장음표시 사용
81쪽
&v lles suos retinerent in montium cacuminibus, qui uniuersae prou Inclar Uexico, Temixtitan supereminent, ut cum Viderent crebo fumos qui sunt inditia helthmihi cum suis subditis. militibus opem laturi venirent. Et quia a paruo tempore plures fumos siolito viderant, accesserant cognituri, quomodo me haberem, S
si subsidio aliquo mihi opus esset, ilico comparare possent exercitum. Ego autem eisdem gratias egi, respondi dei optimi maximi auspicio Hispanos omnes, di me
rectevalere semper victoria potitos esse contra Hostes nostros. Et ultra volup. tatem, quam capiebam ex bono eorum animo, S praesentia, plus tamen eorum ad .
oentu talabar, ut eos foedere iungerem illis e Calco qui ad erant, di eos ad id rogabam cum essent V. Sac. 3vasalli, ut essent boni amici, Salter alteri opem ferret contra incolas e Culua, qui iniqui di pessimi existebant: maxime in praesentia' cum illi Calco ope eorum indigerent, quoniam incolae e Culua volebat eos aagredi. Et eo pacto rema sere amici discedere iuncti, consumptis ibi mecum duobus diebus omnes disicessere, multum laeti dc contenti,&postea semper alter alteri opem tulit. Idide ad tres dies cum sciremus iam tredecim ber antinos esse perfectos,&lomines qui eos adducere debebant esse paratos, misi Condisaluu de Sandoual executorem maiorem cum quindecim equitibus d ducetis peditibus, ut eos adducendos curaret.Cui mandaui ut destrueret, solo aequaret amplam coloniam subdi tam huic ciuitati Telaico, quae contermina est ciuitati Tascalte cal. Incolae enim illius neci dederant quinq; equites, qui proficiscebatur a ciuitate Vera Crucis, ad celebrem ciuitatem emixtitan, quando ego in ea oppugnabar, nullo modo cogitantes talem nobis euenire posse proditionem Eceo tempore, cum primo hac vice inpressi fuimus hanc ciuitatem Tesaico,inuenimus in oratorhsac Veschitis dictae ciuitatis coria dicto quinc equo cum pedibus manibus a ferramentis inita,ec adeo aptata, Heli in uniuerso terra' orbe fieri non posset, Boi signum victo riae ipsos, bona multa, 8 res varias HispanoM obtulerunt idolis suis, di inuenimus unλπις'
sanguinem commilitonu, dic frat nostro' sparsum 8 sacrificatum in omnibus illi; zz I
turribus 8c Messehitis. Fuit res tatae moestitiae vinos reintegrare coeperit Cimes no iant.
stros labores N aerumnas Et proditores illius coloniae 8 alh circumuicini,eo tem pore cum dicti Christicolae illac transiuerti eos optime excepere, ut illi se tutos crederent,d in eos maiori saruitia uti possent, qua nunqua mortalium aliquis usus fuerit, quoniam dum illi descenderent a clivo quodam,cedi ite emetirentur iter,ec equis descendere coacti freno equos trahentes, impeditos hostes a dextris e sinistris in insidns collocati, eo in difficili loco circundederunt. Ex quibus aliquot interfecerunt,& alios captiuos tenuere, ut eos ad ciuitatem Te falco perducerent, Θ
illos sacrificarent,& corda eo' e pectoribus extraheret, ante ipsorum idola, ec hoc euenisse credimus. Quoniam cum dictus maior executor illac transiuit, dam Hispani qui secum proficiscebantur, in quadam domo unius coloniae, quae consistit inter ciuitatem Tesaico 3 illam coloniam,vbi interiecti sunt 8c capti dicti Christico Iae in pariete alba scriptum inuenere. Hic fuit captiuus infortunatus Iohannes Iu .ste, qui erat quidam nobilis ex illis quini equitibus, quod spectaculum sine dubio
videntibus maximam cordis attulit moestitiam ait dolorem. Quum maior exequutor illuc peruenisset, quam primum incois illius coloniae cognouere suum magnum errorem, 8 facinus, fuga salutem quaerere coeperunt. Equites vero, ex pedites nostri,& Indi nobis amici eos insequuti sunt, di multos nec dedere, d captiuas habuere plurimas foeminas, di pueros tot quot potuerunt, in seruitutem abduxere. quamuis pietate motus noluit interficς re dc destruere quaptum potuit, di ante qua discederet superstites conuenire,ecin sua colonia degere iussit, et in praesentia habitatur, et erroris sui eos maxime poenituri Et dictus maior executor vlterius pro pressus est, per quinin aut sex leucas, ad coloniam quandae prouincia Tascalte cal,
82쪽
