat, omnino incertum sit . a. Sacrorum librorum variae, atque diverse lectiones in pluribus codicibus saepe occurrunt i quo fit. ut semper incerti haerere debeamus, qu nam vera , atque genuina sit. 3. inum ab aetate Apollolorum tam longe remoti simus , quo modo post tam longam vicissitudinem temporum, post tam multiplices, atque varios Drtunae ea sus huius inodi libros non mutatos ad nos usque pervenisse dubitandum non erit λ Tandem de integritate Sacrorum librorum cujustam tandem
auctoritate conflare potest λ fortasse Ecclesiae λ At in Ecclesiae infallibilitaten
consentire non possum , nisi de auctoritate Divinorum Scriptorum antea mihi constiterit i necessario ergo in Scepticismum delabimur et ergo nimis multa sunt , quae Sacros libros immutatos, di incorruptos non esse suadent. a Ad I. antequam respondeam , illud a Deillis ergo quaero, qua de caussa Sacrorum librorum tam multiplex versio facta fuerit λ profecto non alia , nisi
de t Feritura eh. I., quaeque etiam Auctor libelli t nus ei Phisisse hiques ν. σα , & alterius libellit La Christianisme avss aneten queis montis, uti in I. epr pastorali Episeopl Lot, 4mensis legere est , cum magna confidentia
305쪽
quia apud omnes nationes Sacri libri tanto temper in pretio fuerunt , ut in iis luam fidem divinitus traditam contineri putauerint r ergo versionum multiplicitas lios Sacros libros uti divinitus inspiratos semper habitos fuisse , nimis evidenti argumento else debet: ergo ex eoidem esse , quos Sancti viri divinitus inspirati scripserunt , inde concluditur , alioquin suam fidem divinitus in
iisdem traditam eiis nationes omnes non putat ni r ergo tantum abest , ut propter multiplicitatem versionum Sacros libros mutatos Lilla colligi possit, quia
Verum nimis multa: liint utilitates. quae ex versionum varietate psostulante, , se Utilissimae sui it uti ad rem noliram Morinus recte obiervat Exercit. Biblic.,, lib. I. Exercit. S. cap. I. num. 8. versione, istae praelertim a Catholicis,, viris elaboratae multis de causis , quas passim icto es explicant . Exemis pli caussa ut potestas. dc energia dictionis cuiuidain exprimatur. quae latiri ne non satis exprella est, aut non potuit exprimi. Ut variae vocis , aut phr ,, sis significationes cognoscantur , quae Peregrina lingua unico verbo , aut uni- , , ca phrasi omnes repraesentari non potiunt. Hoc enim singulare habet lin- ,, gua hebraica, quam imitantur cius Dialecti, Syriaca. Cnaldaica, Samarito,, na, dc Arabica, ut singula qtiaeque verba , dc nonnunquam propositi aes ex , , aequ varias interpretationes cape patiantur . . . Ut emphasim , dc geniumri linguae , sine quori m cognitione lenitis auctoris interitum Obscurus cit. α Ω-,ν re ανερμηυτος , λαοῦ ἀδίσγητος variarum vertiorum comparatione sacre le-
ctionis studiosur percipiat, de imbibat . Ut Iudaei pn,priis armis. καί
