장음표시 사용
71쪽
NARRATIO TARTI Arum, Sceldem paternum Dominium pertinere, Nise enixe rogabant,ut eum,veluti haeredem, Dominum constituerem,ec ipse Sacrae Maiestat. U. nomine,eorum voti, obtemperaui, qua ex re plurimum voluptatis adepti sunt. CVM peruenissem ad hanc ciuitatem, comperi bergantinorum magistros ccis bros ignarios, multum properare in pnciendis compagibus, tabulis' pro eisdem 5 opus conueniens peregisse. Et ilico a ciuitate Uerae Crucis, ferrum 8c clauos, quos ibi habebam, vela, rudentes, di alia necessaria ad eos perficiendos adduci curaui. Et quia picem non hesnebam, eam per Hispanos quosdam, in alto monte ibi Propinquo, colligendam curaui, ut omnia praeparamenta ad dictos bergantinos pecisciendos praesto esse possent. Ut postquam diuino auxilio essem inprouinchs Me Nico O Temixtitan, possem curare eos adducendos, quia hae prouinciae absunt pee decem aut duodecim leucas a ciuitate Tascalte cal. Et illis diebus quindecim quibus ibi fuimus, negoch atris non incubui, sed solum diligentiam adhibui circa dictorum bergantinorum magistros, paranda arma, di ordinem ponendum circa iter nost DVobus continuis diebus ante Natiuitatem domini, reuersus est psectus, cum peditibus Nequitibus, qui profecti fuerant ad prouincias alami&malacingo, o intellexi aliquos ex dii iis incolis,cum eis pugnasse, 8 de nil alicis ex eis sponte, aliquos vero vi ad concordiam venisse. Et adduxerunt mihi aliquos illarum prO- Minciarum proceres, quibus non obstantes maxima essent digni animaduersione, Propter eorum defectionem, e Christianorum mortem, quia mihi sedem adstrinxexunt, se post hac futuros, optimoso fideles, Maiestatis V vasallos ego sub Rega - is a. U.nomine peperci, S ut in patriam reuerteretur dimissi, cita conclusimus eo die, quod redundauit in maximum M. V. seruitium, tam propter pacationem incolarum iam dictarum prouinciarum, quam securitatem Hispanos, qui erant ituridi reuersuri per dictas prouincias a ciuitate Uerae Crucis, S Ecunda die Natiuitatis In dicta ciuitate et ascastecs,milites omnes recensui, Ninueni equites quadrapinia, pedites quingetos quinquaginta, ex quibus eranς octuaginta balistis, Sopixidibus utentes, di has uimus octo, aut nouem tormentas stris commoda, dc modicum pulueris. Et partitus equites in quatuor turmas, qua quaelibet decem habebat equites, di peditibus nouem praefectos prae pssui, di cuilibet illorum sexaginta pedites scripsi,& omnes insimul sum allocutus, 3 illis com memoraui, qualiter ego, 6 ipsi omnes, ut Maiestati vestra inseruiremus, has pro Mincias habitandas susceperamus, cx sciebant omnes incolas illarum prouinciarum, se in Maiestatis Vestrae vasiallos subiecisse, dc vasalli aliquamdiu perseuerarant, Vi cissim bona opera inter nos exercendo. 8 qualiter incoli e Culua, qui fiant habita
tores celebris ciuitatis Temixtitan, et omnes incolae reliquarum prouincia' eidem subiectarum, sitne aliqua causa, non solum defece rant a Maiestate Vestra, sed etiam multos nobis amicos, et consanguineos interemerant, et nos eiecerant ab uniuersa sua prouincia. Recordarenturi quot pericula et labores perpessi fuissent, et circu spicerent quantum ad rem Uei omnipotentis, et Maiestatis Vestrae faceret, si de Duo amissa recuperaremus, maxime cum ad hoc iusta moueremur ratione, quia bella gerebamus ad incrementum Sacrosancta fidei nostrae, et in homines Barbaros, et Maiestatis Vestrae commodum, et pro tutela corporum nostrorum. Postremo quia plurimi ex incolis dictarum prouinciarum nobis amici,cceptis nostris fauebant, qui corda nostra ardentiora reddere debebant . Quapropter eos rogatos volebam, Vemastum mitterent timorem,et vires re assumerent, et quoniam ipse quosdam ordidimes Al ESTATIS Uestrae nomine constitueram, et ad bellum suturum
72쪽
obseruarent Madimplerent, quoniatande m
&Maiestati estiae emanaret. Et unanimes poliiςixi erat Is V
tioni demandaturos di lubenti animo pro Sacrosancta nostra marest: strae seruitio mori volebat, aut amissa recuperare,et ulcisci r memini et
e Temixtitan, Neorum confoederatis, Contra nos perpetratam. Et ego Maiestatis
VestInom e eisdem gratias egi immortales. eo pacto, maxima exultatione laetitia ad hospitia nostra reuersi fuimus SEquenti vero die, qui fuit dies Sancti Ioannis Eua listae,oes dominos prouin Tascalaecat conuenire iussi res postquam conuenerant, eisdem aperui quali te iam optime cognoscebant, me sequenti die castra moturum contra hostes, et O-
oudinari non posse sine illis beryantinis, quos ibi fabricandos curabam, propter abcessaria is vitrentur, in modo cum eis agerent, quo nobiscum ens Te
Dertinentibus. Et ipsi polliciti sunt se ita laeta , es similiter dixere velle eo tunc