FERDIANN DI CORTEs II quae est proximo confinibus e Culua, Mibi offendit Hispanos, homines adducentes bergantinos, ex sequenti die discessit cum tabulis Scompagibus, quas addacebant optimo ordine, plusquam octo milibus hominum duod ut erat visu mirabile, sica cogito esse creditu mirabile, portare tredecim bergantinos terra. decem Nocto leucas. Quoniam vera refero M. V. ab agmine quod praecedebat ad extremum, intercedebat intercapedo dua leuca de cum primum progredi coeperunt, praecedebant odio equites Hispani, di centum pedites. In lateribus vero. vltra decem milia hominum, prouincia Tasicaltecal tuebantur. Quibus praeerant Iate cad, Teutipit, qui sunt duo domini ex primatibus prouinciae Tascalte cat . Extremum defendebant agmen centum Hispaniri ultra pedites, ex octo equites,ic forte ad decem milia huminum bello apto es bene composito', quibus praeerat Chichimecate cle, qui est exprimatibus illius prouinciae cum ain ducibus, quos secum adducebat, qui eo tempore quo discesserant in primo agmine adducebatur tabulae. in extremo vero compago. Et ut ingressi sunt prouinciam e Culua,beryantinorum magistri iussere, Q in primo agmine compago locaretur,ac tabulae essent
in extremo agmine, quoniam maiori tutura erant impedimento,sreis aliquid eue
nisset. Quod ii eueniret verisimiliter esset futurum in primo agmine,&Chichime catecte, qui adducebat tabulas, quemadmodum eousupcu suis militibus fuerat sortitus primum agmen, durae fuit ceruicis,ck obsistit plurimum, cu maxime laborarui, ut extremum locum obtineret, quia ipse volebat subire discrimen, quod inde euenire posset, ex hoc conce etiam nolebat pati, in extremo agmine aliquis Hispanorum moraretur, cum sit vir maximae fortitudinis, vigoris, cipe quaerebat potiri eo honore. Adducebant dicti duces duo milia hominum onustorum commeatibus,& eo ordine o serie prosecuti sunt iter suum, in suere tribus diebus. Quarta vero luce ingressi sunt hanc ciuitatem maximo gaudio & exultatione, di strepita tympanorum. Si ego ut eos exciperem, illis obuiam progressus sum. Et ut superius dixi, illa mustitudo tantum extendebatur, c ab eo tempe quo primi ingredi coeperunt, intercederet pactum ex horarum, antectuam nouissimi ingrederentur, nunquam cessantibus, qui ordine ingrederentur. Et postquam ad illos perueni δέ gratias egi illis dominis de beneflchs in nos collatis, illis hospitia consignaui, 8 necessaria prouideri curaui, quam fieri potuit optime, cu pi mihi retulere,desiderare cum illis e Culua congredi,& Viderem quid vellem illis iubere, retulere, eos una cum
ali j quos secum adduxerant, eo animo venisse,&ina cum Hispanis, aut mori, aut
vindictam sumere volebant. Ego gratias egi o dixi, ut quieti se darent,d cito eo
Postquam omnes isti e Tasicalteca , in ciuitate Tesaico quieuerant tribus aut quatuor diebus, qui equidem comparatione viro', qui in istis regionibus habeturverant strenuissimi, in armis esse iussi viginti quini equites, trecentos pedites ecquinquaginta balistis, pixidibus tentes, di se parua tormet campis conducentia, aptari iussi, di insens omnibus quo pergeremus, nona diei ab hac ciuitate discessimus, di mecum venere Duces praedicti, cum forte triginta milibus hominum,suis agminibus bene compositis, secundum eoium consuetudinem N perleucas quatiao ab ista ciuitate, cum iam esset hora tarda, offendimus agmen hostile, δή nos equites irruimus in eos, ex in fugam vertimus. Illi vero e Tascalte cal, cu sint agiles, nos sunt sequuti, Sex hostibus multos interemimus. Ea nocte sub dio semper ad omnia parati noctem duximus maximis vigilhs Sequeti die, summo mane, incoeptumi lex
prosequi coepimus, di eousit nulli quo progredi vellem significaueram, di hoc ideo feceram, quia cauebam a quibusdam e etaico, qui proficiscebantur nobiscum, ne illud incolis' exico, Saemixtitan significarent quia adhuc illis non fidebam, Nperuenimus ad coloniam nomine Xaltoca , quae est sita in medio lacus,& circumeam inuenimus plures, magna iustas aquarum, di munitebant circum es miticoloniis
83쪽
NARRATIO TERTIA Oloniam, ne equIte ingredi possent, di hostes maxime vociferabam,& conficie-Mnt in nos fuste ,respicula Et pedites, quamuis magno labore, eam ingressi sunt cxillosa colonua expulerunt, magnam dieti colonia partem ione consiumpserunt, re ea nocte uimus dormitum per leucam, Morta iam luce secuti nostrum iter offendimus hostes, 'longe coepere vociferare,ut solent in bello facere, quae vociferationes fiunt mirabiles auditu,& nos ath incepimus illos subsequi. Et eos in Ge- quendo peruenimus ad magnam & pulchram ciuitatem, quae dicitur uantician, eam inuenimus inhabitatam,ea nocte ibi moram traximus.