,, confodiantur. Ut diisentiemibus ex utraque parte variiS lat moritin cocircinus , , , sens tunc velut arbitrer consulatur. Ut mani sellus error , cui vari ι cocli ces, , consulti non medentur, tantis auctoritatu corrigatur. Ut archetvpi corruptio,, ex tam insignis ectypi sinceritate cognoscatur, sic pIcriimque sanetur, , Hac eadem de re etiam Brimis Waltonus ad Biblia Prolreom. F. nu. ἶ- Ita recte habet i,. Mirus etiam versionum consentiis in omnibus , quae ad fi- ,, dem , δι salutem necessaria sunt nam in aliis minutioribus omnis fere va- rietas considit ) inter omnes populos tantis terrae marisque interVallis dissi- ,, tos , soloque eiusdem fidei vinculo connexos, clare testatur. doctrinam lim,. rum codicum non in sapientia humana fundatam esse . sed auctoritate Divina ,, stabilitam r quorum conservatio contra Satanae ejulque satellitum larures . ,, qui eos no tantum corrumpere , sed penitus abolere totis viribus conati,, sunt , aperte eorum originem Divinam probant . Ernγribus etiam , qui ex ,, librariorum inscitia , incuria. & audacia , vel Haereticorum fraude irrepere ,, poliunt , obviatur. Nam quod in una lingua Brte contingere potest . in totis per orbem versionibus fieri non poteth - - terea Vertionum antiquarum .... se collatio ad verum Scripturae sensum in dubiis, oc obi curis eliciendum , mul- , , tum Iucis afferre nemo negaverit , qui animo perpendit verbum Dei ,, ira vero verborum sensis proprie considem t quem nemo melius explicare
, , potest , quam Ecclesia vera ad cui sacrum hoc depositum Chri ilus ecim. ,, misit: quae ab Apostolis , & ab Ecclesiarum rectoribus acceptum fideliterri polleris transirittit . . . Si enim commentaria virorum doctorum multum
i se conferant ad Scripturae intelligentiam , quae iccirco in locis dubiis , dc o
306쪽
,, que receptae , de ab Ecoesia approbatae , quae non unius, vel plurium pri- ,, vatorum hominum , sed lotius Ecclesiae sensum , S iudicium nobis exhibent, , Et re quidem vera collationem codicum ad veritatem dignoscendam plurimum prodesse posse sensit etiam S. Augustinus lib. a. De Doctrimet christiana ca. I .,, , , Plurimum , inquit , hic quoque iuvat nterpretum numerositas collatis co- ,, dicibus inspecta, atque discusti, tantum absit falsitas r nam codicibus emen- , , dandis primitus debet invigilare solertia eorum . qui Scripturas Divinas non ,, se desiderant , ut emendatis non emendati cedant, ex uno dumtaxat inter,
, , pretationis genere Venientes,, .
Lib. autem I. De Doctrina christiana num. 6. utile fuisse demonstrat , , quod Sacrae litterae in varias linguas verterentur : Ex quo factum est, in in ,, quit, ut etiam Scriptura Divina . qua tantis morbis humanarum voluntatum , iubvenitur, ab una lingua profecta , quam opportune potuit per Orbem ter- , , rarum disseminari . per varias interpretum linguas longe lateque diffusa im, , notesceret gentibus ad salutem r quam legentes nihil aliud appetunt , quam, , cogitati nes soluntatemque illorim , a quibus conscripta est, invenire, α per illas voluntatem Dei , secundum quam tales homines loquuturos crediri mus Et Lib. a. De Doctrina christiana num. I a. quinam Sacrarum litterarum codices ceteris praeferendi sint, ita determinat: . . In Canonicis au- se tem Scripturis Ecesesiarum Catholicarum quam plurium auctoritatem sequa- ,, tur, inter suas sane illae sint , quae Apollolicas sedes habere. S epiliolas, , habere meruerunt. Tenebit igitur hune modum in Scripturis Canonicis, ut M eas . quae ab omnibus accipiuntur Ecclesiis catholicis praeponat eis , quasi, quaedam non accipiunte in eis veri , quae non accipiuntur ab omnibus, prin,, ponat eas , quas plures gravioresque accipiunt, eis , quas pauciores min ,, risque auctoritatis Ecclesae tenent. , , S. Irenaeus lib. q. Contra Hare es ca. 26.