dant in castra contra hostes cum omnibus vir m at memoric mungeret, aut vindicta sumere contra eos Culua, acerrimOS
e discessi,&iuimus dormitum per leucas se a ciuitate Taicalte cat,admO oniam quandam Teamoluca nomine, cpiae subiacet Prouinciae Guaxacingo cuius inmis lamper habuerim bent incoli Tascaltecal.& ibi quieti nos dedimus ea nocte. Lia relatione catholice Rex Maiestati Vest . significaui incolas e exico
Te mixtitan, arma plurima congerere, S in omnibus suis prouinch nnume- eas lassas excavabant, Maggeres, alial defensionum genera. quo nobis obsistere, Nobesse possent,praeparabant. Quoniam illi iam cognouerant, me contra eos caltra moturum. Et cum hoc rescissemn cognoscerem, quantum acuti audaces essent ad res bellicas,multoties mente reuolueram, qua prouincia ingredi possemus, Ut Qua ex parte incautos offenderemus: ipsi optime sciebant, nos triplicem in prouinciam siciam inetremum cognoscere, di illorum notitiam habere. Constitui grem
3η, 'μ' . uam sint aliorum in ressuum cacumia arbitrabar eos nobis minus obitituros, Ut m 2: duo custodiendo non tantum inuigilarent. Sequenti vero die post missarus Clennia, dum DEO OPT. MAX.comniandauimus, di a dicta colonia resimotuca discessimus:&, o frontem occupaui,cum dece equitibus, sexaginta peditibus leuibus, di bello aptis . Et perreximus incceptum tenentes iter proximum montem alcen dendo, omni ordine apparatu nobis possibili, profecti fuimus dormitum per leucas quatuor a dicta colonia in cacumine montis, ubi sunt confima eorum Uulua, di qua uis maximi essent algores, plurimis lignis quorum ibi maxima est copia ea nocte frigora expulimus. Sequenti die Dominico summo mane cepimus iter nostrum prosequi per planiciem ipsius faucis,& destinaui quatuor equites, tre', aut quatuor pedites, ut prouinciam lustrarent, sequentes iter nostrum,ccipimus descendere montem ego iussi equites prarire , oc post eos unmediate pixidibus balistis fulcitos milites , reliquos suo ordine subi equi, vi facilius Clus incautos ostenderemus allos tamen nobiscum congressuros cogitabam, cum certe
73쪽
NARRATIO TERTIA hostes nobis insidias aliquas, aut stratagemata parauisse cogitaremus, ut nobis obis
esse possent. Et dum quatuor equites, et quatuor pedites ulterius procederent, inuenerunt iter obstrusum arboribus, ramisque, Nplures c magnas incisias, atque in eo transuersias pinos, di cupressis offenderunt, quae videbantur eo instanti incisae. Et arbitrantes sequens iter non fore impeditum, prosecuti sunt incoeptum iter, cquanto plus procedebant, tanto magis pinis , Oramis obstrusum illud comperie. bant. Et cum uniuersum cacumen esset arboribus crebris, sepibus maximis refertum, magna cum difficultate procedebant, ct cum viderent illustiter, multum eis attulit timoris, es arbitrabantur post quamlibet arborem hostes latere, Setiam, quia ob incisarum arborum impe imentum equisiti non potuissent, ct quanto plus progrediebantur, tanto plus pavor augebatur,ra cum eo pacto aliquamdiu processissent, equitum unus reliquos alloquutus est. Fratres, si vobis rectum iustumi videtur, ulterius non progrediamur, sed pedem referamus,ac nunciemus praefecto nostro impedimentum quod ostendimus,ac periculum quod subimus, cum equis vir
non possimus. Sin minus, progrediamur, quia vita mea est morti obnoxia, quemadmodum caeterorum omnium, donec huic coepto finem imponamus.Reliqui responderunt, optimum esse eius consilium. Sed illis consultum non videri, reuerti antequam aliquem ex hostibus conspiceret, aut scirent, quouscipiter progrederetur. Et
subsequi coepere. Et cum viderent dictum iter longius progredi, substitere, de peditem mihi ea quae inuenerat nunciatum destinarunt. Et cum collocassem me in fronte cum equitibus, commendauimus nos Deo ὀmnipotenti, eo malo itinere ulterius, progressi fuimus, es nunciandum commisit illis, qui postremo sequebantur agmine, ut properarent, quoniam cito perueniremus in planiciem . Et quamprimum inueniquatuor illos equites, coepimus progredi, mulio tamen impedimento es difficultate, di per mediae leucae pactum, Deo optimo Maximo placuit, ut descenderemus in planiciem,& eo loci constiti, ut reliquos expectarem, quibus, postquam aduen xant,gratias omnipotenti agerent nunciari, quod eous. nos incolumes peruenire permisisset, unde videre coepimus omnem prouinciam Mexico S Temixtitis,qus sunt in lacubus,& circum ipsos, quamuis maxima exultatione eas aspiceremus, corasiderantes damnum praeteritum, quod die ea perpessi fueramus, aliquid moestitiae nobis attulit, di omnes unanimes polliciti sumus, nunquam ab ea sinevictoria exire.