SEquenti die sterius progressi, peruenimus ad quandam ciuitatem Tenainca
nomine, in qua nullum obstaculum inuenim', absim eo ς nos quieti daremus progressi fuimus in aliam ciuitatem Acapuzalco nominata, quae totaliter est in circuitu lacus, nec in ea quievimus, admodum enim desiderabam peruenire ad aliam ciuitatem, quae Atacuba dicitur, quae est proxima ciuitati Temixtitan,& cum essemus illis propinqui, inuenimus circumcirca multas aqua' fossas, et hostes promptos, paratosq3LEt quamprimum eos vidimus, et Indi nobis amici similiter irruimus in eos et ingressi sumus ciuitatem, et interficiendo eos expulimus a ciuitate, et ea nocte cum hora esset tarda, nil aliud secimus quam hospitio nos collocauimus, quod erat adeo amplum, ut commode in eo nos collocare potuerimus. Sequenti die illucescente Indi nobis amici, coepere ciuitatem depopulari, et comburere praeter hospitium ubi bosipitabamur, et in hoc tali usi sunt diligentia, ut combusta fuerit etiam quarta pars nostri ospith,et hoc ideo commissum est, quoniam alias quando profligati discedebamus a celebri ciuitate Temixtitan, incolae ipsius, una cum illis eae mixtitan, in ea nos maxime oppugnarunt, et interfecere plures Hispanos. II lis sex diebus, Ous suimus in hac ciuitate Atacuba, nullus extitit dies, quo non fuerimus cum hostibus congressi, et leuia praelia intuerimus, et Duces ill0rum e Tascat tecal, et commilitones sui plurima duella inibant cum illis e Tascaltecas, et inter se acriter et strenue praestabantur, et inter eos multa intercedebant, et alter alteri minabatur, et conuitia proferebant adinvicem, quae sine dubio erant spectatu digna, et omni hoc tempore mortui sunt plurimi ex hostibus, absque aliqua nostrorum morte, quia multoties ingressi sumus stratas illas vias et pontes ciuitatis, quηm
Uis cum tot munimin obtinerent, acriter resisterent, et multoties fingebant cedere, ut ciuitatem ingrederemur, asserendo:Ingrediamini ciuitatem, ut in ea vos vo
luptatii Vt superiori pe) dare possitis. Aliquando dicebant. Cogitatis adesse alium
Muteezuma, qui otis satisfaciat. Et dum sic ista fierent, perueni semel ad quenda pontem, quem expugnaueram. Scum ipsi essent ultra illum pontem, significaui meis, ut quiescerent, et similiten illi cum signum meum conspexere, innHexunt suis, ut silerent, et eis retuli quare essent essecti fatui, et vellent destrui, etsi inter eos comperiretur aliquis ex Primatibus ciuitatis, illuc accederer, quoniam dessederabam il- Ium alloquialli vero responsumdedere,omnem illam hominum multitudinem, qua ibi videbam esse dominos, et propterea ea, quae Vellem in medium proferrem, et cuego nullum responsum dedissem, coepere in conuitia prolabi, et quidam ex nostris eis nunclauit eos fame perituros, non permittentibus nobis vi inde exirent quaesitum cibaria. Responderunt, se non indigere, et si indisterent, manducaturi sient nos Hispanos et Incolas Tasicaltecat . . . Et quia iter meum ad hanc ciuitatem a T A C UAE A fuerat,ptissimum, ut tractarem cum illis e Te mixti
tan, et cogonscerem, quali essent intelione, et mora mea ibi nil proderat, post lex dies decreui reuerti Testaico ut properarem ad conficiendos bergantinos, et ut terra. marit eos obsidione pre merem. Eo die, quo discessim', venimus dormitum ad citiuate Goaotitan de qua superi memini, et hostes nos si sunt insecuti, et OSe si ite saepius tu eos irruebamus,et sic aliqemansere inita potestate Seqntidie coepi
84쪽
FERDIANN DI CORTE SI Imus ter nostrum prosequi e cum hostes nos discedentes prospIcerent at solarnos id timore sacere conueneremo Iti ex illis. 8k nos insequi coepere.Cum ege hoc prospicerem, iussis pedites anteire, cucumisterent, in extremo eorum apmine essent
quinq; equites ex ipse remansi cum reliquis viginti:& iussi sex equites se collocare in insidi js in quodam loco. v alios sex in alio, quin malio, ipse tribus equitibus in alio. Et quam primum hostes transiuissent, cogitantes nos omnes insimul anteire, audientes vocem Sancte lacobe)prosilirent, Neos a tergo aggrederentur. Et
cum tempus affuit prosiliuimus, coepimus lanceis illos impetere, 8 insequuti fuimus eos per duas leucas semper in planicie qua fuit visu digna, Ssic ex illis multi periere, tam a nobis quam ab Indis nostris amicis intei empti,& remansere, et ulterius nos non sunt insecuti. Nos vero pedem retulimus, et consequuti fuimus nostros, et ea nocte pinasimus in colonia quadam insigniAculman nomine, quae abest duabus leucis a ciuitate Telaico. Unde discessimus sequenti dici et in meridie peruenimus ad ciuitatem, et fuimus hilari vultu a maiore executore, quem perfeceria,
et ab olytibus reliquis recepti, et maxime laetati sunt nostro aduentu, qm postquam inde discesseramus, nunqua aliqd de nobis ad eo aures puenerat, nec quid euenisset, et maxime desiderabant scire. Sequenti die postquam eo perueneramus, Domini et duces militum e Tascaltecat a me dimitti petierunt, et profecti sunt ad eoM ciuitatem, admodum heti aliqua hostium praeda.
PS dies duos, postquam ingressi eramus ciuitatem Tesaico, venerunt ad me at qui Indi nuncin domino e Calco, et significarunt dominos suos iussisse, ut mihi suo nomine nunciarent,q, illi e exicci et Temixtitan eos aggredi vellent, et in- Dadere ut eos destruerent, et me rogabant, ut eo subsidium destinarem, quemadm du alias petierant. Et ego ilico curaui mittere Condis alvu de Sandou arcum viginti equitibus et trecentis peditibus, cui pcepi ut properaret, et cum illuc peruenisset, Curaret omnibus modis opem ferre,et fauore possibilem praestare illis Ma V. vasallis, et nobis amicis, et cum eo peruenili et,comperit plurimos ex prouincijs Gua-xocingo, et uacachula conuenisse et expectare, et compositis rebus disicessere profecturi ad coloniam nomine Guastepeque, ubi incolae e Culua erant collocatae, unde damna inferebant incolis e Calco, et hostium plares exierunt e quadam colonia, quae erat in itinere, et cum Indi nobis amiciessent magno numero, fidentes Hispanis equitibus insimul ingruerunt in eos, et castris potiti sunt, et ea in colonia prope Guastepeque ea nocte moratisiunt, et postera luce discessere, et cum peruenissent prope coloniam Guastepeque, incolae e Culua incoepere conserere manus cum Hiipanis, tamen breui eos in fugamverterunt, et eos interficiendo eiecerut a colonia.