num. 2. Quapropter , inquit, eis, qui in Ecclesia sunt, Presbyteris obaudi- , , re oporta , his , qui successionem habent ab Apo1lolis , sicut ostendimus ris qui cum Episcopatus si iccessione charisma veritatis certum secundum placi- tum Patris acceperunt: reliquos vero, qui absiliunt a principali successione, S quocumque loco colligunt, suspectos habere, vel quasi haereticos, Sc malaeis sententiae ; vel quasi scindentes , Si elatos , S sibi placentes I aut ruris ,, ut hypocritas, quaellus gratia , ct vanae gloriae hoc operantes. MEx hisi e vero omnibus duo simul constant ; hoc est , S multipliciun versionum maximam utilitatem esse , Sc facile intelligi , quaenam aliis praeserenda sit . Ex hoc ergo capite contra intcgritatem Sacrorum librorum nihil Deillae concludunt. R. ad a. illud cum Ludovico Cappello criti r lib. s. cap. s. esse adnotandum , duo genera rerum in Sacris litteris dillingui deberet, , Alia enimis sunt inquit ad salutem necessaria a sive quae ad fidem , ct mores spectant ἔ,, sive historiae sint, quae ad fidem . S spem roborandam multum faciunt: ut se historia de creatione, de providentia Divina, de nativitate, Vita. morte, is resurrectione Christi Sc. quae vero eiusmodi sunt , in omnibus cod cibus is clare. Sc evidenter traduntur, ita ut doctrina salutaris a Prophetis, S A- ,, potiolis tradita in iis omnibus inveniatur. Res enim tales non hic, aut iu,, linc sparsim per Scripturam traduntur, sed ut sanguis per venas , Sc ari ,, ri a s , per totum corpus ubique traducitur ἔ sic illae per totum Scripturae
307쪽
, , corpus distribuuntur r ita ut licet in uno loco , vel altero aliqua varietis ,, oriri poterit . veritas tamen salutaris periclitari non possit , nisi universaeri Scripturae compages luxata, S corrupta esset . Alia vero sunt , in quibus se error, de ignorantia sine salutis dispendio oriri possit , ut multa in Chrori nologicis, in nominibus hominum , urbium , regionum dic. circa quae v rietas codicum esse potest . manente Scripturae auctoritate ; de sine salutisse dispendio , vel periculo errare possumus , tum quod res ipsae momentos e,, non sint , tum quia ex ipsa Scriptura iudicari poterit , quaenam lectio sit
Quapropter multiplicitatem codicum plurimum utilitatis in se continere . negari non potest e ,. Multum enim facit quemadmodum Brimus Waltonus M in Prolegom. F. ad Biblia nil m. F. recte observavit ad veram lectionem M tum conservandam, tum restituendam . eiusque rectam intelligentiam , Codicum innumerorum consensus mirus in omnibus, quae Religionis iubilantiam, , spectant, veritatem Divinam multum confirmat, Deique curam specialem cita ea hos libros demonstrat. ., 6. Praeterea notandum est , dari media certa , quibus vera Ieri elio , quum codices discrepant, stabiliri potest et scilicet analogia fidei , a liquorum scripta, dc commentaria, antiquae versiones, codicum antiquorum, , collatio , maxime vero ipsa Scriptura , in qua antecedentium , & consequem M tium consideratio , de locorum paralellorum , S similium observatio , mul- ω, tum ad veram lectionem conserunt. Nam illa lectio , quae cum antecedenti. se bus , S consequentibus , & cum locis parallelis consentit , & analogiae fi- , dei consona est , vel cum aliis bonae notae codicibus concordat, Sc ex anes liquis Patrum Ecclesiae scriptis corroboratur, procul dubio pro vera, de genuina habenda est ri . V erum etiam Bochartum hae de re di :serentem in Geographia Saenta Par. I. li. a. cap. 13. audire praestate , , Porro , inquit, licet eamdem scri- ω, bis non tribuam αλαμαρτησι, , quam Scriptoribus Sacris , non tam et ,
,, inde sequitur , quod nonnulli subinde oggerunt , actum esse de fide, Sc,, doctrina salutis, S in ea nihil eise certi. in is enim in aliis ferat sic ar- ,, gutantem Z In Livii . & Suetonii scripta quidam errores irrepserirnt: ergo,, in historia Romana nihil est certi, & in iis, quae de Hannibale , aut Julio, , , aut Augusto leguntur, nutat fides. Ari intelis graeci eodices sunt alicubi men- , , dosi r ergo quid ille senserit de rebus Philosophicis certo scire haudqua-
,, quam potissimus . Qi iam vis exemplum sit valde dispar i nain multo aliter in- ,, vigilat Dei providentia, ut Sacros Scripturae codices ab errore praellet im- ,, munes, saltem in iis, quae ad fidem, δέ salutein lunt absolute necessiria . ,, Unde est, quod utut Hebraei de Gr.eci codices varient in minutulis, de S a , , cri Textus Interpretes iam in diversa abeant; tamen in fidei capitibus. Nis τοῦ ν ὀμη βαρυσιροις eadem ubique doctrina occurrit, non iam dico in oτογραφεις, sed de in versionibus corruptissimis,. . Hinc recte Bellarminus de Virbo Dei lib. a. cap. 2. ait: Ceterum non tanti momenti sunt eliit in is di errores, ut in iis , quae ad fidem, di bonos mores pertinent, Scriptuis rae Sacrae integritas desideretur. Plerumque enim tota discrepantia vari ,, rum lectionum in dictionibus quibuIdam posita eat, quae sensum aut parum, is aut nihil mutant is .