aut ibi vitam cum morte commutare. Et hac sententia, omnes adeo isti procedebamus,non aliter, quam si proficisceremur ad rem aliquam voluptuosam. Et quamprimum hostes nos audiuere, coepere per omnem prouinciam ilico maximos suscitare fumos. Et denuo Hispanos precatus sum, in futurum agerent, quemadmodum prios egerant, e sperabam eos facturos, dic nullus ab agmine discederet, omnia optrino ordine procederent in itinere. Et iam indi incipiebant ciamare ex aliquibus habitationibus, pagis paruis, significando incolis, ut in unum conuenirent, ut nobis obessent in quibusdam pontibus 8 angustis itineribus, quae ibi erant . Tamen nos alij tantum accelerauimus, quod antequam ipsi conuenirent,perueneramus iam ad planiciem. Et cum egrederemur, opposuerunt se nobis aliquae Indorum turmata Ego vero iussi quindecim equites irruere, te ipsa irruerunt vulnerando, 8 ab que talione aliqua nonnullos ex eis interfecere, o coepimus prosequi incoeptum iter ciuitatem Uri S AIC O versus, quae est ex maioribus & elegantioribus quae fiunt in ornibus istis prouincnb, quamuis omnes aliae sint puleherrimae. Et cum pedites aliquantulum itineris labore premerentur,& nox iam appropinauaret, dormiuimus in colonia nuncupata Coatebeque, quae subiacet dictae ciuitati Thesaico. ec abest ab ea trium leucarum spacio, eam vacuam inuenimus Atque cum haec ciuitas
74쪽
FERDINANDI CERTE SI Icluitas,& illla, prouincla quae Aculuacan dicitur sit maxima, tot hominibus referta, ut facile creditust, in eo tempore eidem inerant centum quinquaginta milia hominu, latu arbitrabamur, ut ea nocte nos aggrederentur. Ipse igitur deceequitibus fui inprimis excubfis, di milites omnes paratos esse iussi. Sequenti die Lunae,ultima Decembris, prosecuti suim iter nostrum ordine solito, per interuallum quartaeleucae, adieta colonia Coatebeque,dsi perplexi iremus, Y colloqueremur, an pacifice nos excepturi, aut bella essent decertaturi. pro certo eos nobiscum congressuros arbitraremur, nobis obust facti sunt quatuor indi ex Primatibus, vexillo aureo in virga ponderis quatuor marcarum auri:8 eo vexillo lignificabant eos pacem nobis offerre, quam Deus testis est quatum desiderabamus, Netiam quantum ea indigebamus,cum essemus adeo pauci numero, penitus diuisi ab omni subsidio, inter hostes constituti. Conspectis autem illis quatuor Indis inter quos erat unus, cuius notitiam habebam in iussi milites omnes subsistere, de ad eos sim prosectus: ct facta salutatione, retulere se nomine Domini illius ciuitatis aduentasse, Nprouinciae G AN ACACI nuncupati, ex suo nomine supplices rogabant, non inferrem,nec inferri patere damnum aliquod in sua prouincia, quia damna, quae nos passi eramus, illis e Temixtitan ascribi deberent non illis. Et ipse desiderabant esse vasalli Vestrae Maiestatis, di amicitia nostra coniungi, e in futurum sempe, essent obseruaturi nostram amicitiam. ciuitatem ingrederemur,& ex eo operibus cognosceremus, quam mentem haberent. Ego vero adhibitis interpretibus respondi, eorum aduentum mihi cordi fuisse,& maxime stabar eorum pace, cu amicitia,c postquam eXCusationem fecerant circa oppugnationem contra me in ciuitate Temixtitan factam,tamen dixi,eos optime cognoscere, ierleucas se ab eo loco, occiuitate Testico,in quidusdam colonhseidem subiectis alias mihi interfecerante quos quini,di quadraginta aut quinquaginta pedites Hispanos,&trecentos Indos e Tascaltecat qui erant onusti,ta nobis abstulerant multu argent auri, vestiu aliaruml rerum. Et postqtiam eatenusse excusare non poterant, quin ea saltem poena plectendi essent ut nobis nostra restituerent, ea conditione quamuis morte digni existerent,cum tot Chticolas interfecissent pacem Iillis inire volebam, cum illi eam exposcebant, alioqui contra eos processurus Omniquo possem rigore. Illi autem responderunt, inuicquid ibi nobis ablatum fuerat,
Uominie primates e Te mixtitan secii exportauerat,tamen se inquisitur omnia, quae inuenire possent, dccunci a restituturos Et petiere, ut ea nocte proficiscerer ad ciuitatem, aut in altera e colon hime collocarem, quae sitiat tanquam suburbia ciuitatis, qdicvtur Coaticanec Guaxuta, i distanti leuca, aut dimidia a dicta ciuitate,&spcontinuatur habitationes. Nupsi optabat sc ea qpostea successere. Respondi, me nollerie sicere, donec puenissem ad dicta ciuitate Tetaim Apsidixerunt, ire bonis auibus, i ipsi volebant pcedere,vi disponeret hospitia Hispanisac mihi, di sic discessere. Et cu peruenissemus ad has colonias, venerunt nobis obuiam quidam e primatibus illarum, benigne nos susceperunt 8 necessaria victui concessere. Et in meridie peruenimus ad ciuitatem,ad domum ubi debebamus hospitari, di erat latissima domus,l ampla, quae fuerat genitoris ipsius Guanacaci,UOmini ipsius ciuitatis. Et antequam hospitium intraremus,cum oes essem adhuc iuncti, iussi praeconia voce mandari, sub poena capitali nullus me inconsulto ab hospitio discederet,&dieta domo,qus est adeo lata,vtinea commode nos Hispani oes hospitari potuissemus, etiam si in duplo maiori essemus numero. Et hoc ideo commisi, ut dictae ciuitatis incois considerent,&domi morarentur, Videbatur enim mihi, tertiam multitudinis hominum partem, in dicta ciuitate contineri solitam, non conspicere. Nec apparebant foeminae, aut pueri, quod nullius signum erat quietis.
EA die qua banc ciuitatem ingressi tuimus, in vesperis noui anni, postquam opexam dedimus, ut in dicto hospitio nos collocare naus, quamuis admiraremur.