Equites vero morati sunt, ut equis cibum subministraret, et hospitarentur, et dum essent ita imparati, peruenere hostes usq; ad plateam ante hospitium existetem -- ciferando, pronciendo lapides fustes, et lagittas, et Hispani sumptis armisvna curra Indis nobis amicis, eos aggressi sunt, et dicta colonia denuo expulerunt, et insecuti sunt eos per leucae sp acium, et interfecere multos ex hostibus, et ea nocte admodum lassi, reuersi sunt ad dictam coloniam uastepeque ubi quieuere per dies duos. Eo tempore maior executor audiuit in colonia ulteriori Acapichil a nomie, noenisse hostium maximam multitudinem, et constituit illuc proficisti visum, si pacifice se dedere vellent, et pacem vellent quaerere Ista colonia erat admodum muni ra, et loco alto sita, ubi ab equitibus laedi non poterant, et cum H I S P A NI illuc peruenissent, ilico hostes manus conserere coeperunt , et eloco alto lapides prohcere. Et quamuis multi essent ex amicis nostris, cum dicto maori executore, considerantes loci munimen, non audebant hostes aggredi , et quam primum
dictus maior executor, et Hispani hoc conspexere, constituerunt, aut mori, aut Vi accendere in excelsum illius coloniae, et inuocatione Sancti Iacob incoeperunt asce
de re, et D EO OPTIMO MAXlMO placuit, tantum virium
85쪽
iunt,antequa aqua potabiIem extrahere possent. Cum em inpetu esset aestus a Imulium indigebant, docum modum huic negotio lamas quietas. bene condigna came exico, Gmixtitan audiuere maximum damnvillatum suis
a 'ς aera in ii in eos mittere duces ouosdama-
ua . incolae e Calco conflixerant acriter hinc inde, ut deo pIacuit, ut amici nostriae alco victoria fuerant potiti, & nec dedere multos ex hostibus 8 captiuos obtimuere quadraginta, inter quos erat dux quidam ex Mexicoac duo alij ex primatib
re' uo 'me destinauit, reliquos secum retinuit. Ivit enim mora- . Vmi'ς mς Calco, in quadam Coloniasa finibphostium e Mexico.
postea dum e visum est moram suam non necessariam, redhi Telaico,& addux- a reliquos captiuos qui apud eum remanserant anterim habuimus alia multa leuia certamina, occursus cum incolis e Gulua, quae omnia ad euitandam prolixitatem prςtermitto. V
ire redire tuti illi e ciuitate iam dieta, quotidie aliquid a nobis audiebant, M os intiliter illis, quod prius fieri non poterat. Et nuncio quodam miserunt acie quasdam balistas,pixides,& puluerem:quibus maximam cepimus voluptatem. t inde ad duos dies, miserunt alium nuncium, quo nunciarunt portui applicuissCnaues tres quibus vehebantur multi milites, Nequi, v eos ilico ad nos erant trans- ssuri. Et cum in tanta essemus subsidii penuri nobis a deo opti.Maximo subin
orum transmissum cred1dimus. V
OMnibus modis possibilibus inquirebam in nostram amicitiam ajlicere incolas e
1 emixtitan, partim ne eorum causia destruerentur, partim ut quiesceremus a
aboribus preteritorum bellorum. Et maxime, quia cognoscebam inde proueni maximam utilitatem Vestra Maiestati:& ubicumi poteram habere aliquem ciui- statis incolam, illum remittebam, ut illos monerem, v pacifice deditibnem facereiit Et in die Mercurii Sancti Anni M CCCCCXXI, coram praest, esse iussi primates incoIas' emixtitan quos illi e Calco captiuauerant,d nunclaui an aliquis eorum proficisci vellet ad ciuitatem,cvnteo nomine Dominos illius alloqui, Seos ro-t re, qu . lxerm non quaererent mecum bella gerere,&se subderent in vasalIosyestraeMaiestatis, Ut prius fecerant, quoniam ego illos perdere non cupiebam, sed in amice tenere. Et quamuis non libenti animo irent, quόniam timebant, si nuncium illud afferentes irent, eos interficerent, duo tamen ex illis ire constituerunt,& a me literas petiere. Et quamuis illi non perciperent ea, quae in eis continebantur aciebant tamen talem, ereconsuetudinem, ut cum eo peruenirent incolae ciuitatis eisdem sedem adhiberent. Ideo interptibus adhibitis eis nota feci, que in dictis uteris continerentur, scilicet ea, quae ipsismet imposueram, et eo pacto disceuere, et
praecepi quius equitibus,ut eis assisterent,donec ad loca tuta peruenissent
86쪽
FERDINANDI CORTEs II De sabbat sancti incolare Caico sui consaderati,et amici mihi nunciandum curarunt, incolase exico , contra eos moueri, et ostenderunt panno
quodam albo pictas omnes colonias, quae aduersus eos proficiscebantur,et itinera,
quibus proficisci debebant, et supplicabant,' omnino subsidium eisdem transmitterem, dixi eis, pinde ad dies sex subsidium eisdem destinarem, i intra hoctois ne cessitate aliqua premerentur, mihi significandu curarent, S ego eis de opem essem laturus.Tertia die Pascatis reuersi sunt me rogatum, ut celerrime subsidium transmitterem, quia citius quam fieri poterat hostes appropinquabant Mego eis aperui me velle ire ad opem eis serendam, di voce praeconia mandari iussi esse in armis viginti quinq; equites, dc pedites trecentos. De Iouis ante hoc, venere ad ciuitatem Telaico, quidam nunc8 e prouinch Getapara, Masicalango, d Neuten, et aliarum prouinciarum, et significarunt aduentasse, ut se dederent in vasallos Vestrae Maiestatis, , amicitia nobiscum iungerenturi quoniam ipsi nunquam aliquem ex Hi sipanis interemerant, se erexerant contra seruitium Vestrae Maiestatis, et attulere quasdam vestes ex bombice.