308쪽
Et re quidem vera variantes esse lectiones in aliquibus , quae non fidem respiciunt, neque mores, mirandum non est et quum enim illa citra fidei morumque variationem mutari potuerint, facile fuit, ut errata aliquorum inemendata permanserint, atque ita contigerit, ut variae deinde lectiones obtinuerint . quae tamen facile corrigi pol sunt, ut constat ex iis, quae ex Cappello , atque 'Paltonomiam observavimus. c.'eterum in aliis, quae sunt morum . atque fidei, lectio variari non potuit , quin ipsa fides, atque morum praecepta mutarentur e hoc autem quum contra fidem, S morum inlli tutionem quam omnes semel receperant , cuiusdam , aut aliquorum suasione fieri non polset; ideo quoad ea , quae spectant fidem, atque mores, nulla in lectionibus variatio introducta est. Ex hisce vero omnibus duo contra Deillas colligi possimi, prius est: sua quoque in variantibus lectionibus utilitas quum insit, uti ex mallono modo observavimus, irrito sane conatu varietatem lectionum nobis De istas typponere , ut Sacrarum litterarum authenticam auctoritatem de medio tollant . Alterum autem et ad evertendam eamdem auctoritatem mala fide uti hac argumentatione , quam petunt a variantibus lectionibus. Quandoquidem dogmata fidei praeceptaque morum ea sunt, quae in Sacris litteris potissimum continentur, easque componunt; atqui neque quoad dogmata fidei, neque quoad p cepta morum , neque quoad hi illarias , quae ad utraque referri possunt, aliqua varietas lectionum occurrit, scit tantummodo quoad aliqua levis momenti, quae Delli negotio emendari possunt, uti iam animadvertimus t ergo propter varietatem lectionum authenticam auctoritatem Sacrarum Scripturarum per sum mum dolum , atque fallaciam destruere conantur. Hanc ergo contra eos argumentationem ultimo instituimus: propter variationes , quae in rebus levissimi momenti imrepserunt, vel reiiciendi non sunt libri Evangelii larum, & A Ilolorum , vel rei, ciendi sunt: si primum ; habemus, quod volumus: si alterum; ergo & omnes quoque prophani Scriptores rejici debent, quum in eorumdem libris non selum variae lectio. nes, sed etiam multa errata, quae ab amanuensibus, vel librariis provenere, saepe ooeurrant i cur ergo misiae eorum telli monia tanta confidentia laudant, atque etiameelebrant λ cur eisdem ad impugnanda ea, quae fidei sunt, tam saepe abutuntur p odnam ergo Deillarum ingenium sit, ipsi per se nimis manifeste produnt .