75쪽
NARRATIO TERTIAeonsiderantes dictorum incolarum raritatem,& eos, quos videbamus inquietos,eredidimus pavore perterritos,non audere comparere, per ciuitatem deamsulare, re ea de causa aliquantulum eram imparati. Et cum sero esset laetum, quidam talia pani ascenderunt quaedam subdialia pauimenta,ex quibus poterant totam ciuitate oculis lustrare Et conspexere omnes incolas illius disicedere es cum rebus suis se Iacui committebant, suis canois, quas incolae calernominat. Et aliqui montes ascedebant, e quamuis commisitam,ut iter eorum impediretur,cum tamen hora esset tarda,e nox aduenisset, di ipsi multum festinarent, nil profuit. Et sic dominus dictae ciuitatis, que dissiderabam habere pro saluti nostra cu primatib dictae ciuitatis, profectus est ad ciuitate Temixtian: quae abest ab eo loco per lacum sex leucis, Somnia bona secum apportarunt: dc propterea, ut ad vota rem perficerent, qua conceperant, obuiam venere illi quatuor, de quibus superius dixi, ut me deturbarent, ne illis damnum inferre dc ea nocte, tam nos quam suam ciuitatem deseruere.
Postquam fuimus spatio trium dierum in hae ciuitate, abst aliqua oppugnatio 'ne nobis ab Indis illata quonia eo tunc ipsi non audebant nos aggredi, uec nos atri non quaerebamus a longe illos aggredi quia mea sententia semper extitit, si vellent
gratiose mecum agere, velle eos pacifice excipere, omniipe pacem ab eis quaerere allocutum me venerunt Uomini Coatincham, Guaxuta, Autengo, quae sunt coloniae latissimar,ac sunt v retuli,contiguae, ec haeretes dicta ciuitati, rogates Vt eisde parcerem, aufugerant a suis colonris. Et certe non pugnauerant nobiscum propria voluntate,&ipsi constituebant, velle omnia subire, que Maiestatis vestrae nomine eisdem essem mandaturus. Ego autem, adhibitis interpretibus retuli, illos optime nosse, a me semper bene tentos,&quod patriam suam deseruerant,et
in reliquis ipsimet erant qui causam restiterant. Sed postquam pollicebantur velle esse nostri amici, iussi ut domi suae remanerent, Nadducerent uxores, filios:Nquemadmodum ipsorum fuerint opera, ita a me tractandos dixi. Siccidiscessere, ecvt nhcere potuimus, non admodum contenti.
QVamprimum dominie Me ico &Temlatitan, et omes ath domini Culua appellatione Culua intelliguntur oes prouincia ha regionum, subditae dominio ciuitatis Temixtitaniaudiζerunt dominos illa coloniat obtulisse se in vasallos, subditos . M. ad eos nuncios destinarui, quibus significabant, eos minus belle fecisse, quoniam sit timore adducti fecerant, optime scire deberent, eos esse numero infinito, di maximae potentiae vinos Hispanos omnes cum incolis e Tascalaecat prope diem essent interempturi. Sin aut ideo fecissent ne patria desererent,eam deserendam esse,ac confugiendum ad ciuitatem Temixtitan. Illi enim maiores colonias, o meliores impar tiri vellent in quibus vitam ducerent. Isti domini boatin-chan Guaxuta aporehenderunt nuncios eos vinctos mihi adduci curarunt, Nilico coram me fassi sunt ea vi domino e Temixtitan nomine nunciatum venerata Tamen dixere eo venisse nunciatum,ut illuc irent ut mediatores esse possent, poli, quam nostra iuncti erant amicitia, si possent res pacifice componere inter dominos e Culua es me Isi autem e Guaxuta, di Coatinchan afferebant eo modo non proce ,
de re di quod illi e exico et Temixtitan omnino bello decertare constituerant, ta mensimulaui, quarnui sic procederet veritas, me Medere nuncris . quia cupiebam allicere dominos celebris ciuitatis ad capescendam amicitiam nostram: ex ea enim pendebat pax, ct bellum omnium reliquarum prouinciarum, quae a Maiestate V stra defecerant. Solui mandaui dictos nuncios, significaui ne timerent, quia eos ad ciuitatem Te mixtitan reuerti volebam, di rogabam eos dicerent dominis ciuitatis me bellum cu illis non desiderare, quavis iustam suscipiendi aduersum eos belli causam haberem, sed pacem es amicitiam,vt prius habere solebamus. Et ut magis eos ad Mai. Uestrae seruitium inducerem, eis nunciatum misi,me optime cogno
76쪽
PERDINANDI CORTEs II scere,omnes autores belli mihi silathiam ab humanis decessisse . Ut praeterita misis
haberemus &nollent praestare causiam,vt prouinciae sus destruerentur & ciuitates quia hoc moleste serebam.Et soluti discessere, promittentes ad me cum responso redituros. Domini Coatincham 8 Guaxutio ipse hoc tam bono opere remansimus amici,& laedere iuneti Et ego nomine Maiestatis vestrae veniam dedi erratis suis ceteritis, ipsi maxime laetati sunt.