Eis gratias egi, pollicitus sum, si essent boni,&fideles, illos bene tractarem, sielaeti reuersi sunt.
SEquenti die Veneris, qui fuit quintus dies Aprilis, dicti Anni Millesimi quingentesimi vigesimi primi, digressus sum ab hac ciuitate Telaico, comitantibus triginta equitibus, dotrecentis peditibus qui erant parati, e in ea dimissi triginta qtes trecentos pedites, quibus praefeci Condis aluum de Sandoual executore maiorem ex mecum exluere ad viginti milia hominum e Telaico,8 agmine composito luimus dormitum ad coloniam prouinciae Calco,Tamanesco nomine, ubi optime fuimus recepti di hospitali,et ibi quoniam est locus munitissimus postqua incolae e Calco amicitiam nostram intuerant, semper praesidium tenuere,est enim in senibus prouinciae e Culua. Postera vero die peruenimus ad Calco, nona hora diei, et nullam moram fecimus, nisi in alloquendo dominos illius, et illis sententia meam aperui, quae erat semel ambire lacum, cum cogitarem, eadem die transacti magni era. momenti tredecim illibergantini essent perfecti et parati, ut eos lacub credere possemus.Et cum essem allocutus dominos e Calco, hora vesperarum discessi
mus, et deuenimus ad eorum coloniam, ubi se nobis coniunxere ad quadraginta nulla hominum militum nobis amicorum, et ea nocte ibi quievimus. Et quia incoli dictae coloniae mihi retulere, incolas e Culua,me in planicie expectare, iussi in aurora gentes omnes esse in armis, et expeditas,et sequeti die post misi a solennia progredi coepimus, et ego primum agmen occupaui comitantibus viginti equitibus. In extremo vero agmine, remansere equites decem, et eo pacto transiuimus cacumen arduum. Postmeridiem peruenimus ad montem arduum et altum, et in eius cacumine erat magna multitudo mulie N et puero', et illius latera plena armatis viris,et ilico vociferare coeperunt, fumos multos faciendo, in nos tum fundis, tum absiliundis multos lapides, sagittas, iacula et fustes iaciendo, ita φ cum peruenissent ad nos, multum incommodi sustinebamus. Et quamuis vidissemus, o in planicie non ausi fuerant nos expediare, mihi visum est quamuis aliud foret iter nostrum inesse pusillanimitatem ulterius progredi, priusquam eis aliquid damni intulissemus, et ut amici
nostri non arbitrarentur nos ex segnitie illud praetermittere Circumspexi monte, qui erat in circuitu fere per leucam, et vere tam natura munitus et arduus, ut videretur fatuitas velle illum ascedere et occupare, quamuis eos obsidere possem, et eos ad deditionem cogere, non poteram me continere, et dum ita haererem, constitui illum ascendere tribus locis, quos conspexeram, et commisi Christophoro Corrat si-
pnifero sexaginta peditum qui semper me comitabatur ut suo vexillo in eos irrue
87쪽
NARRATIO TAE R I Aret, Nascenderet locum magis arduum, Squibusdam militibus pixidibus utentia hus, cubalistis, ut eum intrepide sequerentur. Et I
HANNI Rodriguem illa Forti, irancisco Verdugo praesectis, viso
estis Bis et quibusdam militibus balistis utentibus alio loco ascenderent, et Petro Uircio etAndreae a MoniaraΣut alio loco agarederentur, quibusdam paucis militibus, pixidibus , talistis utentibus. Et cum audirent pixidis sonum omnes constituerunt ascendere, caut mori, aut vultoria potiri. Et cum audissent pixi dis sonum, ilico montem scandere coepere, di hostibus cepere duos montis circui tus,&vlterius ascendere non praeualuere, quia nec pedibus nec manibus se sustinere poterant. Erat enim incredibilis asperitas, Sarduitas dicti montis,c tot lapides manibus ab alto dehciebant, qui, quamuis frangerentur maximum damnum inferebant,dc fuit tam strenua hostium defensio, ut duos nobis interfecerint Hispanos, dc vulnerarint ultra viginti, nullo pacto illac transire potuimus Ego autem, cum viderem impossibile esse, plus eo quod feceramus, posse efficere, O multos hostium conMenire,ut in monte constitutis opem ferret, ut omnis planicies esset hostibus referta, plactis mandaui, ut pedem referrent, et quum descendissemus eos aggresii fuimus , qui erant in planicie eos vulnerando, et interficiendo, et durauit persecutio plusquam hora cum dimidia, et quum maxima et ut hostium multitudo, equites aere dispersi, et postquam conuenere,factus fui ab eis certior, qualiter peruenerant
per leucam ab eo loco, et viderant alium montem, maxime refertum gentibuS, tamen non tam arduum, et in planicie circum circa erant plurimae colonia , et duo non defuisse ibi, quae hic deerant. Primum erat aqua Aliud quod cum mons non tam arduus esset, non tantum obsisterent, ex quia sine periculo gentes illis non rerant capi, maxima cum moestitia quum ea victoria potiri non potuissemusὶ in
Mediscessimus, di profecti fuimus dormitum in alia colonia apud dictum montem, ubi maxime passi fuimus, quia nec ibi aquam potuimus comperire, cutota ea die nec Mos, nec equi eam attingeramus, Z sic masimus ea nocte,audientes hostium tympamos.buccinas, di vociferationes.