Unum tantum superest , ut moneamus; hoc est ne mimem mirari debere, si in Sacris libris lectiones variantes non infrequenter occurrant: nam a te quam Sacri codices typis excuderentur, eorumdem exemplaria prae omni a
lio genere librorum nimis multiplicata eranti quo autem magis alicuius libri exemplaria multiplicata fuerint . eo etiam plures variationes in eisdem facile occurrere posse consequitur. Deinde tanta diligentia in examinandis Sacris libris adhibita fuit, quanta nunquam in nullo alio genere librorum : nam &multiplicium exemplarium collatio facta. & litterae accuratius observatae , &syllabae diligentius expensae . interpunctaque etiam ad examen revocata . Ex hoc autem multiplices variationes oriri facile potuisse constat. Hae tamen variationes quum in rebus levissimi momenti, nunquam vero in iis . quae vel fidei siunt. vel ad mores spectant, vel attinent ad historias, quae ad utrumque reseruntur, occurrant, quemadmodum iam observavimus, propter multiplicitatem lectionum authentica Divinarum Scripturarum auctoritas confirmatur. Adinihil necesse est, ut respondeamus, quum tam multa in pluribus
lemmatibus initis libri se usi hac de re lata disseruerimus, palamque secerimus quo
309쪽
quo tandem tendant Deistarum cavillariones. Illud lila tantum superaddimus , qt,od , vel si Divinae peculiaris providentiae . qua integritati Sacrorum libre,ri improspectum esse dc it, nulla ratio habeatur ; tamen 1emper eosdem Sacros libros remanere debui iis nimis manitellum eli. chlandoquidem , uti iam saepe monuimus. suae fidei depositum in iisdem contineri semper Christiani ex illimarunt i qualia vero . di quanta si int, quae pro defensione suae fidei omni tempore passi fuere λ quantam diligentiam Praesides Ecclesiarum , Dociores , atque Magistri semper adhibuerunt, ut fides immutata constiteret ergo , scuti revera farium fuit, Praesides Ecclesiarum, Doctores, Mugiitros, atque Chrisianos omnes maxima, qua fieri diligentia potuit, cura ite dicendum est , ne
Sacri libri mutarentur. atque corrumperentur: ergo vel Divinae peculiaris providentiae nulla ratio habeatur; tamen Sacros libros integros Rrvari debuisse
ipsa ra tio suadeti ergo si ii quoque libri ad nos integri pervenere, qui ut
servarentur . nullius tanti interesse poterat . quantum Chri istanorum omnium undequaque dissusbrum intererat, ut Sacra Scripti ira integra , atque incorrupta servaretur, propter diuturnitatem temporis dubitare nullus lanae mentis potes , quin ea ad nollram usque aetatem incorrupta perstiterat. Unde huic assium e lationi, qua saepe usi fuimus, superest, ut Duillae satisfaciant et quum ab aetate Scriptorum Ethnicorum longe remoti simus, quomodo poli tam longam vi. cissitudinem temporum , poli t..m multiplices, atque varios Drtunae casus libros Ethnicorum incorruptos ad nos usque pervcnilla dubitandum non erit λ sed , licui quoad conservationem harum librorum ea peculiaris ratio desideretur , quae quidem quoad conservationein librorum Sacrorum evidens, atque manifesta occurrit, tamen ipsi illorum telli monia uti vera, integra, atque incorruispia laudant, nobisque saepe opponunt i ergo itudio partium per lumniam iniquitatem se abreptos demoni irant. Hoc autem non contingere non poterat, postquam evidentiae veritatis obstinate repugnare initituerunt.
R. ad q. . necesse non ei se , ut quoad rem illam in Sceptici sinum de Iabamur , sicuti Cogitationum Philosopbicarum Auctor inepte contendit i ipse quidem eii turpi Scepticismo involutus, vel saltem quoad ea quoque , quae evidentia sunt, involutum se esse prae se ferte ceterum quoad Chri Ilianos nihil tale confingi potet . Doctrinae ergo sanctitatem , evidentium miraculorum , praeis dictionesque futurorum . quae suum effectum jam consequuta sunt. nimis evidentia argumenta esse illius Divinitatis, quae in Novi Testamenti libris continetur , quae itione I. huius libri iam demon liravimus , atque Sacros Scriptores fuisse diυinitus inspiratos aliunde quoque art. I. quaestionis praecedentis abunde confecimus t ergo de Sacrarum Scripturarum Divina auctoritate, atque inspi
ratione eo argumentorum genere conitat, quae ub Ecclesiae auctoritate non
petimus, sed ipsae sacrae litterae in se habent, immo iisdem componuntur , atque constitiiunturi non ergo Ecclesiae auctoritate efficitur , ut Sacrae litterae inspiratae sint divinitus, sed insuper se id omnibus manifeste praeseserunt. Vera autem Ecclesia habet quoque seas notas, per quas de ab omni alia distinguitur , nullusque de veritate illius superest dubitandi locus. De his vero notis non est, cur nos modo diiseramus. Quod si Deillae earumdeni diligentem accurat que explicationem deliderant, noli ros Theologos Polemicos adire poterunt, apud quos uberiorem etiam, accuratioremque invenient , quam ipsi Putant. Id unum ergo est, quod nos mod O Volumus , hoc est non minus no.