IUST septem aut octo in hac ciuitate Testico consumptos dies absistio ali
aut controuersia, hospitiu nost3 muniendo, Mordine ponendo reb necessarhs, Nopptunis,paeruleis,&vt hoste,ntos offendere polim',prospicies hostes contra me non moueri, ciuitate egressus sum ducentisHispanis, inter' erat xvirj. eqstres, di triginta,q balistis utebatur:& qui pixidibus dece, ex trib aut quatuor milibus In 'φεςisti dis amicis nostris. Et prolaetus perlittora lacus, usq; ad ciuitatem quandam nomineatan: ci ziapalapa, quae abest spatio dua leucarum a celebri civitateTemixtitan, sex ab uuat Ια hac ciuitate Telaico, quae ciuitas ascendit ad decem milia habitationum, Seius me- V lv diem x forte e tribus portionibus,duae sunt in aquis. Et dominus, qui erat frater domini Muteezuma, quem Indi post mortem dicti MuteeΣuma, dominum constituerant,primus fuerat, qui nobis bellum intulerat,&a ciuitate eiecerat . Et ea Propter, etiam, quia cognoueram incolas dictae ciuitatis, in nos malo esse animo, illuc ire constitui. Et cum aduentum meum praesensissent, per duas leucas, antequaeo peruenirem, ilico assuere aliqui Indi milites in planicie, 8 aliqui in lacu canois
verit,& sic toto illo spatio duarum leucarum,suimus mixti, semper certando, tam contra eos, qui erant in continenti, quam eos,qui exibant aquis, donec peruenimus addictam ciuitatem &ante, quasi per duas tertias Leucae, reserabant viam stratam
ci est inter Lacum aquae dulcis,ac Lacum aquae salsiae, in obicis similitudinem, que- admoduex figura ciuitatis mixtita, qua Maiestati Vestrae transmisi, videripit.Qua via strata, aut obice aperto, maximo impetu aqua exire coepit a Lacu aquae salsa in lacum aqus dulcis, quamuis distent dicti Lacus ab inuicem maiori dimidis leucae spatio, donon prospitientes eas insidias desiderio victoriae, qua potiebamur, optime transiuimus, & eos insequuti suimus donec ingressi fuimus admixti hostibus, dictam Civitatem,& cum iam essent admoniti omnes domos in continenti sitae erant vacuae, o omnes personae cum rebus suis se collocauerant in domibus in Lacu sitis, di ibi permansere illi, qui fugiebant cxacriter nobiscum pugnauere.Τame omnipotens tot vires suis subministrare dignatus est, ingressi fuerimus, usq; quo aquas ingrederentur, aliquando ad pectus si, 8 aliquando nando Et coepimus
plures domos ex illis, quae in aquis sunt constitutae, praeterea ex illis vItra sex milia inter viros, foeminas, cx pueros. Quoniam Indi nobis amici, conspecta victoria, quam omnipotens concesserat, nil aliud negotii habebant, nisi a dextris 8 asinistrisinte ficere. Et quia noxiam aduenerat, milites collegi, 8 ignem inieci quibusdam domibus, di dum conburerentur, visum est,m Deus pl.Max. spiritum meum suscitauerit,ec in memoriam reuocauit viam stratam, aut obicem demolitum, quem videram in itinere,& occurrit maximum damnum in ea re positum, properando cum meis,ordine positis, Ciuitate exiui, Cum nox esset iam obscura, cuiuenissem ad eam aquam cum iam hora noctis nona esse posset, iam tantum emanauerat,&'
bebatur tanto cum impetu, φ eam veloci passu transiuimus, aliqui ex Indis nobis amicis submersi sunt, di amisi omnem praedam a dicta Ciuitate ablatam, Et Maiestati Uestrae vera refero . Si eanocte non transiuissemus, aut per tres horas plus fuissemus morati,nullus nostrum euasisset Circumdabamur em aquis, ' egressu aliquo, quo possemus exire. Et illucescente vidimus Lacum unum esse plenum sicuti alterum, d aqua amplius non fluebat, di omnis lacus Salsiae aquae erat Canois resertus, quibus vehebantur homines ad pugnandum, qui arbitrabantur nos ibi posse intercipere, bc eo die reuersus sum ad ciuitate Telaico, aliquado pugnando cum
77쪽
NARRATIO TERTIillis,qui e Iacu exibant, quamuis parum damni illis possemus inserre, quIa ilico ad suas canoas pedem referebant, es cum peruenissem ad ciuitatemi elaico, inueni milites ibi relictos bene tutos, nec aliquam controuersiam sustinuerant,c ex nostro aduentu, adepta rictoria, maximam voluptatem adepti sunt. Sequenti die, postquae peruenimns, perhi ille Hispanus. qui vulneratus aduenerat di ille fuit primus. quem indi mihi haetentas interfecerunt
SEquenti die ad me profecti sunt quidam nunc' e ciuitate tumba, c ath quatuor ciuitatibus, eidem contiguis, quae distant per quatuor, quini,& sex leucasa dicta ciuitate Talaico,ac supplices rogarunt, ut illorum praeteritis erratis parcerem , praeterito bello commissis. Ibi enim in tumba uniuersia vires a Mexico, NI emixtitan conuenerant, quando in fugam versi ab ea discessimus, arbitrantes nos posse penitus delere. Et bene cognoscebant ipsimet incolae ex tumba, se excusare non poterant. quamuis eo argumento se excusarent, asserentes. sibi hoc fuisse commissum. Et ut me impellerent,' procliuiorem in sui amicitiam traherent, dixere: Cominos e Temixtitan ad eos nuncios destinasse, ut suam factionem sequerenturin nullo pacto amicitia mea coniungerentur. aliter contra eos mouerent castra.