QVum illuceret quidam praese Rh8c ego suspeximus crepidinem, quae nobis
non minus ardua videbatur, quam primus mons. Habebat enim abrupta altiora quidem, non tamen ascenis ardua, Sin illa erant plures pugnae apti, ut ascensum prohiberent. Et p fecti, ikego cum aths nobilibus, qui dei ant, acceptis parmis pedites eousit progresumimus conduxerat enim equos, ut eisdem potum exhiherent per leucam ab eo loco)vis altem videremus montis situm, et unde possemus illum oppugnare. Et reliqui quamuis nihil eis fuisset commissum, nos subsequi ccc Pere. Et quamprimum peruenimus ad montem, illi qui erant in abruptis illius, arhitrati sunt me medium velle aggredi, et ea reliqucrunt ut suis subuenirent. Egovero quamprimum conspexi eorum malum ordinem et cogitans, si ea duo abrupta occuparem, postem multum eis damni inferre Abst multo strepitu, iussi praefectum cum suis commilitonibus ut alte ex eis ascenderet, occuparetq; magis arduum, sidvacuum relinquerant. Ego autem reliquis comitantibus monte scandere capi, ubi densiores erant hostes:et deo placuit ut illius gyrum num occupauerim, et colloca Mimus nos in loco tam elato, ut pene illum ubi manus conserebant aequaret, quemvidebatur impossibile vi occupare posse. Saltem sine maximopericulo et damno. lam praefectus unus collocauerat vexillum suum altiori in parte dicti montis, et inde iaculari coepit in hostes balistis et pixidibus. illi viso incommodo, quod sustinebant et animo voluentes futura annuerunt velle facere deditionem, et arma deposuere humi, et semper mea extitit sententia, velle illis ostendere, nos nolle eos ostendere, et damnum aliquod inferre, quamuis maxima essent poena digni.Piaesertim cum vellent esse MAIESTATIS Vestrae vatalli, et est gens tantae rationis, ut haec omnia optime percipiatausit ut desisterent a damno eis interendo, et cum me allocutum
88쪽
FERDIN ANDI CORTEs II venere, eos laeto vultu recepi, tu cum conspexissent, quam gratiose secum ageh
mus, illis illud in altero monte existentibus nunciarun r. Qui quamuis victores mansissent, constituerunt tamen se dedere in Maiestatis Uestra vasallos. Et accessere veniam petentes errorum praeteritorum. In ea colonia apud montem, fulanu per dies duos,&inde vulneratos milites ad ciuitatem Tesaico conducendos curaui.
ET inde discessi, S decima hora diei peruenimus ad ciuitatem Guastepeque, de qua superius memini, di in domo Viridarr Domini ipsius omnes hospitati su
vi idi i mus , quod Viridarium est maius, pulchriuscpomnibus, quae ullo unquam rempore ampliss. visa sunt. Continet enim intra se quatuor leucarum circuitum N eo praeterlabitur
ν ἀ- is, conspicuus fluuius, di de loco ad locum ad geminarum balistarum iactum, sunt O-mus cum viridari js suis paruis, varns arboribus diuersorum fruetuum,& herbis scfloribus odoriferis. Et certe est spectatu dignum videre viridarn huiusmodi elegantiam 8 amplitudinem. Et eo die in emhospitati fuimus, et incolae nos omnibus possibilibus ossic a prosecuti fuere. Postera autem die disicessimus, et octaua hora
diei peruenimus ad coloniam magnam antepeque in qua nos multitudo hostium expectabat, et cum eo deuenim', visium est eos nobiscum velle pacifice agere. Sive timore quo premebantur,simeVt nos deciperent, quia ilico sine aliqua compositione fugere coeperunt, et coloniam deserere, et ego non curaui in ea moram traheaee, et cum illis triginta equitibus eos insecuti fuimus p leucas duas, donec inclusimus emin alia colonia, quae Giluteque nuncupatur, ubi mulios vulnerauimus, di etiam interfecimus. In ea inuenimus incolas admodum imppratos. Eo enim peruenimus, antequam eorum exploratore aduenissent, Maliqui eorum obiere, coepimus plures mulieres,&pueros. Reliqui omnes terga fugae dedere. Ego moram traxi in ea colonia diebus duobus, ratus dominum illius venturum, ut se Maiestati Vestrae subderet,& cum nonvenisset,in meo discessu ignem coloniae inriciendum curaui, Sc antequam ab ea disicederem,venerunt ad me quidam alterius coloniae ulterioris Iactepeque nomine, e upplices petiere erroribus iis condonarem, quoniam volebant Maiestatis vestrae esse vasalli, ego eos benigne excepi , quoniam
in eos iam condigne fuerat animaduersum.