310쪽
bis non deesse , unde Sacrarum litterarum Divinam auctoritatem omnibus compertam facere Rossimus, quam unde evincamus verae Ecclesie dignitatem, Se auctoritatem . iniam vis autem Divina auctoritas Sacrarum litterarum non faciat . ut ea Ecclesia vera sit. apud quam sacrae litterae servantur, & cultodiuntur, alioquin omnes Ecclesiae Chri litanae verae e seni ; neque etiam vera: Eccletiae auet iritate emeiatur, ut Sacrae litterae sint inspiratae divinitus; tamedi& Ecclesiae auctoritas ai et iritatem Divinarum Scripturarum, & auctoritas Divinarum Scripturarum Ecesesiae auctoritatem confirmat. Ecclesiae quidem auctoritas confirmat auel iritatem Divinarum Scripturarum, non quasi efficiat. sicuti
iam diximus, ut divinitus inspiratae sint, sed quia definit illas , de non alias ei se divinitus inspiratis . hoc dc non alio sensu , intelligi debere , quarum quidem rerum iud:cium nonnisi ad venam Ecclesiam pertinere pote it . Simili
ratione audi.,ritas Divinarum Scripturarum quam maxime confirmat auctoritatem Uerae Ecclesiae, quia praeter alia, quae in Sacris litteris Ecclesiae tribuuntur, infit libilitas quoque tribuitur. Nam si alicui Ecclesie infallibilitatem a Christo promtisum ede in Sacris litteris expressivin habeamus . nonni. i verae Ecclesiae hanc promissionem fictam filii se di endum erit ; at revera in Sacrix litteris hanc promissionem a Chritto Ecclesiae factam te imus t sa itaque veram Ecclesiam infallibilem eise dici debet. sagapropter auctoritas Ecclesiae cum auctoritate Sacrarum litterarum , de auctoritas Sacrarum litterarum cum auctoritate Ecclesiae connexa eii. dc per ligem connexorum , ut inquit Canus, utramque in alterius probationem stimimus. atque ita facientes in Scepticismum nullo modis dolao imur.
- an vis enim tuti Melchior Canus De Lotis Neolae. lib. 2. cap. R.,, recte habet respectu unius, aut alterius hominis Sacras videlicet litteras, , rejicientis, prior sit Ecclesiae auctoritas, quoniam iure probamus illi hanc , , eue epistilam Pauli, illam lacobr. per Fcclesiae auctaritatem ς non tame ,, inde col igitur. qti hi ab Iolute Ecclesiae auct uitas sit ratio credensi formari lis: quomodo si nuginti princiola petiloi phiae naturalis ex cirrctis notissimis di, nitamur ea suadere ; non quaerimus cau Din , a qua principia pili lolbphiae, , pendeant, ted a linentu in aliquod . vel indici an certum ejus rei, quae in is controverIiam venit. Ac fere in omnibus diiciplinis ciantingit, ut adversus
M ignorantem cauisam u 'amar effect i. dc adversus negantem effectum utamura, cau. sa p ,γpten utriusque miluam C innexionem Riod igitur in ceterisis artibus, ideo quo iue in rheol igia contingit, ut rem n ordo interdum hu- is malit i genti cauisa permutetur et ita fit, ut contra negantes Novum Testari mentum aptissime arg 1 mentemun ex veteri, atque e di Uerio conrra negan- , te, Vetus ex Novo. Etenim ab his, quἡ notiora sunt nobis . ad ea . quaeri minus nota sunt, quodam quasi naturae d.icta homines ferri non ibium Phi- , , lisophus auctor eii , sed nullo etiam plii lotopho auctare experimur . Qua-- mobrem Jud uo, cui vetus Te .l.tinentum certius ea , Navum ex Ueteri litas, dum us . . . Contra vero opor et, ut ad Uerluc eum . qui muum restamen- ,, tum recipit, ex Novo Veteris auctoritatem colligamus. Ad cuinaem quo in is que m dum auctoritas Ecclesi e cum Sacrarum litterarum auctoritate connexari eu, dc per lugem connexorum utramque in alteriux probationem lii mimus ἀ
a Consurantiir quae in hane rem te- MeIchior Canus lib. . mis Neoumcis cari. stimonia Divinatum Scripcuratum protulic