illos destruerent: sed ipsi mallent esse vasalli Vestrae Maiestatis, es a me imperata exequi. Respondi, eos optime scire, qua animaduersione digni existerent circa praeterita, dc ut illis parcerem, es crederem esse vero animo dicta, quae iam mihi eX fuerant, prius ad me ducerent nuncios illos captiuos, quos ad eos venisse dixerant, ex omnes incolase exico,&Temixtitan, qui in sua prouincia reperirentu alia eorum erratis non parcerem. Et reuerterentur domum, S eas inhabitarent, ecita se gererent, ut cognoscerem ex illorum operibus, eos Maiestatis Uestrae fidos esse subditos. Quamuis autem plures alias rationes in medium adduxerint, nunqua' tame a me aliud obtinere potuerunt, 8 reuersi sunt ad suam prouinciam, pollicentes
se praecepta me adc mandata exequi desiderare, di deinde semper extitere Sciunt fideles Maiestatis Vestrae subditi ALia Relatione, fortunatissime, ex excellentissime Domine, Maiestati Vestrae significaui, g, eo tempore , quo me in fugam verterunt,cca dicta ciuitate Te mixtitan expulerunt, deducebam mecum filium unum 5 duas tilias ipsius Domini
Muteezuma,cu dominu e Tesaico, qui dicebatur Cacamacin, et duos eius fratres. 8 plures alios Dominos, quos captiuos detinebam, 8 quemadmodum hostes eos omnes interemerant, quamuis eorum essent nationis, valiqui ex ipssis Dominis suis, praeter fratres duos germanos dicti Cacamaci qui bono fato vix euadere valuere, quorum alter nominabatur pastuchil, cx etiam alio modo Cucaseacin, quem antea Maiestatis e strae nomine, communicato consilio cum Domino Muteezuma, dicta ciu atis Tesaico, ex prouinciae Aculuacan, Dominum constitueram. Cum in
ciuitate Tascalte cal illum captiuum retinerem, selutisvinculis aufugit, ex ad dictam ciuitatem Te falco reuersus est,cciam creaverant in dominum alium eius fratrem nomine uanacacin, de quo superius memini. Aiunt commisisse interim dictum Quacuscacita fratrem suum hoc pacto.Quoniam quamprmum ingressus est prouinciam Tesaico, custodes illum captiuarunt , hoc nunciarunt Guanacacin eorum Domino, di ipse etiam significauit domino e Temixtitan, qui ut praesensit dictum Quacus acin aduentasse, ratus est illum non potuisse vincula fregime, fugisse, sed venisse nostro nomie, ut inde nobis aliquid signisecaret illico commisit dicti Guma cacita, Vt interimeret dictum acus cacin suum fratrem. Qui sine dilatione illud ex Regulecutioni mandauit Alius viro frater , qui erat minor inter illos, qui apud nos re Izimansit, cum esset puer, imbibit nostros mores,d effectus est Christianus, ekillino ira essimenim posuimus. Donfernando,& quando disicessi a prouincia ascaltecat,prouincias exico, ex emixtitan versus, eum ibi cum aliquibus Hispanis dimisi, de quo in posterum,et quae circa eum successerunt. Maiest. U. unde referam.
78쪽
PERDIAN NDI CORTES II Equent die postquam reuersus sueram a ciuitate Ialapalapa, ad ciustatemTe falco, constitui destinare Condisaluum de Sandoual executorem maiorcm est Naiestatis prefectum cum viginti equitibus,2 ducentis peditibus, balistis piesidibus, vi armis tentibus ad geminos necessarios essectus VCum ut comitarentur extra dictam prouinciam quosdam nuncios, quos mittebam ad ciuitatem ascalie
cal, Vt scirem in quo statu essent illi tredecim bergantini, qui ibi parabantur,ac ad
comparandas alias res opportunas, tam relictis in ciuitate erae Crucis, qua eo', qui mecum erant. Ad aliumvero, ut eis prouinciae partem tutam, di securatra reddcxem, ut Hispani tutoec securi ire es reuerti possent, quia tunc temporis non pote xamus exire hanc prouinciam Aculuacat, nisi transi femus per hostium Ioca. Nec Hispani, qui morabantur in ciuitate Uera Crucis Malibi ad nos sine maximo dis crimine proficisci poterant. Et commisi dicto executori maiori, postquam conduxisset nuncios ad loca tuta, perueniret ad prouinciam quandam nomine Calco, quae fames habet cum hac prouincia Culuacan. Pro comperto enim habebam, Q incola illius quamuis essent factionis illo e Culaia, volebant se Maiestati Vestra subdere, di non audebant exequi metu cuiusdam praesidη, per eos e Culua apud illos constixutuc dictus praefectus discessit, quem omnes Indi e Tascalaecat comitati sunt, qui sarcinas nostras eo adduxerant, dialiqui qui aduenerant nobis opem laturi, aliqd Predae fuerant potiti in bello,&quamprimum prostressi sunt, pinctus ratus, si Hi-
pani extremum agmen occuparent, hostes eos aggredi non auderent. Hostes vexo qui erant in colonia lacus, Min littore illius aggressi sunt agmen eorum e Tascaleecald praedam omnem abstulere, ei quosda ex eis interfecere, 8 cum praesectus cum equitibus operuenit, acriter in hostes irruerunt 8 vulnerauerunt,ck interfeeerunt multos. Qui superfuere in fugam versi, retrocessere ad aquase ad colonias quae lacui adhaerent: δέ Indi e Tascat tecal profecti sunt cum rebus qus eis superi uerant, in patriam, Θ pariformiter nunch quos illuc destinabam: qui postquam loco tuto, 8 absq; omni timore erant constituti, dictus Condis aluus de Sandouat, direxit iter ad dicta prouinciam Calco, quae propinqua erat. Et die sequenti summo mane