EAdem die qua discessi,perueniante coloniam quandam munitissimam adinabaced,& in ea erant multi viri pugnae apti, cu erat colonia tam munita, CY circundata, tot monticulis, 8 anfractibus, ut aliqui eorum decem hominum btinerent profunditatem, Z equites non poterant ingredi, nisi locis duobus, es eos tunc temporis ignorabamus, di ut per ea loca ingredi possemus, cogebar ambire spatium leucae cum dimidia. Poteramus etiam ingredi per pontes ligneos,tamen eos extulerant, Z erant tam arduo loco constituti, Sc tuto, ut si fuissemus in decuplum pro nihilo nos habuissent.Et dum appropinquaremus, iaculabatur in nos plurimas azittas, lapides et fustes. Et dum ita contenderemus, Indus quidam e Tascaltecat ab hostibus non eonspectus transili it loco admodum difficili. Quamprimu Indieti consipexere, rati sunt Hispanos illac transiuisse, et hoc pacto tanquam caeci et admirantes de derunt terga fugae, ct Indus ille, et quatuor familiares mei eos insequebatur, et duo ath praefecti, quam primum videruut Indum traseuntem,illum sequuti sunt, et trPrisiverunt. Ego autem cum equitibus coepi ambire ea locavsi ad montem, ut posseminuenire ingressum ad coloniam. Indi hostes nostri se in sagittas et fustes in nos iaculabantur, quia inter nos et eos non intercedebat aliud nisi anfra Din modum foCsae, et cum intenti essent pugna nobiscnm initar, et isti adhuc non consipexerant illos quinq; equites Hispanos, aggressi sunt eos incautos a tergo, et vulnera illis serre coeperunt. Et quum eos tam incautos offendissent et non cogitantes, o tergo aliquid damni eis inferri posset, non enim ad aures suas peruenerat, socios transis tu deseruisse, quo Indus ille et Hispani transiuerant, erant admirantes, et non audebant conserere manum, et ex illis interficiebantur aliqui ab H ispanis. Et postquam vide
89쪽
NARRATIO TERTIA re veritatem rei, coepere se dare fugae. Et iam nostri ingressi erant collanIam et eam
coeperunt comburere, et hostes omnes aufugiebant,et ita fugiendo, confusiunt ad
postquam inuenimus ingressum in coloniam circa me hiiliem, in ea constitimus in domo lita in quodam viridario. Erat enim iam colonia penitus combusti, et hora iam tarda, Uonimus coloniae, et aliqui primate cogitantes in loco tam arduo et tuto se tueri non potueran timentes ne montem ascenderemus ad eos interficiendos
constituerunt venire se oblatum in vasallos Vestrae Maiest Ethao eos in tales recepi, et mihi pollicui suntse in fisu velle esse nostros amicovisti Indi et alti quiveniebant ad se subnciendum in vas allos Vestra Maiestatis, post combustionem domorum, et depopulationem bonorum, retulere hanc subesse causam, cur tu sero nostra
iniuident amicitiam, quia credebant luere poenas errorum commissorum nisi primo paterentur sibi damnum inferri, arbitrantes si damnu fuissent perpessi nos eos
ulterius odio prosequi non deberemus. εEA nocte dormiuimus ea in colonia ' sequenti die secuti suimus iter nostrupe prouinciam, pagos inhabitatos, suae aqua, quam ex unius montis cacumma maximo labore, diaerumnis transiuimus, d absi potu, adeo,ci, plurimi ex Inois, qui erant nobiscum, siti periere.&pex sex leucas ab illa colonia ea nocte quie-Dimias in quadam habitatione 2 illucescente iter nostrum secuti peruenimus in conspectum pulcherrimae ciuitatis Sichimilco nomine, quesita est in lacu que dulcis, cum illius incolae aduentum nostrum diu cognouissent, apsteres multos cfossas construxerant, di pontes extulerant omnium ingressuum ad dictam ciuitatequs abest celebri ciuitate emixtitan, tribus, aut quatuor leucri S in ea erant strenui multi, qui aut ciuitatem tueri, aut mortem subire constituerant Quum eo per
Denissem,&milites suo ordine collocassem, equo descendi, Speditibus quibusdam comitantibus, deueni ad aggerem quendam, quem extruxerant, post quem latebat maxima hostium copia: cum ccepimus oppugnare aggerem, quia pixidibus 8cha Iistis tentes illis damnum maximu inferebant, eum deseruere, 8 His an inpressi sunt aquas, S ulterius progress terram inuenere,&dimidiae hora interuallo quocum eis pugnauim', occupauimus potiorem portionem citatalis,dc hostes retrocedentes ascenderunt suas canoas,&nobiscum certarunt, donec nox supernenit,&liqui quaerebant pacem, ath propterea a pugna non desistebant,dc toties annue runt paci, nunquam tamen eam executioni demandarunt, donec fuerimus ab ipsis delusi in ideo disciebant Pximo, ut intereaipis exportarent bona,&deinde mo-xam interponerent, quam subsidium illi aduentarent Inco, a Messicine, Temixtitam Eo die interfecerunt duos Hispanos, qui precia gratia ab ath seiuncti proficiscebantur, Niserunt in tanta angustia, Vt nusquam auxilium afferri potuerit. Et siub vespam cogitarunt hostes, quomodo efficere possent, quod nunquam a sua ciuitate vivi exire possemus, d congregata magna eorum multitudine constituerunt nos aggredi ea parte, qua ingressi eramus, et cum eos venientes vidimus, admo dum admirati fuimus