plurimi ex hostibus in unum conuenere, ut eos pugna exciperent, di cum utraque Pars esset in campis, nostri irruerunt in hostes, equitibus duo agmina dissiparunt adeo, ι, breui nostri victoria potiti sunt 8 iuerunt comburendo, ex eo interficiendo. Hoc laeto, 8 eo itinere pacato, illi e Galco descenderut,ec benigne Hispanos excepere, Scitrat pars maximam laetitiam consecuti sunt Et primates eorum asieruere, Velle me visium 8 allocutum proficisci, 8 eo pacto discessere, e dormitum venere ad ciuitatem Telaico, S cum eo peruenissent, dicti primates cum duobus filijs, domini dicta prouinciae Calco mihi praesto fuere,ac donarunt nobis trecenta auri pondera in frusta, 8 retulere parentem eorum ab humanis excessisse,ac tem pore, quo perhi eis dixerat, se nullum maiorem moerorem perpeti quam cymoreretur antequam me vidisset, 8 diu me expectauerati ei sit mandarat, quod quamprimum ad hanc prouinciam peruenirem, me allocutum 5 falutatum veni erit, di me loco patris obtinerent, di cum audiuerant meum aduentum ad ciuitatem Tetaico, ilico desiderabant proficisci ad me, tamen non ausi fuerant metu illorum e Culua, di etiam eo tunc ausi non fuissent,nisi ille praefectus quem destinaueram, peruenisse set ad suam prouinciam, ecquando reuerterentur opus fore, ut eis impartirer totidem Hispanos ut reuerti possent, et asseruerunt me optimescire, eos nec in bello, nec extra mihi unqua fuisse hostes, Ox etiam me scire, peto ipe cum incolae e Culua
oppugnabant fortilitium, di domu in ciuitate Temixtitan et Hispanos quos ibi dimiseram, quado empoa profectus sum allocutu arbaeet,et etia existentes in sua prouincia duos Hispanos ad custodiam certae quantitatis Maret, quod colligenda mandauera in ducta prouincia, extraxerant usim ad prouincia Guaxocingo, quoniacognoscebant incolas illius nobis esse amicos , ne illi e Culua eos interficerent, Vt
79쪽
omnes inuentos extra sortilitium in ciuitate Umixtitan interfecerant. Hsc,cvalia multa flentes protulere. illis gratias egi circa eorum bonum in nos animum, di bona opera, bc pollicitus sum me omnia facturum, quae illi cuperent, a me bene haberentur. Et hactenus ostenderunt semper bonum in nos animum,& obediunt in omnibus, quae ego nomine MaiestatisVestrae eis pnecipios Ili j dicti Domini de Calco,ac illi qui secum aduenerant, ibi unius diei moram
traxere, cu quia cupiebant in patriam reuerti, rogabant, ut illis milites imparti-xer qui eos tutos conducerent: 8c Condi aluus de Saudoues, quibusdam comitatus
equitibus, peditibus, cum illis profectus est, quibus praecepi, postquam eos in prouinciam commitati essenio peruenirenx ad prouinciam Tascaltecal, & adducerent quosdam Hispanos qui ibi morabantur rac Don Ferdinandum fratrem dicti Canamacin, de quo superius memini, S post quatuor,aut quinq; dies dictus maior Executor reuersius est cum dictis Hispanis, cx adduxit dictum don Ferdinandum. Et inde ad paucos dies audiui,q, cum effet frater dictorum Dominorum, dic is prouinciae dominium eidem pertinebat, quamuis haberet alios fratres,s propter hoc, Metiam quia diei prouincia erat sine Domino, quia Cacamacin Dominus illius, Omnia dimiserat,dc aufugerat ad diuitatem emixtitan, Mistis de causis, foetiam quia erat maxime Christianis amicus, nomine Vestrae Maiestatis curaui, ut illum in Dominum susciperent,& incolae illius diuitatis, quamuis pauci essent, illum acceperunt, Z postea illi paruerunt, 8 reuersi sunt multi ad dictam ciuitatem, ex prouinciam Aculuacham, qui abierant. 8c aufugerant, Sc seruiebant dicto do Ferdanando Et postea coepta est reformari, 8 habitari dicta ciuitas. Hinc ad duos dies post haec, venerunt ad meDomini e Coaunchan,& Guazuta, 8 asseruere, mihi certo proponerem , OmneSeorum e Culua vires in me
moueri, contrariispance, Zoomnis regio erat hostibus referta, ut dicerem illis, an adducerent uxores, A filios ubi ego eram,vel eos in montes deducerent, quoniam ipsi maxime timebat. Ego autem eos forti animo esse iussi, ut non timerent,oc domi suae morarentur,nec mouerent se, quoniam nulla re magis oblectabar, quam cum illis e Culua pugnam committere, dc essent parathe collocarent, disponerenti su os vigiles in uniuersa prouincia, et videndo , aut audiendo hostes aduentare, ilico me monerent, et sic discessere animo gerentes ea, quae commiseram velle exequi. Ego autem, ea nocte preteparaui milites meos, et vigiles disposui omnibus in locis, ubi opus en cognoui, et tota ea nocte nos non dedimus somno, nec altis negothsincuibuimus, di tota ea nocte expectauimus,et die alio, arbitrantes illud quod nobis retulere illi e Guazuta,et Coatinchan euenturuim Sequenti die mihi allatum est hostes vagari per lacus littora, cogitantes capere posse aliquos ex Indis e et ascat tecal, qui ibant, et reuertebantur ad necessiaria castrorum asserenda di audi- ueram illos foedera iniuisse cum duabus colonhs. subditis ciuitati Telaico quae erant proxima aquis,ut inde nobis omne possibile damnum inferrent, cu ad muniendum se constituebant aggeres, fossas et alia varia ad sui tutelam. Hoc audito, sequeti die acceptis duodecim equitibus, ducentis peditibus, et duobus paruis campestribus tormentis eo, ubi vagabantur hostes, profectus sum , qui locus abest a ciuitate per spatium unius eucae cum dimidia.& cum egrederer ostendi quosda exploratores ab hostibus missos, 8 alios' erant in insidη collocati, Mirruimus in eos, di insecuti aliquos nec dedimus, qui superfuere aquae se credidere, et partem dictarum co- Ioniarum igne consumpsimus, et exultantes adepta victoria, reuersi fuimus ad ciuitatem. Et die sequenti, tres primates dictarum coloniarum, adme profecti sunt supplices veniam petentes, roga test, ne ulterius eos destruerem, et pollicebantur se in posterum nullum ex illis e Temixtitan in eorum colonias Qscepturos,et quia istsNon erant personae magni momenti, et erant sabditido Ferdinando. Maiestatis
80쪽
eia larum vulnerati, et male habiti, et nuncIauerunt, illi e exico. et emixti ian reuersi fuerant ad eorum colonias, et quia in eis non fuere adeo gratiose ex poli ut prius excipiebantur,male eos mulctauerant, et aliquos ex eis captiuos abduxerant, etsi ego eos non defenderem, omne abducerent. Et rogabant, ut promptus, paratusq; existerem opem laturus eisdem, si forte denuo illuc reuerterentur,quon αmipti certo credebat eos reuersuros maioribus cophs ad eos ultimae internitioni dandos. Et solatus eos, commisi, attenti, et parati existerent taliter,u, cum illi eae mixtitan contra eos mouerent castra, tempestiue scire possem, ut illis opem ferrem;
et hoc habito responso, ad suas colonias reuersi sunt. Homines, quos dimiseram in ciuitate Tasicaltecal, ut bergantinos fabricandos curarent, audiuerat portui ciuitatis Uerae rus, applicuisse navim, ultra nauras eum triginta, aut quadraginta Hisipanis, oeto equis, aliqbus balistis, pix idibus, re puluere:& cum adhuc ignorarent, quomodo res in bello eo procederet, nec confiderent ad nos posse peruenire, maxime tristabantur. Erant ibi aliqui Hispani, quihon audebant ad me proficisci, quamuis plurimum optarent tale bbnum nouum ad me deserre. Quamprimum familiaris meus, quem ibi dimisera, hoc audiui aliquos intentes tentare venire eo ubi ego eram, praeconia voce nunciari mandauit, grauis missa poena,ne quis ab eo loco discederet, donec a me haberent in mandatis. Et servus meus prospiciens,me nulla ex re maiori affectum iri laetitia, quam aduentu istiti, nauis Ac praesidd, quod nobis adducebat, quamuis iter non esset tutum)noctu discessit, Nad ciuitatemTelaico peruenit, quae re plurimum cepimus admirationis, illum eo vivum peruenisse, dc nouis huiusmodi maxime fuimus laetati, quia subsidio plurimum indigebamus.
D Adem die cathblice domine, peruenere ad ciuitatem resaico quidami robi viri nuncti domino e Calco, signfficauerunt, quoniam se Maiestati Vesta
vasallos obtulissent,omnes illos e Mexico,do mixtitan contra eos castra sua movere, ut eos destruerent, interimerent. Et ad hoc conuocauerant,du paratos effe iusseraut omnes circumuicinos suos, crogabant, ut illis opem ferrem in tali ne
cessitate, quia cogitabant se maxime passuro , nisi eis opem ferrem. Et ingenues reor a vestrae quemadmodum alias alia relatiohe a V . signis caui, ultraeno Bros labores, necassitates, maius on',& dolor erat, non posse opem serre,& auxiliari amicis nostris: qui, quoniam se subdiderant Maiestati Vestrae, ab hostibus no Bri e Culua maxime molestabantur. Et tametu ego,ac omnes commilitones mei, omnem in eo adhiberemus diligentiam, quoniam videbatur nobis in nullo plus Maaestati Vestrae complacere, quam si subditis suis opem serremus,M fauorem praesta
3 emust tamen quia tempus quo illi e Calco ad me profecti sunt, non permittebat me illis elargiri, quae desiderabant. ὁixi, ,eolpe volebam mittere ad bergantinos adducendos, Nad id separauerant omnes Incolae e Tascat tecat, unde dicti bergantimi in frusta adduci debebant, exad hoc cogebar destinare aliquam quantitatem equillum, di peditum, ε cognoscebam incolas prouinciarum Guaxocingo, Churulte-cal,8 Guacachula,esse Maiestatis . vasallosi nobis amicos, eos adirent, cu meo nomine ab eis peterent, cum eis essent contermini, illis opem ferrent, di illuc praesidia sua mitterent, ut tuti interim esse possent, donec ipsemet eis opem ferre, quoniam aliter prouidere non poteram. Et quamuis ipsis ea tam grata non essent, quam
si eisdem aliquos Hispanos fuissem impartitus, gratias tamen mihi egere, di a me
ut fides adhiberetur, literas meas illis decernerem petiere, 8 etia ut securius illud expetere possent ab eisdem, quoniam inter incolas e Calco,ac alias duas prouinci .as,cum diuersae essent factionis, semper viguerat controuersia. Et forte dum hia negocium componerem, aduenere nuncii quidam a dictis prouinch Guamcifigo,
Guacachula, di praesentibus nunciis e Calco dixere, Dominos dictarum proviriciase nulla de me noua habuisse,postquam discesseram aciuitateTascaliscat, qua uiso vigi-