eorum strenuitatem, oc velocitatem , quas prae se serebant, e sex equites 8c ego, qui paratiores reliquis eramus, in eos irruimus, illi autem equorum strepitu perculsi, terga verterunt, sic eos fuimus insecuti extra ciuitatem plures interficiendo, quamuis fuerimus in maximo periculo quia cum tam acriter pugnarent, multi ex illis ausi sunt equites expectare suis ensibus 8 parmis, eccum essemus mixti illis, 3 diu fueramus eos insecuti, equus quo ego insidebam fessus cecidit,& cum me peditem hostes conspexissent, aliqui contra me se moue runt. Ego auten lanceam tueri coepi, ex Indus, Tascaltecat quem optime cognoscebamicum me periculo inclusum, Zoin eo discrimine videret, Vt opem ferret aduolauit,' cum familiari meo, qui aduenit, ereximus equum,cceo instanti aduenere Hispani, o aufugerunt,ec ego una cum equitibus, cum essemus fessi, reuersi sui
90쪽
FERDINANDI CORTEs IImus in ciuitatem, quamuis nox appropinquaret 8 quieti nos dare deberemus, iussi quod omnes pontes elati, quibus transibat aqua obstruerentur lapidibus, di cespitibus qui a serant, ut equites possent ciuitatem ingredi 8c egredi suae labore aut
periculo, cu inde non discessi donec illa mala itinera optime fur ent refecta, di mi a ximo ordine excubia eam noctem consumpsimUS. SSquenti die cum omnes incolae e exico 8 emixi tan cognoscerent me essen ciuitate Sichimilco. decreuere nos terra & lacu modo aliquo circundare, cogitabant enim nos non posse euadere. Et ipse ascendi turrim idolis eo dica am, ut conspicerem, quo ordine progrederentur, Munde nos aggredi,pssent, ut remedium quantum deceret apponerem, S cum omnia pra parassem, aduentauit maxima canoarum copia, quae ascendebant ad bis mille, quibus vehebantur vltra duodecim milia hominum, terra vero procedebat tanta multitudo hominu, ut planiciem sem perirent, ex duces eo qui praeibant habebant in manibus enses ex nostris, di clamando eorum prouincias, videlicet exico exico, Temixtitan emixtitan,pr. ferentes in nos iurgia multa 8 minabantur velle nos interficere eisdem ensibus,
quos nobis abstulerant in ciuitate Temixtitan, 8 cum iam declarassem, quem Octaquilibet praefectus obtinere deberer, quia continentem versus erant maximo hostium copiae, eos aggressus sum equitibus viginti es Indis quingetis e Tas alte cal, 8 diuisimus nos in partes tres,ac eis iniunxi,ir, postqua cor gressi essent, pedem referrent ad radices unius montis, qui per media leucae pactum aberat, quia parit Orimiter ibi constiterant multi ex hostibus. Et ita diuis quaelibet turma per se aggressa est hostes, ecillis profligatis 5 vulneratis,ac multis interfectis retrocessimus ad radicem montis,ac mandaui quibusdam familiaribus meis peditibus qui mihi seruiuerant,d qui erant agiles, ut experirentur scandere montem ab ea parte, bras perior videretur, Zoipse cum equitibus circumdarem montem ubi locus erat planior, di eos ita interciperemus, Sosic euenit, quoniam cum conspexere Hispanos montem asicendere, rati se tuto,qsse fugere, terga verterunt 8c obuiarunt nobis, uexamus quindecim equites, S eos aggressi fuimus, di similiter illi e Tascaltecal, ut breui spacio ultra quingentos ex illis fuerint desiderati,ac reliqui omnes evasere,d aufugerunt in montes. Reliquisex equites, forte fortuna ingressi sunt latum Sc planum iter hostes vulnerando, es per leucaec dimidiam e Sichimilco, of enderutagmen hominum belligerorum, qui veniebant hostibus opem laturi, eost profligarant quosdam, vulnerarui, iam cum in unum conuenis lemus omnes circa decimam
diei reuersi sumus in ciuitatem Sichimilco, di ingressus inueni Hispanos multos desiderantes nostrum aduentum, ut scirent quid nobis successerat,ac mihi exposuerunt se fuisse in maximo periculo constitutos,&ipos ultra etiam vires suas enixos ut hostes encerent, ex quibus maximam interfecerant multitudinem,& mihi largiti sunt duos enses, quos nostri Indis abstulerant,& dixere milites balistis tentes amplius nullas obtinere sagittas nec pixidibus utentes puluerem Et dum sic essemus antequam equis descenderemus, aduenit maximum hostium amen, per amplum stratam viam maxima vociferatione, cilico in eos irruimus, , cum ab utrolviae stratae latere esset lacus, se in eum proiecere,& eo pacto eos fudimus, S sic militibus coniunctis admodum lassi ciuitatem fuimus ingressi, ex uniuersam incendi iussi praeter hospitium ubi moram trahebamus. Et sic fuimus tribus diebus in hac cioitates nullo die fuimus sine pugna. Postremo relicta ciuitate igne consumpta, et
destructa discessimus. et certe erat speciosa, in ea enim erat multae domus et turreS
suis idolis dicatae ex lapidibus quadratis. Et ne sim prolixus, prae termitto multa miranda, quae erant in ista ciuitate.
EA die qua discessi, exiui extra ciuitatem ad quadam plateam, est in contine his, et est prope ciuitatem, qui locus est ubi incolae habent nundinas suas,cco dinem ponebam, ut decem equites primum obtinerent agmenidecem me diu agmen